Rechtbank Limburg 05-03-2025, ECLI:NL:RBLIM:2025:8655

‘Cliënte, de enige dochter van erflater, heeft op 13 augustus 2022 een beroep gedaan op haar legitieme portie. De vordering van cliënte uit hoofde van de legitieme portie is opeisbaar geworden op 30 december 2022. Per die datum is wettelijke rente over de hoofdsom verschuldigd; deze wettelijke rente over de vordering per 30 december 2022 zeg ik u dan ook bij deze reeds aan om formele redenen.’

‘Aangezien cliënte reeds geruime tijd geleden aanspraak heeft gemaakt op álle benodigde bescheiden voor de berekening van haar legitieme portie alsook op uitbetaling uwerzijds daarvan, alsook gelet op het feit dat uit de in uw opdracht opgestelde boedelbeschrijving blijkt dat u reeds zelf een berekening van de legitieme portie heeft gemaakt, maar desondanks niet tot uitbetaling over bent gegaan, ben ik primair van mening dat u de wettelijke rente reeds correct is aangezegd.

In tweede instantie wordt u de wettelijke rente aangezegd vanaf een hierna te noemen tijdstip. (...)’

Verderop in deze brief doet [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] een voorstel tot beslechting van de inmiddels ontstane discussie over de (uitbetaling van de) legitieme portie en voegt daaraan toe dat als [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] daarmee akkoord gaat, zij afziet van de wettelijke rente per 22 ¹ juni 2022 en aanspraak maakt op de wettelijke rente vanaf 26 oktober 2023.

Samengevat vordert [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , na wijziging van eis, dat de rechtbank:

I.

II.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] veroordeelt tot betaling van de bedrag waarop de legitieme portie wordt vastgesteld, te vermeerderen met wettelijke rente,

III.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] veroordeelt in de proceskosten.

in reconventie

Actief

Aan de deskundige zal worden gevraagd de marktwaarde te taxeren van het onroerend goed op de datum van het overlijden van erflater, dus op [overlijdensdatum] 2022. De deskundige zal, anders dan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] wenst, niet expliciet worden gevraagd naar (de invloed van) de kosten voor het opruimen van het onroerend goed. De eventueel te maken kosten spelen op zichzelf geen rol bij de berekening van de legitieme portie (zie 4.7. en 4.9. hierna). Voor zover de toestand van het per [overlijdensdatum] 2022 niet opgeruimd zijn van de onroerende zaak invloed heeft op de waardering van de onroerende zaak (en dat op het moment van taxeren nog is vast te stellen), zal dat vanzelf terugkomen in de waardering door de deskundige. Het gaat niet aan om deze al dan niet relevante omstandigheid apart in de vraagstelling te benoemen.

De deskundige heeft het voorschot begroot op een bedrag van € 7.260,00 (inclusief btw). Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om hierop te reageren. Zij hebben geen bezwaar gemaakt tegen de begroting van het voorschot. De rechtbank zal het voorschot vaststellen op het begrote bedrag. Omdat de rechtbank vindt dat het de gezamenlijke verantwoordelijkheid van partijen is dat de waarde correct wordt vastgesteld, zal ieder van partijen de helft van dit voorschot moeten betalen.

Onder ‘inboedel’ wordt door partijen kennelijk verstaan de roerende zaken die zich ten tijde van het overlijden van erflater in en rondom de tot het onroerend goed behorende woning bevonden en die - blijkens de door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] als productie 4 overgelegde stukken, zoals tijdens de mondelinge behandeling aangevuld door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] - voor in totaal

€ 9.000,00 in oktober 2022 door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] zijn verkocht. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] wenst de inboedel ook voor € 9.000,00 in de berekening te betrekken. [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] houdt € 8.200,00 aan. Gelet op het feit dat partijen in oktober 2022 € 9.000,00 kennelijk een reële waarde vonden en er geen aanleiding is te veronderstellen dat deze goederen sinds het overlijden van erflater in waarde waren gestegen, zoals [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] in feite betoogt, zal de rechtbank de door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] voorgestane waarde van € 9.000,00 aanhouden.

Passief

Bij de bespreking van het in de berekening te betrekken passief, stelt de rechtbank voorop dat uit artikel 4:65 Burgerlijk Wetboek (BW) volgt dat slechts de in artikel 4:7 lid 1 onder a, b, c en f BW vermelde schulden in de berekening mogen worden betrokken. Het betreft:

a: de schulden van erflater die niet teniet zijn gegaan met zijn dood,

b: de kosten lijkbezorging,

c: de kosten van vereffening van de nalatenschap,

f: de schulden die - kort gezegd - kunnen ontstaan indien de zogenoemde wettelijke verdeling van toepassing is,

maar bijvoorbeeld dus niet

d: de kosten van executele.

Omdat de nalatenschap niet is of wordt vereffend en de wettelijke verdeling niet van toepassing is, kunnen in dit geval alleen schulden als bedoeld onder artikel 4:7 lid 1 onder a en b BW in de berekening worden betrokken.

