ABONNEER NU!

EN KRIJG TOEGANG TOT VAKKENNIS


Probeer de eerste maand GRATIS
Daarna slechts € 230 per jaar (excl. btw)

Rechtbank Den Haag 29-10-2021, ECLI:NL:RBDHA:2021:17238

Essentie (redactie)

ES kan pas worden uitgesproken als billijke voorziening is getroffen om te compenseren voor kans dat zij bij vooroverlijden van man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen. Man heeft $ 555.502 overgemaakt als billijke voorziening volgens de vrouw en als afkoop ouderdomspensioen volgens man. Van beide geen sprake, onverschuldigd betaald. Man stelt afspraak dat als pp nog getrouwd zouden zijn t.t.v. pensionering, pensioen gedeeld zou worden op manier zoals afgesproken bij es. Dit betreft wijziging hwlvw --> nietig.


Datum publicatie14-04-2023
ZaaknummerC/09/595878 / FA RK 20-4455
ProcedureBeschikking
ZittingsplaatsDen Haag
RechtsgebiedenCiviel recht; Personen- en familierecht
TrefwoordenIPR familierecht; IPR pensioenverdeling bij scheiding;
Pensioen; Pensioenverweer;
Familievermogensrecht; Titel 8 Huwelijksvoorwaarden;
Familieprocesrecht; Nietigheid/vernietiging/ontbinding
Wetsverwijzingen

Inhoudsindicatie Rechtspraak.nl

Echtscheiding met nevenvoorzieningen: preliminair pensioenverweer, wel of geen billijke voorziening?

Volledige uitspraak


Rechtbank DEN HAAG

Meervoudige Kamer

Rekestnummers: FA RK 20-4455 (echtscheiding) en FA RK 20-9078 (afwikkeling huwelijkse voorwaarden)

Zaaknummers: C/09/595878 (echtscheiding) en C/09/604450 (afwikkeling huwelijkse voorwaarden)

Datum beschikking: 28 oktober 2021

Echtscheiding met nevenvoorzieningen

Beschikking op het op 16 juni 2020 ingekomen verzoek van:

[naam01] ,

de vrouw,

blijkens het verzoekschrift wonende in [woonplaats01] , Nieuw-Zeeland, maar feitelijk verblijvend in Nederland,

advocaat: mr. L. Berghuis-Knijff te Utrecht.

Als belanghebbende wordt aangemerkt:

[naam02] ,

de man,

blijkens het verzoekschrift wonende in [woonplaats02] , Oostenrijk, maar feitelijk verblijvend in Frankrijk,

advocaat: mr. E.D.A. Geleijns te Den Haag.

Procedure

De rechtbank heeft kennisgenomen van de stukken, waaronder:

  • het verzoekschrift van de vrouw van 15 juni 2020;

  • het verweerschrift van de man met zelfstandige verzoeken van 14 oktober 2020;

  • het verweerschrift van de vrouw van 8 december 2020 tegen de zelfstandige verzoeken van de man van 14 oktober 2020, met nieuwe zelfstandige verzoeken;

  • het F9-formulier van 11 januari 2021 van de man, met als bijlage het formulier verdelen en verrekenen;

  • het verweerschrift van de man van 6 september 2021 tegen de zelfstandige verzoeken van de vrouw van 8 december 2020 met een gewijzigd verzoek;

  • de brief van 17 september 2021 van de vrouw, met daarin gewijzigde verzoeken en bijlagen.

Op 28 september 2021 is de zaak ter zitting van deze rechtbank behandeld. Hierbij zijn verschenen de vrouw bijgestaan door haar advocaat en de man bijgestaan door zijn advocaat en haar kantoorgenoot mr. Leunissen.

Door de advocaten van de vrouw en de man zijn pleitnotities overgelegd.

Feiten

  • De vrouw en de man zijn met elkaar gehuwd op [datum huwelijk01] 1997 te [plaats huwelijk01] .

  • Zij zijn de ouders van de inmiddels meerderjarige kinderen:

  • [naam03] , geboren op [geboortedatum01] 1997 in [geboorteplaats01] , Israël,

  • [naam04] , geboren op [geboortedatum02] 1998 in [geboorteplaats02] , Palestijnse Autonome Gebieden.

  • De man en de vrouw hebben de Nederlandse nationaliteit.

  • Partijen zijn gehuwd onder huwelijkse voorwaarden, voor het laatst gewijzigd op 3 september 2010. De huwelijkse voorwaarden sluiten iedere gemeenschap van goederen uit en bepalen, voor zover hier van belang:

(…)

Huishouding, studie en financiën

Artikel 4.

4.1

De man betaalt ten behoeve van de kosten van de huishouding en levensonderhoud maandelijks aan de vrouw een bedrag van zesduizend US Dollar ($ 6.000,00).
4.2 alle vergoedingen met betrekking tot de kinderen die door de [internationale organisatie01] of een vergelijkbare ( [internationale organisatie02] ) organisatie worden uitgekeerd voor studiekosten, boarding en andere (extra) kosten worden in opdracht van de man geheel en direct overgemaakt aan de vrouw.

(…)

4.4

De jaarlijkse Mobility and Hardship Allowance wordt gelijkelijk door de echtgenoten gedeeld.
(…)

Pensioen

Artikel 5.

5.1

Indien het huwelijk van de echtgenoten door echtscheiding wordt ontbonden of indien tussen echtgenoten scheiding van tafel en bed wordt uitgesproken, zullen de door de echtgenoten opgebouwde pensioenaanspraken worden verevend conform het bepaalde in de artikelen 2 en 3 van de Wet Verevening Pensioenrechten bij echtscheiding, met dien verstande dat in afwijking van het in artikel 3 van deze wet bepaalde:

a. De vrouw een recht op uitbetaling zal verkrijgen jegens haar pensioenuitvoerder(s) ter grootte van éénhonderd procent (100%) en jegens de pensioenuitvoerder(s) van haar echtgenoot ter grootte van veertig procent (40%) over het totaal opgebouwde pensioen bij pensionering;

b. De man een recht op uitbetaling zal verkrijgen jegens zijn pensioenuitvoerder(s) ter grootte van zestig procent (60%) en jegens de pensioenuitvoerder(s) van zijn echtgenote nihil (0%);

c. Sub a en b zijn gebaseerd op de afspraak dat de periode waarover zal worden verevend niet zal zijn de huwelijkse periode maar de periode vanaf één januari negentienhonderd zessennegentig tot aan de pensionering van de man, ongeacht of de echtgenoten met elkaar zijn gehuwd.

d. Indien de man met pensioen gaat zal hij derhalve zijn pensioen verdelen voor hemzelf zestig procent (60%) en voor de vrouw veertig procent (40%).

De man zal de rechten van de vrouw op het ouderdomspensioen voortvloeiende uit zijn participatie in het [internationale organisatie01] [pensioenfonds01] , afkopen door betaling van een afkoopsom aan de vrouw. De hoogte van deze afkoopsom is gesteld op het maximale bedrag dat de man als eenmalige betaling kan laten uitkering bij zijn pensionering op grond van het reglement van het [internationale organisatie01] [pensioenfonds01] (thans geschat op een bedrag van US Dollar vijfhonderdvierenveertigduizend achthonderdvijvenvijftig euro ($ 544.855,00) bij pensionering per éénendertig december tweeduizend negentien).
tenzij partijen daarover een andere overeenkomst bereiken zal de man zijn dienstverband met [internationale organisatie01] of een vergelijkbare ( [internationale organisatie02] )organisatie voortzetten tot de voor zijn werkgever toepasselijke pensioengerechtigde leeftijd van zestig jaar.
Binnen twee weken nadat de man de hierboven genoemde eenmalige uitkering heeft ontvangen van het [internationale organisatie01] [pensioenfonds01] vindt storting van het betreffende bedrag plaats op een door de vrouw aan te wijzen bankrekening. Mocht de vrouw inmiddels zijn overleden dan gaat de afkoopsom naar de erfgenamen van de vrouw.

5.2.

Indien het huwelijk van de echtgenoten door echtscheiding wordt ontbonden, of indien tussen de echtgenoten scheiding van tafel en bed wordt uitgesproken, zullen de door de echtgenoten opgebouwde pensioenafspraken worden verevend conform het bepaalde in artikel 5.1, met dien verstande dat, indien op het moment dat de man met pensioen gaat het voor de vrouw mogelijk is om een eigen aanspraak op pensioen jegens het [internationale organisatie01] [pensioenfonds01] te verkrijgen, de vrouw de mogelijkheid zal hebben voor deze laatste optie te kiezen als alternatief voor de in artikel 5.1 genoemde afkoopsom.

5.3

Indien en zodra de vrouw de in artikel 5.1 genoemde afkoopsom ontvangt of de in artikel 5.2 genoemde aanspraak verkrijgt, worden de in artikel 4.1 en 4.2 genoemde betalingen gestopt.

(…)

Echtscheiding

Artikel 8.

Indien het huwelijk van de echtgenoten door echtscheiding wordt ontbonden, of indien tussen echtgenoten scheiding van tafel en bed wordt uitgesproken, blijft de man zijn verplichting nakomen als omschreven in artikel 4 en 5, met dien verstande dat bij echtscheiding de alimentatie ieder jaar wordt aangepast overeenkomstig de wettelijke indexatie van alimentatie.

- Bij beschikking van de rechtbank [plaats01] van [datum01] 2015, aangevuld bij beschikking van [datum02] 2015, is – voor zover van belang – de echtscheiding tussen partijen uitgesproken en een door de man te betalen kinderalimentatie van € 730,- per maand per kind vastgesteld, die bij meerderjarigheid aan henzelf zal worden uitbetaald, te verhogen met het bedrag van de uitkeringen [uitkering01] en [uitkering02] , welke rechtsreeks aan de vrouw zullen worden uitgekeerd.

- Bij beschikking van het gerechtshof [plaats hof01] van [datum03] 2016 is met een geslaagd beroep van de vrouw op artikel 1:153 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) deze beschikking vernietigd. Het Hof heeft daarbij – voor zover hier relevant – overwogen:

“Indien het alsnog tot een echtscheiding moet komen, zal eerst een billijke voorziening moeten worden getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen.”

- Op 5 juli 2018 stuurt de man een e-mail aan de vrouw waarin hij onder meer zegt:

“(…) Dan nog even wat betreft de uitspraak van het hof en m’n komende pensionering. Allereerst wat betreft de uitspraak van het Hof en de daarin genoemde ‘redelijke voorziening’. Zoals je weet heb ik afgezien van cassatie bij de Hoge Raad. Mijn motivatie daarvoor was niet dat ik het eens was met het oordeel van het Hof, integendeel. (…) Zoals je verder weet heb ik ook afgezien van het indienen van een nieuw verzoek tot echtscheiding en ook dat is om financiele redenen: ik kan me de ‘redelijke vergoeding’ die het Hof voorstond alsmede verdere advocaatkosten simpelweg niet veroorloven. (…)Mocht jij zelf willen scheiden, dan kun je geen pensioenverweer voeren, en is een voorziening ook niet aan de orde. Dan wat betreft de verdeling van het ouderdomspensioen. De afspraken daarover in de gewijzigde huwelijksvoorwaarden van 2010 zijn duidelijk. Het [internationale organisatie02] Pensioenfonds heeft je desgevraagd eind vorig jaar laten weten dat je niet in aanmerking komt voor een eigen aanspraak op pensioen en dat het aan mij is om het jou toekomende deel te zijner tijd uit te betalen. Artikel 5.2 van de gewijzigde huwelijksvoorwaarden is daarmee niet van toepassing en conform artikel 5.1 ben ik derhalve gehouden aan onze afspraak om jouw recht op het aandeel van mijn pensioen af te kopen door betaling van een afkoopsom (…).”

- Op 7 augustus 2018 stuurt de vrouw een e-mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(...) 6. Ik stel verder voor dat we de diverse vraaglijsten en de daaruit voortvloeiende beschikbare middelen met pensionering, als uitgangpunt nemen voor het vinden van middelen, en het creeeren van oplossingen, voor de door het Hof genoemde ‘redelijke voorzieningen’ (…)

Hierop antwoordt de man op 23 oktober 2018: “(…) een ‘redelijke voorziening’ is alleen aan de orde in geval van echtscheiding, waarvan thans geen sprake is (…).”

- Op 17 mei 2019 stuurt de man een e-mail aan de vrouw waarin hij onder meer zegt:

“(…) Voor wat betreft je andere punten blijf ik bij wat ik je eerder schreef. Zolang we getrouwd blijven zijn jouw rechten op eventueel toekomstig partnerpensioen gewaarborgd en is er derhalve geen reden en verplichting om een passende voorziening te treffen waarover gesproken werd in de uitspraak van het hof. (…)”

- Op 18 juni 2019 stuurt de vrouw een e-mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(…) Naar ik nu begrijp, ben jij er altijd van uitgegaan dat er een echtscheidingsuitspraak nodig is om uitvoering te geven aan datgene wat is neergelegd in onze huwelijkse voorwaarden. Je hebt geen overleg willen voeren over passende voorzieningen voor het nabestaandenpensioen, en aangegeven dat je (vooralsnog) afziet van echtscheiding. (…) Het lijkt mij zinvol dat, als jij inderdaad gelijk hebt, we enorm vaart zetten achter het vaststellen van passende voorzieningen omdat dat de enige redelijke mogelijkheid is om alles alsnog in een keer op te lossen! (…)Laten we afspraken maken die zaken oplossen en afhandelen. (…) dat kan als we passende voorzieningen vaststellen en tot echtscheiding komen zodat er zeker uitvoering gegeven kan worden aan de pensioenafspraken van de huwelijkse voorwaarden. (…)”

- Op 25 juni 2019 stuurt de man een e-mail aan de vrouw waarin hij onder meer zegt:

“(…) Verder heb ik je reeds verschillende keren geschreven dat ik niet bereid ben om nadere afspraken te maken.(…) Ik kan me de passende voorziening om jou te compenseren voor het mogelijk wegvallen van het bijzonder nabestaandenpensioen niet veroorloven en daarmee feitelijk geen andere keus dan om formeel getrouwd te blijven zodat jouw aanspraken gewaarborgd blijven en de afspraken in de gewijzigde huwelijksvoorwaarden overeind blijven. Daarmee is de situatie dat ik de verplichting heb jou bij pensionering de maximale lumpsum te betalen als afkoop van jouw recht op het deel van mijn ouderdomspensioen (…).”

- Op 26 juni 2019 stuurt de vrouw een mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(…) is de uitspraak en de opdracht van het Hof duidelijk. Er moeten passende voorzieningen komen. (…) Dat je je een passende voorziening voor het nabestaandenpensioen niet kunt veroorloven is een (te) voorbarige conclusie. Allereerst hebben we de hoogte van een passende voorziening nog niet vastgesteld, dus laten we daar allereerst mee beginnen. (…)”

- Op 2 oktober 2019 stuurt de vrouw een e-mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(…)Omdat we niet gescheiden zijn kan er geen uitvoering worden gegeven aan de pensioenafspraken in onze huwelijkse voorwaarden. Daarmee is een keuze voor een percentage en een lumpsum nu helemaal niet aan de orde. Zoals je weet had er nu wel uitvoering gegeven kunnen worden indien we gescheiden zouden zijn voor pensionering, en om tot echtscheiding te komen moet er eerst een passende voorziening getroffen worden. En het is jouw beslissing (uitstellen van een passende voorziening), dat we nu nog getrouwd zijn (en daarmee de repatriation regeling ook hoger is), en er dus pas gescheiden wordt na pensionering.”

  • Er is op 21 februari 2020 door de man een bedrag van $ 555.502,63 overgeboekt op een door de vrouw opgegeven bankrekening op haar naam bij de [pensioenfonds02] , welk bedrag op 22 februari 2020 door de vrouw is ontvangen.

  • Op 21 februari 2020 stuurt de man een e-mail aan de vrouw waarin hij onder meer zegt:

”(…) Conform je instructie heb ik zojuist UNFCU opdracht gegeven om US $ 555.502,63 over te maken op je UNFCU rekening (…). Zoals ook daarin is aangegeven, betreft deze betaling de afkoopsom van jouw rechten op ouderdomspensioen voortvloeiende uit mijn participatie in het [internationale organisatie01] [pensioenfonds01] conform artikel 5.1 van onze gewijzigde huwelijksvoorwaarden van 3 september 2010. (…)”

- Op 4 maart 2020 stuurt de vrouw een e-mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(…) Ik aanvaard de lumpsum daarom ook NIET als afkoop van mijn rechten op ouderdomspensioen voortvloeiend uit jouw/onze participatie bij de [pensioenfonds01] ; daar heb ik ook nooit met je over gesproken. Overigens is artikel 5 pas aan de orde in geval van echtscheiding. Alvorens er sprake kan zijn van echtscheiding moet er uitvoering gegeven worden aan de uitspraak van het Hof. Daarom aanvaard ik het geld dat je, zonder omschrijving, hebt overgemaakt op mijn [pensioenfonds02] rekening dan ook als passende voorziening zoals benoemd in de uitspraak van het Hof.”

