Rechtbank Amsterdam 29-10-2025, ECLI:NL:RBAMS:2025:8669

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding van 11 december 2024, met producties,
- de conclusie van antwoord tevens eis in reconventie, met producties,

- het tussenvonnis van 7 mei 2025 waarin een mondelinge behandeling is bepaald,

- de conclusie van antwoord in reconventie, met producties,

- het verkorte proces-verbaal van de mondelinge behandeling van 17 september 2025 en de daarin genoemde stukken,

- de producties 3 tot en met 4 en een GBA-uittreksel van [eiseres] ; de toegezonden producties 1 en 2 worden geweigerd, omdat daartoe geen gelegenheid is gegeven en

- de antwoordakte van [gedaagde] met producties 18 en 19.

Ten slotte is vonnis bepaald.

In 2015 zijn [eiseres] en [gedaagde] samen in Macedonië geweest. [gedaagde] heeft toen sperma gedoneerd in een ziekenhuis in [plaats] ten behoeve van kunstmatige inseminatie bij [eiseres] .

[eiseres] en [gedaagde] hebben met elkaar gecommuniceerd over een donorovereenkomst. Zij hebben verschillende versies van de donorovereenkomst uitgewisseld. Een versie is op 9 januari 2016 door [eiseres] aan [gedaagde] gezonden.

Op [geboortedatum] 2019 is [minderjarige] geboren. [eiseres] is zijn moeder. Zij is zwanger geraakt na een IVF-behandeling in een kliniek in Macedonië. [gedaagde] is de biologische vader van [minderjarige] .

[eiseres] heeft in een gerechtelijke procedure verzocht het gerechtelijk vaderschap van [gedaagde] over [minderjarige] vast te stellen en verzocht een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [minderjarige] vast te stellen. De rechtbank Haarlem heeft [eiseres] bij beschikking van 8 januari 2020 niet-ontvankelijk verklaard in haar verzoeken. De rechtbank heeft onder meer overwogen (in r.o. 6.8): “De rechtbank is op grond van het voorgaande van oordeel dat de moeder [ [eiseres] ] tegenover de gemotiveerde weerlegging door de man [ [gedaagde] ] onvoldoende heeft aangetoond dat zij de donorovereenkomst onder druk dan wel een ander wilsgebrek heeft getekend. De moeder heeft bovendien haar stelling dat de man het oogmerk had om het ouderschap ten aanzien van dit kind op zich te nemen niet onderbouwd. Dit leidt ertoe dat de man wel als biologische vader kan worden beschouwd, maar dat hij niet is aan te merken als de verwekker in juridische zin. De vrouw is daarom niet ontvankelijk in haar verzoek.”

[eiseres] heeft in november 2017 tegen [gedaagde] aangifte gedaan van mishandeling. De politierechter heeft [gedaagde] daarvan op 22 juni 2021 vrijgesproken.

[gedaagde] heeft tegen [eiseres] aangifte gedaan van valsheid in geschrifte en meineed. De officier van justitie heeft op 30 januari 2023 bericht dat het niet opportuun is om tot vervolging van [eiseres] over te gaan.

[eiseres] is na een aangifte door [gedaagde] in mei 2018 en een artikel 12 procedure, eerst door de rechtbank en in hoger beroep in een arrest van het gerechtshof Amsterdam van 24 mei 2023 strafrechtelijk veroordeeld voor het tussen 9 maart 2018 en 3 juni 2019 wederrechtelijk en stelselmatig opzettelijk inbreuk maken op de levenssfeer van [gedaagde] (stalking). Aan [gedaagde] is een vergoeding van € 1.000,00 toegewezen voor immateriële schade (een bedrag van € 2.000,00 is afgewezen). In cassatie is de procedure ten aanzien van de schadevergoeding door de Hoge Raad terugverwezen naar het gerechtshof.