‘2.6

Met de vereffening zijn zowel belangen van de schuldeisers van de nalatenschap als belangen van de beneficiaire erfgenamen gemoeid. Voor schuldeisers van de nalatenschap is het belang van de vereffening vooral erin gelegen dat hun vorderingen zoveel als mogelijk worden voldaan uit de nalatenschap en dat de overige schuldeisers van de erfgenamen zich pas daarna kunnen verhalen. Voor een beneficiaire erfgenaam is van belang dat hij – zolang hij niet verwijtbaar tekortschiet in zijn verplichtingen als vereffenaar of anderszins verwijtbaar handelt – niet verplicht is een schuld van de nalatenschap te voldoen ten laste van naast zijn erfdeel aanwezig ‘overig vermogen’ (...)

2.10

Bij de beantwoording van de prejudiciële vragen stelt de Hoge Raad voorop dat tot de schulden van de nalatenschap ook moet worden gerekend de na het openvallen van de nalatenschap over die schulden lopende rente. Deze regel wordt gerechtvaardigd door de figuur van de beneficiaire aanvaarding van een nalatenschap, nu aldus wordt bereikt dat een beneficiaire erfgenaam deze rente niet ten laste van zijn overig vermogen behoeft te voldoen, behoudens in de gevallen genoemd in art. 4:184 lid 2 BW. ’

Anders dan uit de tekst van rechtsoverweging 2.10 wellicht zou kunnen worden afgeleid, neemt de rechtbank aan dat de Hoge Raad niet heeft bedoeld te oordelen dat ook bij de berekening van de legitieme portie de na het openvallen van de nalatenschap lopende rente over de schulden van de erflater moet worden meegeteld. De uitspraak gaat over de situatie waarin een nalatenschap wordt vereffend en daarmee - zie rechtsoverweging 2.6. -

over de positie van de schuldeisers van de nalatenschap ten opzichte van degenen die de erflater mogelijk opvolgen in diens schuldenaarschap of draagplicht, te weten de (beneficiair aanvaard hebbende) erfgenamen. In de aan de Hoge Raad voorgelegde zaak ging het, meer specifiek, om schuldeisers van de nalatenschap die een rentedragende vordering hebben op erflater, waarbij het de vraag was of zij ter zake van ook na overlijden opgevallen rente een vordering op de nalatenschap hebben. Bij het oordeel daarover betrekt de Hoge Raad de positie van de beneficiair aanvaardende erfgenaam, die in beginsel niet aansprakelijk is voor de schulden van de nalatenschap. Als de rente, die op grond van de rechtsverhouding tussen erflater en schuldeiser sowieso verschuldigd is, geen schuld van de nalatenschap zou zijn, zou de beneficiair aanvaardende erfgenaam met zijn overig vermogen toch voor die rente moeten opkomen. De beslissing over de rente moet dus worden geplaatst in de verhouding tussen de schuldeiser van de erflater, die hoe dan ook recht heeft op de rente, en de beneficiair aanvaardende erfgenaam, die in beginsel niet draagplichtig behoort te zijn voor de in de nalatenschap vallende schulden van de erflater. Dit is een geheel andere verhouding dan die tussen de legitimaris en de erfgenaam. In die verhouding speelt de door de Hoge Raad in rechtsoverweging 2.10 benoemde rechtvaardiging voor de regel (dus) ook geen rol. Daarbij komt dat, indien de na overlijden opengevallen rente wel zou moeten worden meegenomen in de berekening van de legitieme portie, onduidelijk is tegen welke datum de in de berekening te betrekken schuld zou moeten worden vastgesteld. Ook zou dat tot gevolg hebben dat, naarmate de tijd verstrijkt, de aanspraak van de legitimaris steeds verder afneemt. Aangenomen mag worden dat als de Hoge Raad had bedoeld de regel ook van toepassing te laten zijn op de berekening van de legitieme portie, hij op in ieder geval deze punten zou zijn ingegaan.

De slotsom is dat de rechtbank bij de berekening van de legitieme portie van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] geen rekening zal houden met de na het overlijden van erflater opengevallen hypotheekrente.

Het betreft echter alle kosten die niet het gevolg (kunnen) zijn van schulden als bedoeld in artikel 4:7 lid 1 onder a of b BW, zodat deze niet in de berekening kunnen worden betrokken.

Rente

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] maakt aanspraak op vergoeding van rente over het aan haar uit te keren bedrag op grond van de legitieme portie. Uit artikel 4:84 BW volgt dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] recht heeft op een enkelvoudige rente ter hoogte van het verschil tussen de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW en 6% vanaf moment dat aanspraak is gemaakt op de legitieme portie. Dat laatste is gebeurd op 13 augustus 2022. Omdat de wettelijke rente sindsdien eerst per

1 januari 2024 boven de 6% is uitgekomen, zou dat leiden tot een rentevordering vanaf die datum.

Tot slot

in reconventie

T.C.J. Selten, verbonden aan Maashuys Vastgoed en Advies,

adres: Dorpsstraat 18 te 5441 AC Oeffelt,

telefoon: 06 - 57644988,

e-mailadres: tselten@maashuysbv.nl,

het voorschot

het schriftelijk rapport

overige bepalingen

in conventie en reconventie

Dit vonnis is gewezen door mr. B.R.M. de Bruijn en in het openbaar uitgesproken op

5 maart 2025.