KENNISBANK FAMILIERECHT

Datum publicatie	08-08-2017
Zaaknummer	C/05/305021 / HZ ZA 16-289
Rechtsgebieden	Civiel recht
Trefwoorden	Meerderjarigenbescherming. Bewind
Wetsverwijzingen

Inhoudsindicatie

falende bewindvoerder. Geen bijzondere bijstand aangevraagd voor kosten bewind en mentorschap. geen deugdelijk verantwoording over PGB gegeven, waardoor client geconfronteerd werd met terugvordering en deurwaarderskosten

Volledige uitspraak

vonnis

RECHTBANK GELDERLAND

Team kanton en handelsrecht

Zittingsplaats Zutphen

zaaknummer / rolnummer: C/05/305021 / HZ ZA 16-289

Vonnis van 2 augustus 2017

in de zaak van

DIRK ARJAN HOGERVORST t.h.o.d.n. BilancioBudget, in zijn hoedanigheid van bewindvoerder van [naam onderbewindgestelde],

gevestigd te Elst,

eiser,

advocaat mr. B. Klomp-de Wijk te Nijmegen,

tegen

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

SOFIAD BEWIND B.V.,

gevestigd te Apeldoorn,

gedaagde,

advocaat mr. H. Lebbing te Rotterdam.

Partijen zullen hierna Hogervorst en Sofiad genoemd worden.

1De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

het tussenvonnis van 21 september 2016
het proces-verbaal van comparitie van 30 november 2016
de akte wijziging van eis van 5 december 2016
de akte houdende overlegging producties van Hogervorst van 18 januari 2017
de akte na comparitie van Sofiad van 18 januari 2017
de akte tevens houdende wijziging van eis van Hogervorst van 15 februari 2017
de akte na eiswijziging van Sofiad van 15 maart 2017.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2De feiten

2.1.

Sofiad is bewindvoerder geweest van [naam onderbewindgestelde] , geboren op [geboortedatum] 1993.

2.2.

Bij op tegenspraak gewezen beschikking van de kantonrechter van 7 november 2014 is Sofiad op verzoek van [onderbewindgestelde] per 1 december 2014 ontslagen als bewindvoerder over [onderbewindgestelde] omdat het vertrouwen in haar als bewindvoerder niet meer aanwezig is. Bilancio Budget, onder welke naam Hogervorst tevens handelt, is per 1 december 2014 benoemd als bewindvoerder over [onderbewindgestelde] .

Ook is bij deze beschikking op eigen verzoek de toenmalige mentor, [naam toenmalige mentor] , die ingaande 1 juli 2012 was benoemd, ontslagen per 1 december 2014. De moeder van [onderbewindgestelde] is toen benoemd tot haar mentor, omdat de situatie tussen hen beiden zich weer had genormaliseerd.

Omtrent het verzoek van [onderbewindgestelde] om Sofiad hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de schade die [onderbewindgestelde] zou hebben geleden en nog zal lijden, heeft de kantonrechter overwogen dat hij uit de ingediende stukken en het verhandelde ter zitting niet heeft kunnen vaststellen dat [onderbewindgestelde] schade heeft geleden. Om die reden heeft hij Sofiad niet veroordeeld tot vergoeding van enige schade.

3Het geschil

3.1.

Hogervorst vordert na wijziging van eis dat de rechtbank bij vonnis, zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad

a. a) voor recht zal verklaren dat Sofiad als bewindvoerder tekort is geschoten in de uitvoering van haar werkzaamheden als bewindvoerder van [onderbewindgestelde] door het gereserveerde overschot van het PGB over 2011 en 2012 aan te wenden om de lopende zorgkosten voor 2013 mee te voldoen, terwijl Sofiad voor deze kosten geen PGB heeft aangevraagd noch verantwoord,

b) Sofiad zal veroordelen om binnen acht dagen na betekening van het te wijzen vonnis aan [onderbewindgestelde] te betalen een schadevergoeding ter hoogte van € 34.201,08, althans een in goede justitie te bepalen schadebedrag, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 6 juli 2016 tot aan de dag der algehele voldoening en

c) Sofiad zal veroordelen in de kosten van deze procedure.

3.2.

Hogervorst legt aan zijn vorderingen het volgende ten grondslag.

Sofiad is als bewindvoerder van [onderbewindgestelde] tekort geschoten in de uitvoering van haar taak en [onderbewindgestelde] heeft daardoor schade geleden. Zo heeft Sofiad voor [onderbewindgestelde] , hoewel zij in de jaren 2011 tot en met 2014 een (Wajong)uitkering op minimumniveau had, geen bijzondere bijstand aangevraagd voor de jaarlijkse kosten van bewindvoering, de kosten van het mentorschap, de kosten beheer PGB en de intakekosten bewind en mentorschap. Ook heeft [onderbewindgestelde] schade geleden doordat over 2011 een bedrag van € 14.300,-- en over 2012 een bedrag van € 6.679,02 aan PGB-gelden is teruggevorderd, omdat Sofiad over deze gelden geen (deugdelijke) verantwoording heeft afgelegd aan het Zorgkantoor. Omdat de verantwoording over 2011 en 2012 niet goed verliep, heeft het Zorgkantoor de PGB- betalingen in 2013 gestaakt. De zorgverleners die als gevolg daarvan niet meer betaald werden, hebben een deurwaarder ingeschakeld om hun vorderingen te incasseren. Toen de PGB-gelden over 2013 en 2014 met terugwerkende kracht alsnog uitgekeerd werden, zijn deze vorderingen alsnog voldaan, maar de kosten van de deurwaarders zijn toen niet vergoed. Zou Sofiad een goed bewind hebben gevoerd dat was [onderbewindgestelde] niet met deze kosten geconfronteerd geworden. Sofiad is als bewindvoerder ook tekort geschoten in de uitvoering van haar werkzaamheden als bewindvoerder van [onderbewindgestelde] door het gereserveerde overschot van het PGB over 2011 en 2012 aan te wenden om de lopende zorgkosten voor 2013 mee te voldoen, terwijl Sofiad voor deze kosten geen PGB heeft aangevraagd noch verantwoord.

Nadat Hogervorst het bewind heeft overgenomen van Sofiad, heeft hij een bedrag van € 464,64 extra in rekening aan [onderbewindgestelde] gebracht als forfaitair bedrag voor het schuldendossier en € 314,60 voor de inventarisatie van de schulden van [onderbewindgestelde] . Ook deze kosten zijn aan te merken als door Sofiad aan [onderbewindgestelde] te vergoeden schade.

3.3.

Sofiad voert verweer.

3.4.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4De beoordeling

4.1.

Sofiad heeft in haar conclusie van antwoord allereerst gesteld dat niet vast staat dat [onderbewindgestelde] door toedoen van Sofiad schade heeft geleden, gelet op wat de kantonrechter in zijn beschikking van 7 november 2014 heeft geoordeeld. Daarbij ging het om exact dezelfde schade als die waarvan Hogervorst in deze zaak vergoeding vordert, aldus Sofiad. Ter comparitie heeft Hogervorst erop gewezen dat de kantonrechter, na te hebben overwogen dat hij uit de ingediende stukken en het verhandelde ter zitting niet heeft kunnen vaststellen dat [onderbewindgestelde] schade heeft geleden, Sofiad “thans” niet heeft veroordeeld tot vergoeding van enige schade van [onderbewindgestelde] . De beschikking bevat dan ook geen inhoudelijk oordeel over de gevorderde schade, zo meent Hogervorst. De rechtbank vat het verweer van Sofiad op als een impliciet beroep op het gezag van gewijsde van de beslissing van de kantonrechter van 7 november 2014. Dat beroep faalt evenwel, aangezien de beslissing van de kantonrechter over de gevorderde schade in de beschikking van 7 november 2014 niet de rechtsbetrekking betrof die in geschil was bij de kantonrechter. De kantonrechter heeft beslist op verzoeken om Sofiad te ontslaan als bewindvoerder en tot benoeming van een andere bewindvoerder en ontslag van de mentor van [onderbewindgestelde] . Daarbij komt dat Hogervorst ook geen partij was in dat geding.

4.2.

Sofiad heeft betwist dat zij vanaf 13 juli 2011 bewindvoerder van [onderbewindgestelde] is geweest, zoals Hogervorst heeft gesteld, en aangevoerd dat zij sinds 13 maart 2012 bewindvoerder is geweest. Voordien was volgens haar de voor haar werkzame I. Post bewindvoerder van [onderbewindgestelde] . De rechtbank gaat aan deze betwisting voorbij, nu uit de eerste van de drie door Sofiad zelf overgelegde, eerder door haar bij de kantonrechter ingediende, rekening en verantwoordingen (productie 4) blijkt dat deze de periode van 13 juli 2011 tot en met 31 december 2011 beslaat.

4.3.

Gelet op artikel 1:444 van het Burgerlijk Wetboek (BW) moet in deze zaak nagegaan worden of Sofiad in de periode tussen 13 juli 2011 en 1 december 2014 is tekortgeschoten in de zorg van een goed bewindvoerder. Daarvan zal in het algemeen sprake zijn als zij aan het vermogen van [onderbewindgestelde] niet de zorg heeft besteed die men gewoonlijk aan het eigen vermogen geeft.

Het aanvragen van bijzondere bijstand

4.4.

Sofiad heeft aanvankelijk aangevoerd dat zij tot de 21ste verjaardag van [onderbewindgestelde] op 4 februari 2014 geen bijzondere bijstand heeft aangevraagd, omdat [onderbewindgestelde] daar geen recht op had. Ingevolge artikel 12 van de Participatiewet (voorheen Wet Werk en Bijstand) hebben personen van 18, 19 en 20 jaar oud alleen recht op bijzondere bijstand als hun noodzakelijke kosten van het bestaan uitgaan boven de bijstandsnorm, en zij voor die kosten geen beroep kunnen doen op hun ouders. Zou zij wel bijzondere bijstand hebben aangevraagd, dan zou zij hebben gefraudeerd en zouden de uitgekeerde bedragen terug gevorderd worden, aldus Sofiad. Ter zitting heeft Sofiad gesteld dat zij “denkt” dat zij bijzondere bijstand voor de hier aan de orde zijnde kosten heeft aangevraagd vóór de 21ste verjaardag van [onderbewindgestelde] .

Bij haar akte na comparitie heeft Sofiad als productie 8 een brief van de gemeente Deventer (waar [onderbewindgestelde] tot 27 december 2012 woonde) aan Sofiad van 8 oktober 2012 in het geding gebracht, waaruit blijkt dat Sofiad op 26 september 2012 bijzondere bijstand heeft aangevraagd voor de kosten van bewindvoering en waarin wordt meegedeeld dat [onderbewindgestelde] niet voor deze bijzondere bijstand in aanmerking komt, omdat haar draagkracht in de periode van 1 september 2012 tot en met 1 september 2013 hoger is dan de noodzakelijke kosten die zij maakt, en omdat [onderbewindgestelde] een beroep op haar moeder kan doen, aangezien op haar moeder totdat [onderbewindgestelde] 21 jaar wordt, een onderhoudsplicht rust.

Hogervorst heeft betwist dat deze brief betrekking heeft op [onderbewindgestelde] . Omdat uit de aanhef van deze brief van de gemeente Deventer duidelijk blijkt dat de beslissing betrekking heeft op [onderbewindgestelde] , gaat de rechtbank aan de betwisting door Hogervorst voorbij.

Ten aanzien van de afwijzing van de aanvraag bijzondere bijstand door de gemeente Deventer heeft Hogervorst aangevoerd dat Sofiad tegen deze beslissing met succes bezwaar had kunnen aantekenen, omdat de inkomens van [onderbewindgestelde] en haar moeder minimaal waren, zodat wel recht op bijstand bestond. Sofiad heeft volgens Hogervorst echter nimmer geïnformeerd naar de inkomens- en vermogenspositie van de moeder van [onderbewindgestelde] . Sofiad heeft ter zitting verklaard dat het vermogen van de ouders van [onderbewindgestelde] zodanig was dat zij veronderstelde dat [onderbewindgestelde] niet voor bijstand in aanmerking kwam.

4.5.

Hogervorst heeft als productie 10 een brief van de gemeente Deventer van 2 mei 2015 aan [onderbewindgestelde] in het geding gebracht waarin wordt meegedeeld dat naar aanleiding van een aanvraag op 30 december 2014 aan [onderbewindgestelde] bijzondere bijstand zal worden toegekend voor de kosten beheer PGB, voor de intakekosten en voor de maandelijkse kosten van bewindvoering. Naast een eenmalig bedrag van € 638,28 voor de kosten beheer PGB en een eenmalig bedrag van € 468,88 voor de intakekosten wordt haar maandelijks voor onbepaalde tijd een bedrag toegekend van € 103,25 ingaande 1 december 2014 en van € 111,42 vanaf 1 januari 2015. Ter zitting heeft Hogervorst verklaard dat de bijzondere bijstand over de periode van 14 februari 2015 tot 1 november 2016 is teruggevorderd in verband met een nabetaling van de Wajonguitkering van [onderbewindgestelde] . Daarbij is gewezen op een e-mailbericht van de gemeente Apeldoorn aan hem (dat als onderdeel van productie 19 door Hogervorst is overgelegd) van 5 december 2016, waarin te lezen valt dat de bijzondere bijstand ingaande 14 februari 2015 vanwege overschrijding van het vrij te laten vermogen/ het vrij te laten bedrag is teruggevorderd.

4.6.

De rechtbank stelt vast dat Sofiad de stelling van Hogervorst dat het inkomen van [onderbewindgestelde] over de jaren 2011 tot en met 2014 gezien de jaaropgaven van ontvangen Wajonguitkering en van een uitkering verstrekt door het ABP, zo laag was dat zij in aanmerking had kunnen komen voor bijzondere bijstand, niet expliciet heeft betwist. Dat geldt ook voor de stelling van Hogervorst dat zich in de periode dat Sofiad bewindvoerder was, veranderingen hebben voorgedaan die aanleiding gaven om te bezien of [onderbewindgestelde] in aanmerking zou komen voor bijzondere bijstand. Zo is [onderbewindgestelde] uit huis gegaan, is haar vader medio 2012 overleden en is [onderbewindgestelde] weer bij haar moeder gaan wonen, aldus Hogervorst. Sofiad heeft ter zitting alleen gesteld dat de wezenuitkering van [onderbewindgestelde] na het overlijden van haar vader medio 2012 in de weg stond aan toekenning van bijzondere bijstand, maar die stelling niet onderbouwd. Sofiad heeft in haar akte na comparitie nog gesteld dat de draagkracht van [onderbewindgestelde] “gedurende de jaren dat zij nog geen 21 was geworden, steeds hoger is gebleven dan haar noodzakelijke kosten”. Zij heeft die stelling niet met concrete cijfers onderbouwd en dat had gezien de hiervoor vermelde jaaropgaven wel van haar gevergd kunnen worden. Met de afwijzing van de aangevraagde bijzondere bijstand door de gemeente Deventer in de brief van 8 oktober 2012 is wel komen vast te staan dat [onderbewindgestelde] in de periode van 1 september 2012 tot 1 september 2013 niet in aanmerking zou zijn gekomen voor bijzondere bijstand. Ten aanzien van die afwijzing wordt nog overwogen dat Hogervorst zijn stelling dat tegen de afwijzing door de gemeente Deventer van de aanvraag met succes bezwaar gemaakt had kunnen worden, onvoldoende heeft onderbouwd en dat is reden om daaraan voorbij te gaan. Gezien het vorenstaande moet worden geoordeeld dat Sofiad in de zorg van een goed bewindvoerder is tekortgeschoten door voor de kosten waarop [onderbewindgestelde] doelt, in de periode van 13 juli 2011 tot 1 september 2012 geen bijzondere bijstand aan te vragen.

4.7.