[eiseres] is op 14 juni 2021 in hoger beroep gekomen van een vonnis van de rechtbank van 17 maart 2021 over de omgang tussen [minderjarige] en [gedaagde] . Het gerechtshof Amsterdam heeft in een arrest van 31 oktober 2023 de vorderingen van [eiseres] die zien op omgang tussen [gedaagde] en [minderjarige] afgewezen. Het gerechtshof heeft overwogen dat indien het afgaat op de tekst van de bedingen van de donorovereenkomst waarvan [eiseres] nakoming vordert geen concrete afspraken zijn aan te wijzen op grond waarvan [eiseres] op dit moment een vordering ten aanzien van contact tussen [gedaagde] en [minderjarige] jegens [gedaagde] geldend kan maken.

In 2024 hebben de advocaten van [eiseres] , eerst mr. [naam] en daarna mr. Meijer, twee dagvaardingen uitgebracht met betrekking tot het vernietigen van de donorovereenkomst. Deze dagvaardingen zijn ingetrokken. [gedaagde] heeft in mei 2024 tegen mr. [naam] bij de Deken een klacht ingediend wegens (kort gezegd) rauwelijks dagvaarden.

[eiseres] vordert - samengevat - en na intrekking van de vordering tot ontbinding van de donorovereenkomst om bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis de donorovereenkomst te vernietigen dan wel te bepalen dat [gedaagde] daaruit geen aanspraken kan ontlenen en dient af te zien van afspraken hieruit, met veroordeling van [gedaagde] in de proceskosten en nakosten.

[gedaagde] voert verweer. [gedaagde] concludeert tot niet-ontvankelijkheid van [eiseres] , dan wel tot afwijzing van de vorderingen van [eiseres] , met uitvoerbaar bij voorraad te verklaren veroordeling van [eiseres] in de kosten van deze procedure, te vermeerderen met rente.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover nodig, nader ingegaan.

[gedaagde] vordert om bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

[eiseres] te verbieden om telefonisch, per e-mail, per sms/WhatsApp of langs een ander communicatiemiddel contact op te nemen met [gedaagde] , op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 500,00 per keer dat [eiseres] het verbod overtreedt, met een maximum van € 50.000,00;

[eiseres] te verbieden om zich in een straal van 500 meter rondom [gedaagde] te begeven, zijn naasten of zijn woning, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 500,00 per keer dat [eiseres] het gebod overtreedt, met een maximum van € 50.000,00;

[eiseres] te verbieden een nieuwe procedure over de donorovereenkomst en [minderjarige] te voeren tegen [gedaagde] , met uitzondering van het recht om tegen het vonnis van de rechtbank in hoger beroep te komen, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 50.000,00 per keer dat [eiseres] het verbod overtreedt, met een maximum van € 250.000,00;

[eiseres] te gebieden om haar huidige woonadres (adres, huisnummer, postcode en woonplaats) aan [gedaagde] te verstrekken binnen veertien dagen na het vonnis, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 500,00 per dag dat [eiseres] het gebod overtreedt, met een maximum van € 50.000,00;

[eiseres] te veroordelen tot betaling van € 15.000,00 aan smartengeld, te vermeerderen met wettelijke rente en

[eiseres] te veroordelen in de (volledige) proceskosten en nakosten, te vermeerderen met wettelijke rente.

[eiseres] voert verweer. [eiseres] concludeert tot afwijzing van de vorderingen, met (uitvoerbaar bij voorraad te verklaren) veroordeling van [gedaagde] in de proceskosten.

Volgens [gedaagde] is de vordering verjaard op grond van artikel 3:52 aanhef en onder b en c van het Burgerlijk Wetboek (BW). Dit artikel bepaalt dat een rechtsvordering tot vernietiging van een rechtshandeling in het geval van dwaling drie jaren nadat de dwaling is ontdekt verjaart en in het geval van misbruik van omstandigheden drie jaren nadat de invloed heeft opgehouden te werken. Op 9 juli 2019 heeft [eiseres] [gedaagde] betrokken in een procedure over het donorcontract. Zij beriep zich toen op een wilsgebrek. De verjaringstermijn verstreek op 9 juli 2022 en voordien is die termijn niet gestuit, aldus [gedaagde] . Volgens [eiseres] is de verjaringstermijn aangevangen na de laatste procedure over de omgang bij het gerechtshof en dus op 15 november 2023 toen zij besefte wat de gevolgen van de donorovereenkomst zijn.