- Op 14 maart 2020 stuurt de man een e-mail aan de vrouw waarin hij onder meer zegt:

“(…) Het is correct dat artikel 5 van de gewijzigde huwelijksvoorwaarden van 2010 (hierna ‘de gewijzigde huwelijksvoorwaarden’)) afspraken bevat voor verevening van pensioenrechten in geval van scheiding. We hadden destijds niet voorzien dat we op het moment van mijn pensionering formeel nog getrouwd zouden zijn. Omdat we feitelijk al sinds begin 2006 uit elkaar zijn – ruim veertien jaar inmiddels – lag het desalniettemin voor de hand om de afspraken van 2010 als uitgangspunt te nemen voor het regelen van de gevolgen van mijn pensionering in de huidige situatie, en dat is dan ook wat we gedaan hebben. (…)”

- Op 8 april 2020 stuurt de vrouw een e-mail aan de man waarin zij onder meer zegt:

“(…) 1) Allereerst, ligt allerminst voor de hand dat hetgene vastgelegd in huwelijkse voorwaarden na 10 jaar anders uitgevoerd/uitgelegd horen te worden. (…)”

Verzoeken

De vrouw verzoekt nu:

  1. primair: te verklaren voor recht dat de betaling van de man aan de vrouw van het bedrag van US$ 555.502,63 op 21 februari 2020 dan wel 22 februari 2020 de in de beschikking van het gerechtshof [plaats hof01] van [datum03] 2016 genoemde billijke voorziening, die zal moeten worden getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen, is,
    subsidiair: de in de beschikking van het gerechtshof [plaats hof01] van [datum03] 2016 genoemde billijke voorziening die zal moeten worden getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen, te bepalen op een het reeds door de man aan de vrouw betaalde bedrag van US$ 555.502,63, althans de voorziening te bepalen op een bedrag als de rechtbank juist acht;

  2. het uitspreken van de echtscheiding;

  3. ten aanzien van het ouderdomspensioen te bepalen dat:

  1. het ouderdomspensioen verworven door de vrouw niet zal worden verevend conform de Wet verevening Pensioenrechten bij scheiding (Wvps) en dat de man geen ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ aan de pensioenuitvoerder(s) van de vrouw zal toezenden, en zijn medewerking zal verlenen aan een tijdige toezending van het ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ waarin is opgenomen dat géén sprake is van verevening van het ouderdomspensioen van de vrouw;

  2. partijen met het oog op de scheiding zijn overeengekomen dat ten laste van partnerpensioen verworven door de vrouw geen bijzonder partnerpensioen ten gunste van de man zal worden afgesplitst;

  3. in geval de rechtbank voor recht verklaart dat de betaling van het bedrag van US$ 555.502,63 een billijke voorziening is die zal moeten worden getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen, dan wel in geval de rechtbank deze billijke voorziening bepaalt op een bedrag van US$ 555.502,63:

i) het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man gelijk zal zijn aan 40% per maand, en

ii) het aandeel van de vrouw in het ouderdomspensioen van de man niet geheel, noch gedeeltelijk, zal worden vervangen door een betaling ineens gezien de op artikel 5.2 van de huwelijkse voorwaarden gebaseerde mogelijkheid voor de vrouw om te kiezen voor een zelfstandig recht op uitbetaling van het aan haar toekomende aandeel in het ouderdomspensioen van de man, en

iii) de man binnen een maand na deze beschikking zal bewerkstelligen dat voor de vrouw een zelfstandig recht op uitbetaling van het ouderdomspensioen van de man voor de hiervoor bedoelde percentages zal worden gevestigd op de voet van het bepaalde in artikel 45 van het voor de man geldende pensioenreglement [pensioenfonds01] bij gebreke waarvan de man een dwangsom verschuldigd is van € 1000,- per dag of gedeelte daarvan dat de man in gebreke blijft;

4) in geval de rechtbank een ander bedrag aan billijke voorziening die zal moeten worden getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen vaststelt, te bepalen dat:

i) het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man conform de in de huwelijkse voorwaarden opgenomen mogelijkheid gedeeltelijk zal worden vervangen door een bedrag ineens gelijk aan 40% van de aan de man uitgekeerde afkoopsom ouderdomspensioen, zijnde US$ 222.201,05, en

ii) het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man gelijk zal zijn aan 40%, althans een door de rechtbank te bepalen passend percentage, uitgaande van het feitelijke (door de gedeeltelijk afkoop gekorte) ouderdomspensioen van de man, en

iii) de man binnen een maand na deze beschikking zal bewerkstelligen dat voor de vrouw een zelfstandig recht op uitbetaling van het ouderdomspensioen van de man voor de hiervoor bedoelde percentages zal worden gevestigd op de voet van het bepaalde in artikel 45 van het voor de man geldende pensioenreglement [pensioenfonds01] bij gebreke waarvan de man een dwangsom verschuldigd is van € 1000,- per dag of gedeelte daarvan dat de man in gebreke blijft;

5) in geval de rechtbank het verzoek voor recht te verklaren dat de betaling van het bedrag van US$ 55.502,63 een billijke voorziening is dan wel het verzoek de billijke voorziening te bepalen afwijst, te bepalen dat:

i) het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man conform de in de huwelijkse voorwaarden opgenomen mogelijkheid gedeeltelijk zal worden vervangen door een bedrag ineens gelijk aan 40% van de aan de man uitgekeerde afkoopsom ouderdomspensioen, zijnde US$ 222.201,05, en

ii) het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man gelijk zal zijn aan een percentage van 40% althans een door de rechtbank te bepalen passend percentage, uitgaande van het feitelijke (door de gedeeltelijke afkoop gekorte) ouderdomspensioen van de man, en

iii) de man binnen een maand na deze beschikking zal bewerkstelligen dat voor de vrouw een zelfstandig recht op uitbetaling van het ouderdomspensioen van de man voor de hiervoor bedoelde percentages zal worden gevestigd op de voet van het bepaalde in artikel 45 van het voor de man geldende pensioenreglement [pensioenfonds01] bij gebreke waarvan de man een dwangsom verschuldigd is van € 1000,- per dag of gedeelte daarvan dat de man in gebreke blijft;

te bepalen dat de man aan de vrouw binnen twee weken na deze beschikking moet voldoen een bedrag gelijk aan de door de man in de periode van 1 september 2010 tot en met de datum van echtscheiding ontvangen dependency allowance voor een bedrag van US$ 54.186,-;

te bepalen dat de man aan de vrouw binnen twee weken na deze beschikking moet voldoen een bedrag gelijk aan de helft van de door man ontvangen repatriëring vergoedingen voor een bedrag van US$ 220.881,-;

te bepalen dat de man aan de vrouw overeenkomstig artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden een bedrag voldoet ter grootte van US$ 6.000,- per maand tot de datum waarop uitvoering gegeven wordt aan het recht op ouderdomspensioen voor de vrouw door het [internationale organisatie02] pensioenfonds, en daarbij te bepalen dat de achterstand van de man uit hoofde van artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden over de periode van 1 februari 2020 tot en met mei 2020 US$ 30.000 bedraagt te vermeerderen met een bedrag van US$ 6.000 per maand vanaf juni 2020 tot de datum van deze beschikking, welk bedrag binnen twee weken na deze beschikking door de man voldaan moet worden,

een en ander voor zover mogelijk met uitvoerbaarverklaring bij voorraad.

De man voert – onder referte voor het uitspreken van de echtscheiding – verweer tegen de overige verzoeken van de vrouw, welk verweer hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.

Bovendien verzoekt de man nu zelfstandig:

de echtscheiding, subsidiair de scheiding van tafel en bed, tussen partijen uit te spreken;

primair: voor recht te verklaren dat het door de man over de periode 1 januari 1996 tot aan de pensionering van de man opgebouwde ouderdomspensioen overeenkomstig artikel 5.1 van de huwelijkse voorwaarden is verevend dan wel verdeeld dan wel overeenkomstig de in 2019 tussen partijen gemaakte en in 2020 uitgevoerde afspraken al feitelijk tussen partijen is verevend dan wel verdeeld tijdens het huwelijk en voorafgaand aan de echtscheiding, in die zin dat aan de vrouw 40% toekomt wat door betaling van een afkoopsom van US$ 555.502,63 door de man aan de vrouw op 21 februari 2020 dan wel 22 februari 2020 is gerealiseerd en dat 60% aan de man toekomt en dat deze 60% die aan de man toekomt/de man overhoudt van zijn ouderdomspensioen (na afkoop van het aandeel van de vrouw van 40% in zijn ouderdomspensioen) niet voor verevening in de zin van artikel 2 Wvps in aanmerking komt, althans dat de vrouw geen recht op pensioenverevening heeft van dit aandeel van 60% dat de man maandelijks van zijn pensioenfonds ontvangt, althans dat de vrouw geen aanspraak kan maken op een deel van deze 60% omdat dit een rechtsgevolg is dat naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijk en billijkheid daaruit voortvloeit, althans dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is om op artikel 5.1 en 5.2 van de huwelijkse voorwaarden door de vrouw een beroep te doen;

subsidiair: de vrouw te veroordelen tot terugbetaling aan de man van het bedrag ad US$ 555.502,63 te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de datum van betaling op 21 februari 2020 dan wel 22 februari 2020, althans de datum van indiening van het verweerschrift, althans met ingang van een zodanige datum als de rechtbank juist acht;

voor recht te verklaren dat de man het bedrag aan huishoudgeld zoals vastgelegd in artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden overeenkomstig artikel 5.3 van de huwelijkse voorwaarden met ingang van februari 2020 niet meer aan de vrouw verschuldigd is dan wel deze in de huwelijkse voorwaarden getroffen onderlinge regeling over de kosten van de huishouding ex artikel 1:84 lid 3 BW met ingang van februari 2020, in welke maand hij de afkoopsom van ouderdomspensioen aan de vrouw heeft betaald, te wijzigen op grond van veranderde omstandigheden en te bepalen dat de man met ingang van februari 2020, althans met ingang van een zodanige datum als de rechtbank juist acht, niet langer gehouden is het bedrag aan huishoudgeld ex artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden aan de vrouw te voldoen, althans het bedrag op nihil te stellen, althans te verlagen naar nihil, althans dat een beroep van de vrouw op artikel 4.1 uit de huwelijkse voorwaarden met ingang van februari 2020 naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is,

een en ander voor zover mogelijk met uitvoerbaarverklaring bij voorraad.

Beoordeling

Echtscheiding

Rechtsmacht en toepasselijk recht

Omdat beide echtgenoten de Nederlandse nationaliteit bezitten, komt aan de Nederlandse rechter voor het verzoek tot echtscheiding op grond van artikel 3 Brussel II-bis (de Verordening van de Raad van 27 november 2003 betreffende de bevoegdheden en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de ouderlijke verantwoordelijkheid) rechtsmacht toe.

De rechtbank zal op grond van artikel 10:56 lid 1 BW Nederlands recht op het verzoek tot echtscheiding toepassen.

Billijke voorziening

Op grond van de beschikking van het gerechtshof [plaats hof01] van [datum03] 2016 kan de echtscheiding tussen partijen pas worden uitgesproken als er een billijke voorziening als bedoeld in artikel 1:153 BW is getroffen om de vrouw te compenseren voor de kans dat zij bij vooroverlijden van de man minder of geen partnerpensioen zal ontvangen.

De vraag die partijen verdeeld houdt is of het door de man op 21 februari 2020 overgemaakte bedrag van US$ 555.502,63 is aan te merken als billijke voorziening zoals bedoeld in artikel 1:153 BW of als afkoop van het ouderdomspensioen op grond van artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden.

ontvankelijkheid

De man stelt om te beginnen dat het verzoek van de vrouw heeft te gelden als een (verkapt) pensioenverweer en dat zij hierop geen beroep mag doen nu zij zelf de echtscheiding verzoekt. Hij voert aan dat het uitdrukkelijk niet de bedoeling van de wetgever is geweest om de partij die mogelijk nadelige financiële gevolgen van een echtscheiding ondervindt de mogelijkheid te bieden om de echtscheiding te verzoeken en daarnaast ook om een billijke voorziening op grond van artikel 1:153 BW te vragen. Door de echtscheidingsprocedure te starten heeft de vrouw de gevolgen daarvan willens en wetens aanvaard. De vrouw moet daarom niet-ontvankelijk worden verklaard in haar verzoek.

De rechtbank overweegt dat het pensioenverweer van de vrouw in een eerdere procedure al is gehonoreerd. De vrouw is deze nieuwe procedure gestart in de veronderstelling dat er door de man een billijke voorziening was betaald, met als gevolg dat zij geen beroep meer hoefde te doen op artikel 1:153 BW. Daarnaast heeft de man ook zelfstandig om een echtscheiding verzocht. Ten slotte neemt de rechtbank mede in overweging dat beide partijen ter zitting hebben aangegeven een echtscheiding te willen en een einde te willen aan de situatie waarin zij al jaren ongewild met elkaar getrouwd zijn. Zij hebben de rechtbank ter zitting met klem verzocht om een (zo nodig praktische) uitweg uit de processuele patstelling die er (mogelijk deels) door hun eigen handelen is ontstaan. De rechtbank is gelet op dit alles van oordeel dat de vrouw ontvankelijk is in haar verzoek.

billijke voorziening?

De vrouw stelt primair dat sprake is van een billijke voorziening. Zij voert aan dat in de beschikking van het hof het pensioenverweer is gehonoreerd. Als gevolg daarvan is sprake van een duidelijk stappenplan. Eerst moet een billijke voorziening worden getroffen, vervolgens kunnen partijen scheiden en daarna kan uitvoering worden gegeven aan de artikelen 5.1 en 5.2 van de huwelijkse voorwaarden. Dit hebben partijen ook zo afgesproken en de betaling van de man is de eerste stap in dit stappenplan, aldus de vrouw. De tussen partijen gevoerde e-mailcorrespondentie maakt dit volgens haar ook duidelijk. Zij heeft de man laten weten dat aan artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden pas kon worden toegekomen als ze gescheiden zouden zijn en dat daarvan pas sprake kon zijn na betaling van een billijke voorziening. Het argument van de man dat hij zich een dergelijke voorziening niet kon veroorloven, verviel bij pensionering van de man. Op dat moment kwam er met de afkoopsom van zijn ouderdomspensioen geld vrij en kon hij de billijke voorziening treffen. De vrouw stelt dat zij er op grond van deze omstandigheden gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat de betaling een billijke voorziening betrof.

De man voert daartegen aan dat hij altijd duidelijk is geweest over het feit dat hij een billijke voorziening niet kon en vooral niet wilde betalen. Dit standpunt heeft hij nooit verlaten. De vrouw heeft pas na de betaling op 22 februari 2020 geschreven dat zij het bedrag als een billijke voorziening zag en accepteerde. Uit de correspondentie tussen partijen blijkt volgens de man dat hij de betaling niet heeft bedoeld als een billijke voorziening. De wil van de man noch zijn in de e-mails geopenbaarde verklaring was hierop gericht. Er is dan ook geen sprake van door de man bij de vrouw opgewekt vertrouwen dat sprake zou zijn van betaling van een billijke voorziening, aldus de man.

De discussie van partijen komt neer op een beroep op de wilsvertrouwensleer, zoals neergelegd in de artikelen 3:33 en 3:35 BW. Artikel 3:33 BW bepaalt dat een rechtshandeling een op een rechtsgevolg gerichte wil vereist die zich door een verklaring heeft geopenbaard. Artikel 3:35 BW bepaalt dat tegen hem die de verklaring van een ander, overeenkomstig de zin die hij daaraan onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze mocht toekennen, heeft opgevat als een door die ander tot hem gerichte verklaring van een bepaalde strekking, geen beroep kan worden gedaan op het ontbreken van een met deze verklaring overeenstemmende wil. Voor een beroep op het opgewekte vertrouwen van dit wetsartikel is vereist dat de wederpartij de verklaring of gedraging onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs zo mocht opvatten als hij heeft gedaan.

De rechtbank overweegt tegen deze achtergrond als volgt. Na de beschikking van het hof van [datum03] 2016 zijn partijen getrouwd gebleven. In 2018, in het zicht van de naderende pensionering van de man, zijn partijen gaan corresponderen om afspraken te maken over de toekomst. Uit die correspondentie – zoals hierboven onder de feiten aangehaald – kan worden afgeleid dat partijen een meningsverschil hadden over het al dan niet betalen van een billijke voorziening door de man aan de vrouw. Op enig moment werd duidelijk dat de man gebruik zou gaan maken van de mogelijkheid die het reglement van het [pensioenfonds01] biedt om zich bij zijn pensionering eenmalig een bedrag te laten uitkeren. Dit bedrag zou hij overmaken aan de vrouw. In de correspondentie meldt de vrouw weliswaar meermalen dat zij recht heeft op een billijke voorziening en dat dit eerst geregeld moest worden voordat aan een afkoop van het pensioen kon worden toegekomen, maar zij zegt nergens vooraf duidelijk en ondubbelzinnig dat zij het door de man te betalen bedrag aanmerkt als billijke voorziening. Dat doet zij pas als zij het bedrag eenmaal heeft ontvangen. Daar staat tegenover dat de man meermalen expliciet schrijft dat hij de billijke voorziening niet kan of wil betalen en dat hij er vrede mee heeft om dan maar getrouwd te blijven. Als het in de correspondentie gaat over het door hem te betalen bedrag, heeft de man het consequent over een pensioen-afkoopsom en niet over een billijke voorziening.

Daar komt bij dat het door de man betaalde bedrag aanzienlijk hoger is dan het bedrag dat de vrouw vijf jaar eerder in de procedure bij het hof als billijke voorziening had verzocht.

In het licht van het voorgaande had het naar het oordeel van de rechtbank op de weg van de vrouw gelegen om te onderzoeken wat de bedoeling van de man was met betaling van het bedrag dan wel de man er, voorafgaande aan de betaling van het bedrag, uitdrukkelijk op te wijzen dat zij de betaling zou aanmerken als billijke voorziening. Dit brengt de rechtbank tot het oordeel dat de vrouw aan de door haar aangevoerde omstandigheden niet het gerechtvaardigd vertrouwen mocht ontlenen dat sprake was van betaling van een billijke voorziening door de man.

Op grond van het voorgaande wijst de rechtbank het primaire verzoek van de vrouw af.

afkoopsom ouderdomspensioen?

De man stelt primair dat de uitbetaling van het bedrag van US$ 555.502,63 nakoming is van de afspraken zoals neergelegd in artikel 5.1 en 5.2 van de huwelijkse voorwaarden. Hij heeft overeenkomstig deze bepalingen zijn ouderdomspensioen verevend door de vrouw een afkoopsom te betalen. De vrouw betwist dit.

De rechtbank volgt de vrouw in haar standpunt dat artikel 5.1 van de huwelijkse voorwaarden alleen van toepassing is als het huwelijk van de echtgenoten door echtscheiding wordt ontbonden. Dit volgt onmiskenbaar uit de tekst van het artikel. Uit de e-mail van de man van 14 maart 2020 valt af te leiden dat hij dit artikel ook zo uitlegt. Nu van echtscheiding geen sprake is, kan er naar het oordeel van de rechtbank ook geen sprake zijn van nakoming van de in dit artikel gemaakte afspraken.

Subsidiair stelt de man dat de betaling voortvloeit uit een afspraak tussen partijen. Volgens hem hebben partijen in 2019, in aanvulling op artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden, afgesproken dat het ouderdomspensioen van de man, als partijen ten tijde van zijn pensionering nog gehuwd zouden zijn, op gelijke wijze zou worden verdeeld als afgesproken in de huwelijkse voorwaarden voor de situatie na echtscheiding. Overeenkomstig deze afspraak is de uitbetaling van het bedrag volgens de man dan ook de afkoop van het aandeel van de vrouw in het door de man opgebouwde ouderdomspensioen.

De vrouw betwist dat partijen een dergelijke overeenkomst hebben gesloten. Daarnaast stelt zij dat als deze overeenkomst al gemaakt zou zijn, er sprake is van nietigheid omdat niet is voldaan het vormvereiste van artikel 1:115 BW.

De rechtbank stelt voorop dat op grond van artikel 1:115 BW huwelijkse voorwaarden op straffe van nietigheid bij notariële akte moeten worden aangegaan. Dit geldt in beginsel ook voor latere wijzigingen van de huwelijkse voorwaarden. Als huwelijkse voorwaarde wordt aangemerkt iedere regeling tussen echtgenoten waarbij wordt afgeweken van de vermogensrechtelijke regels die zonder deze regeling tussen de echtgenoten zou bestaan, of waarbij een overeengekomen afwijking ongedaan wordt gemaakt. Afspraken die een nadere uitwerking en concretisering vormen van een in de huwelijkse voorwaarden opgenomen regeling worden niet als huwelijkse voorwaarde aangemerkt.