Met betrekking tot de periode van 1 september 2013 tot 1 december 2014 wordt het volgende overwogen. Sofiad heeft als productie 9 een aan de gemeente Apeldoorn gerichte aanvraag om bijzondere bijstand voor de kosten van beschermingsbewind overgelegd, gedateerd 21 april 2014. De rechtbank hecht daaraan geen betekenis omdat (zoals ook Hogervorst heeft aangevoerd) uit deze aanvraag niet blijkt dat deze bij de gemeente Apeldoorn is ingediend. De rechtbank neemt voorts in aanmerking dat uit productie 19 van Hogervorst blijkt dat de door Sofiad als productie 7 in het geding gebrachte aanvraag voor bijzondere bijstand bij de gemeente Apeldoorn van 28 mei 2014, anders dan Sofiad heeft aangevoerd, geen betrekking had op [onderbewindgestelde] , maar op een andere cliënt van Sofiad en dat uit productie 9 van Hogervorst blijkt dat van de zijde van die gemeente in een e-mailbericht van 30 december 2014 aan Hogervorst is meegedeeld dat in het verleden niet eerder een aanvraag om bijzondere bijstand voor deze kosten is ingediend. Gezien het vorenstaande is ook voor de periode van 1 september 2013 tot 1 december 2014 komen vast te staan dat Sofiad in de zorg van een goed bewindvoerder is tekortgeschoten door geen bijzondere bijstand aan te vragen voor de eerder bedoelde kosten.

4.8.

Als gevolg van het tekortschieten van Sofiad heeft [onderbewindgestelde] schade geleden ter hoogte van de kosten waarom het hier gaat. Sofiad heeft nog aangevoerd dat zij voor het PGB-beheer nimmer kosten in rekening heeft gebracht, maar dat is in tegenspraak met de door haar afgelegde rekening en verantwoording over de periode van 1 januari 2014 tot en met 30 november 2014 (productie 11 van Hogervorst). Daarin staat vermeld een resterende schuld van [onderbewindgestelde] aan Sofiad per 30 november 2014 van € 1.394,52 voor “PGB 2013 + 2014 en eindafrekening”.

4.9.

De schade die [onderbewindgestelde] heeft geleden doordat zij in de periode van 13 juli 2011 tot 1 september 2012 en in de periode van 1 september 2013 tot 1 december 2014 de (intake) kosten van bewindvoering en mentorschap en de kosten van het beheer PGB heeft moeten voldoen, kan als volgt worden vastgesteld. Hogervorst heeft onbetwist gesteld dat de intakekosten voor het bewind € 456,37 bedroegen en de intakekosten voor het mentorschap € 383,50. Ook de in het overzicht in de dagvaarding opgenomen kosten van bewind en mentorschap zijn door Sofiad niet betwist. De rechtbank zal de gevorderde kosten van het bewind over (de periode van 13 juli 2011 tot eind) 2011 en over (de periode van 1 januari 2014 tot 1 december) 2014 en de gevorderde kosten van het mentorschap over (de periode van 1 januari 2014 tot 1 december) 2014 volledig toewijzen, de gevorderde kosten van het

bewind over 2012 voor 8/12de deel en over 2013 voor 4/12de deel en de gevorderde kosten van het mentorschap over 2012 voor 2/12de deel en die over 2013 voor 4/12de deel. De gevorderde kosten voor beheer PGB over (de schadeperiode in) 2011 komen als onbetwist volledig voor toewijzing in aanmerking, het gevorderde bedrag over 2012 voor 8/12de deel. De kosten beheer PGB over 2013 en 2014 zullen conform de onbetwiste opgave van Hogervorst, dus voor een bedrag van € 1.394,52, worden toegewezen. Dit alles resulteert in het volgende:

Kosten bewind:

Intake € 456,37

2011 595,60

2012 (€ 1.210,54 : 12 = € 100,878 x 8 =) 807,03

2013 (€ 1.234,20 : 12 = € 102,85 x 4 = ) 411,40

2014 1.135,75

Kosten mentorschap

Intake 383,50

2012 (€ 506,50 : 12 = € 42,21 x 2 =) 84,42

2013 (€ 1.020,-- : 12 = € 85,-- x 4 =) 340,00

2014 383,50

Beheer PGB

2011 285,86

2012 (€ 576,26 : 12 = € 48,02 x 8 =) 384,17

2013 en 2014 1.394,52

Totaal € 6.662,12

Deze vordering zal daarom voor een bedrag van € 6.662,12 worden toegewezen.

Kosten schuldendossier

4.10.

Ten aanzien van de kosten schuldendossier ad € 464,64 en kosten inventarisatie schade ad € 314,60 heeft Sofiad weersproken dat deze kosten door Hogervorst bij [onderbewindgestelde] in rekening zijn gebracht. Volgens Sofiad was er ook geen sprake van problematische schulden, die toepassing van een forfaitair bedrag volgens een LOVCK-tarief rechtvaardigen. Hogervorst was voorts niet gerechtigd om € 314,60 bij [onderbewindgestelde] in rekening te brengen, omdat het inventariseren van de schade waarop Hogervorst het oog heeft, tot de normale taken van een bewindvoerder hoort, aldus Sofiad. Namens Hogervorst is ter zitting verklaard dat onbekend is of deze kosten in rekening zijn gebracht en is aangeboden bewijs te leveren. Nu Hogervorst bij zijn na de comparitie genomen akten geen stukken in het geding heeft gebracht waaruit kan worden afgeleid dat deze kosten aan [onderbewindgestelde] in rekening zijn gebracht en evenmin is ingegaan op de overige verweren van Sofiad heeft Hogervorst deze onderdelen van zijn vordering onvoldoende onderbouwd. Dit onderdeel zal daarom worden afgewezen.

PGB 2011 en 2012

4.11.

Hogervorst heeft ter onderbouwing van zijn standpunt dat over 2011 en 2012 geen (deugdelijke) verantwoording over de PGB-gelden is afgelegd, twee beschikkingen van Agis Zorgkantoren van 5 februari 2014 in het geding gebracht (producties 13 en 14). Een daarvan heeft betrekking op 2011. Daarbij is vastgesteld dat van het te verantwoorden PGB-budget een bedrag van € 14.300,00 niet is verantwoord. Dat is gebeurd op basis van ingezonden en akkoord bevonden verantwoordingsformulieren waarop in totaal een bedrag van € 50.423,28 is verantwoord. De tweede beschikking ziet op 2012. Daarbij is vastgesteld dat van het te verantwoorden PGB-budget een bedrag van € 6.679,02 niet is verantwoord. Op de ingezonden verantwoordingsformulieren is over de eerste helft van 2012 een bedrag van € 27.547,00 verantwoord en over de tweede helft van 2012 een bedrag van € 0,00. Het eerste van die twee bedragen is akkoord bevonden. Als productie 15 zijn herinneringen tot betaling van een bedrag van € 20.979,02 overgelegd, waarop is verwezen naar de beide hiervoor vermelde beschikkingen. Sofiad heeft bij wijze van verweer gewezen op een (door haar al eerder aan Hogervorst toegezonden) beschikking van 12 april 2013, waarbij de subsidie over 2012 definitief is vastgesteld en waarin uitdrukkelijk is vermeld dat er geen terugvordering zal plaatshebben. Hogervorst heeft dit laatste bestreden. Dat het bedrag van

€ 20.979,02 (wel) van [onderbewindgestelde] wordt teruggevorderd, blijkt volgens hem uit de stukken die als productie 22 door hem zijn overgelegd. Hij heeft daarnaast erop gewezen dat de beschikking van 12 april 2013 afkomstig is van een ander zorgkantoor dan het zorgkantoor dat de beschikkingen van 5 februari 2014 heeft genomen. Hem is uit navraag gebleken dat er (mogelijk parallel) twee PGB’s vanuit twee verschillende zorgkantoren hebben gelopen. Als de beschikkingen van 5 februari 2014 niet juist zijn, had het op de weg van Sofiad, die toen nog bewindvoerder van [onderbewindgestelde] was, gelegen om daartegen bezwaar te maken, aldus Hogervorst.

4.12.

Sofiad heeft voorts als verweer aangevoerd dat toegekend PGB-budget voor ingekochte, maar niet afgenomen zorg en toegekend PGB-budget voor afgenomen zorg, waarvan het zorgkantoor vindt dat zij niet nodig is geweest, wordt teruggevorderd en dat niet Sofiad, maar de mentoren van [onderbewindgestelde] hebben beoordeeld welke zorg voor haar nodig was. Hogervorst heeft naar aanleiding daarvan aangevoerd dat Sofiad hiermee miskent dat een bewindvoerder verantwoordelijk is voor het beheer van het PGB. In een situatie dat niet alle ingekochte zorg wordt afgenomen, behoort de bewindvoerder te reserveren voor een te verwachten terugvordering. Sofiad heeft ter zitting verklaard dat zij nadat het PGB in 2013 was bevroren, het niet bestede PGB-budget over 2011 en 2012 heeft aangewend om de zorg die in 2013 is verleend, te betalen. Hogervorst heeft naar aanleiding daarvan in zijn akte houdende overlegging producties gesteld dat dit aanwenden zonder zeker te stellen dat voor de verleende zorg alsnog PGB zou worden toegekend, een tekortkoming oplevert. Uit de rekening en verantwoording over het jaar 2013 die Sofiad bij de kantonrechter heeft ingediend (onderdeel van haar productie 6) blijkt dat in dat jaar zorgkosten ten bedrage van € 23.209,82 zijn voldaan. Of daarvoor PGB is aangevraagd, blijft onduidelijk. Hogervorst heeft, nadat hij bewindvoerder was geworden, alsnog verantwoording afgelegd over twee bedragen die in twee perioden in 2013 aan zorg die door Stichting De Passerel is verleend, zijn besteed. Die verantwoordingen zijn bij beschikkingen van 2 juni 2015 en 6 juli 2015 goedgekeurd (overgelegd als productie 24). Het restant van het over 2013 toegekende PGB ad € 32.803,59 is blijkens productie 25 niet verantwoord. Dat bedrag is daarna teruggevorderd en door Hogervorst terugbetaald. Hogervorst houdt vol dat Sofiad over 2011 en 2012 geen sluitende verantwoording heeft afgelegd met de terugvorderingen van in totaal € 20.979,02 als gevolg. Voor zover die verantwoordingen wel sluitend waren en de terugvorderingen niet bestede PGB-gelden betroffen, heeft Sofiad door geen PGB over 2013 aan te vragen bewerkstelligd dat het niet bestede PGB niet kon worden aangewend voor voldoening van te verwachten terugvorderingen.

4.13.

Sofiad heeft in de conclusie van antwoord en nogmaals in haar akte na comparitie aangevoerd dat, voor zover zij weet, de ouders van [onderbewindgestelde] de verantwoording van het PGB over de eerste helft van 2011 hebben verzorgd. Bij de akte na comparitie heeft Sofiad twee verantwoordingsbeschikkingen van Agis Zorgverzekeringen gedateerd 28 november 2012 gevoegd (de producties 10 en 11), waarbij een deel van de door haar verantwoorde zorg over de tweede helft van 2011 en de eerste helft van 2012 is afgekeurd. Tegen deze beschikkingen is door de toenmalige mentor van [onderbewindgestelde] , aangezien deze een leidende rol had bij het inschakelen van de zorg, bezwaar gemaakt dat erin heeft geresulteerd dat Agis Zorgverzekeringen bij beslissing van 14 januari 2014 (productie 13) alsnog een groot deel van de afgekeurde bedragen heeft goedgekeurd en dat van het in totaal afgekeurde bedrag nog € 110,50 resteerde. Sofiad heeft als productie 12 de door haar ingediende verantwoording over de tweede helft van 2012 overgelegd en andermaal de beschikking van 12 april 2013, waarbij het volledige verantwoorde bedrag over de tweede helft van 2012 ad € 34.336,82 akkoord is bevonden. Productie 14 van Hogervorst (een van de beschikkingen van 5 februari 2014) is daarmee achterhaald, aldus Sofiad. Uit al deze stukken blijkt volgens Sofiad dat zij over de tweede helft van 2011 en over 2012 wel deugdelijk verantwoording heeft afgelegd. Zij blijft ook betwisten dat Hogervorst bewijs heeft bijgebracht van het terugvorderen van PGB-gelden over 2011 en 2012. Mocht dat toch het geval zijn, dan vindt die terugvordering haar grondslag in het gebruik van minder PGB-zorg dan waarvoor voorschotten zijn toegekend. Dat is geen gevolg van het tekortschieten van Sofiad in het afleggen van verantwoording over de besteding. Tegen de vaststellingen van het zorgkantoor dat er minder zorg was ingekocht dan waarvoor voorschotten waren toegekend, heeft de mentor dan ook geen bezwaar gemaakt. Sofiad heeft erkend dat zij, nadat het PGB in 2013 was bevroren, de reserves over 2011 en 2012 heeft aangesproken om zorgkosten in 2013 te betalen. Hogervorst had de PGB-gelden over 2013 en 2014 die later zijn uitgekeerd moeten aanwenden om de terugvorderingen over 2011 en 2012 te betalen. Dat er beschikkingen zijn genomen door verschillende zorgkantoren is een gevolg van het feit dat [onderbewindgestelde] in de loop der tijd meermaals is verhuisd. Anders dan Hogervorst veronderstelt ging het niet om twee parallel lopende PGB’s die door twee verschillende zorgkantoren werden uitgekeerd, aldus Sofiad.

4.14.

Hogervorst heeft daarna de deugdelijkheid van de verantwoordingen die Sofiad heeft overgelegd, (andermaal) betwist door erop te wijzen dat de beschikkingen van 5 februari 2014 van later datum zijn dan de beschikkingen van 28 november 2012 en de beschikking van 12 april 2013. Dat de uit de beschikkingen van 5 februari 2014 volgende bedragen worden teruggevorderd, is door hem aangetoond bij zijn akte houdende overlegging producties, zo meent hij. Vaststaat dat Sofiad voor 2013 geen PGB heeft aangevraagd en over dat jaar geen verantwoording heeft ingediend, maar wel zorgkosten ten bedrage van € 23.209,82 heeft betaald en daarvoor het restant van het PGB over 2012 heeft gebruikt, terwijl zij dat restant had moeten reserveren. Daardoor wordt [onderbewindgestelde] nu geconfronteerd met de terugvordering van € 20.979,02.

4.15.

De rechtbank stelt voorop dat het beheer van het PGB van [onderbewindgestelde] (dat ook tot haar vermogen behoorde) door Sofiad als haar bewindvoerder, mede behelsde het tijdig en volledig afleggen van verantwoording aan het zorgkantoor. Dat wordt niet anders doordat de mentor (en niet de bewindvoerder) een leidende rol heeft bij het inschakelen van zorg, nu de bewindvoerder ervoor moet zorgen dat er geen schulden ontstaan als gevolg van beslissingen van het zorgkantoor over die verantwoording en als gevolg van beslissingen van het zorgkantoor over de subsidievaststelling.

4.16.

