Nieuwe richtlijn kinderalimentatie: herhaalt de geschiedenis zich?

Alimentatie staat in de politieke belangstelling. Zowel de kinder- als de partneralimentatie.

In veel gezinnen is de rolverdeling duidelijk anders dan vroeger. Beide ouders werken en zorgen. En na een scheiding worden deze rollen steeds vaker zo voortgezet. Zowel de vader als de moeder (blijven) werken en (blijven) zorgen voor de kinderen. De huidige alimentatienormen sluiten hier niet meer goed op aan. De discussiepunten, dan wel punten van onbegrip en ergenis worden veelal gevonden in de kosten van de omgangsregeling die nog altijd is gebaseerd op € 5,- per dag en de huisvestingskosten.

In 2011 is door Recourt (pvda) en Van der Steur (vvd) een initiatief wetsvoorstel geschreven om de hoogte van de kinderalimentatie eenvoudiger en eerlijker te maken. Wie kan daar tegen zijn?
Momenteel zijn de alimentatienormen geformuleerd door de werkgroep alimentatienormen (rechters). Doordat de werkgroep alimentatienormen de normen continu heeft aangepast aan uitspraken en wetswijzigingen is er een  werkzaam systeem ontstaan (behoudens de verdeling van de kinderkosten). Met als voordeel (voor de rechterlijke macht) dat de alimentatienormen, hoewel voortdurend toegepast door de rechters, geen recht is in de zin van artikel 79 RO. De rechter houdt hiermee de vrijheid om af te wijken in situaties dat redelijkheid en billijkheid daartoe nopen.

In het initiatief wetsvoorstel gaat men uit van de gedachte dat de ouders via een eenvoudige internet rekentool gemakkelijk zelf de hoogte van de alimentatie kunnen vaststellen. Eenvoudiger en eerlijker. Het klinkt goed, maar eenvoudiger en eerlijker zijn niet twee woorden die persé bij elkaar horen. Zoals Albert Einstein zei: "Maak de dingen zo simpel mogelijk, maar ook niet simpeler dan dat". Verregaande vereenvoudiging zou wel eens kunnen leiden tot grote ongelijkheid en veel nuance maakt het systeem weer gecompliceerder. 

De werkgroep alimentatienormen heeft in oktober een nieuwe richtlijn voorgesteld voor de berekening en verdeling van de kinder kosten. In de voorgestelde richtlijn krijgen juist de discussiepunten aandacht, en heeft de werkgroep gepoogd een betere aansluiting te vinden bij de huidige opvattingen en praktijk. De richtlijn is te vinden op rechtspraak.nl en op de WikiSplit.

Naast de aandacht voor de kinderalimentatie is er ook politieke aandacht voor de (duur van de) partneralimentatie. Dit voorstel is gedaan door Recourt / Van der Steur / Berndsen (D66).

Opvallend is de gelijkenis met de ontstaansgeschiedenis van de huidige alimentatienormen.
Nadat in 1971 de grond voor echtscheiding veranderde in duurzame ontwrichting, nam het aantal echtscheiding sterk toe. Rechters dienden op basis van de begrippen behoefte en draagkracht te komen tot uitspraken t.a.v. de hoogte van de onderhoudsverplichtingen. Snel werd zichtbaar dat gelijke gevallen niet gelijk werden beoordeeld. Vanzelfsprekend was dit niet aanvaardbaar. Vanuit de politiek werd gevraagd om normering van de alimentatie.
In 1974 besloten rechters dit probleem zelf aan te pakken. In 1975 was de eerste werkgroep alimentatienormen gevormd. In 1976 werd vanuit de politiek de commissie De Ruiter in het leven geroepen met de opdracht een methodiek te ontwikkelen voor de normering van alimentatie.
De rechterlijke macht huiverde enigszins bij de gedachte aan wettelijke normen. Men vreesde een groot aantal cassatiezaken. Eigen richtlijnen zouden juist in een groot aantal gevallen de weg naar de Hoge Raad afsluiten.
Eind jaren '70 verlegde de aandacht zich van de hoogte van de alimentatie naar de duur van de alimentatie.

Vandaag de dag zien we dezelfde acualiteit. Normering van kinderalimentatie en de duur van de partneralimentatie. Wederom poogt de politiek met een wettelijke regeling te komen en wederom komt de werkgroep alimentatienormen met normen die de belangrijke discussiepunten aanpakken.
Met ruim 30 jaar ervaring in het opstellen van alimentatienormen, lijkt de werkgroep het aangewezen instituut om de normen de bewaken. De voordelen van de eigen richtlijnen t.o.v. een wettelijke regeling zijn nog steeds geldig. Minder cassatiemogelijkheden en meer vrijheid voor de rechter om maatwerk te leveren wanneer de situatie daar om vraagt. 

Meer weten over de geschiedenis van de alimentatienormen?

Klik op onderstaande link voor het proefschrift van mr dr B.M. Dijksterhuis - Rechters normeren de alimentatiehoogte.

B.M. Dijksterhuis - rechters normeren de alimentatiehoogte