De eerste vraag die moet worden beantwoord, is of de door de man gestelde afspraak heeft te gelden als een huwelijkse voorwaarde. De rechtbank volgt de vrouw in haar stelling dat de afspraak een wijziging betekent van de vermogensrechtelijke verhouding tussen partijen. Door eerder uitvoering te geven aan artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden wijzigt de vermogensrechtelijke situatie van partijen, onder meer doordat de vrouw niet meer rechtstreeks een beroep kan doen op een pensioenaanspraak. Dit is van invloed op haar vermogenspositie. Anders dan de man betoogt, ziet de afspraak dus niet alleen op het moment van betaling. De rechtbank is daarom van oordeel dat, als er al sprake zou zijn van een afspraak tussen partijen zoals door de man gesteld, deze afspraak moet worden aangemerkt als een huwelijkse voorwaarde, die op straffe van nietigheid had moeten voldoen aan het vormvereiste van artikel 1:115 BW. Nu de gestelde afspraak niet bij notariële akte tot stand is gekomen, is de afspraak nietig.

Het bovenstaande leidt de rechtbank tot het oordeel dat er geen sprake van kan zijn dat het betaalde bedrag een uitvoering van de huwelijkse voorwaarden betreft. Het kan dus niet worden aangemerkt als afkoopsom van het ouderdomspensioen van de man. Daarmee komt de rechtbank niet meer toe aan een beoordeling van de overige standpunten van de man over dit onderwerp en wijst zij de vordering van de man op dit punt af.

onverschuldigde betaling

Nu het betaalde bedrag niet als billijke voorziening en ook niet als afkoop van het ouderdomspensioen is te kwalificeren, is er geen juridische grondslag voor de betaling van het bedrag door de man aan de vrouw. Partijen zijn het erover eens dat er in dat geval sprake is van een onverschuldigde betaling. Dit betekent dat de vordering van de man tot terugbetaling aan hem van het bedrag ad US$ 555.502,63 kan worden toegewezen.

De man vordert wettelijke rente vanaf de datum van betaling op 21 februari 2020 dan wel 22 februari 2020, althans de datum van indiening van het verweerschrift, althans met ingang van een zodanige datum als de rechtbank juist acht. Volgens de vrouw kan van wettelijke rente geen sprake zijn omdat geen sprake is van een opeisbare vordering dan wel verzuim. De rechtbank stelt voorop dat de verbintenis uit onverschuldigde betaling ontstaat op het moment waarop de onverschuldigde betaling is verricht. Vanaf dat moment is er dus sprake van een opeisbare vordering. De gevorderde wettelijke rente is toewijsbaar vanaf de datum van indiening van het verweerschrift met zelfstandige verzoeken van de man (14 oktober 2020), nu door de man niet is gesteld op grond waarvan de vrouw op een eerdere datum in verzuim was met terugbetaling van wat onverschuldigd is betaald. De rechtbank zal dus met ingang van die datum de wettelijke rente toewijzen.

vaststellen billijke voorziening

Vervolgens komt de rechtbank toe aan het subsidiaire verzoek van de vrouw om de billijke voorziening vast te stellen.

De rechtbank overweegt dat uit de beschikking van [datum03] 2016 van het hof volgt dat het hof een aantal omstandigheden meeweegt bij zijn oordeel dat een billijke voorziening noodzakelijk is. Deze omstandigheden zijn sindsdien veranderd. Zo heeft de vrouw de erfenis, die ten tijde van de uitspraak van het hof nog onzeker was, inmiddels gekregen. Doordat de man met pensioen is en niet is hertrouwd, kan zijn nabestaandenpensioen niet meer aan een nieuwe partner toekomen. Ook is de woning van de vrouw nog (veel) meer in waarde gestegen. Gelet op deze gewijzigde omstandigheden heeft de vrouw onvoldoende onderbouwd wat de hoogte van een billijke voorziening zou moeten zijn: uit de stukken valt af te leiden dat zij vasthoudt aan het bedrag van US$ 450.000 waarvan in de procedure bij het hof is uitgegaan, maar dit standpunt acht de rechtbank gelet op mate waarin de omstandigheden sindsdien zijn gewijzigd, niet redelijk. De rechtbank zal het verzoek van de vrouw om de billijke voorziening vast te stellen daarom als onvoldoende onderbouwd afwijzen.

Conclusie echtscheiding

Met het oordeel van de rechtbank over de billijke voorziening is aan de wettelijke vereisten voor echtscheiding voldaan.

De gestelde duurzame ontwrichting van het huwelijk is niet bestreden en staat dus in rechte vast, zodat de daarop steunende onweersproken verzoeken tot echtscheiding als op de wet gegrond voor toewijzing vatbaar zijn.

Afwikkeling huwelijkse voorwaarden

Rechtsmacht en toepasselijk recht

Nu de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft met betrekking tot het echtscheidingsverzoek, heeft hij tevens rechtsmacht met betrekking tot het verzoek tot de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden.

Partijen verklaren in artikel 9 van hun huwelijkse voorwaarden dat uitsluitend Nederlands recht van toepassing is op de vermogensrechtelijke gevolgen van hun huwelijk, zodat de rechtbank op grond hiervan – en op grond van het Haags Huwelijksvermogensverdrag – met de rechtbank en het hof [plaats hof01] van oordeel is dat het huwelijksvermogensregime wordt beheerst door Nederlands recht.

Ouderdomspensioen opgebouwd door de man

In aanmerking nemende dat de rechtbank de verzoeken van de vrouw ten aanzien van de billijke voorziening afwijst, moet zij het verzoek van de vrouw beoordelen zoals opgenomen onder c 5) hierboven.

De vrouw stelt dat zij op grond van artikel 5.2 van de huwelijkse voorwaarden recht heeft op 40% van het volledige ouderdomspensioen van de man en de keuze heeft dit als maandelijkse betaling van het [pensioenfonds01] te ontvangen, dan wel als betaling ineens. Nu 1/3 deel van het pensioen is afgekocht, bestaat het volledige ouderdomspensioen uit een eenmalige uitkering van US$ 555.502,63 en een bij het [pensioenfonds01] ondergebrachte pensioenaanspraak voor het restant, resulterend in maandelijkse pensioenbetalingen. De keuze van de man eenmalig een bedrag uit te laten keren, betekent niet dat de vrouw daarmee geen keuze voor verevening zou mogen maken, aldus de vrouw. Aangezien de eenmalige uitkering een onomkeerbaar feit is, verzoekt de vrouw om 40% van het gereduceerde pensioen en 40% van de eenmalige uitkering.

De man betwist dat dit is waar de vrouw aanspraak op kan maken. De door de vrouw verzochte combinatie van een afkoopsom met een maandelijkse betaling is niet in de huwelijkse voorwaarden overeengekomen. Ook de wet over verevening van pensioenen kent deze combinatiemogelijkheid niet. De man wil vasthouden aan de overeengekomen en uitgevoerde afkoop. Op basis van afkoop overeenkomstig de huwelijkse voorwaarden heeft de vrouw recht op een bedrag gelijk aan het door haar al ontvangen bedrag.

De rechtbank overweegt dat met de uitbetaling van de eenmalige uitkering aan de man een onomkeerbare situatie is ontstaan, immers zijn maandelijkse pensioenuitkeringen zijn daardoor lager geworden. Als gevolg van het feit dat partijen hier geen duidelijke, ondubbelzinnige afspraken met elkaar over hebben gemaakt, is er een situatie ontstaan die niet in de huwelijkse voorwaarden is voorzien. Immers, de man heeft een eenmalige uitkering ontvangen en de vrouw wil dit bedrag niet als afkoopsom van het ouderdomspensioen ontvangen maar wil zelf maandelijks een bedrag van het pensioenfonds ontvangen. De vrouw heeft onweersproken gesteld dat zij altijd duidelijk is geweest in haar wens gebruik te maken van het recht dat zij heeft op grond van artikel 5.2 van de huwelijkse voorwaarden om een eigen aanspraak op pensioen jegens het [pensioenfonds01] te verkrijgen. De rechtbank ziet niet in waarom zij deze in voornoemd artikel 5.2 vastgelegde aanspraak nu niet meer zou hebben. Te meer niet nu, zoals overwogen, de eenmalige uitkering niet als een uitvoering van de huwelijkse voorwaarden heeft te gelden. Dit betekent dat er voor de ontstane, niet in de huwelijkse voorwaarden voorziene, door de man gecreëerde, situatie een oplossing moet worden gevonden. Partijen hebben in de huwelijkse voorwaarden afgesproken dat als de man met pensioen gaat hij zijn pensioen zal verdelen voor hemzelf 60% en voor de vrouw 40%. De rechtbank is van oordeel dat het verzoek van de vrouw in lijn is met deze afspraak. In het voorstel van de vrouw krijgt zij 40% van wat de man aan pensioen krijgt: 40% van de eenmalige uitkering en 40% van wat de man aan pensioenuitkering verkrijgt. De rechtbank zal de vordering van de vrouw op dit punt dan ook toewijzen.

Vast staat dat de vrouw geen rechtstreekse aanspraak jegens het pensioenfonds heeft. Daarom verzoekt de vrouw dat de man zal bewerkstelligen dat zij een zelfstandig recht op uitbetaling van het ouderdomspensioen zal verkrijgen. De man heeft onweersproken gesteld dat het niet in zijn macht ligt om ervoor te zorgen dat aan de vrouw een recht op maandelijkse uitbetaling jegens het pensioenfonds toekomt. Het pensioenfonds beslist zelf of en in hoeverre een gerechtelijke uitspraak wordt uitgevoerd. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de vordering van de vrouw op dit punt niet kan worden toegewezen.

Ouderdomspensioen opgebouwd door de vrouw

De vrouw verzoekt te bepalen dat het ouderdomspensioen verworven door de vrouw niet zal worden verevend conform de Wvps en dat de man geen ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ aan de pensioenuitvoerder(s) van de vrouw zal toezenden en zijn medewerking zal verlenen aan een tijdige toezending van het ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ waarin is opgenomen dat géén sprake is van verevening van het ouderdomspensioen van de vrouw.

De man erkent dat partijen voornoemde afspraak hebben gemaakt en hij is bereid om een door de vrouw ingevuld formulier met die strekking tijdig mee te ondertekenen en mee te werken aan tijdige retournering aan de vrouw. De rechtbank zal het verzoek van de vrouw dan ook als onweersproken toewijzen.

Partnerpensioen opgebouwd door de vrouw

De vrouw verzoekt te bepalen dat partijen zijn overeengekomen dat ten laste van het partnerpensioen verworven door de vrouw geen bijzonder partnerpensioen ten gunste van de man zal worden afgesplitst. Zij voert aan dat de huwelijkse voorwaarden uit 1996 dit beoogden.

De man bestrijdt dat partijen deze afspraak hebben gemaakt. Volgens hem ziet de in artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden neergelegde afspraak niet op nabestaandenpensioen. Dit volgt volgens hem uit het feit dat in dit artikel de woorden nabestaandenpensioen of partnerpensioen nergens worden vermeld, terwijl de woorden ouderdomspensioen en pensionering wel expliciet worden genoemd. Bovendien verwijst dit artikel naar de Wvps. Deze wet ziet uitsluitend op verevening van ouderdomspensioen en regelt niets over nabestaandenpensioen. De mogelijkheid om afspraken te maken over de verdeling van het nabestaandenpensioen wordt geregeld in de Pensioenwet, maar hier wordt in de huwelijkse voorwaarden niet naar verwezen. De man heeft in de huwelijkse voorwaarden dus geen afstand gedaan van zijn rechten op nabestaandenpensioen, zo betoogt hij.

De rechtbank overweegt dat artikel 5.1 van de huwelijkse voorwaarden bepaalt dat de door de echtgenoten opgebouwde pensioenaanspraken worden verevend conform de Wvps. Deze wet ziet niet op nabestaandenpensioen. Uit dit artikel volgt niet dat partijen de afspraak hebben gemaakt zoals door de vrouw gesteld. Gelet op de gemotiveerde betwisting van de man heeft de vrouw haar stelling onvoldoende onderbouwd. De rechtbank wijst het verzoek van de vrouw op dit punt dan ook af.

Kosten voor huishouding en levensonderhoud

Partijen verschillen van mening over de vraag of de man op grond van artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden een bijdrage in de huishouding aan de vrouw moet betalen.

De vrouw stelt dat in de huwelijkse voorwaarden is overeengekomen dat de man tijdens het huwelijk maandelijks US$ 6.000,- aan de vrouw moet betalen voor de kosten van de huishouding en het levensonderhoud. Zolang er geen sprake is van uitvoering van de afspraak in artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden, moet de man deze betalingsverplichting nakomen.

De rechtbank overweegt dat niet is betwist dat de verplichting tot betaling van de bijdrage in de kosten van de huishouding blijft bestaan, als er geen sprake is van afkoop of verevening van pensioen op grond van artikel 5 van de huwelijkse voorwaarden. Nu geen sprake is geweest van de afkoop van pensioen, loopt de verplichting op grond van artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden dan ook gewoon door. De man heeft naar het oordeel van de rechtbank geen omstandigheden naar voren gebracht waardoor het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn als hij aan artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden wordt gehouden, zonder dat hij een afkoopsom heeft betaald op grond van artikel 5.1 van de huwelijkse voorwaarden.

De rechtbank wijst het verzoek van de vrouw op dit punt daarom toe. Overeenkomstig het verzoek van de vrouw zal de achterstand worden berekend over de periode van 1 februari 2020 tot de datum van deze beschikking wat neerkomt op een bedrag van US$ 126.000. Het verzoek om te bepalen dat het bedrag binnen twee weken door de man moet worden voldaan zal bij gebrek aan belang worden afgewezen, omdat de vrouw dit bedrag kan verrekenen met het bedrag dat zij op grond van deze beschikking aan de man moet betalen.

Dependency Allowance

Partijen verschillen van mening over de vraag of de man de Dependency Allowance op basis van artikel 4.2 van huwelijkse voorwaarden aan de vrouw moet overmaken.

De vrouw stelt dat artikel 4.2 ziet op alle vergoedingen voor de kinderen die de man van zijn werkgever ontvangt. Dit is volgens haar destijds bij het maken van de huwelijkse voorwaarden afgesproken. De rechtbank en het hof [plaats hof01] hebben op dit punt bovendien al in het voordeel van de vrouw beslist.

De man betwist dit en voert aan dat het artikel alleen ziet op vergoedingen voor onderwijs en andere specifieke kosten. Nu de Dependency Allowance is bedoeld voor algemene kosten valt die daar dus niet onder. Verder betoogt de man dat hij de Dependency Allowance heeft aangewend om conform artikel 4.1 in het levensonderhoud van de vrouw en kinderen te voorzien. Hij heeft daarom indirect deze Allowance al ten gunste van de kinderen aangewend.

Het gaat hier om de uitleg van artikel 4.2 van de huwelijkse voorwaarden. De vraag hoe in de huwelijkse voorwaarden de verhouding van partijen is geregeld en of die huwelijkse voorwaarden een leemte laten die moet worden aangevuld, moet worden beantwoord op grond van de tekst en inhoud van de huwelijkse voorwaarden, en aan de hand van wat partijen ten tijde van het overeenkomen van de huwelijkse voorwaarden over en weer hebben verklaard en uit elkaars verklaringen en gedragingen overeenkomstig de zin die zij daaraan in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mochten toekennen, hebben afgeleid en van wat zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. In dit verband zijn van belang de bewoordingen van de huwelijkse voorwaarden op dit punt, de omstandigheden waaronder deze zijn gemaakt en de wederzijds kenbare bedoelingen van partijen.

De rechtbank gaat om te beginnen voorbij aan het betoog van de vrouw dat de rechtbank [plaats01] en het gerechtshof [plaats hof01] al een uitspraak hebben gedaan over de Dependency Allowance, nu dit uit hun beschikkingen niet blijkt.

Niet betwist is dat de Dependency Allowance een toelage is voor algemene kosten van levensonderhoud. Ter onderbouwing van haar stelling dat deze toelage onder artikel 4.2 valt, voert de vrouw aan dat het artikel begint met de woorden “alle vergoedingen”. De man verwijst ter onderbouwing van zijn standpunt naar een eerdere concept tekst van het artikel, waarin stond: ‘ Alle vergoedingen met betrekking tot de kinderen (…) voor studiekosten, boarding of extra kosten in verband met handicap en dergelijke (…) ’. De vrouw vond de verwijzing naar een handicap niet respectvol naar de dochter van partijen. Daarom is op haar verzoek de onderstreepte tekst veranderd in ‘ en andere extra kosten ’. De vrouw heeft dat niet betwist. Dit brengt de rechtbank tot het oordeel dat artikel 4.2 van de huwelijkse voorwaarden zo moet worden uitgelegd dat het ziet op vergoedingen voor onderwijs en andere specifieke kosten. Nu de Dependency Allowance een algemene toelage is, valt deze niet onder dit artikel. Haar stelling dat wel zo is heeft de vrouw gelet op de gemotiveerde betwisting van de man onvoldoende onderbouwd. De rechtbank wijst daarom het verzoek van de vrouw ten aanzien van de Dependency Allowance af.

Repatriëring

In artikel 4.4. van de huwelijkse voorwaarden is opgenomen dat de Mobility and Hardship Allowance door partijen gelijkelijk wordt gedeeld. De vrouw stelt dat in lijn met dit artikel de vergoedingen (voor repatriëring) die de man heeft ontvangen in verband met beëindiging van zijn dienstverband ook gelijkelijk moeten worden gedeeld. Zij voert aan dat deze vergoedingen zijn berekend op basis van de gehuwde status van de man en daarom ten goede behoren te komen aan het gezin. Verder heeft de vrouw in 2006 kosten gemaakt toen zij vanuit het buitenland naar Nederland terugkeerde en in 2018 weer toen zij met haar dochter naar Nieuw-Zeeland verhuisde. Deze omstandigheden maken dat het redelijk is de vergoedingen die de man bij zijn pensionering heeft ontvangen alsnog gelijkelijk te delen, aldus de vrouw.

De man brengt hiertegen in dat de vrouw geen aanspraak kan maken op deze vergoedingen. De huwelijkse voorwaarden, noch de redelijkheid en billijkheid brengen met zich dat de man deze vergoedingen met de vrouw moet delen. Het zijn vergoedingen die de man persoonlijk toekomen en de vrouw staat daar buiten. Dat de hoogte van de vergoedingen hoger was door zijn getrouwde status doet daar niets aan af. Ook het feit dat vrouw in het verleden kosten heeft gehad in verband met verhuizingen maakt dat niet anders.