Tegen die achtergrond moet allereerst worden geoordeeld dat Sofiad, gelet op de betalingsherinneringen van productie 15 van Hogervorst en de brieven van GGN die als productie 22 door hem zijn ingebracht, onvoldoende heeft betwist dat er € 20.979,02 van [onderbewindgestelde] wordt teruggevorderd als uitvloeisel van de beslissingen van 5 februari 2014 over de niet verantwoorde bedragen over 2011 en over 2012. In dit verband verdient nog opmerking dat het zorgkantoor in een door Sofiad zelf in het geding gebrachte brief van

12 april 2013 (onderdeel van haar productie 12) erop heeft gewezen dat de acceptatie van de verantwoording over de tweede helft van 2012 een voorlopig karakter draagt. Gelet op die brief had Sofiad erop bedacht kunnen zijn dat de beslissingen van 28 november 2012 en de beslissing van 12 april 2013 niet in de weg stonden aan de beslissingen van 5 februari 2014 over de verantwoorde zorg over 2011 en 2012. Niet valt dan ook in te zien dat de beslissingen van 5 februari 2014 achterhaald zijn door de beslissing van 12 april 2013, zoals Sofiad heeft gesteld. Dat ligt gezien de latere datering overigens ook bepaald niet voor de hand. Wat daarvan ook zij, als Sofiad had gemeend dat deze beslissingen onjuist waren in het licht van de eerdere beslissingen van 28 november 2012 en de beslissing van 12 april 2013, had het voor de hand gelegen dat tegen de beslissingen van 5 februari 2014 tijdig bezwaar was gemaakt om te voorkomen dat er schulden zouden ontstaan als gevolg van terugvorderingen. Indien deze beslissingen een gevolg zijn van het afnemen van minder zorg dan de zorg waarvoor voorschotten zijn uitgekeerd, zoals Sofiad zelf heeft geopperd (in welk geval, zo begrijpt de rechtbank, het maken van bezwaar zinloos zou zijn geweest) dan had Sofiad, andermaal omdat een bewindvoerder moet voorkomen dat er schulden ontstaan, de resterende PGB-gelden over 2011 en 2012 niet moeten aanwenden voor betalingen aan zorgverleners in 2013. Ook daarbij is niet van belang dat niet Sofiad, maar de mentor van [onderbewindgestelde] verantwoordelijk is voor het inschakelen van zorg. Gezien het vorenstaande is Sofiad bij het beheer van de PGB-gelden in haar taak als bewindvoerder tekortgeschoten. Als gevolg daarvan heeft [onderbewindgestelde] schade geleden doordat van haar € 20.979,02 teruggevorderd. Die schade zal Sofiad dienen te vergoeden. Dit onderdeel van de vordering komt dan ook voor toewijzing in aanmerking.

Deurwaarderskosten

4.17.

Hogervorst vordert een bedrag van in totaal € 2.520,77 aan deurwaarderskosten. Ter onderbouwing van deze vordering heeft hij als productie 18 twee facturen van deurwaarderskantoren van 31 augustus 2015 ad € 836,52 en van € 1.684,25 in het geding gebracht.

Sofiad heeft weersproken dat zij ten aanzien van deze bedragen schadeplichtig is. Haar verweer dat het niet aan haar wijze van bewindvoering te wijten is dat twee zorgverleners zich hebben bediend van de hulp van deurwaarders, maar aan de (te) late verwerking door de zorgkantoren van de verantwoording van de bestede zorggelden wordt verworpen met verwijzing naar hetgeen hiervoor onder 4.11 en verder is overwogen en geoordeeld. Met name het oordeel dat Sofiad voor 2013 geen PGB heeft aangevraagd, over dat jaar geen verantwoording heeft ingediend, maar wel zorgkosten ten bedrage van € 23.209,82 heeft betaald en daarvoor het restant van het PGB over 2011 en 2012 heeft gebruikt, leidt tot het oordeel dat er een voldoende oorzakelijk verband bestaat tussen de schade die [onderbewindgestelde] in de vorm van deurwaarderskosten heeft geleden en de wijze waarop Sofiad bewind heeft gevoerd over het PGB.

Aan het verweer van Sofiad dat Hogervorst kennelijk na medio 2015 niets meer van de deurwaarders heeft gehoord en dat het zorgkantoor wellicht haar verantwoordelijkheid heeft genomen wordt voorbijgegaan. Niet alleen is dit louter speculatief, ook valt niet in te zien waarom het zorgkantoor haar verantwoordelijkheid zou moeten nemen als haar niets te verwijten valt.

Dit onderdeel van de vordering van Hogervorst zal worden toegewezen.

Resumé

4.18.

Dit alles leidt ertoe dat de vorderingen van Hogervorst als volgt zullen worden toegewezen:

(intake)kosten van bewind en mentorschap en kosten beheer PGB € 6.662,12

terugvordering PGB € 20.979,02

deurwaarderskosten € 2.520,77

totaal € 30.161,91

De gevorderde rente zal als niet weersproken worden toegewezen.

4.19.

De door Hogervorst gevorderde verklaring voor recht dat Sofiad als bewindvoerder tekort geschoten is, zal worden afgewezen wegens gebrek aan belang nu de op die tekortkoming gebaseerde vorderingen grotendeels worden toegewezen.

4.20.

Sofiad zal als de in het ongelijk gestelde partij veroordeeld worden in de kosten van deze procedure. De kosten aan de zijde van Hogervorst worden begroot op:

- dagvaarding € 99,88

- betaald griffierecht 79,--

- salaris advocaat 1.737,-- (3 punten × factor 1,0 × tarief € 579,--)

Totaal € 1.915,88

5De beslissing

De rechtbank

5.1.

veroordeelt Sofiad om binnen acht dagen na betekening van dit vonnis aan [onderbewindgestelde] te betalen een bedrag van € 30.161,91 te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 6 juli 2016 tot aan de dag der algehele voldoening,

5.2.

veroordeelt Sofiad in de kosten van deze procedure, tot aan deze uitspraak aan de zijde van Hogervorst begroot op € 1.915,88,

5.3.

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

5.4.

wijst af het meer of anders gevorderde.

Dit vonnis is gewezen door mr. M.J. van Lee en in het openbaar uitgesproken op 2 augustus 2017.

ap/le

Trema rapport
Wetten
Informatie

Rapport alimentatienormen versie 2024

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord
1. Inleiding
2. Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen
2.1 Inleiding
2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen
2.3 Verschillende soorten inkomen
2.4 Kindgebonden budget
3. Behoefte
3.1. Algemeen
3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen
3.3 Behoefte van de ex-partner
4. Draagkracht
4.1 Algemeen
4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)
4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar
4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie
4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)
4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden
4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige
4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn
4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak
4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg
5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden
5.1 Stappenplan kinderalimentatie
5.2 Stappenplan partneralimentatie
5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten
5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

Voorwoord

Wettelijke maatstaven

De hoogte van kinder- en partneralimentatie is afhankelijk van de behoefte van degene die recht heeft op alimentatie en van de draagkracht van degene die de alimentatie moet betalen (artikel 1:397, lid 1, Burgerlijk Wetboek). Behoefte en draagkracht zijn open normen, dat wil zeggen dat niet in wet- of andere regelgeving is vastgelegd wat daaronder precies moet worden verstaan.

Aanbevelingen en rekenmodellen

In het Rapport alimentatienormen (hierna: het rapport) doet de Expertgroep Alimentatie (hierna: de expertgroep) aanbevelingen voor het concretiseren en toepassen van deze open normen in het juridische debat en voor het aan de hand daarvan berekenen van de hoogte van kinder- en partneralimentatie.

Met deze aanbevelingen beoogt de expertgroep de rechtseenheid te bevorderen en bij te dragen aan de voorspelbaarheid van de uitkomst van een alimentatieprocedure. Het rapport is uitdrukkelijk niet bedoeld als handboek voor alles wat met alimentatie te maken heeft. Het rapport bevat geen aanbevelingen voor onderwerpen die buiten de reikwijdte van de begrippen behoefte en draagkracht en het aan de hand daarvan berekenen van alimentatie vallen. Die onderwerpen komen daarom in dit rapport niet aan bod. Als een vraag daarover voorligt, zal de rechter een op het geval toegesneden oordeel geven.

Voor het berekenen van alimentatie heeft de expertgroep modellen ontwikkeld (zie bijlage 1). Verschillende uitgevers brengen rekenprogramma’s uit die gebaseerd zijn op deze reken- modellen.

Het rapport is in 2023 ingrijpend herschreven en gemoderniseerd: indeling, stijl en taalgebruik zijn gewijzigd, maar inhoudelijk zijn de aanbevelingen hetzelfde gebleven. Voor de leesbaarheid is het rapport in de wij-vorm geschreven. Waar staat dat ‘wij’ iets doen mag gelezen worden dat de expertgroep aanbeveelt om dat zo te doen.

Gebruik van het rapport

Dit rapport is geschreven door rechters met het doel de aanbevelingen toe te passen bij de beoordeling van aan hen voorgelegde alimentatiegeschillen. Rechters kunnen van de aanbevelingen afwijken. Zij zullen dat in de regel alleen doen als er bijzondere omstandig- heden zijn. Bij die beoordeling speelt wat partijen stellen en hoe zij dat onderbouwen een belangrijke rol. Een relatief strikte toepassing van de aanbevelingen bevordert de rechtseenheid en de voorspelbaarheid van rechterlijke beslissingen.

Advocaten, mediators en anderen maken voor hun advieswerk en (rechts)bijstand gebruik van het rapport. Bij de meeste alimentatiekwesties maken partijen zelf afspraken, zonder tussenkomst van een rechter. Dat staat partijen vrij. Belangrijk is dat zij bij die afspraken binnen de wettelijke kaders blijven.
Gemeenten kunnen de aanbevelingen in dit rapport gebruiken bij verhaal van bijstands- uitkeringen. De specifieke bestuursrechtelijke vragen rond bijstandsverhaal vallen buiten het bestek van dit rapport.

Rapport 2024

De editie van 2024 bevat een belangrijke wijziging. Met ingang van 2023 is ook voor de bepaling van de draagkracht voor partneralimentatie het forfaitaire systeem van toepassing. Uitgangspunt daarbij is dat de onderhoudsplichtige een budget voor de eigen lasten heeft. Voor bijzondere lasten die volgens de onderhoudsplichtige niet uit dat budget kunnen worden bestreden (bijvoorbeeld herinrichtingskosten, advocaatkosten etc.) gelden nu zowel voor kinderalimentatie als voor partneralimentatie dezelfde uitgangspunten (zie hoofdstuk 4.6).

Den Haag, december 2023

mr. J.B. de Groot, voorzitter

mr. Y. Oosting, secretarisLeeuwarden, december 2022

1. INLEIDING

In artikel 1:392, lid 1, BW staat wie op grond van bloed- of aanverwantschap gehouden zijn tot het verstrekken van levensonderhoud. Dat zijn de ouders, de kinderen en behuwd- kinderen, schoonouders en stiefouders. In deze wetsbepaling staat niet wie de onderhouds- gerechtigden zijn. Dat kunnen we afleiden uit de formulering en uit andere artikelen in Titel 17 van Boek 1, BW.

In dit rapport doet de expertgroep aanbevelingen voor het vaststellen of wijzigen van de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie na het verbreken van de relatie (alleen bij kinderalimentatie), echtscheiding, na het verbreken van een geregistreerd partnerschap en na scheiding van tafel en bed.

Het gaat daarbij om:

een bijdrage van de ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van zijn of haar kind(eren) aan de andere ouder (kinderalimentatie) of direct aan het kind (indien dat 18 jaar of ouder is);
een uitkering tot levensonderhoud aan de gewezen echtgeno(o)t(e), de echtgenoot van wie iemand gescheiden is van tafel en bed en de gewezen geregistreerde partner (partneralimentatie). Hierna spreken wij in al deze gevallen van ex-partners.

Op grond van artikel 1:404, lid 1, BW zijn ouders verplicht naar draagkracht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. Gedurende het huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn ook stiefouders onderhoudsplichtig voor de minderjarige kinderen van hun echtgenoot of geregistreerde partner die tot hun gezin behoren (art. 1:395 BW). Ouders, en in voorkomend geval stiefouders, zijn ook onderhoudsplichtig voor hun kinderen van 18 tot 21 jaar (artikel 1:395a BW). Voor kinderen vanaf 21 jaar zijn ouders onderhoudsplichtig op grond van artikel 1:392, lid 1, BW.

Als ouders uit elkaar gaan, moeten zij afspraken maken over de verdeling van de kosten van hun kind of kinderen. In de praktijk betekent dit meestal dat de ene ouder aan de andere (verzorgende) ouder – dat is de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft – of aan het kind zelf als dat 18 jaar of ouder is (kinder)alimentatie moet betalen. Als de ouders er samen niet uitkomen, zal de rechter op verzoek bepalen welk bedrag aan kinderalimentatie een ouder moet betalen.

Als een ex-partner partneralimentatie moet betalen aan de andere partner, kunnen zij daar samen afspraken over maken. Als zij daar met elkaar niet uitkomen, zal de rechter daarover desgevraagd beslissen.

Of en welke bedrag(en) iemand aan alimentatie moet betalen hangt ervan af:

of er een onderhoudsverplichting is, en
of sprake is van behoeftigheid (dit geldt niet voor kinderen tot 21 jaar), en
of de onderhoudsgerechtigde behoefte heeft aan een financiële bijdrage, en
of de onderhoudsplichtige draagkracht heeft om de bijdrage te betalen.

ad 1. Rangorde onderhoudsverplichtingen

Kinderen en stiefkinderen die de leeftijd van 21 jaar nog niet hebben bereikt, hebben voorrang boven alle andere onderhoudsgerechtigden. Deze voorrangsregel is aan de orde als iemand verplicht is levensonderhoud te verstrekken aan twee of meer personen, terwijl hij of zij onvoldoende draagkracht heeft om dit levensonderhoud aan alle onderhoudsgerechtigden volledig te verschaffen (art. 1:400, lid 1, BW).

Door deze voorrangsregel moet een onderhoudsplichtige eerst de kinderalimentatie voor kinderen en stiefkinderen tot 21 jaar betalen en pas daarna (als aan de overige voorwaarden is voldaan) de alimentatie voor (stief)kinderen vanaf 21 jaar en de partneralimentatie.

ad 2. Behoeftigheid

Voor het opleggen van een alimentatieverplichting moet bij ex-partners en kinderen vanaf 21 jaar sprake zijn van behoeftigheid. Een onderhoudsgerechtigde is behoeftig:

wanneer hij of zij niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien, omdat hij of zij de nodige eigen middelen mist; én
hij of zij deze eigen middelen niet in redelijkheid kan verwerven.

Indien de onderhoudsgerechtigde geen of onvoldoende inkomsten heeft om in het levensonderhoud te voorzien, kan er aanleiding zijn om rekening te houden met een bepaalde verdiencapaciteit. Dat wil zeggen de mogelijkheid om in redelijkheid inkomen te verwerven. Of er aanleiding bestaat om met een verdiencapaciteit rekening te houden is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, zoals opleiding, werkervaring, de geboden tijd om werk te zoeken, de gezondheid en de zorg voor kinderen.

Als een onderhoudsgerechtigde over vermogen beschikt, kan het onder omstandigheden redelijk zijn dat we verlangen dat iemand op dit vermogen inteert.

De expertgroep geeft geen richtlijnen over de behoeftigheid.

Ad 3 en 4. Behoefte en draagkracht

Behoefte

Behoefte is – ook bij kinderen – een van de wettelijke maatstaven voor vaststelling van alimentatie. Volgens vaste jurisprudentie is behoefte geen absoluut begrip. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen af van de individuele omstandigheden en moeten we van geval tot geval bepalen. Allerlei omstandigheden kunnen hierbij een rol spelen.

In elk geval is behoefte niet beperkt tot het bestaansminimum.

Draagkracht

Of iemand draagkracht heeft om alimentatie te betalen hangt enerzijds af van de inkomsten en het vermogen en anderzijds van de noodzakelijke uitgaven die daarop in mindering komen.

Daarbij gaat het niet alleen om de middelen waarover de onderhoudsplichtige beschikt, maar ook over die waarover hij redelijkerwijze had kunnen beschikken. Bij de uitgaven gaat het niet alleen om de uitgaven voor de onderhoudsplichtige zelf, maar kunnen ook de uitgaven een rol spelen voor anderen van wie het onderhoud voor rekening van de onderhoudsplichtige komt.

De vast te stellen alimentatie mag niet hoger zijn dan enerzijds de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en anderzijds de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

De laagste van die twee vormt de maximale bijdrage. De omstandigheden van partijen kunnen aanleiding geven de alimentatie lager dan dit maximum vast te stellen.