Het gerechtshof heeft in het arrest van 31 oktober 2023 overwogen (r.o. 3.2) dat indien het afgaat op de tekst van de bedingen van de donorovereenkomst waarvan [eiseres] nakoming vordert, geen concrete afspraken tussen [gedaagde] en [eiseres] zijn aan te wijzen, op grond waarvan [eiseres] op dit moment een vordering ten aanzien van contact tussen [gedaagde] en [minderjarige] in rechte jegens [gedaagde] geldend kan maken. Het is aannemelijk dat [eiseres] op dat moment daadwerkelijk besefte dat het donorcontract in de weg staat aan omgang tussen [gedaagde] en [minderjarige] en dat zij toen ook de feiten heeft ontdekt die zij ten grondslag legt aan het beroep op dwaling. Nu zij binnen drie jaren daarna deze procedure is gestart, is de vordering gegrond op dwaling niet verjaard. Uit het donorcontract volgt verder dat [gedaagde] aanvankelijk onder voorwaarden open stond voor contact met [minderjarige] . Met de procedure over de omgang, waarin [gedaagde] liet blijken geen omgang te willen met [minderjarige] , kwam voor [eiseres] daarover duidelijkheid. Toen hielden de feiten die [eiseres] ten grondslag legt aan het beroep op misbruik van omstandigheden op te werken. Ook de vordering tot vernietiging wegens misbruik van omstandigheden is daarom niet verjaard.

Het beroep van [gedaagde] op rechtsverwerking slaagt niet. Daarvoor is enkel tijdsverloop onvoldoende. Er moet sprake zijn van bijzondere omstandigheden op grond waarvan het gerechtvaardigd vertrouwen wordt gewekt dat de aanspraak niet meer geldend zal worden gemaakt of waardoor zijn positie onredelijk zou worden benadeeld of verzwaard als de aanspraak alsnog geldend zal worden gemaakt. Het - tweemaal - intrekken van een dagvaarding in 2024 over het onderwerp dat in deze procedure aan de orde is gesteld, is daartoe onvoldoende.

[gedaagde] betoogt dat hetgeen [eiseres] vordert al onderwerp is geweest in de procedure die heeft geleid tot de beschikking van 8 januari 2020 (3.6) en dat [eiseres] gelet op het ne bis in idem principe niet-ontvankelijk moet worden verklaard. In genoemde procedure verzocht [eiseres] de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap van [gedaagde] van [minderjarige] en het vaststellen van een bedrag aan kinderalimentatie. In deze procedure vordert [eiseres] vernietiging van de donorovereenkomst op grond van een wilsgebrek. Hoewel in al deze procedures de geldigheid van de donorovereenkomst centraal staat, is de grondslag van de vordering in deze procedure anders dan die in de verzoekschriftprocedures. [eiseres] moet de gelegenheid hebben om in rechte de overeenkomst aan te tasten en die vordering kan enkel in deze procedure worden voorgelegd. Het gezag van gewijsde van de beschikking van 8 januari 2020 staat daaraan niet in de weg.

[eiseres] legt het volgende aan haar beroep op dwaling ten grondslag. [eiseres] dacht dat de donorovereenkomst zag op het afzien van financiële verplichtingen door [gedaagde] en niet op het doen van afstand van familierechtelijke betrekkingen. Voor zover in de donorovereenkomst bepalingen staan die een familierechtelijke betrekking tussen [gedaagde] en het kind uitsluiten, zijn deze nietig. Deze zijn in strijd met dwingendrechtelijke bepalingen en internationale verdragsbepalingen. Als [eiseres] de werkelijke strekking van de donorovereenkomst zou hebben begrepen, zou zij daarmee niet akkoord zijn gegaan. Partijen hadden een affectieve relatie en [eiseres] dacht dat de relatie zou voortduren. Partijen hadden een gezamenlijke kinderwens. Verder had [eiseres] een beperkte kennis van de Nederlandse taal. Zij heeft de donorovereenkomst niet laten bekijken door een advocaat. [gedaagde] betwist dat [eiseres] heeft gedwaald.