De rechtbank overweegt dat partijen met uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen zijn gehuwd. De man heeft onweersproken gesteld dat de in artikel 4.4 van de huwelijkse voorwaarden genoemde Mobility and Hardship Allowance niets te maken heeft met de vergoedingen voor repatriëring die door de [internationale organisatie01] aan de man bij pensionering zijn toegekend. Op basis van de huwelijkse voorwaarden rust er op de man dan ook geen verplichting om de vergoedingen die hij kreeg bij beëindiging van zijn dienstverband gelijkelijk met de vrouw te delen. De door de vrouw aangevoerde omstandigheden zijn naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende om hiervan af te wijken. Zij heeft onvoldoende onderbouwd dat de door haar genoemde omstandigheden maken dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat de tussen partijen in de huwelijkse voorwaarden gemaakte afspraken gelden. De rechtbank wijst de vordering van de vrouw dan ook af.

Uitvoerbaarverklaring bij voorraad

De vrouw verzoekt de rechtbank, in het geval zij oordeelt dat er sprake is van onverschuldigde betaling, deze beschikking niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren ter voorkoming van onnodige fiscale problematiek wanneer bedragen als gevolg van een eventueel hoger beroep heen en weer geschoven moeten worden.

De rechtbank overweegt als volgt. Op grond van artikel 288 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering kan de rechtbank deze beschikking (gedeeltelijk) uitvoerbaar bij voorraad verklaren. Bij de beantwoording van de vraag of zij van die bevoegdheid gebruik moet maken, moet zij de wederzijdse belangen van partijen tegen elkaar afwegen. De vrouw doet haar verzoek om niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren in haar verweerschrift tegen de zelfstandige verzoeken van de man van 8 december 2020, onder het subkopje waarin ze reageert op het door de man gestelde over onverschuldigde betaling. In het petitum van haar verzoek (dat zij later nog gewijzigd heeft) verzoekt zij om uitvoerbaarverklaring bij voorraad. Haar verzoek om niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren lijkt daarom alleen te zien op het moeten terugbetalen van het onverschuldigd betaalde bedrag van US$ 555.502,63. Als de rechtbank dit verzoek zou toewijzen, zou dit betekenen dat de vrouw het onverschuldigd betaalde bedrag voorlopig niet hoeft terug te betalen, maar wel recht heeft op het bedrag van US$ 126.000 aan bijdrage in de huishoudkosten. Dit acht de rechtbank niet redelijk. Daarom zal de rechtbank de gehele beschikking, met uitzondering van de echtscheiding, uitvoerbaar bij voorraad verklaren.

Beslissing

De rechtbank:

spreekt de echtscheiding uit tussen partijen, gehuwd te [plaats huwelijk01] op [datum huwelijk01] 1997;

*

bepaalt dat de vrouw aan de man uit hoofde van onverschuldigde betaling moet betalen een bedrag van US$ 555.502,63, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 14 oktober 2020;

*

bepaalt dat het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man conform de in de huwelijkse voorwaarden opgenomen mogelijkheid gedeeltelijk zal worden vervangen door een bedrag ineens gelijk aan 40% van de door het [pensioenfonds01] aan de man in het kader van zijn ouderdomspensioen uitgekeerde eenmalige betaling van US$ 555.502,63, zijnde een bedrag van US$ 222.201,05;

*

bepaalt dat het als gevolg van de scheiding tussen partijen aan de vrouw toekomende deel van het [internationale organisatie02] ouderdomspensioen bij de [pensioenfonds01] van de man gelijk zal zijn aan een percentage van 40%, uitgaande van het feitelijke (door de gedeeltelijke afkoop gekorte) ouderdomspensioen van de man;

*

bepaalt dat het ouderdomspensioen van de vrouw niet zal worden verevend conform de Wet verevening Pensioenrechten bij scheiding en dat de man geen ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ aan de pensioenuitvoerder(s) van de vrouw zal toezenden, en zijn medewerking zal verlenen aan een tijdige toezending van het ‘Formulier Mededeling van scheiding in verband met verdeling van ouderdomspensioen’ waarin is opgenomen dat géén sprake is van verevening van het ouderdomspensioen van de vrouw;

*

stelt vast dat de man aan de vrouw overeenkomstig artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden een bedrag ter grootte van US$ 6.000 per maand moet betalen tot de datum van deze beschikking;

*

bepaalt dat de door de man uit hoofde van artikel 4.1 van de huwelijkse voorwaarden over de periode van 1 februari 2020 tot de datum van deze beschikking opgebouwde achterstand US$ 126.000 bedraagt, welk bedrag aan de vrouw moet worden voldaan;

*

verklaart deze beschikking, met uitzondering van de echtscheiding, uitvoerbaar bij voorraad;

*

wijst af het meer of anders gevorderde.

Deze beschikking is gegeven door mr. J.Th.W. van Ravenstein, mr. M. Dam en mr. C. de Jong-Kwestro, rechters, tot stand gekomen in samenwerking met mr. S. Verhoef als griffier, en uitgesproken op de openbare zitting van 28 oktober 2021.

meer blogs >> podcasts >>

BLOGS en PODCASTS

Podcastgesprek: Meer fiscale opties pensioenverrekening samenwoners
Mr. Rob Welling en Drs. Jasper Horsthuis, 06-05-2025
Jasper Horsthuis en Rob Welling gaan in gesprek over een recente uitbreiding van de fiscale mogelijkheden voor pensioenverrekening door samenwoners. Zij bepleiten een verdere verruiming van de regeling.
Podcastgesprek: Nieuwe inzichten fiscale gevolgen verrekening lijfrente (II)
Mr. Rob Welling en Drs. Jasper Horsthuis, 22-04-2025
De Belastingdienst heeft - opnieuw - een standpunt gepubliceerd over de fiscale afwikkeling van een lijfrentepolis bij echtscheiding. Rob Welling en Jasper Horsthuis bespreken de gevolgen hiervan.
Podcastgesprek: Breaking! Vóórhuwelijks vergoedingsrecht halveert niet!
Drs. Jasper Horsthuis en Mr. Rob Welling, 08-04-2025
Onze redacteur Jasper Horsthuis en scheidingsfiscalist Rob Welling gingen in gesprek over de belangrijke uitspraak van de Hoge Raad op 21-03-2025. Super heldere uitleg over inhoud en gevolgen van de uitspraak!
Alimentatie berekenen bij samengestelde gezinnen: een tussenstand
Mr. Hedy Bollen, 17-12-2024
Diverse auteurs deden de laatste jaren voorstellen om het alimentatierekenen voor samengestelde gezinnen te verbeteren. De auteur zet de voorstellen op rij en geeft ze een persoonlijke score.
Podcastgesprek: Nieuwe rekenmethodiek voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen? (II)
Mr. Jan Bram de Groot en Mr. Rob van Coolwijk, 13-11-2024
Nadat in het eerste deel van dit tweeluik de achtergrond van de discussie werd geschetst, zoomen Rob van Coolwijk en Jan Bram de Groot in dit deel nader in op de door De Groot voorgestelde rekenmethodiek.
Podcastgesprek: Nieuwe rekenmethodiek voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen? (I)
Mr. Jan Bram de Groot en Mr. Rob van Coolwijk, 11-11-2024
Wat zou er moeten wijzigen voor kinderalimentatie bij samengestelde gezinnen en waarom? Rob van Coolwijk gaat hierover in gesprek met Jan Bram de Groot, voorzitter van de Expertgroep Alimentatienormen.
Vaststelling vaderschap van een overleden man: kan daar verweer tegen worden gevoerd?
Mr. dr. Myriam Lückers, 05-11-2024
De weduwe wordt niet aangemerkt als belanghebbende bij een verzoek gerechtelijke vaststelling vaderschap van haar overleden man, aldus HR 4 oktober 2024. Is verweer in een dergelijke zaak dan niet mogelijk?
Unieke beschikking: van rechtswege onstaan ouderlijk gezag aangetekend in gezagsregister
Michelle Booij-Smid, 05-11-2024
Meeroudergezinnen lopen nog altijd tegen problemen aan met betrekking tot juridisch ouderschap en gezag. In deze zaak bood Rechtbank Amsterdam de moeders en hun kind een oplossing.
Verjaarde vorderingen en de verdeling van de nalatenschap
Mr. Arend de Bakker, 08-10-2024
Kunnen verjaarde rechtsvorderingen in de verdeling van de nalatenschap betrokken worden? De auteur analyseert diepgaand de literatuur en de jurisprudentie hierover. Een blog, bestemd voor de superspecialist!
Aansprakelijkheid bij scheidingsbegeleiding? Een reëel risico
Drs. Jasper Horsthuis, 08-10-2024
In een uitspraak van de rechtbank Den Haag werd een mediator aansprakelijk gesteld voor vermeende tekortkomingen bij de begeleiding. Wat mag van een scheidingsprofessional worden verwacht?
×

Rapport alimentatienormen versie 2025

 

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord
1. Inleiding
2. Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen
2.1 Inleiding
2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen
2.3 Verschillende soorten inkomen
2.4 Kindgebonden budget
3. Behoefte
3.1. Algemeen
3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen
3.3 Behoefte van de ex-partner
4. Draagkracht
4.1 Algemeen
4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)
4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar
4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie
4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)
4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden
4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige
4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn
4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak
4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg
5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden
5.1 Stappenplan kinderalimentatie
5.2 Stappenplan partneralimentatie
5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten
5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

Voorwoord

Wettelijke maatstaven

De hoogte van kinder- en partneralimentatie is afhankelijk van de behoefte van degene die recht heeft op alimentatie en van de draagkracht van degene die de alimentatie moet betalen. Behoefte en draagkracht zijn open normen, dat wil zeggen dat niet in wet- of andere regelgeving is vastgelegd wat daaronder precies moet worden verstaan.

Aanbevelingen en rekenmodellen

In het Rapport alimentatienormen (hierna: het rapport) doet de Expertgroep Alimentatie (hierna: de expertgroep) aanbevelingen voor het concretiseren en toepassen van deze open normen in het juridische debat en voor het aan de hand van deze wettelijke maatstaven berekenen van de hoogte van kinder- en partneralimentatie.

Met deze aanbevelingen beoogt de expertgroep de rechtseenheid te bevorderen en bij te dragen aan de voorspelbaarheid van de uitkomst van een alimentatieprocedure. Het rapport is uitdrukkelijk niet bedoeld als handboek voor alles wat met alimentatie te maken heeft. Het rapport bevat ook geen aanbevelingen voor onderwerpen die buiten de reikwijdte van de begrippen behoefte en draagkracht en het aan de hand daarvan berekenen van alimentatie vallen. Die onderwerpen komen daarom in dit rapport niet aan bod. Als een vraag daarover voorligt, zal de rechter een op het geval toegesneden oordeel geven.

Voor het berekenen van alimentatie heeft de expertgroep modellen ontwikkeld (zie bijlage 1). Verschillende uitgevers brengen rekenprogramma’s uit die gebaseerd zijn op deze rekenmodellen. Voor de leesbaarheid is het rapport in de wij-vorm geschreven. Waar staat dat ‘wij’ iets doen mag gelezen worden dat de expertgroep aanbeveelt om dat zo te doen.

Gebruik van het rapport

Dit rapport is geschreven door rechters met het doel de aanbevelingen toe te passen bij de beoordeling van aan hen voorgelegde alimentatiegeschillen. Rechters kunnen van de aanbevelingen afwijken. Zij zullen dat in de regel alleen doen als er bijzondere omstandig- heden zijn. Bij die beoordeling speelt wat partijen stellen en hoe zij dat onderbouwen een belangrijke rol. Een relatief strikte toepassing van de aanbevelingen bevordert de rechtseenheid en de voorspelbaarheid van rechterlijke beslissingen.

Advocaten, mediators en anderen maken voor hun advieswerk en (rechts)bijstand gebruik van het rapport. Bij de meeste alimentatiekwesties maken partijen zelf afspraken, zonder tussenkomst van een rechter. Dat staat partijen vrij. Belangrijk is dat zij bij die afspraken binnen de wettelijke kaders blijven.
Gemeenten kunnen de aanbevelingen in dit rapport gebruiken bij verhaal van bijstands- uitkeringen. Vragen rond bijstandsverhaal vallen buiten het bestek van dit rapport.

Rapport 2025

De tabellen Eigen Aandeel in de Kosten van Kinderen zijn in 2025 gewijzigd. In de tabellen is het hoogste inkomen opgehoogd van € 6.000 naar € 7.500 met de bijbehorende tussenkolommen (van € 6.500 en van € 7.000). Het laagste inkomen is verhoogd van € 1.500 naar € 2.000 euro omdat het sociaal minimum inclusief zorgtoeslag meer dan € 2.000 bedraagt.

De bedragen voor lage en voor hoge inkomens vallen iets lager uit dan in de tabellen voor 2024: bij de lage inkomens hangt dat samen met de nieuwe definitie van de armoedegrens. De procentuele kosten van kinderen bij een hoog inkomen zijn lager op basis van de (voorlaatste) CBS-publicatie over kosten van kinderen.

In paragraaf 4.3.5 is een aanbeveling opgenomen voor de situatie dat de ouders samen voldoende draagkracht hebben en de zorgkorting hoger is dan de draagkracht van de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft.

Den Haag, december 2024

mr. J.B. de Groot, voorzitter

mr. Y. Oosting, secretaris

De editie van 2024 bevat een belangrijke wijziging. Met ingang van 2023 is ook voor de bepaling van de draagkracht voor partneralimentatie het forfaitaire systeem van toepassing. Uitgangspunt daarbij is dat de onderhoudsplichtige een budget voor de eigen lasten heeft. Voor bijzondere lasten die volgens de onderhoudsplichtige niet uit dat budget kunnen worden bestreden (bijvoorbeeld herinrichtingskosten, advocaatkosten etc.) gelden nu zowel voor kinderalimentatie als voor partneralimentatie dezelfde uitgangspunten (zie hoofdstuk 4.6).

Den Haag, december 2023

mr. J.B. de Groot, voorzitter

mr. Y. Oosting, secretarisLeeuwarden, december 2022

1. INLEIDING

In artikel 1:392, lid 1, BW staat wie op grond van bloed- of aanverwantschap gehouden zijn tot het verstrekken van levensonderhoud. Dat zijn de ouders, de kinderen en behuwd- kinderen, schoonouders en stiefouders. In deze wetsbepaling staat niet wie de onderhouds- gerechtigden zijn. Dat kunnen we afleiden uit de formulering en uit andere artikelen in Titel 17 van Boek 1, BW.

In dit rapport doet de expertgroep aanbevelingen voor het vaststellen of wijzigen van de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie na het verbreken van de relatie (alleen bij kinderalimentatie), echtscheiding, na het verbreken van een geregistreerd partnerschap en na scheiding van tafel en bed.

Het gaat daarbij om:

  • een bijdrage van de ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van zijn of haar kind(eren) aan de andere ouder  (kinderalimentatie) of direct aan het kind (indien dat 18 jaar of ouder is);
  • een uitkering tot levensonderhoud aan de gewezen echtgeno(o)t(e), de echtgenoot van wie iemand gescheiden is van tafel en bed en de gewezen geregistreerde partner (partneralimentatie). Hierna spreken wij in al deze gevallen van ex-partners.

Op grond van artikel 1:404, lid 1, BW zijn ouders verplicht naar draagkracht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. Gedurende het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn ook stiefouders onderhoudsplichtig voor de minderjarige kinderen van hun echtgenoot of geregistreerde partner die tot hun gezin behoren (art. 1:395 BW). Ouders, en in voorkomend geval stiefouders, zijn ook onderhoudsplichtig voor hun kinderen van 18 tot 21 jaar (artikel 1:395a BW). Voor kinderen vanaf 21 jaar zijn ouders onderhoudsplichtig op grond van artikel 1:392, lid 1, BW.

Als ouders uit elkaar gaan, moeten zij afspraken maken over de verdeling van de kosten van hun kind of kinderen. In de praktijk betekent dit meestal dat de ene ouder aan de andere (verzorgende) ouder – dat is de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft – of aan het kind zelf als dat 18 jaar of ouder is (kinder)alimentatie moet betalen. Als de ouders er samen niet uitkomen, zal de rechter op verzoek bepalen welk bedrag aan kinderalimentatie een ouder moet betalen.

Als een ex-partner partneralimentatie moet betalen aan de andere partner, kunnen zij daar samen afspraken over maken. Als zij daar met elkaar niet uitkomen, zal de rechter daarover desgevraagd beslissen. 

Of en welke bedrag(en) iemand aan alimentatie moet betalen hangt ervan af: 

  1. of er een onderhoudsverplichting is, en
  2. of sprake is van behoeftigheid (dit geldt niet voor kinderen tot 21 jaar), en
  3. of de onderhoudsgerechtigde behoefte heeft aan een financiële bijdrage, en
  4. of de onderhoudsplichtige draagkracht heeft om de bijdrage te betalen.

ad 1. Rangorde onderhoudsverplichtingen

Kinderen en stiefkinderen die de leeftijd van 21 jaar nog niet hebben bereikt, hebben voorrang boven alle andere onderhoudsgerechtigden. Deze voorrangsregel is aan de orde als iemand verplicht is levensonderhoud te verstrekken aan twee of meer personen, terwijl hij of zij onvoldoende draagkracht heeft om dit levensonderhoud aan alle onderhoudsgerechtigden volledig te verschaffen (art. 1:400, lid 1, BW).

Door deze voorrangsregel moet een onderhoudsplichtige eerst de kinderalimentatie voor kinderen en stiefkinderen tot 21 jaar betalen en pas daarna (als aan de overige voorwaarden is voldaan) de alimentatie voor (stief)kinderen vanaf 21 jaar en de partneralimentatie.

ad 2. Behoeftigheid

Voor het opleggen van een alimentatieverplichting moet bij ex-partners en kinderen vanaf 21 jaar sprake zijn van behoeftigheid. Een onderhoudsgerechtigde is behoeftig:

  • wanneer hij of zij niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien, omdat hij of zij de nodige eigen middelen mist; én
  • hij of zij deze eigen middelen niet in redelijkheid kan verwerven.

Indien de onderhoudsgerechtigde geen of onvoldoende inkomsten heeft om in het levensonderhoud te voorzien, kan er aanleiding zijn om rekening te houden met een bepaalde verdiencapaciteit. Dat wil zeggen de mogelijkheid om in redelijkheid inkomen te verwerven. Of er aanleiding bestaat om met een verdiencapaciteit rekening te houden is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, zoals opleiding, werkervaring, de geboden tijd om werk te zoeken, de gezondheid en de zorg voor kinderen.

Als een onderhoudsgerechtigde over vermogen beschikt, kan het onder omstandigheden redelijk zijn dat we verlangen dat iemand op dit vermogen inteert.

De expertgroep geeft geen richtlijnen over de behoeftigheid.

Ad 3 en 4. Behoefte en draagkracht

Behoefte

Behoefte is – ook bij kinderen – een van de wettelijke maatstaven voor vaststelling van alimentatie. Volgens vaste jurisprudentie is behoefte geen absoluut begrip. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen af van de individuele omstandigheden en moeten we van geval tot geval bepalen. Allerlei omstandigheden kunnen hierbij een rol spelen.

In elk geval is behoefte niet beperkt tot het bestaansminimum.