Opbouw van het rapport

In hoofdstuk 2 leggen we de begrippen netto besteedbaar inkomen en netto besteedbaar gezinsinkomen uit en laten we zien hoe we deze berekenen. In hoofdstuk 3 gaan we in op het bepalen van de behoefte voor zowel kinderalimentatie als partneralimentatie. In hoofdstuk 4 staan we stil bij het bepalen van de draagkracht voor kinder- en partneralimentatie. In dat hoofdstuk gaan we ook in op de zorgkorting die een rol speelt bij het bepalen van het bedrag aan kinderalimentatie dat iemand moet betalen. In hoofdstuk 5 zetten we aan de hand van twee stappenplannen met voorbeelden uiteen hoe we de behoefte en de draagkracht en uiteindelijk het bedrag aan kinder- en partneralimentatie bepalen.

Achter het rapport zitten de volgende bijlagen:

Bijlage 1 Model voor de netto methode, model voor de bruto methode en de toelichting op de modellen.
Bijlage 2 Diverse tarieven.
Bijlage 3 Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen.
Bijlage 4 Draagkrachttabel kinderalimentatie.

2 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

2.1 Inleiding

Behoefte en draagdracht bepalen we voor kinder- en partneralimentatie op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen respectievelijk het netto besteedbaar inkomen. Bij kinderalimentatie speelt naast het netto besteedbaar (gezins)inkomen het kindgebonden budget een rol.

In dit hoofdstuk bespreken we de begrippen netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen.

Onder netto besteedbaar inkomen verstaan we het bruto inkomen verminderd met de daarover verschuldigde of ingehouden premies sociale verzekeringen (inclusief de inkomens- afhankelijke bijdrage premie zorgverzekeringswet) en loon- en/of inkomstenbelasting. Het netto besteedbaar gezinsinkomen is het gezamenlijke netto besteedbare inkomen van de (ex-)partners toen zij nog een gezin vormden.

2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen

De expertgroep heeft twee modellen gemaakt waarmee we het netto besteedbaar inkomen berekenen: het netto model en het bruto model. Beide modellen staan in Bijlage 1 bij dit rapport.

In het netto model gebruiken we netto inkomensgegevens om het netto besteedbaar (gezins)inkomen te bepalen. In het bruto model berekenen we het netto besteedbaar inkomen aan de hand van (onder andere) de bruto inkomensgegevens.

2.2.1 Het netto model

We kunnen het netto model gebruiken bij het bepalen van de draagkracht van een onder- houdsplichtige met een inkomen uit dienstbetrekking of een uitkering van minder dan € 1.930 bruto per maand (incl. vakantietoeslag). Het bruto inkomen vinden we in een loon- of salarisspecificatie of in een specificatie van de uitkering. Ook het daarvan resterende netto inkomen blijkt uit die specificaties. De gehele berekening voeren we vervolgens uit met nettobedragen op maandbasis.

Het netto model kunnen we ook gebruiken als het inkomen niet is onderworpen aan de heffing van loon- en inkomstenbelasting in Nederland.

Het netto besteedbaar inkomen vinden we in het netto model bij post 8.

2.2.2 Het bruto model

We gebruiken het bruto model bij bruto inkomens vanaf € 1.930 per maand en bij alle inkomens buiten dienstbetrekking (bijvoorbeeld bij IB-ondernemers). We gebruiken het bruto model ook als er fiscale voordelen zijn (bijvoorbeeld bij uitgaven voor inkomens- voorzieningen), fiscale bijtellingen, bij bezittingen die in box 3 belast zijn of als specifieke heffingskortingen een rol spelen. Het invullen van dit bruto model is in grote lijnen vergelijkbaar met het invullen van een aangifte voor de inkomstenbelasting.

In het bruto model vinden we het netto besteedbaar inkomen bij post 121.

2.3 Verschillende soorten inkomen

2.3.1 Inkomen uit dienstbetrekking of uitkering

Werknemers en uitkeringsgerechtigden kunnen hun inkomen met loonstroken, uitkerings- specificaties en/of één of meer jaaropgaven aantonen.

2.3.2 Winst uit onderneming

Een natuurlijke persoon die een onderneming op eigen naam of in samenwerking met anderen drijft (IB-ondernemer), geniet winst uit onderneming. De ondernemer moet inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen betalen over de gerealiseerde winst, na aftrek van ondernemersaftrekken en eventuele andere aftrekposten. Het komt regelmatig voor dat een ondernemer niet de gehele nettowinst (het netto besteedbaar inkomen dat volgt uit de berekening met het bruto model) voor het levensonderhoud gebruikt. Een deel van de winst (waar al inkomstenbelasting over is betaald) blijft dan in de onderneming achter, bijvoorbeeld om daarmee investeringen te doen of om (bedrijfs)schulden af te lossen. Het netto besteedbaar inkomen is dan lager.

Bij het bepalen van de draagkracht van een ondernemer kijken we naar wat deze ondernemer in redelijkheid aan inkomen uit de onderneming kan verwerven zonder de continuïteit van de onderneming in gevaar te brengen. We moeten daarom een schatting makenvan de toekomstige ontwikkelingen in de onderneming (een prognose). In de praktijk lijkt de gedachte te bestaan dat we daarvoor moeten kijken naar het gemiddelde resultaat van de laatste drie jaren. Hoewel dat gemiddelde resultaat helpend kan zijn bij het maken van de prognose (en inzage in recente jaarstukken van de ondernemer daarvoor onmisbaar is), is dat gemiddelde resultaat slechts één van de omstandigheden die bij het maken van de prognose een rol kan spelen.

2.3.3 De directeur-grootaandeelhouder

De directeur-grootaandeelhouder in een vennootschap (meestal een BV) krijgt in de regel salaris, net als een werknemer in een ‘normale’ dienstbetrekking. Daarnaast kan hij winst- uitkeringen (dividend, winst uit aanmerkelijk belang) ontvangen. Wanneer een directeur-grootaandeelhouder privéuitgaven laat voorschieten door of geld leent van de BV die deze schuld in rekening-courant boekt, kan er aanleiding zijn om bij het bepalen van de behoefte en/of draagkracht met deze opnames rekening te houden.

2.3.4 Inkomen uit vermogen

In bepaalde gevallen kunnen we bij het bepalen van het netto besteedbaar inkomen rekening houden met werkelijke inkomsten uit vermogen, zoals inkomen uit de verhuur van onroerend goed. Dat inkomen moet dan in elk geval bestendig beschikbaar (kunnen) zijn.

2.4 Kindgebonden budget

Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke maandelijkse bijdrage van de overheid die bij alleenstaande ouders wordt verhoogd met een zogeheten ‘alleenstaande ouderkop’.

Het kindgebonden budget is bedoeld als inkomensondersteuning voor (in beginsel) de ouder die kinderbijslag voor het kind ontvangt.

3. BEHOEFTE

3.1 Algemeen

Bij het bepalen van het bedrag dat iemand aan kinder- en/of partneralimentatie moet betalen, houden we rekening met de behoefte van de onderhoudsgerechtigden (volgens art. 1:397, lid 1, BW). De wetgever heeft de betekenis van het begrip behoefte niet nader ingevuld. Het is een zogenoemde open norm. Behoefte kunnen we omschrijven als het bedrag dat nodig is voor de kosten van levensonderhoud en dat aansluit bij de mate van welstand waarin partijen tijdens hun samenleving hebben geleefd. Het bestaan en de omvang van de behoefte hangen dus af van de individuele omstandigheden. Daarbij kunnen algemene ervaringsregels een rol spelen (volgens art. 149, lid 2, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering).

Bij kinderalimentatie houden we er rekening mee dat ouders de kosten van verzorging en opvoeding van hun kinderen niet helemaal zelf hoeven te betalen. De kinderbijslag die de ouders (in de regel: de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft) ontvangen dekt een deel van die kosten. Het restant komt voor rekening van de ouders zelf. Dat restant noemen we in dit rapport ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’.

Hierna gebruiken we in het kader van kinderalimentatie daarom niet de term ‘behoefte’, maar spreken we van ‘het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen’ of kortweg ‘eigen aandeel’.

Bij partneralimentatie beveelt de expertgroep voor het bepalen van de behoefte het gebruik aan van een vuistregel, de zogenoemde hofnorm. Zie voor een uitleg van de hofnorm paragraaf 3.3.1 en 3.3.2.

3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

3.2.1 Inleiding

De expertgroep doet in dit rapport een concrete aanbeveling voor het bepalen van het eigen aandeel. Deze aanbeveling berust op de algemene ervaringsregel dat ouders in gezinnen een vast percentage van het beschikbare inkomen besteden aan hun kind(eren).

We bepalen het eigen aandeel aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4). In deze bijlage staat ook een toelichting op hoe de tabel werkt. In de tabel is rekening gehouden met de kinderbijslag. In de regel ontvangt de ouder bij wie een kind het hoofdverblijf heeft de kinderbijslag.

Hierna bespreken we de onderwerpen die van belang zijn bij het bepalen van het eigen aandeel.

3.2.2 De Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

De Tabel eigen aandeel is als volgt tot stand gekomen.

De welstand van het gezin waarin de ouders met de kinderen leven en daarmee de hoogte van de uitgaven voor de kinderen hangt samen met het netto besteedbaar gezinsinkomen.

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) blijkt dat ouders een bepaald percentage van dat gezinsinkomen aan hun kinderen besteden.

De Tabel eigen aandeel is gebaseerd op dit onderzoek. Het systeem is uitgewerkt in het rapport Kosten van kinderen ten behoeve van vaststelling kinderalimentatie. https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/rapport-kosten-kkn-sept-2006.pdf In 2018 hebben het CBS en het NIBUD voor het laatst onderzoek gedaan naar de percentages van het gezinsinkomen die ouders aan hun kinderen besteden. De bedragen in de Tabel eigen aandeel zijn sinds 2019 gebaseerd op de cijfers uit dit laatste onderzoek. Het Nibud actualiseert de bedragen in de tabel jaarlijks met de meest actuele percentages van de kosten van kinderen en de kinderbijslagbedragen. De bedragen in de tabel worden verder niet geïndexeerd.

We berekenen het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen na scheiding op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in de laatste periode dat de ouders en de kinderen een gezin vormden. Dit omdat de kinderen aan de welstand zoals die aanwezig was toen de ouders met de kinderen nog bij elkaar woonden gewend zijn geraakt en zij door de scheiding van de ouders – in beginsel – niet slechter af zouden moeten zijn.

Het eigen aandeel per kind is lager naarmate er meer kinderen in een gezin leven. Dat komt doordat de gemiddelde kosten per kind (door “schaalvoordelen”) dalen bij meer kinderen.

In de Tabel eigen aandeel houden we geen rekening met de leeftijd(en) van de kinderen.

De tabel is gebaseerd op gemiddelde bedragen aan kinderbijslag. Als er meer kinderen in een gezin zijn, bepalen we het eigen aandeel per kind door het tabelbedrag te delen door het aantal kinderen.

3.2.3 Bepalen eigen aandeel op basis van het laatste gezinsinkomen toen de ouders nog bij elkaar waren

In beginsel bepalen we het eigen aandeel op basis van het gezamenlijke inkomen dat ouders hadden toen zij nog bij elkaar waren, inclusief het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting).

Wanneer we het eigen aandeel vaststellen op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen in een eerder jaar dan het jaar waarin de kinderalimentatie ingaat, indexeren we dat eigen aandeel naar het jaar van ingang.

3.2.4 Eigen aandeel bij gezinnen met minderjarige kinderen en kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel ziet op kosten van minderjarige kinderen. Bij het gebruik van de tabel gaan we er voor het aantal kinderen van uit dat alle kinderen minderjarig zijn, ook als er naast een minderjarig kind of kinderen één of meer kinderen van 18 tot 21 jaar zijn.

3.2.5 Eigen aandeel bij ouders die nooit met het kind of de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Wanneer ouders nooit in gezinsverband met het betrokken kind of de kinderen hebben samengeleefd, bepalen we het eigen aandeel door het gemiddelde te nemen van het eigen aandeel berekend op basis van het inkomen van de ene ouder en het eigen aandeel op basis van het inkomen van de andere ouder. Op deze manier beoordelen we de welstand die het kind bij iedere ouder afzonderlijk ervaart of zou hebben ervaren als het alleen bij die ouder opgroeit of was opgegroeid. Met (inkomsten van) nieuwe partners houden we geen rekening.

Bij de bepaling van het inkomen van iedere ouder afzonderlijk houden we rekening met het kindgebonden budget en andere (fiscale) aanspraken (zoals de aanspraak op de inkomensafhankelijke combinatiekorting), indien de ouder voldoet aan de voorwaarden om daarvoor in aanmerking te komen of zou voldoen als het kind bij hem of haar zou opgroeien (zoals de inkomens- en vermogensgrens). Voor een ouder bij wie het kind niet opgroeit gaat het om een fictief bedrag (alsof het kind alleen bij die ouder zou opgroeien).

3.2.6 Bijzondere kosten

In de tabelbedragen zijn alle gebruikelijke kosten van een kind, zoals voeding, kleding en huisvesting begrepen. Allerlei kosten en activiteiten zijn uitwisselbaar. Zo kunnen ouders het bedrag voor ‘ontspanning’ in het eigen aandeel op verschillende manieren besteden: van voetbal tot paardrijden en van computergame tot vioolles. Uit het CBS-onderzoek blijkt dat hogere uitgaven in een gezin aan de ene post samengaan met lagere uitgaven aan een andere post. Met andere woorden, wanneer een gezin een meer dan gemiddeld bedrag aan bijvoorbeeld kleding besteedt, dan hoeft dat niet te betekenen dat voor de post kleding een correctie moet plaatsvinden. Ouders bezuinigen dan op één of meer andere posten. Vanwege die uitwisselbaarheid kunnen we slechts in globale termen aangeven in welke gevallen naast de tabelbedragen met bijzondere kosten rekening kan worden gehouden.

Bepaalde extra kosten kunnen zo uitzonderlijk zijn, dat ouders deze niet kunnen betalen uit de standaardbedragen in de tabel en deze uitgaven daadwerkelijk op het (gezins) inkomen drukken. Voorbeelden zijn de kosten voor:

een gehandicapt kind;
topsport;
privélessen;
extra hoge schoolgelden; en
kinderopvang of oppaskosten die – na aftrek van de kinderopvangtoeslag en eeneventuele bijdrage van de werkgever – zo hoog zijn dat deze niet gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten.

[[NOTE: Volgens het rapport Kosten van kinderen behoren ook hoge oppaskosten in verband met de verwerving

van inkomsten tot de categorie bijzondere kosten die niet in de tabel verwerkt zijn. Uit onderzoek van het

CBS uit de tijd voor de huidige systematiek van financiering van de kinderopvang is echter gebleken dat

bij een echtpaar oppaskosten niet leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen. Kennelijk worden in

die situatie hoge oppaskosten of kosten van kinderopvang gecompenseerd met lagere uitgaven aan een

andere post. Hoewel dit onderzoek dateert van de tijd vóór de huidige systematiek van financiering van

kinderopvang, acht de expertgroep het aannemelijk dat dit in het merendeel van de gevallen nog steeds

zo is. Indien echter sprake is van dermate hoge kosten voor kinderopvang of dermate hoge oppaskosten

dat deze niet (volledig) gecompenseerd kunnen worden door lagere uitgaven op andere posten, kan dat

leiden tot in totaal hogere kosten van kinderen dan het tabelbedrag.]]

Bij dergelijke bijzondere extra kosten berekenen we het eigen aandeel als volgt. Als ouders de betreffende extra kosten al voor de scheiding maakten, dan trekken we deze kosten (minus tegemoetkomingen daarop van bijvoorbeeld werkgever of overheid) af van het netto besteedbaar gezinsinkomen. Het eigen aandeel bepalen we vervolgens op basis van het resterende netto besteedbaar gezinsinkomen. Het nieuwe eigen aandeel bestaat uit het in de tabel gevonden bedrag plus de extra kosten na de scheiding, opnieuw verminderd met de eventuele tegemoetkomingen in die kosten.

Als de kosten pas na de scheiding zijn ontstaan, berekenen we het eigen aandeel op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen zonder correctie en tellen we de bijzondere kosten op bij het gevonden eigen aandeel.