Artikel 6:228 BW bepaalt dat een overeenkomst die tot stand is gekomen onder invloed van dwaling en bij een juiste voorstelling van zaken niet zou zijn gesloten, onder andere vernietigbaar is indien de wederpartij in verband met hetgeen hij omtrent de dwaling wist of behoorde te weten, de dwalende had behoren in te lichten. Voor een geslaagd beroep op vernietiging van de overeenkomst wegens dwaling is dus nodig: 1) een onjuiste voorstelling van zaken, 2) die is ontstaan doordat [gedaagde] [eiseres] had moeten inlichten en 3) die zo belangrijk is dat [eiseres] de overeenkomst niet zou hebben gesloten als zij een juiste voorstelling van zaken had gehad.

In de donorovereenkomst staat met deze exacte woorden dat tussen [gedaagde] en het kind geen familierechtelijke betrekking zal ontstaan. Dat staat ook in alle (in ieder geval zeven) conceptversies die partijen met elkaar hebben gedeeld. Als er van uit wordt gegaan dat [eiseres] dacht dat de werkelijke situatie anders zou zijn, helpt dat haar niet. [eiseres] heeft niet laten zien dat zij in dat geval (dus bij een juiste voorstelling van zaken), de donorovereenkomst niet zou hebben gesloten of dat deze een andere inhoud zou hebben gehad. Onbetwist is dat [eiseres] een sterke kinderwens had. Zij stelt zelf dat de tijd begon te dringen gezien haar medische toestand en haar leeftijd (op het moment van de geslaagde IVF-behandeling 40 jaar). In de WhatsApp berichten die [eiseres] aan [gedaagde] heeft gestuurd over de donorovereenkomst, schrijft zij dat als [gedaagde] niet akkoord gaat, zij verder zal gaan met een andere donor. Het heeft er daarom alle schijn van dat voor [eiseres] alleen of in de eerste plaats het donorschap van belang was. Zij heeft ook in januari 2016 als eerste een donorovereenkomst aan [gedaagde] toegezonden. Bovendien blijkt uit de WhatsApp berichten van [eiseres] aan [gedaagde] in september en oktober 2017 onmiskenbaar dat [eiseres] degene was die aandrong op het tekenen van de overeenkomst en daartoe druk uitoefende op [gedaagde] . In dat licht bezien heeft [eiseres] geen aanknopingspunten gegeven dat zij haar handelen zou hebben aangepast als zou blijken dat door de donorovereenkomst geen familierechtelijke betrekking zou ontstaan, met andere woorden dat de familierechtelijke betrekking zo belangrijk voor haar was. Zij heeft dus niet aannemelijk gemaakt dat zij de donorovereenkomst niet zou hebben getekend als zij met het ontbreken van familierechtelijke betrekkingen bekend was geweest. Daarmee ontbreekt het oorzakelijke verband tussen de gestelde dwaling en het tekenen van de donorovereenkomst. De stelling van [eiseres] dat in de donorovereenkomst meerdere bepalingen staan die de familierechtelijke gevolgen uitsluiten en dat die bepalingen nietig zijn, snijdt geen hout. De donorovereenkomst is een overeenkomst die in het geval van donorschap gebruikelijk is. De Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting, laatstelijk aangepast per 1 april 2025, gaat uit van de mogelijkheid dat een donor geen familierechtelijke betrekkingen heeft met het verwekte kind. Van nietige bepalingen in de donorovereenkomst is geen sprake.