Draagkracht

Of iemand draagkracht heeft om alimentatie te betalen hangt enerzijds af van de inkomsten en het vermogen en anderzijds van de noodzakelijke uitgaven die daarop in mindering komen.

Daarbij gaat het niet alleen om de middelen waarover de onderhoudsplichtige beschikt, maar ook over die waarover hij redelijkerwijze had kunnen beschikken. Bij de uitgaven gaat het niet alleen om de uitgaven voor de onderhoudsplichtige zelf, maar kunnen ook de uitgaven een rol spelen voor anderen van wie het onderhoud voor rekening van de onderhoudsplichtige komt.

De vast te stellen alimentatie mag niet hoger zijn dan enerzijds de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en anderzijds de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

De laagste van die twee vormt de maximale bijdrage. De omstandigheden van partijen kunnen aanleiding geven de alimentatie lager dan dit maximum vast te stellen.

Opbouw van het rapport

In hoofdstuk 2 leggen we de begrippen netto besteedbaar inkomen en netto besteedbaar gezinsinkomen uit en laten we zien hoe we deze berekenen. In hoofdstuk 3 gaan we in op het bepalen van de behoefte voor zowel kinderalimentatie als partneralimentatie. In hoofdstuk 4 staan we stil bij het bepalen van de draagkracht voor kinder- en partneralimentatie. In dat hoofdstuk gaan we ook in op de zorgkorting die een rol speelt bij het bepalen van het bedrag aan kinderalimentatie dat iemand moet betalen. In hoofdstuk 5 zetten we aan de hand van twee stappenplannen met voorbeelden uiteen hoe we de behoefte en de draagkracht en uiteindelijk het bedrag aan kinder- en partneralimentatie bepalen.

Achter het rapport zitten de volgende bijlagen:

  • Bijlage 1 Modellen voor netto- en brutomethode
  • Bijlage 2 Diverse tarieven.
  • Bijlage 3 Tarieven en tabellen
  • Bijlage 4 Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen
  • Bijlage 5 Draagkrachttabel kinderalimentatie

2 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

2.1 Inleiding

Behoefte en draagdracht bepalen we voor kinder- en partneralimentatie op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen respectievelijk het netto besteedbaar inkomen. Bij kinderalimentatie speelt naast het netto besteedbaar (gezins)inkomen het kindgebonden budget een rol.

In dit hoofdstuk bespreken we de begrippen netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen.

Onder netto besteedbaar inkomen verstaan we het bruto inkomen verminderd met de daarover verschuldigde of ingehouden premies sociale verzekeringen (inclusief de inkomens- afhankelijke bijdrage premie zorgverzekeringswet) en loon- en/of inkomstenbelasting. Het netto besteedbaar gezinsinkomen is het gezamenlijke netto besteedbare inkomen van de (ex-)partners toen zij nog een gezin vormden.

2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen

De expertgroep heeft twee modellen gemaakt waarmee we het netto besteedbaar inkomen berekenen: het netto model en het bruto model. Beide modellen staan in Bijlage 1 bij dit rapport.

In het netto model gebruiken we netto inkomensgegevens om het netto besteedbaar (gezins)inkomen te bepalen. In het bruto model berekenen we het netto besteedbaar inkomen aan de hand van (onder andere) de bruto inkomensgegevens.

2.2.1 Het netto model

We kunnen het netto model gebruiken bij het bepalen van de draagkracht van een onder- houdsplichtige met een inkomen uit dienstbetrekking of een uitkering van minder dan € 2.125 bruto per maand (incl. vakantietoeslag). Het bruto inkomen vinden we in een loon- of salarisspecificatie of in een specificatie van de uitkering. Ook het daarvan resterende netto inkomen blijkt uit die specificaties. De gehele berekening voeren we vervolgens uit met nettobedragen op maandbasis.

Het netto model kunnen we ook gebruiken als het inkomen niet is onderworpen aan de heffing van loon- en inkomstenbelasting in Nederland.

Het netto besteedbaar inkomen vinden we in het netto model bij post 8.

  

2.2.2 Het bruto model

We gebruiken het bruto model bij bruto inkomens vanaf € 2.930 per maand en bij alle inkomens buiten dienstbetrekking (bijvoorbeeld bij IB-ondernemers). We gebruiken het bruto model ook als er fiscale voordelen zijn (bijvoorbeeld bij uitgaven voor inkomens- voorzieningen), fiscale bijtellingen, bij bezittingen die in box 3 belast zijn of als specifieke heffingskortingen een rol spelen. Het invullen van dit bruto model is in grote lijnen vergelijkbaar met het invullen van een aangifte voor de inkomstenbelasting.

In het bruto model vinden we het netto besteedbaar inkomen bij post 121.

2.3 Verschillende soorten inkomen

2.3.1 Inkomen uit dienstbetrekking of uitkering

Werknemers en uitkeringsgerechtigden kunnen hun inkomen met loonstroken, uitkerings- specificaties en/of één of meer jaaropgaven aantonen.

2.3.2 Winst uit onderneming

Een natuurlijke persoon die een onderneming op eigen naam of in samenwerking met anderen drijft (IB-ondernemer), geniet winst uit onderneming. De ondernemer moet inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen betalen over de gerealiseerde winst, na aftrek van ondernemersaftrekken en eventuele andere aftrekposten. Het komt regelmatig voor dat een ondernemer niet de gehele nettowinst (het netto besteedbaar inkomen dat volgt uit de berekening met het bruto model) voor het levensonderhoud gebruikt. Een deel van de winst (waar al inkomstenbelasting over is betaald) blijft dan in de onderneming achter, bijvoorbeeld om daarmee investeringen te doen of om (bedrijfs)schulden af te lossen. Het netto besteedbaar inkomen is dan lager.

Bij het bepalen van de draagkracht van een ondernemer kijken we naar wat deze ondernemer in redelijkheid aan inkomen uit de onderneming kan verwerven zonder de continuïteit van de onderneming in gevaar te brengen. We moeten daarom een schatting makenvan de toekomstige ontwikkelingen in de onderneming (een prognose). In de praktijk lijkt de gedachte te bestaan dat we daarvoor moeten kijken naar het gemiddelde resultaat van de laatste drie jaren. Hoewel dat gemiddelde resultaat helpend kan zijn bij het maken van de prognose (en inzage in recente jaarstukken van de ondernemer daarvoor onmisbaar is), is dat gemiddelde resultaat slechts één van de omstandigheden die bij het maken van de prognose een rol kan spelen.

2.3.3 De directeur-grootaandeelhouder

De directeur-grootaandeelhouder in een vennootschap (meestal een BV) krijgt in de regel salaris, net als een werknemer in een ‘normale’ dienstbetrekking. Daarnaast kan hij winst- uitkeringen (dividend, winst uit aanmerkelijk belang) ontvangen. Wanneer een directeur-grootaandeelhouder privéuitgaven laat voorschieten door of geld leent van de BV die deze schuld in rekening-courant boekt, kan er aanleiding zijn om bij het bepalen van de behoefte en/of draagkracht met deze opnames rekening te houden. 

2.3.4 Inkomen uit vermogen

In bepaalde gevallen kunnen we bij het bepalen van het netto besteedbaar inkomen rekening houden met werkelijke inkomsten uit vermogen, zoals inkomen uit de verhuur van onroerend goed. Dat inkomen moet dan in elk geval bestendig beschikbaar (kunnen) zijn.

2.4 Kindgebonden budget

Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke maandelijkse bijdrage van de overheid die bij alleenstaande ouders wordt verhoogd met een zogeheten ‘alleenstaande ouderkop’.

Het kindgebonden budget is bedoeld als inkomensondersteuning voor (in beginsel) de ouder die kinderbijslag voor het kind ontvangt.

3. BEHOEFTE

3.1 Algemeen

Bij het bepalen van het bedrag dat iemand aan kinder- en/of partneralimentatie moet betalen, houden we rekening met de behoefte van de onderhoudsgerechtigden (volgens art. 1:397, lid 1, BW). De wetgever heeft de betekenis van het begrip behoefte niet nader ingevuld. Het is een zogenoemde open norm. Behoefte kunnen we omschrijven als het bedrag dat nodig is voor de kosten van levensonderhoud en dat aansluit bij de mate van welstand waarin partijen tijdens hun samenleving hebben geleefd. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen dus af van de individuele omstandigheden. Daarbij kunnen algemene ervaringsregels een rol spelen (volgens art. 149, lid 2, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering).

Bij kinderalimentatie houden we er rekening mee dat ouders de kosten van verzorging en opvoeding van hun kinderen niet helemaal zelf hoeven te betalen. De kinderbijslag die de ouders (in de regel: de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft) ontvangen dekt een deel van die kosten. Het restant komt voor rekening van de ouders zelf. Dat restant noemen we in dit rapport ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’.

Hierna gebruiken we in het kader van kinderalimentatie daarom niet de term ‘behoefte’, maar spreken we van ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’ of kortweg ‘eigen aandeel’.

Bij partneralimentatie beveelt de expertgroep voor het bepalen van de behoefte het gebruik aan van een vuistregel, de zogenoemde hofnorm. Zie voor een uitleg van de hofnorm paragraaf 3.3.1 en 3.3.2.

3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

3.2.1 Inleiding

De expertgroep doet in dit rapport een concrete aanbeveling voor het bepalen van het eigen aandeel. Deze aanbeveling berust op de algemene ervaringsregel dat ouders in gezinnen een vast percentage van het beschikbare inkomen besteden aan hun kind(eren).

We bepalen het eigen aandeel aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4). In deze bijlage staat ook een toelichting op hoe de tabel werkt. In de tabel is rekening gehouden met de kinderbijslag. In de regel ontvangt de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft de kinderbijslag.

Hierna bespreken we de onderwerpen die van belang zijn bij het bepalen van het eigen aandeel.

3.2.2 De Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

De Tabel eigen aandeel is als volgt tot stand gekomen.

De welstand van het gezin waarin de ouders met de kinderen leven en daarmee de hoogte van de uitgaven voor de kinderen hangt samen met het netto besteedbaar gezinsinkomen.

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) blijkt dat ouders een bepaald percentage van dat gezinsinkomen aan hun kinderen besteden.

De Tabel eigen aandeel is gebaseerd op dit onderzoek. Het systeem is uitgewerkt in het rapport Kosten van kinderen ten behoeve van vaststelling kinderalimentatie. https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/rapport-kosten-kkn-sept-2006.pdf  In 2018 hebben het CBS en het NIBUD voor het laatst onderzoek gedaan naar de percentages van het gezinsinkomen die ouders aan hun kinderen besteden. De bedragen in de Tabel eigen aandeel zijn sinds 2019 gebaseerd op de cijfers uit dit laatste onderzoek. Het Nibud actualiseert de bedragen in de tabel jaarlijks met de meest actuele percentages van de kosten van kinderen en de kinderbijslagbedragen. De bedragen in de tabel worden verder niet geïndexeerd.

We berekenen het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen na scheiding op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in de laatste periode dat de ouders en de kinderen een gezin vormden. Dit omdat de kinderen aan de welstand zoals die aanwezig was toen de ouders met de kinderen nog bij elkaar woonden gewend zijn geraakt en zij door de scheiding van de ouders – in beginsel – niet slechter af zouden moeten zijn.

Het eigen aandeel per kind is lager naarmate er meer kinderen in een gezin leven. Dat komt doordat de gemiddelde kosten per kind (door “schaalvoordelen”) dalen bij meer kinderen.

In de Tabel eigen aandeel houden we geen rekening met de leeftijd(en) van de kinderen.

De tabel is gebaseerd op gemiddelde bedragen aan kinderbijslag. Als er meer kinderen in een gezin zijn, bepalen we het eigen aandeel per kind door het tabelbedrag te delen door het aantal kinderen.

3.2.3 Bepalen eigen aandeel op basis van het laatste gezinsinkomen toen de ouders nog bij elkaar waren

In beginsel bepalen we het eigen aandeel op basis van het gezamenlijke inkomen dat ouders hadden toen zij nog bij elkaar waren, inclusief het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting).

Wanneer we het eigen aandeel vaststellen op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in een eerder jaar dan het jaar waarin de kinderalimentatie ingaat, indexeren we dat eigen aandeel naar het jaar van ingang. Daarbij maken we gebruik van het indexeringspercentage voor alimentatie (analoog naar/op de voet van artikel 1:402a BW)

3.2.4 Eigen aandeel bij gezinnen met minderjarige kinderen en kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel ziet op kosten van minderjarige kinderen. Bij het gebruik van de tabel gaan we er voor het aantal kinderen van uit dat alle kinderen minderjarig zijn, ook als er naast een minderjarig kind of kinderen één of meer kinderen van 18 tot 21 jaar zijn.

3.2.5 Eigen aandeel bij ouders die nooit met het kind of de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Wanneer ouders nooit in gezinsverband met het betrokken kind of de kinderen hebben samengeleefd, bepalen we het eigen aandeel door het gemiddelde te nemen van het eigen aandeel berekend op basis van het inkomen van de ene ouder en het eigen aandeel op basis van het inkomen van de andere ouder. Op deze manier beoordelen we de welstand die het kind bij iedere ouder afzonderlijk ervaart of zou hebben ervaren als het alleen bij die ouder opgroeit of was opgegroeid. Met (inkomsten van) nieuwe partners houden we geen rekening.

Bij de bepaling van het inkomen van iedere ouder afzonderlijk houden we rekening met het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting), indien de ouder voldoet aan de voorwaarden om daarvoor in aanmerking te komen of zou voldoen als het kind bij hem of haar zou opgroeien (zoals de inkomens- en vermogensgrens). Voor een ouder bij wie het kind niet opgroeit gaat het om een fictief bedrag (alsof het kind alleen bij die ouder zou opgroeien).

3.2.6 Bijzondere kosten

In de tabelbedragen zijn alle gebruikelijke kosten van een kind, zoals voeding, kleding en huisvesting begrepen. Allerlei kosten en activiteiten zijn uitwisselbaar. Zo kunnen ouders het bedrag voor ‘ontspanning’ in het eigen aandeel op verschillende manieren besteden: van voetbal tot paardrijden en van computergame tot vioolles. Uit het CBS-onderzoek blijkt dat hogere uitgaven in een gezin aan de ene post samengaan met lagere uitgaven aan een andere post. Met andere woorden, wanneer een gezin een meer dan gemiddeld bedrag aan bijvoorbeeld kleding besteedt, dan hoeft dat niet te betekenen dat voor de post kleding een correctie moet plaatsvinden. Ouders bezuinigen dan op één of meer andere posten. Vanwege die uitwisselbaarheid kunnen we slechts in globale termen aangeven in welke gevallen naast de tabelbedragen met bijzondere kosten rekening kan worden gehouden.

Bepaalde extra kosten kunnen zo uitzonderlijk zijn, dat ouders deze niet kunnen betalen uit de standaardbedragen in de tabel en deze uitgaven daadwerkelijk op het (gezins) inkomen drukken. Voorbeelden zijn de kosten voor:

  • een gehandicapt kind;
  • topsport;
  • privélessen;
  • extra hoge schoolgelden; en
  • kinderopvang of oppaskosten die – na aftrek van de kinderopvangtoeslag en eeneventuele bijdrage van de werkgever – zo hoog zijn dat deze niet gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten.

[[NOTE: Volgens het rapport Kosten van kinderen behoren ook hoge oppaskosten in verband met de verwerving van inkomsten tot de categorie bijzondere kosten die niet in de tabel verwerkt zijn. Uit onderzoek van het CBS uit de tijd voor de huidige systematiek van financiering van de kinderopvang is echter gebleken dabij een echtpaar oppaskosten niet leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen. Kennelijk worden in die situatie hoge oppaskosten of kosten van kinderopvang gecompenseerd met lagere uitgaven aan een andere post. Hoewel dit onderzoek dateert van de tijd vóór de huidige systematiek van financiering van kinderopvang, acht de expertgroep het aannemelijk dat dit in het merendeel van de gevallen nog steeds zo is. Indien echter sprake is van dermate hoge kosten voor kinderopvang of dermate hoge oppaskosten dat deze niet (volledig) gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten, kan dat leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen dan het tabelbedrag.]]

Bij dergelijke bijzondere extra kosten berekenen we het eigen aandeel als volgt. Als ouders de betreffende extra kosten al voor de scheiding maakten, dan trekken we deze kosten (minus tegemoetkomingen daarop van bijvoorbeeld werkgever of overheid) af van het netto besteedbaar gezinsinkomen. Het eigen aandeel bepalen we vervolgens op basis van het resterende netto besteedbaar gezinsinkomen. Het nieuwe eigen aandeel bestaat uit het in de tabel gevonden bedrag plus de extra kosten na de scheiding, opnieuw verminderd met de eventuele tegemoetkomingen in die kosten.

Als de kosten pas na de scheiding zijn ontstaan, berekenen we het eigen aandeel op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen zonder correctie en tellen we de bijzondere kosten op bij het gevonden eigen aandeel.

3.2.7 Vermindering of wegvallen van inkomen van één van de ouders na (echt)scheiding

Vermindering of wegvallen van inkomen van een ouder na (echt)scheiding mag geen invloed hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Het welvaartsniveau ten tijde van het uit elkaar gaan blijft in beginsel bepalend. Wel kan dit lagere inkomen tot een lagere draagkracht en dus een lagere bijdrage leiden.

3.2.8 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van een van de ouders

Wanneer het inkomen van een ouder na scheiding zodanig stijgt dat het hoger is dan het (gezins)inkomen tijdens het huwelijk of de samenleving, is de expertgroep van mening dat dit invloed moet hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Indien het gezinsverband zou hebben voortgeduurd, zou die verhoging immers ook een positieve invloed hebben gehad op het bedrag dat voor de kinderen zou zijn uitgegeven. In dat geval bepalen we het eigen aandeel op basis van dat hogere inkomen van die ouder opnieuw.

3.2.9 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders die nooit met het kind/de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Ook voor kinderen van ouders die niet in gezinsverband hebben samengewoond, vindt de expertgroep dat een aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders invloed moet hebben op de vaststelling van het eigen aandeel. We berekenen het eigen aandeel opnieuw als het netto besteedbaar inkomen van één ouder stijgt tot boven de feitelijke netto besteed- bare inkomens van de ouders samen bij de eerdere vaststelling van het eigen aandeel (de drempel), vermeerderd met het destijds werkelijk genoten kindgebonden budget. Als de inkomensstijging de ouder betreft die voor het betreffende kind of kinderen geen kindge- bonden budget ontvangt, dan verstaan we onder het gestegen netto besteedbaar inkomen dat inkomen zonder bijtelling van een fictief kindgebonden budget.

Als de drempel is gehaald berekenen we het eigen aandeel vervolgens opnieuw op de wijze zoals hiervoor omschreven voor de berekening van het eigen aandeel van ouders die nooit hebben samengewoond, maar dan op basis van de actuele inkomens van de beide ouders.