3.2.7 Vermindering of wegvallen van inkomen van één van de ouders na (echt)scheiding

Vermindering of wegvallen van inkomen van een ouder na (echt)scheiding mag geen invloed hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Het welvaartsniveau ten tijde van het uit elkaar gaan blijft in beginsel bepalend. Wel kan dit lagere inkomen tot een lagere draagkracht en dus een lagere bijdrage leiden.

3.2.8 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van een van de ouders

Wanneer het inkomen van een ouder na scheiding zodanig stijgt dat het hoger is dan het (gezins)inkomen tijdens het huwelijk of de samenleving, is de expertgroep van mening dat dit invloed moet hebben op de hoogte van het eigen aandeel. Indien het gezinsverband zou hebben voortgeduurd, zou die verhoging immers ook een positieve invloed hebben gehad op het bedrag dat voor de kinderen zou zijn uitgegeven. In dat geval bepalen we het eigen aandeel op basis van dat hogere inkomen van die ouder opnieuw.

3.2.9 Stijging van het eigen aandeel na een latere aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders die nooit met het kind/de kinderen in gezinsverband hebben samengeleefd

Ook voor kinderen van ouders die niet in gezinsverband hebben samengewoond, vindt de expertgroep dat een aanzienlijke inkomensstijging van één van de ouders invloed moet hebben op de vaststelling van het eigen aandeel. We berekenen het eigen aandeel opnieuw als het netto besteedbaar inkomen van één ouder stijgt tot boven de feitelijke netto besteed- bare inkomens van de ouders samen bij de eerdere vaststelling van het eigen aandeel (de drempel), vermeerderd met het destijds werkelijk genoten kindgebonden budget. Als de inkomensstijging de ouder betreft die voor het betreffende kind of kinderen geen kindge- bonden budget ontvangt, dan verstaan we onder het gestegen netto besteedbaar inkomen dat inkomen zonder bijtelling van een fictief kindgebonden budget.

Als de drempel is gehaald berekenen we het eigen aandeel vervolgens opnieuw op de wijze zoals hiervoor omschreven voor de berekening van het eigen aandeel van ouders die nooit hebben samengewoond, maar dan op basis van de actuele inkomens van de beide ouders.

Daarbij beoordelen we de situatie weer alsof het kind bij die ouder zou wonen, zodat wel met het (fictief) kindgebonden budget waar dan aanspraak op zou bestaan rekening moet worden gehouden én met eventuele heffingskortingen waar in die – fictieve – situatie aanspraak op zou bestaan.

3.2.10 De behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar

De Tabel eigen aandeel kunnen we niet gebruiken voor het bepalen van de behoefte van kinderen van 18 tot 21 jaar.

Studerenden

Voor kinderen van 18 tot 21 jaar die onder de Wet studiefinanciering (Wsf) vallen heeft de expertgroep geen aparte maatstaven ontwikkeld. We nemen voor het bepalen van de behoefte de normen van de Wsf tot uitgangspunt. Volgens de Wsf bestaat het budget voor een student uit een normbedrag voor de kosten van levensonderhoud, een tegemoetkoming

in de kosten van lesgeld danwel het collegegeldkrediet en de reisvoorziening. Een student die stelt voor één of meer bepaalde posten een hoger budget nodig te hebben, moet dat aannemelijk maken. De aanspraken die een student heeft op studiefinanciering of een andere tegemoetkoming (zoals een bijdrage uit een privaat studiefonds) kunnen de behoefte onder omstandigheden verlagen. In het algemeen zijn de basisbeurs en de aanvullende beurs (een gift) behoefte verlagend, omdat van een student in redelijkheid mag worden verlangd dat hij binnen de genoemde termijn een diploma haalt. De rentedragende lening en het collegegeldkrediet moeten wel altijd worden terugbetaald en verlagen de behoefte in beginsel niet.

Voor studenten in het hoger onderwijs is de Wsf-norm voor thuiswonende studenten gelijk aan die voor uitwonende studenten. Heeft een thuiswonende student geen woon- last, dan kan dat de behoefte verlagen, bijvoorbeeld met een bedrag ter hoogte van de gemiddelde basishuur.

Niet studerenden

Voor niet-studerenden van 18 tot 21 jaar kunnen we bij het bepalen van de behoefte eveneens aansluiten bij het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud uit de Wsf.

De bedragen voor studiekosten (boeken en leermiddelen) die in de norm zitten, trekken we daar dan van af.

Eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar

Structurele eigen inkomsten van kinderen van 18 tot 21 jaar kunnen de behoefte verlagen.

Kind van 18 tot 21 jaar ontvangt zorgtoeslag

Uit het normbedrag voor de kosten van levensonderhoud wordt een kind van 18 tot 21 jaar geacht ook de premie voor de zorgverzekering te voldoen. In dat normbedrag is al rekening gehouden met een ontvangen zorgtoeslag. Een eventuele zorgtoeslag hoeven we dus niet nog afzonderlijk in mindering te brengen.

3.2.11 De behoefte van kinderen vanaf 21 jaar

Ook een kind van 21 jaar en ouder kan behoefte hebben aan een bijdrage in zijn levensonderhoud.

Anders dan kinderen tot 21 jaar, kan een meerderjarig kind in beginsel alleen aanspraak maken op een bijdrage van een (van de) ouder(s) wanneer dat kind behoeftig is. Daarvan is sprake als het niet in staat is om (geheel) in het eigen levensonderhoud te voorzien omdat het:

a. de nodige eigen middelen mist en

b. deze in redelijkheid niet kan verwerven.

De behoefte van een kind vanaf 21 jaar kunnen we vervolgens op dezelfde wijze bepalen als die van kinderen van 18 tot 21 jaar.

3.3 Behoefte van de ex-partner

3.3.1 Inleiding

Voor het bepalen van de netto behoefte in het kader van partneralimentatie heeft de rechtspraak een eenvoudig te hanteren vuistregel ontwikkeld: de zogenoemde hofnorm.

De hofnorm berust op de algemene ervaringsregel dat de kosten van twee afzonderlijke huishoudens (dus na scheiding) hoger zijn dan de helft van de kosten van een gezin.

De hofnorm is volgens de expertgroep een heldere en in de praktijk eenvoudig te hanteren maatstaf die leidt tot een reële schatting van de behoefte van de onderhoudsgerechtigde na het verbreken van het huwelijk of geregistreerd partnerschap.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn geen inkomen van de onderhoudsgerechtigde ouder, maar zijn bedoeld voor de kinderen. Deze bedragen maken daarom geen deel uit van het eigen inkomen of de verdiencapaciteit van de onderhoudsgerechtigde.

3.3.2 Toepassing van de hofnorm

Uitgangspunt bij toepassing van de hofnorm is dat het gehele netto besteedbaar gezinsinkomen beschikbaar is geweest voor het levensonderhoud van beide partijen.

Wanneer in het gezin kinderen waren voor wie de ouders onderhoudsplichtig waren, dan verminderen we het netto besteedbaar gezinsinkomen met het eigen aandeel van de ouders in de kosten van die kinderen.

De behoefte op basis van de hofnorm bedraagt dan Netto besteedbaar gezinsinkomen	€ .....
Af: Eigen Aandeel kosten kinderen voor wie ouders onderhoudsplichtig waren	€ ..... -/-
Beschikbaar tijdens huwelijk / geregistreerd partnerschap	€ .....
Behoefte: 60 %	€ .....

Toepassing van de hofnorm heeft als bijkomend voordeel dat ex-echtgenoten niet in een positie worden gebracht waarin zij zich genoodzaakt zien tot nodeloos escalerende discussies over individuele op een behoeftelijst voorkomende kostenposten, hoe gering van omvang ook. Indien een partij het niet eens is met de behoefte die is berekend aan de hand van de hofnorm, ligt het op de weg van die partij om toepassing van de hofnorm gemotiveerd te betwisten en te onderbouwen hoe hoog de behoefte volgens hem/haar is.

3.3.3 Nieuwe relatie onderhoudsgerechtigde zonder ‘samenwonen als waren zij gehuwd’ in de zin van artikel 1:160 BW

Een nieuwe relatie van de onderhoudsgerechtigde die niet het karakter heeft van ‘samen- leven als waren zij gehuwd’ of ‘als waren zij geregistreerd partner’ kan behoefte verlagend werken.

4. DRAAGKRACHT

4.1 Algemeen

Bij het bepalen van de hoogte van het bedrag van kinder- en partneralimentatie houden we (naast de behoefte van de onderhoudsgerechtigde, zie hoofdstuk 3) rekening met de draagkracht van de onderhoudsplichtige(n) (vgl. art. 1:397, lid 1, BW). Wij hanteren als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige voor het eigen levensonderhoud naast een bedrag voor wonen en ziektekosten ten minste een bedrag ter grootte van de bijstandsnorm nodig heeft.

Bij kinderalimentatie kunnen we het begrip draagkracht omschrijven als het bedrag dat een ouder kan bijdragen aan de kosten van verzorging en opvoeding van het kind. Bij partner alimentatie ziet het begrip draagkracht op het bedrag dat de onderhoudsplichtige (maximaal) kan betalen aan partneralimentatie. De expertgroep hanteert bij het bepalen van draagkracht als uitgangspunt dat een onderhoudsplichtige na het betalen van alimen- tatie genoeg geld overhoudt om in het eigen levensonderhoud te voorzien.

In par. 4.2.1. geven wij aan de hand van een kernschema aan hoe we draagkracht voor kinder- en partneralimentatie bepalen. In par. 4.2.2 volgt een toelichting op de begrippen die we daarbij gebruiken.

In par. 4.3 en verder gaan we in op van de verdeling van de kosten van de kinderen over de ouders en de berekening van het bedrag van kinderalimentatie.

In par. 4.4 gaan we in op de berekening van draagkracht voor en het bedrag aan partneralimentatie.

In par. 4.5 en verder staan we stil bij enkele bijzondere situaties.

4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)

4.2.1. Kernschema voor het berekenen van draagkracht

Draagkracht voor kinder- en partneralimentatie berekenen we aan de hand van het volgende kernschema:

inkomsten
Netto besteedbaar inkomen volgens bruto of netto methode	€...
(alleen bij kinderalimentatie) kindgebonden budget	€... +
		€...
af: lasten
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3)	€ …
Woonbudget (30% van het NBI)	€ …
Andere noodzakelijke lasten	€ … +
Draagkrachtloos inkomen		€…
Draagkrachtruimte		€...

Draagkracht is een percentage (draagkrachtpercentage) van het bedrag aan draagkrachtruimte.

4.2.2 Toelichting op de begrippen in het kernschema

4.2.2.1 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

Zie voor de uitleg van deze begrippen hoofdstuk 2.

4.2.2.2 Draagkrachtloos inkomen

Het bedrag dat de onderhoudsplichtige nodig heeft voor zijn eigen noodzakelijke lasten en dat daarom geen draagkracht voor het betalen van alimentatie oplevert, noemen we het draagkrachtloos inkomen. Het draagkrachtloos inkomen bestaat uit de gecorrigeerde bijstandsnorm, het woonbudget en andere noodzakelijke lasten.

4.2.2.3 (Gecorrigeerde) bijstandsnorm

Bij de bepaling van de draagkracht hanteren we als uitgangspunt dat de onderhoudsplichtige voor zichzelf ten minste het bestaansminimum moet behouden naast een redelijk gedeelte van zijn draagkrachtruimte. Het bestaansminimum bepalen we aan de hand van de bijstandsnorm. Dat is het bedrag dat de onderhoudsplichtige bij afwezigheid van eigen middelen van bestaan als uitkering krachtens de Participatiewet zou ontvangen. Dit bedrag is afhankelijk van de (nieuwe) gezinssituatie. De Participatiewet onderscheidt diverse categorieën. Daarvan zijn er drie voor de draagkrachtberekening van belang: alleenstaanden (daaronder zijn ook alleenstaande ouders –ongeacht het aantal kinderen – begrepen), gehuwden (met of zonder kinderen) en pensioengerechtigden in de zin van art. 7a eerste lid van de Algemene Ouderdomswet. In artikel 22 Participatiewet is de verhoogde norm voor pensioengerechtigden opgenomen. In beginsel rekenen we met de norm voor een alleenstaande en houden we geen rekening met de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet. Wel houden we rekening met de verhoogde norm voor pensioengerechtigden. De jongerennorm passen we niet toe.

Het bedrag van de bijstandsnorm verminderen we met de in de bijstandsnorm begrepen componenten voor wonen en zorgkosten en vermeerderen we met een vast bedrag voor de kosten van de zorgverzekering en – afhankelijk van de hoogte van het netto besteed- baar inkomen – een bedrag voor onvoorziene uitgaven. In het kernschema noemen we de uitkomst daarvan de gecorrigeerde bijstandsnorm.

Aldus bepalen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm (2024, eerste halfjaar) als volgt:

Bijstandsnorm		€ 1.284
Af: Wooncomponent	€ 189
Af: ziektekostencomponent	€ 42
Bij: totaal ziektekosten	€ 166
Onvoorzien	€ 50
Totaal af/bij		-/- € 15
Gecorrigeerde bijstandsnorm (afgerond op € 5)		€ 1.270

Voor AOW-gerechtigden geldt op grond van de Participatiewet een bijstandsnorm van € 1.426 (2024, eerste halfjaar). Voor hen verhogen we het bedrag van de gecorrigeerde bijstandsnorm tot € 1.415.

4.2.2.4 Woonbudget

De onderhoudsplichtige wordt geacht vanuit het woonbudget alle redelijke lasten voor een woning passend bij zijn/haar inkomen te kunnen voldoen. Daaronder verstaan we onder meer:

voor een huurwoning: de huur (verminderd met eventuele huurtoeslag), verplichte servicekosten en lokale belastingen;
voor een koopwoning: de rente over de eigenwoningschuld verminderd met het fiscaal voordeel in verband met de eigen woning, gangbare aflossingen op die schuld, inleg voor spaar- of beleggingspolissen die aan de hypotheek zijn gekoppeld, premie voor de opstalverzekering, lokale belastingen en polder- of waterschapslasten en onderhoudskosten.

Voor zowel huur- als koopwoningen geldt dat de onderhoudsplichtige (redelijke) lasten voor gas, water en licht die meer bedragen dan het bedrag dat hij vanuit de bijstandsnorm kan voldoen ook vanuit het woonbudget moet betalen.

Als een onderhoudsplichtige duurzaam aanmerkelijk hogere woonlasten heeft dan het woonbudget kunnen we met die extra lasten rekening houden als we kunnen vaststellen dat deze lasten niet vermijdbaar zijn en dat het (voort)bestaan daarvan niet aan de onderhoudsplichtige kan worden verweten (zie 4.6.2).

Indien (mogelijk) sprake is van een tekort aan draagkracht om in de behoefte te voorzien en er aanwijzingen zijn dat de werkelijke woonlasten van een onderhoudsplichtige duur- zaam aanmerkelijk lager zijn dan het woonbudget, bijvoorbeeld omdat deze samenwoont, kan er reden zijn om met een bedrag lager dan het woonbudget te rekenen.(Hoge Raad 16 april 2021, ECLI:NL:HR:2021:586.) Het ligt op de weg van de onderhoudsplichtige om in dat geval inzicht te geven in de eigen werkelijke woonlasten. Indien een onderhoudsplichtige samenwoont met een nieuwe partner, is bij de beoordeling of bij de onderhoudsplichtige sprake is van een duurzaam aanmerkelijk lagere werkelijke woonlast het uitgangspunt dat de partner de helft van de gezamenlijke woonlast kan dragen.

Het fiscaal voordeel dat betrekking heeft op de eigen woning tellen we niet bij het netto besteedbaar inkomen. Het fiscaal voordeel met betrekking tot de eigen woning evenals andere fiscale aspecten spelen wel een rol bij de bepaling van het verzamelinkomen, dat relevant is voor (bijvoorbeeld) de berekening van het kindgebonden budget.