[eiseres] stelt dat zij zich door [gedaagde] onder druk gezet voelde om de donorovereenkomst te ondertekenen. Zij had een sterke kinderwens en stond onder tijdsdruk vanwege medische factoren en haar leeftijd. Zij onderging hormoonbehandelingen, had emotionele stress en er was een taalbarrière. [gedaagde] wist dat en gebruikte deze omstandigheden om [eiseres] te bewegen akkoord te gaan. [gedaagde] bestrijdt dat hij misbruik van omstandigheden heeft gemaakt.

Een rechtshandeling is vernietigbaar wanneer zij door misbruik van omstandigheden tot stand is gekomen (artikel 3:44 lid 1 BW) . Misbruik van omstandigheden is aanwezig wanneer iemand die weet of moet begrijpen dat een ander door bijzondere omstandigheden, zoals noodtoestand, afhankelijkheid, lichtzinnigheid, abnormale geestestoestand of onervarenheid, wordt bewogen tot het verrichten van een rechtshandeling, het tot stand komen van die rechtshandeling bevordert en hetgeen hij weet of moet begrijpen hem daarvan zou moeten weerhouden. [eiseres] moet stellen en bewijzen dat van misbruik van omstandigheden sprake is. Het is [eiseres] geweest die op [gedaagde] druk heeft uitgeoefend om (snel) tot ondertekening van de donorovereenkomst over te gaan. Dat blijkt uit de WhatsApp berichten die [eiseres] in september en oktober 2017 aan [gedaagde] heeft gestuurd. [eiseres] heeft niets laten zien waaruit blijkt dat [gedaagde] degene is geweest die druk heeft uitgeoefend op [eiseres] . De berichten geven het beeld dat [gedaagde] wist van de sterke kinderwens van [eiseres] en dat hij bereid is geweest om daaraan mee te werken en dat zij anders naar een andere donor zou stappen, meer niet. Het beroep op misbruik van omstandigheden door [gedaagde] slaagt niet.

Dit betekent dat de vorderingen van [eiseres] niet kunnen worden toegewezen.

[eiseres] is in het ongelijk gesteld en moet de proceskosten van [gedaagde] vergoeden. [eiseres] zal niet worden veroordeeld in de werkelijke proceskosten, zoals [gedaagde] vordert. Om daarvoor in aanmerking te komen gelden (strenge) voorwaarden, waaraan in dit geval niet is voldaan. Die voorwaarden zijn dat de aangesproken partij misbruik van procesrecht heeft gemaakt of onrechtmatig heeft gehandeld, omdat de vordering gelet op de evidente ongegrondheid niet had mogen worden ingesteld. Hiervan kan sprake zijn als de vordering is gebaseerd op feiten en omstandigheden waarvan de eisende partij de onjuistheid kende of moest kennen, dan wel op stellingen waarvan op voorhand duidelijk is dat die geen kans van slagen hebben. Gelet op het recht op toegang tot de rechter (artikel 6 EVRM) , moet de rechter terughoudend toetsen. Zoals uit het voorgaande blijkt, kon [eiseres] enkel in deze procedure de donorovereenkomst proberen aan te tasten. [eiseres] maakt geen misbruik van procesrecht en van een evident ongegronde vordering is geen sprake. Aan de voorwaarden voor een veroordeling in de werkelijke proceskosten is niet voldaan.

De proceskosten van [gedaagde] (inclusief nakosten) worden begroot op:

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten zal worden toegewezen.

[gedaagde] vordert een contact- en locatieverbod. En dergelijk verbod vormt een inbreuk op het aan ieder toekomende recht om vrijelijk te communiceren en om zich vrijelijk te kunnen verplaatsen. Voor het toewijzen van zo’n maatregel moet sprake zijn van in hoge mate aannemelijke feiten en omstandigheden die zo’n inbreuk kunnen rechtvaardigen. Daarbij is een locatieverbod een grotere inbreuk op deze persoonlijke rechten dan een contactverbod, zodat de lat daarvoor relatief hoger ligt.