Daarbij beoordelen we de situatie weer alsof het kind bij die ouder zou wonen, zodat wel met het (fictief) kindgebonden budget waar dan aanspraak op zou bestaan rekening moet worden gehouden én met eventuele heffingskortingen waar in die – fictieve – situatie aanspraak op zou bestaan.

3.2.10 De behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel kunnen we niet gebruiken voor het bepalen van de behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar.

Studerenden

Voor kinderen van 18 tot 21 jaar die onder de Wet studiefinanciering (Wsf) vallen heeft de expertgroep geen aparte maatstaven ontwikkeld. We nemen voor het bepalen van de behoefte de normen van de Wsf tot uitgangspunt. Volgens de Wsf bestaat het budget voor een student uit een normbedrag voor de kosten van levensonderhoud, een tegemoetkoming

in de kosten van lesgeld danwel het collegegeldkrediet en de reisvoorziening. Een student die stelt voor één of meer bepaalde posten een hoger budget nodig te hebben, moet dat aannemelijk maken. De aanspraken die een student heeft op studiefinanciering of een andere tegemoetkoming (zoals een bijdrage uit een privaat studiefonds) kunnen de behoefte onder omstandigheden verlagen. In het algemeen zijn de basisbeurs en de aanvullende beurs (een gift) behoefte verlagend, omdat van een student in redelijkheid mag worden verlangd dat hij binnen de genoemde termijn een diploma haalt. De rentedragende lening en het collegegeldkrediet moeten wel altijd worden terugbetaald en verlagen de behoefte in beginsel niet.

Heeft een thuiswonende student geen woonlast, dan kan dat de behoefte verlagen, bijvoorbeeld met een bedrag ter hoogte van de gemiddelde basishuur.

Niet studerenden

Voor niet-studerenden van 18 tot 21 jaar kunnen we bij het bepalen van de behoefte eveneens aansluiten bij het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud uit de Wsf.

De bedragen voor studiekosten (boeken en leermiddelen) die in de norm zitten, trekken we daar dan van af.

Eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar

Structurele eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar kunnen de behoefte verlagen.

Kind van 18 tot 21 jaar ontvangt zorgtoeslag

Uit het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud wordt een kind van 18 tot 21 jaar geacht ook de premie voor de zorgverzekering te voldoen. In dat normbedrag is al rekening gehouden met een ontvangen zorgtoeslag. Een eventuele zorgtoeslag hoeven we dus niet nog afzonderlijk in mindering te brengen.

3.2.11 De behoefte van kinderen vanaf 21 jaar

Ook een kind van 21 jaar en ouder kan behoefte hebben aan een bijdrage in zijn levensonderhoud.

Anders dan kinderen tot 21 jaar, kan een meerderjarig kind in beginsel alleen aanspraak maken op een bijdrage van een (van de) ouder(s) wanneer dat kind behoeftig is. Daarvan is sprake als het niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien omdat het:

a. de nodige eigen middelen mist en

b. deze in redelijkheid niet kan verwerven.

De behoefte van een kind vanaf 21 jaar kunnen we vervolgens op dezelfde wijze bepalen als die van kinderen van 18 tot 21 jaar.

3.3 Behoefte van de ex-partner

3.3.1 Inleiding

Voor het bepalen van de netto behoefte in het kader van partneralimentatie heeft de rechtspraak een eenvoudig te hanteren vuistregel ontwikkeld: de zogenoemde hofnorm.

De hofnorm berust op de algemene ervaringsregel dat de kosten van twee afzonderlijke huishoudens (dus na scheiding) hoger zijn dan de helft van de kosten van een gezin.

De hofnorm is volgens de expertgroep een heldere en in de praktijk eenvoudig te hanteren maatstaf die leidt tot een reële schatting van de behoefte van de onderhoudsgerechtigde na het verbreken van het huwelijk of geregistreerd partnerschap.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn geen inkomen van de onderhoudsgerechtigde ouder, maar zijn bedoeld voor de kinderen. Deze bedragen maken daarom geen deel uit van het eigen inkomen of de verdiencapaciteit van de onderhoudsgerechtigde.

3.3.2 Toepassing van de hofnorm

Uitgangspunt bij toepassing van de hofnorm is dat het gehele netto besteedbaar gezinsinkomen beschikbaar is geweest voor het levensonderhoud van beide partijen.

Wanneer in het gezin kinderen waren voor wie de ouders onderhoudsplichtig waren, dan verminderen we het netto besteedbaar gezinsinkomen met het eigen aandeel van de ouders in de kosten van die kinderen.

De behoefte op basis van de hofnorm bedraagt dan Netto besteedbaar gezinsinkomen

€ .....

Af: Eigen Aandeel kosten kinderen voor wie ouders onderhoudsplichtig waren

€ ..... -/-

Beschikbaar tijdens huwelijk / geregistreerd partnerschap

 ..... 

Behoefte: 60 %

€ .....

Toepassing van de hofnorm heeft als bijkomend voordeel dat ex-echtgenoten niet in een positie worden gebracht waarin zij zich genoodzaakt zien tot nodeloos escalerende discussies over individuele op een behoeftelijst voorkomende kostenposten, hoe gering van omvang ook. Indien een partij het niet eens is met de behoefte die is berekend aan de hand van de hofnorm, ligt het op de weg van die partij om toepassing van de hofnorm gemotiveerd te betwisten.

3.3.3 Nieuwe relatie onderhoudsgerechtigde zonder ‘samenwonen als waren zij gehuwd’ in de zin van artikel 1:160 BW

Een nieuwe relatie van de onderhoudsgerechtigde die niet het karakter heeft van ‘samen- leven als waren zij gehuwd’ of ‘als waren zij geregistreerd partner’ kan behoefte verlagend werken.

4. DRAAGKRACHT

4.1 Algemeen

Bij het bepalen van de hoogte van het bedrag van kinder- en partneralimentatie houden we (naast de behoefte van de onderhoudsgerechtigde, zie hoofdstuk 3) rekening met de draagkracht van de onderhoudsplichtige(n) (vgl. art. 1:397, lid 1, BW). Wij hanteren als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige voor het eigen levensonderhoud naast een bedrag voor wonen en ziektekosten ten minste een bedrag ter grootte van de bijstandsnorm nodig heeft.

Bij kinderalimentatie kunnen we het begrip draagkracht omschrijven als het bedrag dat een ouder kan bijdragen aan de kosten van verzorging en opvoeding van het kind. Bij partner­ alimentatie ziet het begrip draagkracht op het bedrag dat de onderhoudsplichtige (maximaal) kan betalen aan partneralimentatie. De expertgroep hanteert bij het bepalen van draagkracht als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige na het betalen van alimen- tatie genoeg geld overhoudt om in het eigen levensonderhoud te voorzien.

In par. 4.2.1. geven wij aan de hand van een kernschema aan hoe we draagkracht voor kinder- en partneralimentatie bepalen. In par. 4.2.2 volgt een toelichting op de begrippen die we daarbij gebruiken.

In par. 4.3 en verder gaan we in op van de verdeling van de kosten van de kinderen over de ouders en de berekening van het bedrag van kinderalimentatie.

In par. 4.4 gaan we in op de berekening van draagkracht voor en het bedrag aan partneralimentatie.

In par. 4.5 en verder staan we stil bij enkele bijzondere situaties.

4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)

4.2.1. Kernschema voor het berekenen van draagkracht

Draagkracht voor kinder- en partneralimentatie berekenen we aan de hand van het volgende kernschema:

inkomsten    
  Netto besteedbaar inkomen volgens bruto of netto methode €...  
  (alleen bij kinderalimentatie) kindgebonden budget €... +  
  €...
af: lasten    
  Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3) € …  
  Woonbudget (30% van het NBI) € …  
  Andere noodzakelijke lasten € … +  
Draagkrachtloos inkomen   €…
Draagkrachtruimte   €...

Draagkracht is een percentage (draagkrachtpercentage) van het bedrag aan draagkrachtruimte.

4.2.2 Toelichting op de begrippen in het kernschema

4.2.2.1 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

Zie voor de uitleg van deze begrippen hoofdstuk 2.

4.2.2.2 Draagkrachtloos inkomen

Het bedrag dat de onderhoudsplichtige nodig heeft voor zijn eigen noodzakelijke lasten en dat daarom geen draagkracht voor het betalen van alimentatie oplevert, noemen we het draagkrachtloos inkomen. Het draagkrachtloos inkomen bestaat uit de gecorrigeerde bijstandsnorm, het woonbudget en andere noodzakelijke lasten.

4.2.2.3 (Gecorrigeerde) bijstandsnorm

Bij de bepaling van de draagkracht hanteren we als uitgangspunt dat de onderhoudsplichtige voor zichzelf ten minste het bestaansminimum moet behouden naast een redelijk gedeelte van zijn draagkrachtruimte. Het bestaansminimum bepalen we aan de hand van de bijstandsnorm. Dat is het bedrag dat de onderhoudsplichtige bij afwezigheid van eigen middelen van bestaan als uitkering krachtens de Participatiewet zou ontvangen. Dit bedrag is afhankelijk van de (nieuwe) gezinssituatie. De Participatiewet onderscheidt diverse categorieën. Daarvan zijn er drie voor de draagkrachtberekening van belang: alleenstaanden (daaronder zijn ook alleenstaande ouders –ongeacht het aantal kinderen – begrepen), gehuwden (met of zonder kinderen) en pensioengerechtigden in de zin van art. 7a eerste lid van de Algemene Ouderdomswet. In artikel 22 Participatiewet is de verhoogde norm voor pensioengerechtigden opgenomen. In beginsel rekenen we met de  norm voor een alleenstaande en houden we geen rekening met de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet. Wel houden we rekening met de verhoogde norm voor pensioengerechtigden. De jongerennorm passen we niet toe.

Het bedrag van de bijstandsnorm verminderen we met de in de bijstandsnorm begrepen componenten voor wonen en zorgkosten en vermeerderen we met een vast bedrag voor de kosten van de zorgverzekering en – afhankelijk van de hoogte van het netto besteed- baar inkomen – een bedrag voor onvoorziene uitgaven. In het kernschema noemen we de uitkomst daarvan de gecorrigeerde bijstandsnorm.

Aldus bepalen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm (2025, eerste halfjaar) als volgt:

Rekenvoorbeeld alleenstaande tot 67 jaar

Bijstandsnorm tot 67 jaar  € 1.345  
Wooncomponent in bijstandsnorm € 197  
Bijstandsnorm zonder woonkosten   € 1.148
Premie Zvw  € 176  
Normpremie Zvw € 63  
Totaal ziektekosten   € 113
Onvoorzien   € 50 
Gecorrigeerde bijstandsnorm (afgerond op € 5)   € 1.310

Voor AOW-gerechtigden geldt op grond van de Participatiewet een bijstandsnorm van € 1.501 (2025, eerste halfjaar). Voor hen verhogen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm tot € 1.465.

4.2.2.4 Woonbudget

De onderhoudsplichtige wordt geacht vanuit het woonbudget alle redelijke lasten voor een woning passend bij zijn/haar inkomen te kunnen voldoen. Daaronder verstaan we onder meer:

  • voor een huurwoning: de huur (verminderd met eventuele huurtoeslag), verplichte servicekosten en lokale belastingen;
  • voor een koopwoning: de rente over de eigenwoningschuld verminderd met het fiscaal voordeel in verband met de eigen woning, gangbare aflossingen op die schuld, inleg voor spaar- of beleggingspolissen die aan de hypotheek zijn gekoppeld, premie voor de opstalverzekering, lokale belastingen en polder- of waterschapslasten en onderhoudskosten.

Voor zowel huur- als koopwoningen geldt dat de onderhoudsplichtige (redelijke) lasten voor gas, water en licht die meer bedragen dan het bedrag dat hij vanuit de bijstandsnorm kan voldoen ook vanuit het woonbudget moet betalen.

Als een onderhoudsplichtige duurzaam aanmerkelijk hogere woonlasten heeft dan het woonbudget kunnen we met die extra lasten rekening houden als we kunnen vaststellen dat deze lasten niet vermijdbaar zijn en dat het (voort)bestaan daarvan niet aan de onderhoudsplichtige kan worden verweten (zie 4.6.2).

Indien (mogelijk) sprake is van een tekort aan draagkracht om in de behoefte te voorzien en er aanwijzingen zijn dat de werkelijke woonlasten van een onderhoudsplichtige duur- zaam aanmerkelijk lager zijn dan het woonbudget, bijvoorbeeld omdat deze samenwoont, kan er reden zijn om met een bedrag lager dan het woonbudget te rekenen.(Hoge Raad 16 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:586.) Het ligt op de weg van de onderhoudsplichtige om in dat geval inzicht te geven in de eigen werkelijke woonlasten. Indien een onderhoudsplichtige samenwoont met een nieuwe partner, is bij de beoordeling of bij de onderhoudsplichtige sprake is van een duurzaam aanmerkelijk lagere werkelijke woonlast het uitgangspunt dat de partner de helft van de gezamenlijke woonlast kan dragen.

Het fiscaal voordeel dat betrekking heeft op de eigen woning tellen we niet bij het netto besteedbaar inkomen. Het fiscaal voordeel met betrekking tot de eigen woning evenals andere fiscale aspecten spelen wel een rol bij de bepaling van het verzamelinkomen, dat relevant is voor (bijvoorbeeld) de berekening van het kindgebonden budget.

4.2.2.5 Andere noodzakelijke lasten

Bij het bepalen van draagkracht kunnen we naast de gecorrigeerde bijstandsnorm en het woonbudget rekening houden met lasten van de onderhoudsplichtige die niet vermijdbaar en ook niet verwijtbaar zijn aangegaan of voortbestaan. We noemen die lasten ‘andere noodzakelijke lasten’. Een voorbeeld van een dergelijke last is de aflossing op schulden waarvoor beide partijen draagplichtig zijn. In par. 4.6.2 gaan we hier dieper op in.

4.2.2.6 Draagkrachtruimte

Het verschil tussen het netto besteedbaar inkomen en het draagkrachtloos inkomen noemen we de draagkrachtruimte. Bij een positieve draagkrachtruimte is de onderhoudsplichtige in staat alimentatie te betalen.

4.2.2.7 Draagkrachtpercentage, draagkracht en vrije ruimte

We hanteren als uitgangspunt dat we vanaf een bepaald inkomen niet de gehele draag- krachtruimte gebruiken voor het opleggen van een onderhoudsverplichting, maar dat we slechts een bepaald percentage daarvan bestempelen als draagkracht. Dit percentage noemen we het draagkrachtpercentage. We verdelen de draagkrachtruimte daardoor over onderhoudsplichtige en onderhoudsgerechtigde(n) in een verhouding die vastligt in het draagkrachtpercentage. Alle onderhoudsverplichtingen brengen we in beginsel ten laste van de draagkracht.

Voor kinderalimentatie is het beschikbare percentage te vinden in de draagkrachttabel (bijlage 4). Voor partneralimentatie hanteren we 60% procent als draagkrachtpercentage.

De resterende 40% van de draagkrachtruimte noemen we de vrije ruimte. Dit bedrag kan de onderhoudsplichtige gebruiken om vrij te besteden en/of om al dan niet tijdelijk hogere lasten van te betalen.

4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar

4.3.1 Inleiding

Ouders (en in voorkomend geval een stiefouder) zijn verplicht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding respectievelijk levensonderhoud en studie van hun minderjarige kinderen en hun meerderjarige kinderen tot 21 jaar. In de praktijk komt het er voor minderjarige kinderen op neer dat de ene ouder aan de andere ouder (in de regel de ouder waar het kind het hoofdverblijf heeft) kinderalimentatie betaalt. Die andere ouder betaalt zelf ook mee aan de kosten van de kinderen. Waar wij hierna spreken over het bepalen van de draagkracht voor kinderalimentatie, bedoelen wij tevens het bepalen van de draagkracht van de verzorgende ouder om bij te dragen aan de kosten van verzorging en opvoeding/de kosten van levensonderhoud en studie van de kinderen.

Kinderalimentatie heeft voorrang op alle andere onderhoudsverplichtingen. Daarom nemen we bij de bepaling van de draagkracht voor kinderalimentatie alleen de financiële situatie van de onderhoudsplichtige(n) in aanmerking. We houden geen rekening met een nieuwe partner/echtgeno(o)t/geregistreerde partner. De gedachte hierachter is dat een nieuwe partner in staat moet worden geacht in het eigen levensonderhoud te voorzien, terwijl we dit van een kind niet verwachten.

4.3.2 De draagkrachttabel (Bijlage 5)

In de draagkrachttabel in bijlage 5 geven we aan hoe we de draagkracht voor kinderalimentatie – uitgaande van het kernschema – bij een bepaald netto besteedbaar inkomen bepalen.

Daarvoor tellen we het na de scheiding (te) ontvangen kindgebonden budget op bij het netto besteedbaar inkomen van de ouder die het kindgebonden budget ontvangt. (Zie ECLI:NL:HR:2015:3011.)

Vanaf een bepaald netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget (2025: € 2.025) hanteren we een draagkrachtpercentage van 70%. Bij lagere netto besteedbare inkomens is het draagkrachtpercentage hoger. Er resteert dan een lager of geen bedrag aan vrije ruimte.

Zie hiervoor de draagkrachttabel.

Bij de lagere inkomens verlagen we in de gecorrigeerde bijstandsnorm de post ‘onvoorzien’.

Bij een netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget van € 1.875 (2025) of minder, gaan we uit van een minimumdraagkracht van € 25 voor één kind en € 50 voor twee of meer kinderen.

Vanaf de AOW-leeftijd gelden andere bedragen.

4.3.3 Ouder(s) met een uitkering krachtens de Participatiewet of met een inkomen tot bijstandsniveau

We nemen geen draagkracht aan bij een ouder bij wie een kind het hoofverblijf heeft en die een bijstandsuitkering ontvangt, ook niet als die ouder een kindgebonden budget ontvangt.

Het aannemen van draagkracht in een dergelijk geval leidt er namelijk toe dat het aandeel in de kosten van de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft lager wordt. Dat zou de verhaalsmogelijkheid van de bijstand door de gemeente beperken. Daardoor draagt de gemeente (en niet de betreffende ouder) een deel van de kosten van de kinderen.

Bij een niet-verzorgende ouder met een uitkering krachtens de Participatiewet of bij één of beide ouders met een inkomen tot bijstandsniveau beveelt de expertgroep aan om wel een minimumdraagkracht aan te nemen. De bijdrage kan desondanks lager dan de minimum draagkracht uitvallen, bijvoorbeeld door de zorgkorting of als sprake is van niet vermijdbare

en niet vermijdbare lasten (zie par. 4.6.2 en verder).

Ter verduidelijking dient het volgende schema:

 

Minimale 

Draagkrachtvergelijking?
(par. 4.3.4)
Verzorgende ouder met bijstandsuitkering Nee Nee
Verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau Ja Ja *
Niet-verzorgende ouder met bijstandsuitkering Ja Ja *
Niet-verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau Ja Ja *

* Alleen als de gezamenlijke draagkracht van de ouders meer is dan het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen.

