Gerechtshof 's-Hertogenbosch 04-09-2025, ECLI:NL:GHSHE:2025:2399

Bij verweerschrift met producties, ingekomen ter griffie op 5 maart 2025, heeft de vader verzocht de bestreden beschikking te bekrachtigen en aldus de verzoeken van de moeder af te wijzen althans het hoger beroep ongegrond te verklaren.

Tevens heeft de vader incidenteel appel ingesteld en verzocht voormelde beschikking te bekrachtigen en aanvullend te bepalen dat de moeder wordt veroordeeld om mee te werken aan de in het dictum opgelegde zorgregelingen en deze omgangs- en contactregeling uitvoerbaar bij lijfsdwang te verklaren voor een periode van 2 dagen per keer dat moeder in gebreke blijft de regeling na te komen en dat de kosten voor de lijfsdwang voor rekening van moeder komen dan wel te bepalen dat de regeling met behulp van de sterke arm ten uitvoer kan worden gelegd dan wel een in goede justitie te bepalen maatregel op te leggen om moeder te bewegen haar medewerking te verlenen dan wel een beslissing te nemen die het gerechtshof gerade voorkomt.

Partijen hebben een affectieve relatie met elkaar gehad.

Uit de relatie van partijen zijn [minderjarige 1] , [minderjarige 2] en [minderjarige 3] geboren.

De moeder oefent van rechtswege het gezag over de kinderen uit.

In de procedure in eerste aanleg met zaaknummer C/03/251376 / FA RK 18-2247 heeft de vader bij inleidend verzoek van 15 juni 2018 verzocht om – kort en zakelijk weergegeven – hem vervangende toestemming te verlenen tot erkenning van [minderjarige 1] en vaststelling van een omgangsregeling tussen de vader en [minderjarige 1] . In die procedure is bij tussen beschikking van 25 juni 2018 op grond van artikel 1:212 BW een bijzondere curator benoemd en is bij beschikking van 11 juli 2018 een raadsonderzoek gelast.

De raad heeft in zijn rapport van 9 april 2019 advies uitgebracht.

Bij beschikking van 19 december 2019 is aan de vader vervangende toestemming verleend voor de erkenning van [minderjarige 1] en een BOR-regeling vastgesteld.

Bij beschikking van 17 december 2019 is een nader raadsonderzoek gelast ter zake de omgang tussen [minderjarige 1] en de vader.

Bij vonnis van 11 juli 2018 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht een voorlopige omgangsregeling vastgesteld. De voorlopige regeling houdt in dat de vader recht heeft op omgang met [minderjarige 1] iedere woensdag van 15.00 tot 17.00 uur, waarbij het halen en terugbrengen geschiedt door de broer van de vader dan wel door mevrouw [medewerker] van Zorggroep [Zorggroep] , op straffe van een dwangsom van € 150,- per dag met een maximum van € 4.500,-.

De moeder is van die beslissing in hoger beroep gekomen. Bij arrest van dit hof van 11 december 2018 is voormeld vonnis bekrachtigd en het meer of anders gevorderde afgewezen.

In de procedure in eerste aanleg met zaaknummer C/03/271748 / FA RK 19-4379 de vader bij inleidend verzoek van 28 november 2019 verzocht om – kort en zakelijk weergegeven – hem vervangende toestemming te verlenen tot erkenning van [minderjarige 2] en [minderjarige 3] en vaststelling van een omgangsregeling tussen de vader en [minderjarige 2] en [minderjarige 3] , die – kort gezegd – de rechtbank juist acht.
Bij beschikking van 9 december 2019 heeft de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht een bijzondere curator ex artikel 1:212 BW benoemd.

Bij beschikking van 25 februari 2020 heeft de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht de vader vervangende toestemming verleend tot erkenning van [minderjarige 2] en [minderjarige 3] en een raadsonderzoek gelast naar de omgang tussen de vader en [minderjarige 2] en [minderjarige 3] .

Bij vonnis van 23 februari 2021 is de vader veroordeeld voor twee ernstige geweldsdelicten richting (goederen van) de moeder en richting een derde, gepleegd tijdens zijn proeftijd. De vader is een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd voor de duur van 45 maanden, met aftrek van voorarrest. In de periode 2021 tot april 2023 heeft de vader in detentie gezeten.

De delicten betroffen een gewelddadige beroving van een destijds negenenzeventigjarige vrouw in mei 2019 en het zich met geweld (door het vernielen van een rolluik en een raam) toegang verschaffen tot de woning van moeder in oktober 2019, waarbij de kinderen in de woning aanwezig waren.

In de procedures in eerste aanleg met beide zaaknummers heeft de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht bij beschikking van 25 oktober 2021 bepaald dat een BOR zal plaatsvinden middels [instantie 1] (BOR, niveau 2) en de contacten tussen [minderjarige 1] en de vader, voorlopig, totdat daarover nader door de rechtbank wordt beslist, zullen plaatsvinden onder professionele begeleiding van [instantie 1] , waarbij de BOR-professional de regie over de contacten heeft, en waarbij aanvankelijk zal moeten worden ingezet op laagdrempelige contacten op afstand tussen de vader en [minderjarige 1] , en statusvoorlichting aan de tweeling, [minderjarige 2] en [minderjarige 3] , waarna vervolgens zal moeten worden bekeken of het mogelijk is om de tweeling bij de contacten (op afstand) tussen de vader en [minderjarige 1] te betrekken, als onder 5 van die beschikking overwogen.

Daarbij is de raad verzocht om uiterlijk acht maanden na deze beschikking het eindrapport van de BOR bij de rechtbank in te dienen en direct na afloop of beëindiging van de BOR, indien de raad dat noodzakelijk acht, onderzoek te doen naar en te rapporteren en adviseren om de voorliggende verzoeken betreffende de omgang.