Tijdens de mondelinge behandeling is gebleken dat [eiseres] naar [woonplaats 1] zal gaan verhuizen naar de [adres] . [eiseres] heeft toegezegd een GBA-uittreksel over te leggen met haar nieuwe adres. In het GBA-uittreksel dat zij na de mondelinge behandeling aan de rechtbank heeft toegestuurd, staat haar (volgens [eiseres] tijdelijke) adres in [woonplaats 2] . [eiseres] heeft geschreven dat zij wegens haar privacy haar nieuwe adres niet wil doorgeven aan [gedaagde] . In artikel 4 lid 5 van de donorovereenkomst staat dat partijen elkaar op de hoogte zullen houden van wijzigingen in hun woonadres. [gedaagde] vordert nakoming van die bepaling. Nu [eiseres] gaat verhuizen en niet vaststaat dat zij vrijwillig aan die bepaling gevolg zal geven als zij is verhuisd naar haar nieuwe adres in [woonplaats 1] , zal de vordering van [gedaagde] om [eiseres] te gebieden haar adres door te geven, als volgt worden toegewezen. De gevorderde dwangsom zal worden beperkt en gemaximeerd.

[eiseres] is ook in reconventie de - grotendeels - in het ongelijk gestelde partij en zal daarom in de proceskosten (inclusief nakosten) van [gedaagde] worden veroordeeld. Voor zover [gedaagde] ook in reconventie de werkelijke proceskosten vergoed wil zien, bestaat daarvoor geen ruimte, gezien het strenge toetsingskader om te kunnen overgaan tot een dergelijke veroordeling. De proceskosten van [gedaagde] worden begroot op:

De gevorderde wettelijke rente over de proceskosten zal worden toegewezen.

wijst de vorderingen af,

veroordeelt [eiseres] in de proceskosten van [gedaagde] begroot op € 2.033,00, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe, te vermeerderen met € 92,00 plus de kosten van betekening als [eiseres] niet tijdig aan de betalingsveroordeling voldoet en het vonnis daarna wordt betekend,

veroordeelt [eiseres] tot betaling van de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over de proceskosten als deze niet binnen veertien dagen na aanschrijving zijn betaald en

verklaart de kostenveroordelingen onder 6.2. en 6.3. uitvoerbaar bij voorraad,

verbiedt [eiseres] om gedurende twee jaren na betekening van dit vonnis telefonisch, per e-mail, per sms/WhatsApp of langs een ander communicatiemiddel contact op te nemen met [gedaagde] en veroordeelt [eiseres] om aan [gedaagde] een dwangsom te betalen van € 500,00 voor iedere keer dat zij het verbod overtreedt, tot een maximum van € 50.000,00,

gebiedt [eiseres] om binnen veertien dagen na haar verhuizing naar haar nieuwe adres en niet eerder dan na veertien dagen na de betekening van dit vonnis haar adres (straat, huisnummer, postcode en woonplaats) aan [gedaagde] te verstrekken en veroordeelt [eiseres] om aan [gedaagde] een dwangsom te betalen van € 250,00 per dag dat [eiseres] dit gebod niet naleeft, tot een maximum van € 10.000,00,

veroordeelt [eiseres] tot het betalen van een immateriële schadevergoeding van € 4.000,00 (vierduizend euro) aan [gedaagde] , te vermeerderen met de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over dat bedrag met ingang van veertien dagen na de datum van dit vonnis,

veroordeelt [eiseres] in de proceskosten van [gedaagde] begroot op € 1.328,00, te betalen binnen veertien dagen na aanschrijving daartoe, te vermeerderen met € 92,00 plus de kosten van betekening als [eiseres] niet tijdig aan de veroordelingen voldoet en het vonnis daarna wordt betekend,

veroordeelt [eiseres] tot betaling van de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW over de proceskosten als deze niet binnen veertien dagen na aanschrijving zijn betaald,

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad en

wijst het meer of anders gevorderde af.