4.3.4 Verdelen van het eigen aandeel over de ouders met een draagkrachtvergelijking en toepassen van de zorgkorting

Nadat we het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen hebben bepaald en de draagkracht van de ouders hebben vastgesteld, kunnen we berekenen welk bedrag iedere ouder moet bijdragen in de kosten van de kinderen.

De verplichting tot bijdragen van een onderhoudsplichtige is mede afhankelijk van de draagkracht van andere onderhoudsplichtigen. Indien de ouders na de scheiding samen voldoende draagkracht hebben om volledig in het eigen aandeel te voorzien, berekenen we wie welk deel van dat eigen aandeel moet dragen. Hiervoor maken we een draagkrachtvergelijking.

Het is niet nodig een draagkrachtvergelijking te maken als de gezamenlijke draagkracht van de ouders gelijk is aan of minder is dan het eigen aandeel. Dan beperken we de bijdrage van de onderhoudsplichtige ouder tot diens draagkracht. We houden bij het bepalen van de draagkracht wel rekening met een extra heffingskorting en/of een kindgebonden budget waarvoor een ouder door aanwezigheid van deze kinderen in aanmerking kan komen.

Bij een gezamenlijke draagkracht die gelijk is aan het eigen aandeel of bij een tekort, verdelen we de beschikbare draagkracht in beginsel gelijk over alle kinderen waarvoor de betrokkene onderhoudsplichtig is, tenzij er een aantoonbaar verschil is in het eigen aandeel voor het ene en het andere kind.

4.3.5 Zorgkorting

Bij een zorg- of omgangsregeling voorziet de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft gedurende de tijd dat het kind bij die ouder verblijft ‘in natura’ in een deel van de kosten van het kind. Om die reden dalen de kosten die de ouder bij wie het kind het hoofverblijf heeft. We bepalen de kosten van de zorgregeling op basis van een percentage van het eigen aandeel. Dit percentage is afhankelijk van het gemiddeld aantal dagen per week – vakanties meegerekend – dat het kind doorbrengt bij of voor rekening komt van de ouder waar het kind niet zijn hoofdverblijf heeft.

We berekenen de zorgkorting over het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen volgens de betreffende tabel. We houden dus geen rekening met extra kosten.

De zorgkorting is:

  • 5% bij gedeelde zorg gedurende minder dan 1 dag per week;
  • 15% bij gedeelde zorg op gemiddeld 1 dag per week;
  • 25% bij gedeelde zorg op gemiddeld 2 dagen per week;
  • 35% bij gedeelde zorg op gemiddeld 3 dagen per week.

De zorgkorting bedraagt in beginsel ten minste 5% van het eigen aandeel (tabelbedrag), omdat ouders onderling en jegens het kind het recht en de verplichting hebben tot omgang.

In ieder geval tot dat bedrag zou de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft in de zorg moeten kunnen voorzien.

Verder hanteren we het uitgangspunt dat de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft de ‘verblijfsoverstijgende kosten’ (zoals schoolgeld, contributie voor sport, kleding en dergelijke) draagt. Daarvoor heeft deze ouder 30% van het eigen aandeel vermeerderd met de kinderbijslag ter beschikking.

Behoefte en draagkracht bepalen de bijdrage per ouder (financieel en in natura). Als de ouders samen voldoende draagkracht hebben en de zorgkorting hoger is dan de draagkracht van de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft, dan kan die ouder verzoeken dat de andere ouder dat verschil betaalt. (Hoge Raad 23 december 2022, ECLI:NL:HR:2022:1924)

Uitzonderingen op toepassing van de zorgkorting zijn mogelijk, bijvoorbeeld indien de ouder bij wie het kind zijn hoofdverblijf niet heeft, zijn of haar verplichting tot omgang of verdeling van de zorg niet nakomt.

Zorgkorting bij co-ouderschap

Co-ouderschap is een niet-wettelijke term die in de praktijk gangbaar is voor verschillende varianten van gedeelde zorg. Ook hier is het uitgangspunt dat de ouders naar rato van hun draagkracht in de kosten van een kind bijdragen. De zorgkorting verwerken we op de in hoofdstuk 5 bij stap 6 beschreven wijze in de berekening, waarbij wij geen onderscheid maken tussen ruime zorgregelingen en co-ouderschap.

Het is mogelijk dat de co-ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft voor de inkomstenbelasting voor een kind aanspraak maakt op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Als dat het geval is houden we hier rekening mee bij de berekening van het netto besteedbaar inkomen van die ouder.

4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

4.4.1 Inleiding

Bij de berekening van draagkracht voor partneralimentatie gelden grotendeels dezelfde uitgangspunten als die wij hiervoor bij de kinderalimentatie hebben uiteengezet. Ook hier is het netto besteedbare inkomen van de onderhoudsplichtige het vertrekpunt.

4.4.2 Afwijkingen in het kernschema

Op grond van artikel 1:400, lid 1, BW heeft kinderalimentatie voorrang boven alle andere onderhoudsverplichtingen. Als de gewezen partner niet alleen aanspraak maakt op partneralimentatie, maar ook op kinderalimentatie, maken we eerst een draagkrachtberekening voor kinderalimentatie. Op basis van de behoefte van de kinderen en de draagkracht van de ouders maken we een draagkrachtvergelijking.

Vervolgens maken we een draagkrachtberekening op de hiervoor onder 4.2.1 omschreven wijze voor de vaststelling van partneralimentatie. Het aandeel van de ouder in de kosten van de kinderen brengen we in mindering op de berekende draagkracht. De resterende draagkracht kunnen we aanwenden voor partneralimentatie.

Anders dan bij kinderalimentatie tellen we bij het berekenen van draagkracht voor partneralimentatie een eventueel (te) ontvangen kindgebonden budget niet op bij het netto besteedbare inkomen.

Fiscale aftrekbaarheid betaalde partneralimentatie

Bij partneralimentatie heeft de onderhoudsplichtige op grond van artikel 6.3, lid 1, Wet IB 2001 recht op een persoonsgebonden aftrekpost voor de betaalde alimentatie.

De onderhoudsplichtige die inkomstenbelasting verschuldigd is, kan in het betreffende jaar in aanmerking komen voor vermindering of teruggaaf van inkomensheffing. Dit noemen we ook wel 'fiscaal voordeel'.

Als de onderhoudsplichtige recht heeft op deze persoonsgebonden aftrek dan neemt zijn betaalcapaciteit in feite toe, zodat die persoon per saldo meer kan missen dan het bedrag van de berekende draagkracht. Indien een onderhoudsplichtige daadwerkelijk aanspraak kan maken op een fiscaal voordeel, is dus sprake van ‘extra draagkracht’ gelijk aan het voorzienbare fiscaal voordeel. Bij de laagste inkomens, te weten de inkomens onder € 1.400 bruto per maand inclusief vakantietoeslag (ongeveer € 1.090 netto), laten we deze extra draagkracht buiten beschouwing, omdat door heffingskortingen toch al geen inkomsten- belasting hoeft te worden betaald. Bij hogere inkomens hevelen we het fiscaal voordeel in de bruto methode over naar de onderhoudsgerechtigde(n).

4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)

Als sprake is van eigen inkomen van een onderhoudsgerechtigde en/of van een relatief hoge behoefte en draagkracht, kan het redelijk zijn dat we de financiële situatie van partijen nader vergelijken. De expertgroep vindt het redelijk dat de onderhoudsgerechtigde inclusief de partneralimentatie niet meer te besteden heeft dan de onderhoudsplichtige. Met andere woorden: de onderhoudsgerechtigde hoeft niet in een betere financiële positie te worden gebracht dan de onderhoudsplichtige. Daarvoor berekenen we bij welk bedrag aan partneralimentatie het besteedbaar inkomen van partijen gelijk is. Eventuele bijzondere niet verwijtbare en niet vermijdbare lasten aan de zijde van de onderhoudsplichtige en/of de onderhoudsgerechtigde nemen we mee in de vergelijking. Dit geldt ook voor eventuele kosten van kinderen, voor zover deze hoger zijn dan een te ontvangen kindgebonden budget door de betreffende partij. Als voor de onderhoudsgerechtigde dan een hoger bedrag resteert dan voor de onderhoudsplichtige vindt een correctie van de hoogte van de alimentatie plaats en verlagen we deze in beginsel tot een zodanige alimentatie waarbij beide partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben. Met behulp van een alimentatierekenprogramma kan dit bedrag eenvoudig worden berekend.

De kinderalimentatie die de onderhoudsgerechtigde ontvangt, rekenen we toe aan de desbetreffende kinderen en geldt voor die ouder niet als inkomen. Wel houden we bij de bepaling van het inkomen van die ouder rekening met de eventuele inkomensafhankelijke combinatiekorting in verband met de aanwezigheid van kinderen in het gezin.

Het schema (in een situatie waarin de onderhoudsplichtige een niet vermijdbare extra last heeft en kinderalimentatie betaalt, terwijl de onderhoudsgerechtigde een kindgebonden budget ontvangt) kan voorgaande beschrijving van een vergelijking verduidelijken.

Onderhoudsplichtige   Onderhoudsgerechtigde    
NBI volgens post 120 € ... NBI volgens post 120   € ...
Af: niet vermijdbare lasten € ...      
Resteert € ...      
Af: aandeel in kosten kinderen € ... Af: aandeel in kosten kinderen € ...  
    Minus ontvangen KGB € ...  
    Totaal kosten kinderen (KGB > aandeel: 0)   € ...
Inkomen voor vergelijking € ... Inkomen voor vergelijking   € ...

De beide inkomens voor de vergelijking tellen we vervolgens bij elkaar op en delen we door twee. Als de onderhoudsgerechtigde na betaling van de berekende partneralimentatie een hoger bedrag overhoudt dan de uitkomst van die som, dan stellen we dat bedrag op verzoek van de alimentatieplichtige naar beneden bij.

4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden

4.6.1 Inleiding

Een alimentatieverplichting die een rechter heeft opgelegd mag niet tot gevolg hebben dat de onderhoudsplichtige niet meer in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan kan voorzien.

Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin we met een hoger draagkrachtloos inkomen rekening houden dan enkel de som van de (forfaitaire) woonlast en de gecorri-  geerde bijstandsnorm.

Als een onderhoudsplichtige niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten heeft, kunnen we met die lasten rekening houden bij het bepalen van het draagkrachtloos inkomen.

Zie par. 4.6.2.

Als een onderhoudsplichtige lasten heeft die we als niet-vermijdbaar maar wel als verwijtbaar aanmerken, dan kan dat reden zijn om de aanvaardbaarheidstoets toe te passen.

Die houdt – kort gezegd – in dat we toetsen of een onderhoudsplichtige na aftrek van zijn lasten (waaronder alimentatie) minder dan 95% van de geldende bijstandsnorm overhoudt.

Zie par. 4.6.3.

In par. 4.6.4 beschrijven we hoe we kunnen omgaan met de draagkracht van iemand die is toegelaten tot de wettelijke schuldsanering of in een buitenwettelijk schuldsaneringstraject is opgenomen.

Hoe we omgaan met een inkomensverlies dat een onderhoudsplichtige zelf heeft veroorzaakt behandelen we in par. 4.7.(ECLI:NL:HR:1998:ZC2556)

In par. 4.10 gaan we in op de draagkracht bij verpleging van een onderhoudsplichtige in een instelling voor langdurige zorg.

4.6.2 Lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn

We kunnen het draagkrachtloos inkomen verhogen als bepaalde niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten vaststaan, ongeacht of die lasten voor, tijdens of na het huwelijk zijn ontstaan. Na deze verhoging brengen we het draagkrachtloos inkomen in mindering op het netto besteedbaar inkomen. Wat overblijft is de draagkrachtruimte. Daarvan is in beginsel 70% beschikbaar voor kinderalimentatie en 60% voor partneralimentatie. De resterende 30% respectievelijk 40%: de draagkrachtvrije ruimte, dient -mede- om financiële tegenvallers op te vangen.

Een vermijdbare last is een last waarvan de betaler zich geheel of gedeeltelijk kan bevrijden. Dat is bijvoorbeeld het geval als de betaler de schuld met spaartegoed kan aflossen. De betaler kan zich dan geheel bevrijden van de last. Als de betaler de hoogte van zijn maandelijkse aflossingen kan verlagen, kan hij zich gedeeltelijk van die last bevrijden: de hogere aflossing is dan vermijdbaar. Ook een last die een betaler ergens anders binnen het budget kan opvangen is vermijdbaar (bijvoorbeeld binnen de post ‘onvoorzien’ in de gecorrigeerde bijstandsnorm of met de draagkrachtvrije ruimte). Omdat een vermijdbare last niet op het inkomen hoeft te drukken, houden we daar geen rekening mee in de draagkrachtberekening.

Een verwijtbare last is een last die de onderhoudsplichtige met het oog op zijn onder- houdsverplichting niet had mogen laten ontstaan of die hij niet mag laten voortbestaan.

Een verwijtbare last drukt wel op het inkomen van de onderhoudsplichtige, maar heeft geen voorrang op de betaling van alimentatie. De onderhoudsplichtige dient deze last in beginsel uit zijn vrije ruimte te voldoen. Indien door het opleggen van een alimentatieverplichting een onaanvaardbare situatie zou ontstaan, kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets (zie hierna par. 4.6.3).

Een last die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar is, drukt op het inkomen van de onderhouds­plichtige: hij kan zich niet van die last bevrijden. Een dergelijke last nemen we daarom op in het draagkrachtloos inkomen als deze last voorrang moet hebben op de kosten van ver­ zorging en opvoeding, levensonderhoud en studie van de kinderen en/of de kosten van levensonderhoud van de ex-partner.

Voorbeelden van lasten die op deze wijze in het draagkrachtloos inkomen zouden kunnen worden opgenomen zijn (niet uitputtend):

  • Rente en aflossing van de restschuld van de voormalige gezamenlijke woning;
  • Herinrichtingskosten (voor zover niet te bestrijden uit het woonbudget);
  • Kosten voor (verplichte) bijstand van een advocaat;
  • Reiskosten voor werk.

Woonlasten voormalige echtelijke woning als niet verwijtbare en niet vermijdbare last

Als een onderhoudsplichtigde lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk) betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget voor beiden aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

4.6.3 Verwijtbare lasten: de aanvaardbaarheidstoets

Elke onderhoudsplichtige dient de eigen financiële huishouding en daarmee zijn of haar draagkracht zo goed mogelijk in te richten. Het aangaan van extra lasten kan verwijtbaar zijn als de onderhoudsplichtige die last met het oog op zijn of haar onderhoudsverplichting niet had mogen aangaan of laten voortbestaan. Met een verwijtbare last houden we bij het bepalen van de draagkracht geen rekening.

Als de onderhoudsplichtige zich niet van die verwijtbare last kan bevrijden en na betaling van de op te leggen alimentatie niet meer in staat is om in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan te voorzien, dan kan hij of zij een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets.

In het algemeen vinden we dat sprake is van een onaanvaardbare situatie als de onderhoudsplichtige minder dan 95% van het voor hem of haar geldende bedrag van de bijstandsnorm (art. 22a Participatiewet) overhoudt om in de noodzakelijke lasten te voorzien. De onderhoudsplichtige moet – onderbouwd met onderliggende stukken – stellen dat van een dergelijke situatie sprake is door volledig en duidelijk inzicht te geven in zijn inkomens- en vermogenspositie en zijn bestedingen.

4.6.4 Schuldsanering

Een onderhoudsplichtige ouder die is toegelaten tot de Wettelijke schuldsanering natuurlijke personen kan de rechter-commissaris verzoeken bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen. Onder omstandigheden mogen we van de onderhoudsplichtige ouder verwachten dat hij van

deze mogelijkheid gebruik maakt, bijvoorbeeld indien duidelijk is dat de financiële positie van de ouders gezamenlijk zodanig is dat sprake is van een klemmend tekort om in de behoefte van de kinderen te voorzien. Als de rechter-commissaris geen rekening houdt met de zorg- of onderhoudsverplichting of als een toegekende correctie onvoldoende is om aan de alimentatieplicht te voldoen, dan beveelt de expertgroep aan de te betalen bijdrage op nihil te bepalen voor de duur van de schuldsanering.

Voor een ouder die een minnelijk schuldsaneringstraject doorloopt, geldt hetzelfde: deze kan de bewindvoerder vragen bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen.

4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige

Nadat partijen de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie zijn overeengekomen of de rechter die heeft vastgesteld, kan de hoogte van het inkomen van een onderhoudsplichtige veranderen. Als een onderhoudsplichtige buiten zijn schuld (een deel van) zijn inkomen verliest, houden we in beginsel rekening met het nieuwe (lagere) inkomen. We verwachten van die onderhoudsplichtige dat hij er alles aan doet om snel weer zijn oude inkomen te verwerven. Als dat niet lukt dan ligt het op zijn weg om dit te stellen en te onderbouwen.

Indien een onderhoudsplichtige zelf een inkomensvermindering heeft veroorzaakt, hangt de beslissing om deze vermindering van inkomen bij de bepaling van zijn draagkracht al dan niet buiten beschouwing te laten af van het antwoord op de vraag of:

1. hij redelijkerwijs het oude inkomen weer kan verwerven; en

2. of dit van hem kan worden gevergd.

Is het antwoord op beide vragen positief, dan gaan we uit van het oorspronkelijke inkomen.

Is echter het antwoord op (één van) beide vragen negatief, dan hangt het van de omstandigheden van het geval af of we een inkomensvermindering geheel of ten dele buiten beschouwing laten. In het bijzonder moeten we bezien of de onderhoudsplichtige uit hoofde van zijn verhouding tot de onderhoudsgerechtigde zich met het oog op diens belangen had behoren te onthouden van de gedragingen die tot inkomensvermindering hebben geleid. Is dat niet het geval, dan rekenen we met het nieuwe verminderde inkomen.

Is dat wel het geval dan rekenen we met het oude fictieve inkomen. Het buiten beschouwing laten van de inkomensvermindering mag in beginsel niet ertoe leiden dat de onderhoudsplichtige als gevolg van zijn aldus berekende fictieve draagkracht bij de voldoening aan zijn onderhoudsplicht feitelijk niet meer over voldoende middelen van bestaan beschikt en in ieder geval niet over minder dan 95% van de voor hem geldende bijstandsnorm. Hierbij gaan we in beginsel ervan uit dat de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet niet voor hem geldt.