4.2.2.5 Andere noodzakelijke lasten

Bij het bepalen van draagkracht kunnen we naast de gecorrigeerde bijstandsnorm en het woonbudget rekening houden met lasten van de onderhoudsplichtige die niet vermijdbaar en ook niet verwijtbaar zijn aangegaan of voortbestaan. We noemen die lasten ‘andere noodzakelijke lasten’. Een voorbeeld van een dergelijke last is de aflossing op schulden waarvoor beide partijen draagplichtig zijn. In par. 4.6.2 gaan we hier dieper op in.

4.2.2.6 Draagkrachtruimte

Het verschil tussen het netto besteedbaar inkomen en het draagkrachtloos inkomen noemen we de draagkrachtruimte. Bij een positieve draagkrachtruimte is de onderhoudsplichtige in staat alimentatie te betalen.

4.2.2.7 Draagkrachtpercentage, draagkracht en vrije ruimte

We hanteren als uitgangspunt dat we vanaf een bepaald inkomen niet de gehele draag- krachtruimte gebruiken voor het opleggen van een onderhoudsverplichting, maar dat we slechts een bepaald percentage daarvan bestempelen als draagkracht. Dit percentage noemen we het draagkrachtpercentage. We verdelen de draagkrachtruimte daardoor over onderhoudsplichtige en onderhoudsgerechtigde(n) in een verhouding die vastligt in het draagkrachtpercentage. Alle onderhoudsverplichtingen brengen we in beginsel ten laste van de draagkracht.

Voor kinderalimentatie is het beschikbare percentage te vinden in de draagkrachttabel (bijlage 4). Voor partneralimentatie hanteren we 60% procent als draagkrachtpercentage.

De resterende 40% van de draagkrachtruimte noemen we de vrije ruimte. Dit bedrag kan de onderhoudsplichtige gebruiken om vrij te besteden en/of om al dan niet tijdelijk hogere lasten van te betalen.

4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar

4.3.1 Inleiding

Ouders (en in voorkomend geval een stiefouder) zijn verplicht te voorzien in de kosten van verzorging en opvoeding respectievelijk levensonderhoud en studie van hun minderjarige kinderen en hun meerderjarige kinderen tot 21 jaar. In de praktijk komt het er voor minderjarige kinderen op neer dat de ene ouder aan de andere ouder (in de regel de ouder waar het kind het hoofdverblijf heeft) kinderalimentatie betaalt. Die andere ouder betaalt zelf ook mee aan de kosten van de kinderen. Waar wij hierna spreken over het bepalen van de draagkracht voor kinderalimentatie, bedoelen wij tevens het bepalen van de draagkracht van de verzorgende ouder om bij te dragen aan de kosten van verzorging en opvoeding/de kosten van levensonderhoud en studie van de kinderen.

Kinderalimentatie heeft voorrang op alle andere onderhoudsverplichtingen. Daarom nemen we bij de bepaling van de draagkracht voor kinderalimentatie alleen de financiële situatie van de onderhoudsplichtige(n) in aanmerking. We houden geen rekening met een nieuwe partner/echtgeno(o)t/geregistreerde partner. De gedachte hierachter is dat een nieuwe partner in staat moet worden geacht in het eigen levensonderhoud te voorzien, terwijl we dit van een kind niet verwachten.

4.3.2 De draagkrachttabel (Bijlage 5)

In de draagkrachttabel in bijlage 5 geven we aan hoe we de draagkracht voor kinderalimentatie – uitgaande van het kernschema – bij een bepaald netto besteedbaar inkomen bepalen.

Daarvoor tellen we het na de scheiding (te) ontvangen kindgebonden budget op bij het netto besteedbaar inkomen van de ouder die het kindgebonden budget ontvangt. (Zie ECLI:NL:HR:2015:3011.)

Vanaf een bepaald netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget (2024: € 1.965) hanteren we een draagkrachtpercentage van 70%. Bij lagere netto besteedbare inkomens is het draagkrachtpercentage hoger. Er resteert dan een lager of geen bedrag aan vrije ruimte.

Zie hiervoor de draagkrachttabel.

Bij de lagere inkomens verlagen we in de gecorrigeerde bijstandsnorm de post ‘onvoorzien’.

Bij een netto besteedbaar inkomen plus kindgebonden budget van € 1.815 (2024) of minder, gaan we uit van een minimumdraagkracht van € 25 voor één kind en € 50 voor twee of meer kinderen.

Vanaf de AOW-leeftijd gelden andere bedragen.

4.3.3 Ouder(s) met een uitkering krachtens de Participatiewet of met een inkomen tot bijstandsniveau

We nemen geen draagkracht aan bij een ouder bij wie een kind het hoofverblijf heeft en die een bijstandsuitkering ontvangt, ook niet als die ouder een kindgebonden budget ontvangt.

Het aannemen van draagkracht in een dergelijk geval leidt er namelijk toe dat het aandeel in de kosten van de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft lager wordt. Dat zou de verhaalsmogelijkheid van de bijstand door de gemeente beperken. Daardoor draagt de gemeente (en niet de betreffende ouder) een deel van de kosten van de kinderen.

Bij een niet-verzorgende ouder met een uitkering krachtens de Participatiewet of bij één of beide ouders met een inkomen tot bijstandsniveau beveelt de expertgroep aan om wel een minimumdraagkracht aan te nemen. De bijdrage kan desondanks lager dan de minimum draagkracht uitvallen, bijvoorbeeld door de zorgkorting of als sprake is van niet vermijdbare

en niet vermijdbare lasten (zie par. 4.6.2 en verder).

Ter verduidelijking dient het volgende schema:

	Minimale	Draagkrachtvergelijking? (par. 4.3.4)
Verzorgende ouder met bijstandsuitkering	Nee	Nee
Verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau	Ja	Ja *
Niet-verzorgende ouder met bijstandsuitkering	Ja	Ja *
Niet-verzorgende ouder met inkomen tot bijstandsniveau	Ja	Ja *

* Alleen als de gezamenlijke draagkracht van de ouders meer is dan het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen.

4.3.4 Verdelen van het eigen aandeel over de ouders met een draagkrachtvergelijking en toepassen van de zorgkorting

Nadat we het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen hebben bepaald en de draagkracht van de ouders hebben vastgesteld, kunnen we berekenen welk bedrag iedere ouder moet bijdragen in de kosten van de kinderen.

De verplichting tot bijdragen van een onderhoudsplichtige is mede afhankelijk van de draagkracht van andere onderhoudsplichtigen. Indien de ouders na de scheiding samen voldoende draagkracht hebben om volledig in het eigen aandeel te voorzien, berekenen we wie welk deel van dat eigen aandeel moet dragen. Hiervoor maken we een draagkrachtvergelijking.

Het is niet nodig een draagkrachtvergelijking te maken als de gezamenlijke draagkracht van de ouders gelijk is aan of minder is dan het eigen aandeel. Dan beperken we de bijdrage van de onderhoudsplichtige ouder tot diens draagkracht. We houden bij het bepalen van de draagkracht wel rekening met een extra heffingskorting en/of een kindgebonden budget waarvoor een ouder door aanwezigheid van deze kinderen in aanmerking kan komen.

Bij een gezamenlijke draagkracht die gelijk is aan het eigen aandeel of bij een tekort, verdelen we de beschikbare draagkracht in beginsel gelijk over alle kinderen waarvoor de betrokkene onderhoudsplichtig is, tenzij er een aantoonbaar verschil is in het eigen aandeel voor het ene en het andere kind.

4.3.5 Zorgkorting

Bij een zorg- of omgangsregeling voorziet de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft gedurende de tijd dat het kind bij die ouder verblijft ‘in natura’ in een deel van de kosten van het kind. Om die reden dalen de kosten die de ouder bij wie het kind het hoofverblijf heeft. We bepalen de kosten van de zorgregeling op basis van een percentage van het eigen aandeel. Dit percentage is afhankelijk van het gemiddeld aantal dagen per week – vakanties meegerekend – dat het kind doorbrengt bij of voor rekening komt van de ouder waar het kind niet zijn hoofdverblijf heeft.

We berekenen de zorgkorting over het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen volgens de betreffende tabel. We houden dus geen rekening met extra kosten.

De zorgkorting is:

5% bij gedeelde zorg gedurende minder dan 1 dag per week;
15% bij gedeelde zorg op gemiddeld 1 dag per week;
25% bij gedeelde zorg op gemiddeld 2 dagen per week;
35% bij gedeelde zorg op gemiddeld 3 dagen per week.

De zorgkorting bedraagt in beginsel ten minste 5% van het eigen aandeel (tabelbedrag), omdat ouders onderling en jegens het kind het recht en de verplichting hebben tot omgang.

In ieder geval tot dat bedrag zou de ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft in de zorg moeten kunnen voorzien.

Verder hanteren we het uitgangspunt dat de ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft de ‘verblijfsoverstijgende kosten’ (zoals schoolgeld, contributie voor sport, kleding en dergelijke) draagt. Daarvoor heeft deze ouder 30% van het eigen aandeel vermeerderd met de kinderbijslag ter beschikking.

Uitzonderingen op toepassing van de zorgkorting zijn mogelijk, bijvoorbeeld indien de ouder bij wie het kind zijn hoofdverblijf niet heeft, zijn of haar verplichting tot omgang of verdeling van de zorg niet nakomt.

Zorgkorting bij co-ouderschap

Co-ouderschap is een niet-wettelijke term die in de praktijk gangbaar is voor verschillende varianten van gedeelde zorg. Ook hier is het uitgangspunt dat de ouders naar rato van hun draagkracht in de kosten van een kind bijdragen. De zorgkorting verwerken we op de in hoofdstuk 5 bij stap 6 beschreven wijze in de berekening, waarbij wij geen onderscheid maken tussen ruime zorgregelingen en co-ouderschap.

Het is mogelijk dat de co-ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft voor de inkomstenbelasting voor een kind aanspraak maakt op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Als dat het geval is houden we hier rekening mee bij de berekening van het netto besteedbaar inkomen van die ouder.

4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

4.4.1 Inleiding

Bij de berekening van draagkracht voor partneralimentatie gelden grotendeels dezelfde uitgangspunten als die wij hiervoor bij de kinderalimentatie hebben uiteengezet. Ook hier is het netto besteedbare inkomen van de onderhoudsplichtige het vertrekpunt.

4.4.2 Afwijkingen in het kernschema

Op grond van artikel 1:400, lid 1, BW heeft kinderalimentatie voorrang boven alle andere onderhoudsverplichtingen. Als de gewezen partner niet alleen aanspraak maakt op partneralimentatie, maar ook op kinderalimentatie, maken we eerst een draagkrachtberekening voor kinderalimentatie. Op basis van de behoefte van de kinderen en de draagkracht van de ouders maken we een draagkrachtvergelijking.

Vervolgens maken we een draagkrachtberekening op de hiervoor onder 4.2.1 omschreven wijze voor de vaststelling van partneralimentatie. Het aandeel van de ouder in de kosten van de kinderen brengen we in mindering op de berekende draagkracht. De resterende draagkracht kunnen we aanwenden voor partneralimentatie.

Anders dan bij kinderalimentatie tellen we bij het berekenen van draagkracht voor partneralimentatie een eventueel (te) ontvangen kindgebonden budget niet op bij het netto besteedbare inkomen.

Fiscale aftrekbaarheid betaalde partneralimentatie

Bij partneralimentatie heeft de onderhoudsplichtige op grond van artikel 6.3, lid 1, Wet IB 2001 recht op een persoonsgebonden aftrekpost voor de betaalde alimentatie.

De onderhoudsplichtige die inkomstenbelasting verschuldigd is, kan in het betreffende jaar in aanmerking komen voor vermindering of teruggaaf van inkomensheffing. We duiden dit wel als fiscaal voordeel.

Als de onderhoudsplichtige recht heeft op deze persoonsgebonden aftrek dan neemt zijn betaalcapaciteit in feite toe, zodat die persoon per saldo meer kan missen dan het bedrag van de berekende draagkracht. Indien een onderhoudsplichtige daadwerkelijk aanspraak kan maken op een fiscaal voordeel, is dus sprake van ‘extra draagkracht’ gelijk aan het voorzienbare fiscaal voordeel. Bij de laagste inkomens, te weten de inkomens onder € 1.400 bruto per maand inclusief vakantietoeslag (ongeveer € 1.090 netto), laten we deze extra draagkracht buiten beschouwing, omdat door heffingskortingen toch al geen inkomsten- belasting hoeft te worden betaald. Bij hogere inkomens hevelen we het fiscaal voordeel in de bruto methode over naar de onderhoudsgerechtigde(n).

4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)

Als sprake is van eigen inkomen van een onderhoudsgerechtigde en/of van een relatief hoge behoefte en draagkracht, kan het redelijk zijn dat we de financiële situatie van partijen nader vergelijken. De expertgroep vindt het redelijk dat de onderhoudsgerechtigde inclusief de partneralimentatie niet meer te besteden heeft dan de onderhoudsplichtige. Met andere woorden: de onderhoudsgerechtigde hoeft niet in een betere financiële positie te worden gebracht dan de onderhoudsplichtige. Daarvoor berekenen we bij welk bedrag aan partneralimentatie het besteedbaar inkomen van partijen gelijk is. Eventuele bijzondere niet verwijtbare en niet vermijdbare lasten aan de zijde van de onderhoudsplichtige en/of de onderhoudsgerechtigde nemen we mee in de vergelijking. Dit geldt ook voor eventuele kosten van kinderen, voor zover deze hoger zijn dan een te ontvangen kindgebonden budget door de betreffende partij. Als voor de onderhoudsgerechtigde dan een hoger bedrag resteert dan voor de onderhoudsplichtige vindt een correctie van de hoogte van de alimentatie plaats en verlagen we deze in beginsel tot een zodanige alimentatie waarbij beide partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben. Met behulp van een alimentatierekenprogramma kan dit bedrag eenvoudig worden berekend.

De kinderalimentatie die de onderhoudsgerechtigde ontvangt, rekenen we toe aan de desbetreffende kinderen en geldt voor die ouder niet als inkomen. Wel houden we bij de bepaling van het inkomen van die ouder rekening met de eventuele inkomensafhankelijke combinatiekorting in verband met de aanwezigheid van kinderen in het gezin.

Het schema (in een situatie waarin de onderhoudsplichtige een niet vermijdbare extra last heeft en kinderalimentatie betaalt, terwijl de onderhoudsgerechtigde een kindgebonden budget ontvangt) kan voorgaande beschrijving van een vergelijking verduidelijken.

Onderhoudsplichtige		Onderhoudsgerechtigde
NBI volgens post 120	€ ...	NBI volgens post 120		€ ...
Af: niet vermijdbare lasten	€ ...
Resteert	€ ...
Af: aandeel in kosten kinderen	€ ...	Af: aandeel in kosten kinderen	€ ...
		Minus ontvangen KGB	€ ...
		Totaal kosten kinderen (KGB > aandeel: 0)		€ ...
Inkomen voor vergelijking	€ ...	Inkomen voor vergelijking		€ ...

De beide inkomens voor de vergelijking tellen we vervolgens bij elkaar op en delen we door twee. Als de onderhoudsgerechtigde na betaling van de berekende partneralimentatie een hoger bedrag overhoudt dan de uitkomst van die som, dan stellen we dat bedrag op verzoek van de alimentatieplichtige naar beneden bij.

4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden

4.6.1 Inleiding

Een alimentatieverplichting die een rechter heeft opgelegd mag niet tot gevolg hebben dat de onderhoudsplichtige niet meer in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan kan voorzien.

Er kunnen zich omstandigheden voordoen waarin we met een hoger draagkrachtloos inkomen rekening houden dan enkel de som van de (forfaitaire) woonlast en de gecorri- geerde bijstandsnorm.

Als een onderhoudsplichtige niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten heeft, kunnen we met die lasten rekening houden bij het bepalen van het draagkrachtloos inkomen.

Zie par. 4.6.2.

Als een onderhoudsplichtige lasten heeft die we als niet-vermijdbaar maar wel als verwijtbaar aanmerken, dan kan dat reden zijn om de aanvaardbaarheidstoets toe te passen.

Die houdt – kort gezegd – in dat we toetsen of een onderhoudsplichtige na aftrek van zijn lasten (waaronder alimentatie) minder dan 95% van de geldende bijstandsnorm overhoudt.

Zie par. 4.6.3.

In par. 4.6.4 beschrijven we hoe we kunnen omgaan met de draagkracht van iemand die is toegelaten tot de wettelijke schuldsanering of in een buitenwettelijk schuldsaneringstraject is opgenomen.

Hoe we omgaan met een inkomensverlies dat een onderhoudsplichtige zelf heeft veroorzaakt behandelen we in par. 4.7.(ECLI:NL:HR:1998:ZC2556)

In par. 4.10 gaan we in op de draagkracht bij verpleging van een onderhoudsplichtige in een instelling voor langdurige zorg.

4.6.2 Lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn

We kunnen het draagkrachtloos inkomen verhogen als bepaalde niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten vaststaan, ongeacht of die lasten voor, tijdens of na het huwelijk zijn ontstaan. Na deze verhoging brengen we het draagkrachtloos inkomen in mindering op het netto besteedbaar inkomen. Wat overblijft is de draagkrachtruimte. Daarvan is in beginsel 70% beschikbaar voor kinderalimentatie en 60% voor partneralimentatie. De resterende 30% respectievelijk 40%: de draagkrachtvrije ruimte, dient -mede- om financiële tegenvallers op te vangen.

Een vermijdbare last is een last waarvan de betaler zich geheel of gedeeltelijk kan bevrijden. Dat is bijvoorbeeld het geval als de betaler de schuld met spaartegoed kan aflossen. De betaler kan zich dan geheel bevrijden van de last. Als de betaler de hoogte van zijn maandelijkse aflossingen kan verlagen, kan hij zich gedeeltelijk van die last bevrijden: de hogere aflossing is dan vermijdbaar. Ook een last die een betaler ergens anders binnen het budget kan opvangen is vermijdbaar (bijvoorbeeld binnen de post ‘onvoorzien’ in de gecorrigeerde bijstandsnorm of met de draagkrachtvrije ruimte). Omdat een vermijdbare last niet op het inkomen hoeft te drukken, houden we daar geen rekening mee in de draagkrachtberekening.

Een verwijtbare last is een last die de onderhoudsplichtige met het oog op zijn onder- houdsverplichting niet had mogen laten ontstaan of die hij niet mag laten voortbestaan.

Een verwijtbare last drukt wel op het inkomen van de onderhoudsplichtige, maar heeft geen voorrang op de betaling van alimentatie. De onderhoudsplichtige dient deze last in beginsel uit zijn vrije ruimte te voldoen. Indien door het opleggen van een alimentatieverplichting een onaanvaardbare situatie zou ontstaan, kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets (zie hierna par. 4.6.3).

Een last die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar is, drukt op het inkomen van de onderhoudsplichtige: hij kan zich niet van die last bevrijden. Een dergelijke last nemen we daarom op in het draagkrachtloos inkomen als deze last voorrang moet hebben op de kosten van ver zorging en opvoeding, levensonderhoud en studie van de kinderen en/of de kosten van levensonderhoud van de ex-partner.

Voorbeelden van lasten die op deze wijze in het draagkrachtloos inkomen zouden kunnen worden opgenomen zijn (niet uitputtend):

Rente en aflossing van de restschuld van de voormalige gezamenlijke woning;
Herinrichtingskosten (voor zover niet te bestrijden uit het woonbudget);
Kosten voor (verplichte) bijstand van een advocaat;
Reiskosten voor werk.

Woonlasten voormalige echtelijke woning als niet verwijtbare en niet vermijdbare last

Als een onderhoudsplichtigde lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk) betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget voor beiden aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

4.6.3 Verwijtbare lasten: de aanvaardbaarheidstoets

Elke onderhoudsplichtige dient de eigen financiële huishouding en daarmee zijn of haar draagkracht zo goed mogelijk in te richten. Het aangaan van extra lasten kan verwijtbaar zijn als de onderhoudsplichtige die last met het oog op zijn of haar onderhoudsverplichting niet had mogen aangaan of laten voortbestaan. Met een verwijtbare last houden we bij het bepalen van de draagkracht geen rekening.

Als de onderhoudsplichtige zich niet van die verwijtbare last kan bevrijden en na betaling van de op te leggen alimentatie niet meer in staat is om in de eigen noodzakelijke kosten van bestaan te voorzien, dan kan hij of zij een beroep doen op de aanvaardbaarheidstoets.

In het algemeen vinden we dat sprake is van een onaanvaardbare situatie als de onderhoudsplichtige minder dan 95% van het voor hem of haar geldende bedrag van de bijstandsnorm (art. 22a Participatiewet) overhoudt om in de noodzakelijke lasten te voorzien. De onderhoudsplichtige moet – onderbouwd met onderliggende stukken – stellen dat van een dergelijke situatie sprake is door volledig en duidelijk inzicht te geven in zijn inkomens- en vermogenspositie en zijn bestedingen.

4.6.4 Schuldsanering

Een onderhoudsplichtige ouder die is toegelaten tot de Wettelijke schuldsanering natuurlijke personen kan de rechter-commissaris verzoeken bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen. Onder omstandigheden mogen we van de onderhoudsplichtige ouder verwachten dat hij van

deze mogelijkheid gebruik maakt, bijvoorbeeld indien duidelijk is dat de financiële positie van de ouders gezamenlijk zodanig is dat sprake is van een klemmend tekort om in de behoefte van de kinderen te voorzien. Als de rechter-commissaris geen rekening houdt met de zorg- of onderhoudsverplichting of als een toegekende correctie onvoldoende is om aan de alimentatieplicht te voldoen, dan beveelt de expertgroep aan de te betalen bijdrage op nihil te bepalen voor de duur van de schuldsanering.

Voor een ouder die een minnelijk schuldsaneringstraject doorloopt, geldt hetzelfde: deze kan de bewindvoerder vragen bij de vaststelling van het vrij te laten bedrag rekening te houden met de onderhoudsverplichting voor zijn kinderen.

4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige

Nadat partijen de hoogte van kinder- en/of partneralimentatie zijn overeengekomen of de rechter die heeft vastgesteld, kan de hoogte van het inkomen van een onderhoudsplichtige veranderen. Als een onderhoudsplichtige buiten zijn schuld (een deel van) zijn inkomen verliest, houden we in beginsel rekening met het nieuwe (lagere) inkomen. We verwachten van die onderhoudsplichtige dat hij er alles aan doet om snel weer zijn oude inkomen te verwerven. Als dat niet lukt dan ligt het op zijn weg om dit te stellen en te onderbouwen.

Indien een onderhoudsplichtige zelf een inkomensvermindering heeft veroorzaakt, hangt de beslissing om deze vermindering van inkomen bij de bepaling van zijn draagkracht al dan niet buiten beschouwing te laten af van het antwoord op de vraag of:

1. hij redelijkerwijs het oude inkomen weer kan verwerven; en

2. of dit van hem kan worden gevergd.

Is het antwoord op beide vragen positief, dan gaan we uit van het oorspronkelijke inkomen.

Is echter het antwoord op (één van) beide vragen negatief, dan hangt het van de omstandigheden van het geval af of we een inkomensvermindering geheel of ten dele buiten beschouwing laten. In het bijzonder moeten we bezien of de onderhoudsplichtige uit hoofde van zijn verhouding tot de onderhoudsgerechtigde zich met het oog op diens belangen had behoren te onthouden van de gedragingen die tot inkomensvermindering hebben geleid. Is dat niet het geval, dan rekenen we met het nieuwe verminderde inkomen.

Is dat wel het geval dan rekenen we met het oude fictieve inkomen. Het buiten beschouwing laten van de inkomensvermindering mag in beginsel niet ertoe leiden dat de onderhoudsplichtige als gevolg van zijn aldus berekende fictieve draagkracht bij de voldoening aan zijn onderhoudsplicht feitelijk niet meer over voldoende middelen van bestaan beschikt en in ieder geval niet over minder dan 95% van de voor hem geldende bijstandsnorm. Hierbij gaan we in beginsel ervan uit dat de kostendelersnorm als bedoeld in artikel 22a Participatiewet niet voor hem geldt.

4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn

Bij uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn hanteren wij het volgende uitgangspunt: wanneer we die uitgaven als persoonsgebonden aftrekpost meenemen bij het berekenen van het netto besteedbaar inkomen, dan nemen wij die uitgaven ook mee als lasten bij de berekening van de draagkracht en de alimentatie. Als we bepaalde (aftrekbare) uitgaven niet meenemen als lasten bij de berekening van de draagkracht van de onderhoudsplichtige, dan nemen we de fiscale voordelen van deze uitgaven ook niet mee in de berekening. Anders zouden we alleen de ‘lusten’ optellen bij het netto besteedbaar inkomen en de lasten niet meenemen bij het berekenen van het draagkrachtloos inkomen. Op sommige werknemers en op de genieters van resultaat uit overige werkzaamheden, ondernemers en directeuren-grootaandeelhouder zijn de werknemersverzekeringen en/of pensioenvoorzieningen niet van toepassing. Uitgaven voor inkomensvoorzieningen, bijvoorbeeld in verband met arbeidsongeschiktheid of pensioen, kunnen we, indien deze niet bovenmatig zijn, in aanmerking nemen. Bij de vaststelling van de draagkracht voor partneralimentatie wordt het netto besteedbaar inkomen verminderd met de netto premie, dat wil zeggen de premie verminderd met eventueel fiscaal voordeel.

4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak

Met de fiscale bijtelling vanwege een auto van de zaak houden we geen rekening.

4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg

Een onderhoudsplichtige die wordt verpleegd in een instelling voor langdurige zorg is daarvoor een eigen bijdrage verschuldigd. Conform de handelwijze van het Centraal Administratie Kantoor (CAK) stellen we deze bijdrage vast op basis van het verzamelinkomen van de onderhoudsplichtige. We kunnen onder omstandigheden rekening houden met een onderhoudsverplichting jegens minderjarige kinderen en kinderen tussen de 18 en 21 jaar. Het verdient aanbeveling de draagkracht zo te berekenen dat we het netto inkomen van de onderhoudsplichtige verminderen met de noodzakelijke lasten (denk aan kleding en ontspanning en de eigen bijdrage.

5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden

5.1 Stappenplan kinderalimentatie

We laten hierna in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan kinderalimentatie bepalen. Na het stappenplan geven we enkele rekenvoorbeelden voor bijzondere situaties.

De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken. De bedragen in de rekenvoorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Waar we hierna bij het berekenen van draagkracht ‘ouders’ schrijven, bedoelen we ook onderhoudsplichtige stiefouders.

Stap 1: Vaststellen van het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

Voor het vaststellen van het eigen aandeel bepalen we eerst het netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving. netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van huwelijk/samenleving

Besteedbaar inkomen ouder I	€ 1.800
Besteedbaar inkomen ouder II	€ 1.150
Aanspraak kindgebonden budget	€ 50
Totaal besteedbaar gezinsinkomen	€ 3.000

Aan de hand van de Tabel eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen (Bijlage 4) bepalen we op basis van het netto besteedbaar gezinsinkomen inclusief kindgebonden budget het eigen aandeel. Voor een gezin met één kind is dat € 395 per maand.

In de tabellen voor 2024 is rekening gehouden met kinderbijslag vanaf 1 januari 2024.

Daarnaast is rekening gehouden met de hoge inflatie van het afgelopen jaar. Het percentage kosten van kinderen is opgehoogd met 1 tot 2 procentpunt.

Rekenvoorbeeld berekenen eigen aandeel bij netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee kolombedragen

Ligt het netto besteedbaar gezinsinkomen tussen twee tabelbedragen in, dan verhogen we het eigen aandeel vanaf het laagste tabelbedrag naar rato.

Stap 2: Bepalen van de draagkracht van de ouders

Rekenvoorbeeld bepalen draagkracht ouders

De draagkracht van een ouder berekenen we in beginsel op basis van het eigen netto besteedbaar inkomen en (indien van toepassing) het kindgebonden budget op het moment dat de kinderalimentatie ingaat of wijzigt.

De ouder bij wie het kind het hoofdverblijf heeft (in dit voorbeeld: ouder I) heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.000. Deze ouder ontvangt een kindgebonden budget van € 400.

De ouder bij wie het kind niet het hoofdverblijf heeft (ouder II), heeft een netto besteedbaar inkomen van € 2.600. Deze ouder draagt een niet verwijtbare en niet vermijdbare last (dat is een andere noodzakelijke last) van € 200.

De onderstaande berekeningen kunnen we samenvatten in de formule:

Draagkracht = 70%

[NBI -/- (0,3 x NBI + gecorrigeerde bijstandsnorm + overige noodzakelijke lasten)]

Draagkracht Ouder I
Inkomen
Netto besteedbaar inkomen	€ 2.000
Kindgebonden Budget	€ 400
Totaal		€ 2400
Lasten
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3)	€ 1.270
Woonbudget	€ 720
Andere noodzakelijke lasten	€ –
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)		€ 1.990
Draagkrachtruimte		€ 410
Draagkracht 70% (afgerond)		€ 287

Draagkracht Ouder II
Inkomen
Netto besteedbaar inkomen	€ 2.600
Kindgebonden Budget	€ –
Totaal		€ 2.600
Lasten
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.3)	€ 1.270
Woonbudget	€ 780
Andere noodzakelijke lasten	€ 200
Totaal (= draagkrachtloos inkomen)		€ 2.250
Draagkrachtruimte		€ 350
Draagkracht 70% (afgerond)		€ 245

Stap 3: Draagkrachtvergelijking, zorgkorting en bepalen hoogte van dekinderalimentatie

We verdelen van het eigen aandeel over de ouders door het maken van een draagkrachtvergelijking.

Rekenvoorbeeld draagkrachtvergelijking

De ouders in het rekenvoorbeeld in stap 2 hebben één kind en het eigen aandeel is € 450.

De gezamenlijke draagkracht van ouder I en ouder II is € 532 (€ 287 + € 245).

De kosten verdelen we over beide ouders volgens de formule:

Formule:

eigen draagkracht / gezamenlijke draagkracht x eigen aandeel

Het aandeel van ouder I bedraagt (afgerond):

Formule:

287 / 532 x 450 = 243

Het aandeel van ouder II bedraagt (afgerond):

Formule:

245 / 532 x 450 = 207

Samen € 450

Eigen Aandeel		€ 450
Draagkracht Ouder I	€ 287
Draagkracht Ouder II	€ 245
Totale draagkracht		€ 532
Ouder I draagt	€ 243
Ouder II draagt	€ 207

Voor het berekenen van het bedrag aan kinderalimentatie dat de ouder bij wie het kind niet staat ingeschreven moet betalen aan de andere ouder brengen we zorgkorting in mindering op het bedrag dat die ouder draagt.

Ouder II draagt	€ 207
Zorgkorting 15%	€ 68
Ouder II betaalt	€ 139

Bijzondere situaties

Rekenvoorbeeld bepalen eigen aandeel van ouders die nooit in gezinsverband hebbensamengeleefd (par. 3.2.4)

Ouders hebben samen met het kind nooit samengewoond en een gezin gevormd. Het kind heeft het hoofdverblijf bij ouder I. Het eigen aandeel van de ouders is het gemiddelde van het bedrag dat elk van hen aan het kind zou besteden als dit bij hem/haar woont/zou wonen.