4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn

Bij uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn hanteren wij het volgende uitgangspunt: wanneer we die uitgaven als persoonsgebonden aftrekpost meenemen bij het berekenen van het netto besteedbaar inkomen, dan nemen wij die uitgaven ook mee als lasten bij de berekening van de draagkracht en de alimentatie. Als we bepaalde (aftrekbare) uitgaven niet meenemen als lasten bij de berekening van de draagkracht van de onderhoudsplichtige, dan nemen we de fiscale voordelen van deze uitgaven ook niet mee in de berekening. Anders zouden we alleen de ‘lusten’ optellen bij het netto besteedbaar inkomen en de lasten niet meenemen bij het berekenen van het draagkrachtloos inkomen. Op sommige werknemers en op de genieters van resultaat uit overige werkzaamheden, ondernemers en directeuren-grootaandeelhouder zijn de werknemersverzekeringen en/of pensioenvoorzieningen niet van toepassing. Uitgaven voor inkomensvoorzieningen, bijvoorbeeld in verband met arbeidsongeschiktheid of pensioen, kunnen we, indien deze niet bovenmatig zijn, in aanmerking nemen. Bij de vaststelling van de draagkracht voor partneralimentatie wordt het netto besteedbaar inkomen verminderd met de netto premie, dat wil zeggen de premie verminderd met eventueel fiscaal voordeel.

4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak

Met de fiscale bijtelling vanwege een auto van de zaak houden we geen rekening.

4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg

Een onderhoudsplichtige die wordt verpleegd in een instelling voor langdurige zorg is daarvoor een eigen bijdrage verschuldigd. Conform de handelwijze van het Centraal Administratie Kantoor (CAK) stellen we deze bijdrage vast op basis van het verzamelinkomen van de onderhoudsplichtige. We kunnen onder omstandigheden rekening houden met een onderhoudsverplichting jegens minderjarige kinderen en kinderen tussen de 18 en 21 jaar. Het verdient aanbeveling de draagkracht zo te berekenen dat we het netto inkomen van de onderhoudsplichtige verminderen met de noodzakelijke lasten (denk aan kleding en ontspanning en de eigen bijdrage.

5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden

5.1 Stappenplan kinderalimentatie

We laten hierna in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan kinderalimentatie bepalen. Na het stappenplan geven we enkele rekenvoorbeelden voor bijzondere situaties.

De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken. De bedragen in de rekenvoorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Waar we hierna bij het berekenen van draagkracht ‘ouders’ schrijven, bedoelen we ook onderhoudsplichtige stiefouders.

Stap 1: Vaststellen van het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

Voor het vaststellen van het eigen aandeel bepalen we eerst het netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving. netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving.

Rekenvoorbeeld

Besteedbaar inkomen ouder I € 1.800
Besteedbaar inkomen ouder II € 1.150
Aanspraak kindgebonden budget € 50
Totaal besteedbaar gezinsinkomen € 3.000

Aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4) bepalen we op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen inclusief kindgebonden budget het eigen aandeel. Voor een gezin met één kind is dat € 395 per maand.

In de tabellen voor 2025 is rekening gehouden met kinderbijslag vanaf 1 januari 2025.

Rekenvoorbeeld berekenen eigen aandeel bij netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee kolombedragen

Ligt het netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee tabelbedragen in, dan verhogen we het eigen aandeel vanaf het laagste tabelbedrag naar rato.

Stap 2: Bepalen van de draagkracht van de ouders

Rekenvoorbeeld bepalen draagkracht ouders

De draagkracht van een ouder berekenen we in beginsel op basis van het eigen netto besteedbaar inkomen en (indien van toepassing) het kindgebonden budget op het moment dat de kinderalimentatie ingaat of wijzigt.

De ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft (in dit voorbeeld: ouder I) heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.000. Deze ouder ontvangt een kindgebonden budget van € 400.

De ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft (ouder II), heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.600. Deze ouder draagt een niet verwijtbare en niet vermijdbare last (dat is een andere noodzakelijke last) van € 200.

De onderstaande berekeningen kunnen we samenvatten in de formule:

Draagkracht = 70%

[NBI -/- (0,3 x NBI + gecorrigeerde bijstandsnorm + overige noodzakelijke lasten)]

Draagkracht Ouder I    
Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen € 2.000  
Kindgebonden Budget € 400  
Totaal   € 2400
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3) € 1.310  
Woonbudget € 720  
Andere noodzakelijke lasten € –  
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)    € 2.030
Draagkrachtruimte   € 370
Draagkracht 70% (afgerond)   € 259
     
Draagkracht Ouder II    
Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen € 2.600  
Kindgebonden Budget € –  
Totaal    € 2.600
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3)  € 1.310  
Woonbudget € 780  
Andere noodzakelijke lasten € 200  
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)   € 2.290
Draagkrachtruimte   € 310
Draagkracht 70% (afgerond)   € 217

Stap 3: Draagkrachtvergelijking, zorgkorting en bepalen hoogte van dekinderalimentatie

We verdelen van het eigen aandeel over de ouders door het maken van een draagkrachtvergelijking.

Rekenvoorbeeld draagkrachtvergelijking

De ouders in het rekenvoorbeeld in stap 2 hebben één kind en het eigen aandeel is € 450.

De gezamenlijke draagkracht van ouder I en ouder II is (€ 259 + € 217 =) € 476.

De kosten verdelen we over beide ouders volgens de formule:

Formule:

eigen draagkracht / gezamenlijke draagkracht x eigen aandeel

Het aandeel van ouder I bedraagt (afgerond):

Formule:

259 / 476 x 450 = 245

Het aandeel van ouder II bedraagt (afgerond):

Formule:

217 / 476 x 450 = 205

Samen € 450

Eigen Aandeel   € 450
Draagkracht Ouder I € 259  
Draagkracht Ouder II € 217  
Totale draagkracht    € 476
Ouder I draagt  € 245  
Ouder II draagt  € 205  

Voor het berekenen van het bedrag aan kinderalimentatie dat de ouder bij wie het kind niet staat ingeschreven moet betalen aan de andere ouder brengen we zorgkorting in mindering op het bedrag dat die ouder draagt.

Rekenvoorbeeld zorgkorting

Ouder II draagt  € 205
Zorgkorting 15%  € 68
Ouder II betaalt  € 138

Bijzondere situaties

Rekenvoorbeeld bepalen eigen aandeel van ouders die nooit in gezinsverband hebbensamengeleefd (par. 3.2.4)

Ouders hebben samen met het kind nooit samengewoond en een gezin gevormd. Het kind heeft het hoofdverblijf bij ouder I. Het eigen aandeel van de ouders is het gemiddelde van het bedrag dat elk van hen aan het kind zou besteden als dit bij hem/haar woont/zou wonen.

Rekenvoorbeeld Eigen Aandeel nooit samengewoond

Besteedbaar inkomen ouder I  € 2.000
Kindergebonden Budget  €  400
Totaal  € 2.400
Eigen Aandeel ouder I volgens tabel  € 268
   
Besteedbaar inkomen ouder II  € 2.600
Kindergebonden Budget (fictief)  € 200
Totaal  € 2.800
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel  € 339
   
Eigen Aandeel ouder I volgens tabel  € 268
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel  € 339
Totaal Eigen Aandeel beide ouders  € 607
Waarvan de helft  € 304

Bij een tekort aan gezamenlijk draagkracht van ouders om in het eigen aandeel te voorzien

Als de gezamenlijke draagkracht van ouders onvoldoende is om het eigen aandeel volledig te kunnen bekostigen, moeten zij in elk geval tot de grens van hun draagkracht bijdragen. 

Tekort aan gezamenlijke draagkracht en zorgkorting

Als sprake is van een zorgregeling, maken we een uitzondering op de regel dat de zorgkorting de bijdrage vermindert. Uitgangspunt is dat de ouders ieder de helft van het tekort dragen.

Als de helft van het tekort minder is dan de zorgkorting, dan brengen we de helft van het tekort in mindering op de zorgkorting. Het restant van de zorgkorting brengen we in mindering op de te betalen bijdrage.

Rekenvoorbeeld

Eigen Aandeel    € 600
Zorgkorting 15%  € 90  
Draagkracht Ouder I  € 259  
Draagkracht Ouder II  € 217  
Totale draagkracht    € 476
Draagkrachttekort    € 124
Helft tekort    € 62
     
Draagkracht Ouder II    € 217
Zorgkorting  € 90  
Af: helft tekort  € 62  
In aanmerking te nemen zorgkorting    € 23
Ouder II betaalt aan Ouder I    € 189

Als de helft van het tekort meer is dan het bedrag van de zorgkorting dan verminderen we de te betalen bijdrage niet met zorgkorting.

Rekenvoorbeeld draagkrachttekort en zorgkorting

Eigen Aandeel    € 800
zorgkorting 15%  € 120  
Draagkracht Ouder I  € 259  
Draagkracht Ouder II  € 217  
Totale draagkracht    € 476
draagkrachttekort    € 324
helft tekort    € 162
     
Draagkracht Ouder II    € 217
zorgkorting  € 120  
af: helft tekort  € 162  
in aanmerking te nemen zorgkorting    €–
Ouder II betaalt aan Ouder I    € 217

5.2 Stappenplan partneralimentatie

Hierna laten we in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan partneralimentatie bepalen. De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken.

De bedragen in de voorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn bestemd om de kosten van levensonderhoud (verzorging en opvoeding) van de kinderen te bestrijden.

De (resterende) kosten van de kinderen drukken op het inkomen van de ouder(s) en zijn daarom van invloed op de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde en op de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

Stap 1: Bepalen van de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde

De resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde bepalen we – kortgezegd – door op de huwelijksgerelateerde behoefte zijn of haar eigen inkomen en/of verdiencapaciteit in mindering te brengen.

We bepalen de huwelijksgerelateerde behoefte van de onderhoudsgerechtigde aan de hand van de hofnorm.

Volgens de hofnorm is de huwelijksgerelateerde behoefte:

60% [netto besteedbaar gezinsinkomen -/- (indien van toepassing) het (toen de ouders nog in gezinsverband leefden) voor rekening van de ouders komende eigen aandeel in de kosten van de kinderen].

Rekenvoorbeeld bepalen huwelijksgerelateerde behoefte

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige voordat partijen uit elkaar gingen was € 3.500 per maand.

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsgerechtigde voordat partijen uit elkaar gingen was € 2.000 per maand.

Tot het gezin behoren twee kinderen. Het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen is € 800 per maand.

De behoefte op basis van de hofnorm is dan

Rekenvoorbeeld behoefte volgens hofnorm 60%

Inkomen onderhoudsplichtige  € 4.000  
Inkomen onderhoudsgerechtigde  € 2.000  
Kindgebonden budget  € –  
Netto besteedbaar gezinsinkomen    € 6.000
Af: Eigen Aandeel kosten kinderen    € 1.380
Beschikbaar voor echtgenoten/partners    € 4.620
Behoefte volgens hofnorm: 60%    € 2.772

Vervolgens stellen we vast of de onderhoudsgerechtigde over de middelen beschikt om in de behoefte van € 2.772 te voorzien of die in redelijkheid kan verwerven (verdiencapaciteit).

De resterende behoefte is de behoefte volgens hofnorm -/- eigen inkomen / redelijkerwijs te verwerven inkomen.

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (met kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%      € 3.000
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde  € 2.000    
Aanvullende verdiencapaciteit  € –    
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit    € 2.000  
Aandeel in levensonderhoud kinderen  € 350    
Ontvangen KGB  € 250    
Kosten kinderen uit eigen inkomen    € 100  
Voor onderhoudsgerechtigde zelf beschikbaar      € 1.900
Resterende behoefte      € 1.100

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (zonder kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%    € 3.000
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde  € 2.000  
Aanvullende verdiencapaciteit  € 500  
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit    € 2.500
Resterende behoefte    € 500

Stap 2: Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

De draagkracht voor partneralimentatie bepalen we op basis van het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige aan de hand van de in par. 4.4 genoemde uitgangspunten.

Rekenvoorbeeld: netto besteedbaar inkomen, draagkrachtloos inkomen,draagkrachtpercentage en draagkracht

Inkomen    
Netto besteedbaar inkomen  € 4.000  
Bij: extra verdiencapaciteit  € –  
Totaal    € 4.000
Lasten    
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.4)  € 1.310  
Woonbudget  € 1.200  
Andere noodzakelijke lasten  € –  
Totaal (=draagkrachtloos inkomen)    € 2.510
Draagkrachtruimte    € 1.490
Draagkracht 60% (afgerond)    € 894

Voor het bepalen van de draagkracht van een onderhoudsplichtige is niet alleen diens feitelijke inkomen van belang, maar ook het inkomen dat hij of zij redelijkerwijs kan verwerven.

Bij partneralimentatie hanteren we een draagkrachtpercentage van 60. Op het gevonden bedrag brengen we het aandeel van de onderhoudsplichtige ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van minderjarige kinderen en de kosten van levensonderhoud en studie van kinderen tot 21 jaar in mindering. In dit voorbeeld gaan wij ervan uit dat dat aandeel € 450 is.

Rekenvoorbeeld

Draagkracht 60% (afgerond)  € 894
Aandeel in levensonderhoud kinderen  € 450
Resteert voor partneralimentatie  € 444

Omdat betaalde partneralimentatie fiscaal aftrekbaar is bruteren we dit netto bedrag.

Stap 3: Inkomensvergelijking

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking zonder kinderen

Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner I  € 3.000  
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner II  € 2.000  
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)  € 5.000  
Behoefte volgens Hofnorm € 3.000   € 3.000
af: NBI Partner II   € 2.000
Resterende behoefte Partner II (na aftrek NBI)    € 1.000
Draagrkracht Partner I voor PAL 2025  € 474  
Inkomensvergelijking     
NBGI x 0,5   € 2.500
af: NBI Partner II   € 2.000
bijdrage na inkomensvergelijking   € 500

De draagkracht van de onderhoudsplichtige is minder dan de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde. Daarom kan de partneralimentatie niet hoger zijn dan de laagste van deze twee: € 474 (netto).

Als de onderhoudsgerechtigde na ontvangst van partneralimentatie een hoger netto inkomen overhoudt dan de onderhoudsplichtige, dan kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op inkomensvergelijking. Na vergelijking blijkt dat beide partijen een gelijk netto inkomen hebben als de partneralimentatie € 500 bedraagt. Onderhoudsgerechtigde en onderhoudsplichtige hebben dan allebei € 2.500 te besteden.

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking met kinderen

  Patner I Partner II  Totaal
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI)    € 5.000 € 2.500 € 7.500
Kindgebonden Budget (KGB) tijdens huwelijk      € -
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)      € 7.500
Eigen aandeel ouders      € 1.700
Beschikbaar voor (ex-)partners tijdens huwelijk      € 5.800
Behoefte volgens hofnorm     € 3.480 
KGB na scheiding  € – € 400  
NBI voor kinderalimentatie € 5.000 € 2.900  
Draagkracht KAL 2025  € 1.533 € 504  
Aandeel kosten kinderen  € 1.279 € 421  
Kosten kinderen na aftrek KGB  € - € 21  
       
Resterende behoefte (na aftrek eigen NBI)      € 3.459 
Draagkracht PAL 2025  € 1.314    
Resteert voor PAL na aandeel kosten kinderen      € 35 
Inkomen na aftrek kosten kinderen  € 3.721 € 2.479  
Inkomensvergelijking       € 621 

In dit voorbeeld is de draagkracht van de onderhoudsplichtige (na aftrek van de kinderalimentatie) lager dan de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en ook lager dan het bedrag (na inkomensvergelijking) waarbij partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben.

In dit geval beperken we de partneralimentatie tot € 35, de grens van de draagkrcht van Partner I.

5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

Als een partij stelt en – al dan niet tegenover de betwisting door de wederpartij – voldoende onderbouwt dat sprake is van lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn, dan kunnen we deze lasten opnemen in het draagkrachtloos inkomen.

Rekenvoorbeeld niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

NBI    € 2.500
Forfait noodzakelijke lasten  € 1.310  
Woonbudget  € 750  
Aflossing restschuld  € 200  
Draagkrachtloos inkomen    € 2.260
Draagkrachtruimte    € 240
Draagkracht kinderalimentatie (70%)    € 168
Draagkracht partneralimentatie (60%)    € 144

Woonlasten voormalige echtelijke woning

Indien een onderhoudsplichtige lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk)betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

Rekenvoorbeeld woonlasten voormalige echtelijke woning

Netto besteedbaar inkomen van de vertrokken ouder/partner is € 3.500 per maand.

Zijn aandeel in de netto woonlast van de (voormalige) echtelijke woning is € 500 maand.

De eigen werkelijke woonlast is € 800 per maand. Het netto besteedbaar inkomen van ouder/partner die is achtergebleven is € 1.500 maand, het kindgebonden budget € 300 per maand en de woonlast € 200 per maand.

  Achterblijvende ouder / partner Vertrokken ouder / partner
NBI achterblijvende ouder/partner   € 1.500   € 3.500  
KGB   € 300   € -  
NBI voor kinderalimentatie    € 1.800   € 3.500
Forfait noodzakelijke lasten  € 1.310   € 1.310  
Werkelijke woonlasten  € 200   € 800  
Lasten echtelijk woning € -   € 500  
Draagkrachtloos inkomen    € 1.510   € 2.610
Draagkrachtruimte    € 290   € 890
Draagkracht kinderalimentatie (70%)    € 203   € 623
         

5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

In het onderstaande voorbeeld is sprake van fictieve bedragen!

Een alimentatieplichtige ouder heeft drie verwijtbare maar niet te vermijden lasten in totaal € 400 per maand. Het NBI van die ouder bedraagt € 1.775 en op basis daarvan is de draagkracht voor kinderalimentatie € 50 per maand voor twee kinderen.

De woonlasten bedragen € 500 en de woontoeslag is € 300. De premie zorgverzekering is € 140 per maand en de zorgtoeslag is € 27.

De aanvaardbaarheidstoets leidt tot een verlaging van de kinderalimentatie tot € 31 per maand.

NBI Alimentatieplichtige      €­ 1.775
Bijstandsnorm alleenstaande 2025  € 1.345    
Af: wooncomponent 2025  € 197    
Af: nominale premie ZVW 2025  € 63    
Bijstandsnorm minus woonlasten en ZVW    € 1.085  
       
95% daarvan    € 1.031  
Woonlasten  € 500    
Af: woontoeslag  € 300    
Werkelijke woonlasten    € 200  
Zorgverzekering  € 140    
Af: zorgtoeslag  € 27    
Overige zorgkosten  € –    
Werkelijke zorgkosten    € 113  
overige last (1)  € 100    
overige last (2)  € 125    
overige last (3)  € 175    
Overige (verwijtbare) lasten    € 400  
Totaal noodzakleijke lasten      € 1.744
Resteert      €­ 31
       
Draagkracht (tabel)      €­ 50
Te betalen      € 31
Ga nu naar Overzicht wetten - Ga naar wetsartikel:

Wetten, regelgeving en verdragen

Geen wetnummer opgegeven.

Wetten en regelgeving

Verdragen en uitvoeringswetten

Beschikbare Officiële bekendmakingen in de kennisbank:

Informatie

Wanneer er op een icoon is geklikt in een Artikel, dan kan hier extra informatie komen te staan.
Lexicon
BRONNEN