Besteedbaar inkomen ouder I	€ 2.000
Kindergebonden Budget	€ 400
Totaal	€ 2.400
Eigen Aandeel ouder I volgens tabel	€ 294

Besteedbaar inkomen ouder II	€ 2.600
Kindergebonden Budget (fictief)	€ 200
Totaal	€ 2.800
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel	€ 361

Eigen Aandeel ouder I volgens tabel	€ 294
Eigen Aandeel ouder II volgens tabel	€ 361
Totaal Eigen Aandeel beide ouders	€ 655
Waarvan de helft	€ 328

Rekenvoorbeeld tekort aan gezamenlijke draagkracht van ouders om in het eigen aandeel te voorzien

Als de gezamenlijke draagkracht van ouders onvoldoende is om het eigen aandeel volledig te kunnen bekostigen, moeten zij in elk geval tot de grens van hun draagkracht bijdragen. In het onderstaande voorbeeld is het eigen aandeel € 800.

Voorbeeld

Draagkracht ouder I	€ 354
Draagkracht ouder II	€ 312
Totale draagkracht		€ 666
Draagkrachttekort		€ 135

Draagkracht ouder II		€ 312
Ouder II betaalt aan ouder I		€ 312

Tekort aan gezamenlijke draagkracht en zorgkorting

Als sprake is van een zorgregeling, maken we een uitzondering op de regel dat de zorgkorting de bijdrage vermindert. Uitgangspunt is dat de ouders ieder de helft van het tekort dragen.

Als de helft van het tekort minder is dan de zorgkorting, dan brengen we de helft van het tekort in mindering op de zorgkorting. Het restant van de zorgkorting brengen we in mindering op de te betalen bijdrage.

Voorbeeld

Eigen Aandeel		€ 800
Zorgkorting 15%	€ 120
Draagkracht Ouder I	€ 354
Draagkracht Ouder II	€ 312
Totale draagkracht		€ 666
Draagkrachttekort		€ 135
Helft tekort		€ 67

Draagkracht Ouder II		€ 312
Zorgkorting	€ 120
Af: helft tekort	€ 67
In aanmerking te nemen zorgkorting		€ 53
Ouder II betaalt aan Ouder I		€ 259

Als de helft van het tekort meer is dan het bedrag van de zorgkorting dan verminderen we de te betalen bijdrage niet met zorgkorting.

Eigen Aandeel		€ 1.200
zorgkorting 15%	€ 180
Draagkracht Ouder I	€ 354
Draagkracht Ouder II	€ 312
Totale draagkracht		€ 666
draagkrachttekort		€ 535
helft tekort		€ 267

Draagkracht Ouder II		€ 312
zorgkorting	€ 180
af: helft tekort	€ 267
in aanmerking te nemen zorgkorting		€–
Ouder II betaalt aan Ouder I		€ 312

5.2 Stappenplan partneralimentatie

Hierna laten we in drie stappen met rekenvoorbeelden zien hoe we het bedrag aan partneralimentatie bepalen. De rekenvoorbeelden laten zien hoe we bepaalde berekeningen maken.

De bedragen in de voorbeelden zijn fictief. Alle bedragen zijn steeds per maand en afgerond op hele euro’s, tenzij anders vermeld.

Ontvangen kinderalimentatie, kinderbijslag en kindgebonden budget zijn bestemd om de kosten van levensonderhoud (verzorging en opvoeding) van de kinderen te bestrijden.

De (resterende) kosten van de kinderen drukken op het inkomen van de ouder(s) en zijn daarom van invloed op de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde en op de draagkracht van de onderhoudsplichtige.

Stap 1: Bepalen van de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde

De resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde bepalen we – kortgezegd – door op de huwelijksgerelateerde behoefte zijn of haar eigen inkomen en/of verdiencapaciteit in mindering te brengen.

We bepalen de huwelijksgerelateerde behoefte van de onderhoudsgerechtigde aan de hand van de hofnorm.

Volgens de hofnorm is de huwelijksgerelateerde behoefte:

60% [netto besteedbaar gezinsinkomen -/- (indien van toepassing) het (toen de ouders nog in gezinsverband leefden) voor rekening van de ouders komende eigen aandeel in de kosten van de kinderen].

Rekenvoorbeeld bepalen huwelijksgerelateerde behoefte

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige voordat partijen uit elkaar gingen was € 3.500 per maand.

Het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsgerechtigde voordat partijen uit elkaar gingen was € 2.000 per maand.

Tot het gezin behoren twee kinderen. Het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen is € 800 per maand.

De behoefte op basis van de hofnorm is dan

Inkomen onderhoudsplichtige	€ 3.500
Inkomen onderhoudsgerechtigde	€ 2.000
Kindgebonden budget	€ –
Netto besteedbaar gezinsinkomen		€ 5.500
Af: Eigen Aandeel kosten kinderen		€ 800
Beschikbaar voor echtgenoten/partners		€ 4.700
Behoefte volgens hofnorm: 60%		€ 2.820

Vervolgens stellen we vast of de onderhoudsgerechtigde over de middelen beschikt om in de behoefte van € 2.820 te voorzien of die in redelijkheid kan verwerven (verdiencapaciteit).

De resterende behoefte is de behoefte volgens hofnorm -/- eigen inkomen / redelijkerwijs te verwerven inkomen.

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (zonder kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%		€ 2.820
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde	€ 2.000
Aanvullende verdiencapaciteit	€ 500
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit		€ 2.500
Resterende behoefte		€ 320

Rekenvoorbeeld bepalen resterende behoefte (met kinderen)

Behoefte volgens hofnorm: 60%			€ 2.820
Af: eigen inkomen onderhousgerechtigde	€ 2.000
Aanvullende verdiencapaciteit	€ –
Eigen inkomen inclusief verdiencapaciteit		€ 2.000
Aandeel in levensonderhoud kinderen	€ 350
Ontvangen KGB	€ 250
Kosten kinderen uit eigen inkomen		€ 100
Voor onderhoudsgerechtigde zelf beschikbaar			€ 1.900
Resterende behoefte			€ 920

Stap 2: Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

De draagkracht voor partneralimentatie bepalen we op basis van het netto besteedbaar inkomen van de onderhoudsplichtige aan de hand van de in par. 4.4 genoemde uitgangspunten.

Rekenvoorbeeld: netto besteedbaar inkomen, draagkrachtloos inkomen,draagkrachtpercentage en draagkracht

Inkomen
Netto besteedbaar inkomen	€ 3.500
Bij: extra verdiencapaciteit	€ –
Totaal		€ 3.500
Lasten
Gecorrigeerde bijstandsnorm (zie 4.2.2.4)	€ 1.175
Woonbudget	€ 1.050
Andere noodzakelijke lasten	€ –
Totaal (=draagkrachtloos inkomen)		€ 2.225
Draagkrachtruimte		€ 1.275
Draagkracht 60% (afgerond)		€ 765

Voor het bepalen van de draagkracht van een onderhoudsplichtige is niet alleen diens feitelijke inkomen van belang, maar ook het inkomen dat hij of zij redelijkerwijs kan verwerven.

Bij partneralimentatie hanteren we een draagkrachtpercentage van 60. Op het gevonden bedrag brengen we het aandeel van de onderhoudsplichtige ouder in de kosten van verzorging en opvoeding van minderjarige kinderen en de kosten van levensonderhoud en studie van kinderen tot 21 jaar in mindering. In dit voorbeeld gaan wij ervan uit dat dat aandeel € 450 is.

Draagkracht 60% (afgerond)	€ 765
Aandeel in levensonderhoud kinderen	€ 450
Resteert voor partneralimentatie	€ 315

Omdat betaalde partneralimentatie fiscaal aftrekbaar is (tot maximaal het gecombineerde tarief in de tweede schijf) bruteren we dit netto bedrag.

Stap 3: Inkomensvergelijking

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking zonder kinderen

Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner I	€ 3.000
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI) Partner II	€ 2.000
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)	€ 5.000
Behoefte volgens Hofnorm	€ 3.000
Resterende behoefte Partner II (na aftrek NBI)	€ 1.000
Draagrkracht Partner I voor PAL 2023	€ 555
Inkomensvergelijking	€ -500

De draagkracht van de onderhoudsplichtige is minder dan de resterende behoefte van de onderhoudsgerechtigde. Daarom kan de partneralimentatie niet hoger zijn dan de laagste van deze twee: € 555 (netto).

Als de onderhoudsgerechtigde na ontvangst van partneralimentatie een hoger netto inkomen overhoudt dan de onderhoudsplichtige, dan kan de onderhoudsplichtige een beroep doen op inkomensvergelijking. Na vergelijking blijkt dat beide partijen een gelijk netto inkomen hebben als de partneralimentatie € 500 bedraagt. Onderhoudsgerechtigde en onderhoudsplichtige hebben dan allebei € 2.500 te besteden.

Rekenvoorbeeld inkomensvergelijking met kinderen

	Patner I	Partner II
Netto Besteedbaar Inkomen (NBI)	€ 3.000	€ 2.000	€ 5.000
Kindgebonden Budget tijdens huwelijk			€ 200
Netto Besteedbaar Gezinsinkomen (NBGI)			€ 5.200
Eigen aandeel ouders			€ 600
Beschikbaar voor (ex-)partners tijdens huwelijk			€ 4.600
Behoefte		€ 2.760
Draagkracht KAL 2023	€ 648	€ 158
Aandeel kosten kinderen	€ 483	€ 117
KGB na scheiding	€ –	€ 400
Kosten kinderen na aftrek KGB	€ 483	€ -
Resterende behoefte (na aftrek eigen NBI)		€ 760
Draagkracht PAL 2023	€ 555
Resteert voor PAL na aandeel kosten kinderen	€ 72
Inkomen na aftrek kosten kinderen	€ 2.517	€ 2.000
Inkomensvergelijking	€ -259	€ 259

In dit voorbeeld is de draagkracht van de onderhoudsplichtige (na aftrek van de kinderalimentatie) lager dan de behoefte van de onderhoudsgerechtigde en ook lager dan het bedrag (na inkomensvergelijking) waarbij partijen een gelijk besteedbaar inkomen hebben.

In dat geval beperken we de partneralimentatie tot € 259 netto per maand.

5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

Als een partij stelt en – al dan niet tegenover de betwisting door de wederpartij – voldoende onderbouwt dat sprake is van lasten die niet vermijdbaar en niet verwijtbaar zijn, dan kunnen we deze lasten opnemen in het draagkrachtloos inkomen.

Rekenvoorbeeld niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

NBI		€ 2.500
Forfait noodzakelijke lasten	€ 1.270
Woonbudget	€ 750
Aflossing restschuld	€ 200
Draagkrachtloos inkomen		€ 2.220
Draagkrachtruimte		€ 280
Draagkracht kinderalimentatie (70%)		€ 196
Draagkracht partneralimentatie (60%)		€ 168

Woonlasten voormalige echtelijke woning

Indien een onderhoudsplichtige lasten van de (voormalige) echtelijke woning (gedeeltelijk)betaalt en de onderhoudsgerechtigde in die woning woont, passen we het woonbudget aan door de werkelijke woonlasten in aanmerking te nemen: voor degene die in de voormalige echtelijke woning woont: zijn aandeel in die last; voor degene die de woning heeft verlaten: de eigen werkelijke woonlasten en daarnaast zijn of haar aandeel in de lasten van de (voormalige) echtelijke woning.

Rekenvoorbeeld woonlasten voormalige echtelijke woning

Netto besteedbaar inkomen van de vertrokken ouder/partner is € 3.500 per maand.

Zijn aandeel in de netto woonlast van de (voormalige) echtelijke woning is € 500 maand.

De eigen werkelijke woonlast is € 800 per maand. Het netto besteedbaar inkomen van ouder/partner die is achtergebleven is € 1.500 maand, het kindgebonden budget € 300 per maand en de woonlast € 200 per maand.

NBI achterblijvende ouder/partner		€ 1.500
KGB		€ 300
NBI voor kinderalimentatie		€ 1.800
Forfait noodzakelijke lasten	€ 1.270
Werkelijke woonlasten	€ 200
Draagkrachtloos inkomen		€ 1.470
Draagkrachtruimte		€ 330
Draagkracht kinderalimentatie (70%)		€ 231

NBI vertrokken ouder/partner		€ 3.500
Forfait noodzakelijke lasten	€ 1.270
Eigen werkelijke woonlasten	€ 800
Lasten echtelijk woning	€ 500
Draagkrachtloos inkomen		€ 2.570
Draagkrachtruimte		€ 930
Draagkracht kinderalimentatie (70%)		€ 651

5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

In het onderstaande voorbeeld is sprake van fictieve bedragen!

Een alimentatieplichtige ouder heeft een verwijtbare maar niet te vermijden last van € 400 per maand. Het NBI van die ouder bedraagt € 1.800 en op basis daarvan is de draagkracht voor kinderalimentatie € 60 per maand.

De werkelijke woonlasten bedragen € 500 en de woontoeslag is € 100. De premie zorgverzekering is € 140 per maand en de zorgtoeslag is € 100.

De aanvaardbaarheidstoets leidt tot een verlaging van de kinderalimentatie tot € 39 per maand.

NBI Alimentatieplichtige			€ 1.800
Bijstandsnorm alleenstaande 2024	€ 1.284
Af: wooncomponent 2023	€ 189
Af: nominale premie ZVW 2023	€ 42
Bijstandsnorm minus woonlasten en ZVW		€ 1.137

95% daarvan		€ 1.080
Woonlasten	€ 500
Af: huurtoeslag	€ 100
Werkelijke woonlasten		€ 400
Zorgverzekering	€ 140
Af: zorgtoeslag	€ 100
Overige zorgkosten	€ –
Werkelijke zorgkosten		€ 40
	€–
	€–
	€–
Overige (verwijtbare) lasten		€ 400
Totaal noodzakleijke lasten			€ 1.920
Resteert			€ 39

Draagkracht/ geldende kinderalimentatie			€ 60
Te betalen			€ 39

Wetten, regelgeving en verdragen

Geen wetnummer opgegeven.

Informatie

Wanneer er op een icoon is geklikt in een Artikel, dan kan hier extra informatie komen te staan.

BRONNEN

Rechtbank Gelderland 02-08-2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:3985

Inhoudsindicatie

Volledige uitspraak

1De procedure

2De feiten

3Het geschil

4De beoordeling

5De beslissing

Rapport alimentatienormen versie 2024

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord

Wettelijke maatstaven

Aanbevelingen en rekenmodellen

Gebruik van het rapport

Rapport 2024

1. INLEIDING

ad 1. Rangorde onderhoudsverplichtingen

ad 2. Behoeftigheid

Ad 3 en 4. Behoefte en draagkracht

Opbouw van het rapport

2 Netto besteedbaar gezinsinkomen en netto besteedbaar inkomen

2.1 Inleiding

2.2 Modellen voor het bepalen van het netto besteedbaar (gezins)inkomen

2.3 Verschillende soorten inkomen

2.4 Kindgebonden budget

3. BEHOEFTE

3.1 Algemeen

3.2 Het eigen aandeel van ouders in de kosten van de kinderen

3.3 Behoefte van de ex-partner

4. DRAAGKRACHT

4.1 Algemeen

4.2 Berekening van draagkracht voor kinderalimentatie en partneralimentatie (algemeen)

4.3 Bepalen van draagkracht voor kinderalimentatie voor kinderen tot 21 jaar

4.4 Bepalen van draagkracht voor partneralimentatie

4.5 Inkomensvergelijking (voorheen jusvergelijking)

4.6 Bijzondere omstandigheden die de draagkracht kunnen beïnvloeden

4.7 Inkomensverlies van een onderhoudsplichtige

4.8 Uitgaven die fiscaal aftrekbaar zijn

4.9 Fiscale gevolgen van het hebben van een auto van de zaak

4.10 Draagkracht bij verpleging in een instelling voor langdurige zorg

5. Stappenplannen en rekenvoorbeelden

5.1 Stappenplan kinderalimentatie

5.2 Stappenplan partneralimentatie

5.3 Rekenvoorbeelden niet vermijdbare en niet verwijtbare lasten

5.4 Rekenvoorbeeld aanvaardbaarheidstoets

Wetten, regelgeving en verdragen

Wetten en regelgeving

Verdragen en uitvoeringswetten

Beschikbare Officiële bekendmakingen in de kennisbank:

Informatie