Op 2 april 2023 is de vader voorwaardelijk in vrijheid gesteld. Eén van de voorwaarden luidt dat de vader op geen enkele wijze (direct of indirect) contact met de moeder heeft of zoekt. Hij mag zich ook niet bevinden in de plaats [woonplaats moeder] .

Later, medio 2014, is de voorwaarde gewijzigd, in die zin dat de vader zich niet in het huis van de moeder mag bevinden.

In de procedures in eerste aanleg met beide zaaknummers heeft de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht bij beschikking van 3 mei 2023 bepaald dat de contacten tussen de minderjarigen [minderjarige 1] , [minderjarige 2] en [minderjarige 3] en de vader voorlopig, totdat daarover nader wordt beslist, zullen plaatsvinden in het kader van een BOR 2 onder volledige leiding en regie van de professionals van [instantie 1] , waarbij aanvankelijk zal moeten worden ingezet op eventuele verdere statusvoorlichting aan de tweeling, [minderjarige 2] en [minderjarige 3] , en laagdrempelige contacten op afstand tussen de vader en de kinderen.

De rechtbank heeft daarbij bepaald dat de moeder een dwangsom verbeurt van € 250,- voor iedere keer na betrekening van deze beschikking dat zij niet meewerkt aan de omgangsregeling(en) als hiervoor beschreven, met een maximum aan eventueel te verbeuren dwangsommen van € 7.500,-.

Daarbij is de raad verzocht om uiterlijk acht maanden na deze beschikking het eindrapport van de BOR bij de rechtbank in te dienen en direct na afloop of beëindiging van de BOR, indien de raad dat noodzakelijk acht, onderzoek te doen naar en te rapporteren en adviseren om de voorliggende verzoeken betreffende de omgang.

De raad heeft in zijn rapport van 14 december 2023 ter zake omgang geadviseerd om – kort gezegd – ten aanzien van [minderjarige 1] middels een BOR II regeling toe te werken naar een structurele contactregeling waarbij [minderjarige 1] om de twee weken in het weekend een dag van 09.00 uur tot 17.00 uur bij de vader verblijft, waarbij een gezinsvoogd regie voert en tevens kan inschatten welke gewenste opbouw en ondersteuning vanuit de hulpverlening nodig is om het uiteindelijke doel van een dag per twee weken omgang te bepalen.

De raad is ook van mening dat een BOR II nodig is om te komen tot een passende opbouw van contact en omgang van de tweeling met de vader, omdat kader en regie nodig zijn om het contact tussen [minderjarige 2] en [minderjarige 3] en de vader mogelijk te maken en om concreet in beeld te brengen wat vaders pedagogische mogelijkheden zijn in contact met hen, hoe vader kan groeien in zijn vaderrol ten opzichte van de tweeling en uiteindelijk de vraag welke structurele contactregeling in het belang van hen is.

In de procedures in eerste aanleg met beide zaaknummers heeft de rechtbank Limburg, zittingsplaats Maastricht , in de bestreden beschikking van 14 augustus 2024 bepaald dat [minderjarige 1] en de vader met ingang van 24 augustus 2024, voorlopig, totdat daarover nader wordt beslist, omgang met elkaar hebben om de twee weken op zaterdag, de eerste vier weken van 13.00 uur tot 17.00 uur en daarna van 09.00 uur tot 17.00 uur. De ouders dienen ervoor zorg te dragen dat zij elkaar bij de overdrachtsmomenten niet treffen.

Daarnaast is bepaald dat de contacten tussen [minderjarige 2] en [minderjarige 3] en de vader voorlopig, tot dat daarover nader wordt beslist, zullen plaatsvinden in het kader van een BOR II onder volledige leiding en regie van de professionals voor de duur van acht maanden te rekenen vanaf de datum van de beschikking.

De rechtbank heeft daarbij bepaald dat de moeder een dwangsom verbeurt van € 250,- voor iedere keer na betrekening van deze beschikking dat zij niet meewerkt aan de omgangsregeling(en) als hiervoor beschreven, met een maximum aan eventueel te verbeuren dwangsommen van € 7.500,-.

Daarbij is de raad verzocht om uiterlijk acht maanden na deze beschikking het eindrapport van de BOR bij de rechtbank in te dienen en direct na afloop of beëindiging van de BOR, indien de raad dat noodzakelijk acht, onderzoek te doen naar en te rapporteren en adviseren om de voorliggende verzoeken betreffende de omgang.

De standpunten

De moeder voert, samengevat, het volgende aan.

In het raadsrapport van 14 december 2023 staan veel tegenstrijdigheden en is (de reden van) de detentie van de vader onderbelicht gebleven. De vader was gedetineerd, als recidivist, vanwege het plegen van zwaar geweld richting een persoon, als ook het intrappen van de deur en een rolluik bij de moeder. De vader tracht zijn gedrag (agressief gedrag richting de moeder en de kinderen en het niet houden aan straat- en contactverboden) steeds goed te praten door de moeder verwijten te maken. Ondanks een strafrechtelijke veroordeling en langdurige detentie is hij toch van mening dat een straat- en contactverbod onterecht zijn opgelegd en dat hij te pas en te onpas bij de moeder aan de deur kan verschijnen. Hij neemt daarbij vrienden mee, hetgeen zeer bedreigend is. De vader laat zich geregeld dreigend uit richting de moeder en de (andere) kinderen (van de moeder. De vader blijft zich richten op de moeder en neemt geen enkele verantwoording voor zijn eigen gedrag. Hij draait het zelfs om en beweert dat hij het slachtoffer is. Na de uitspraak van de rechtbank Limburg van 14 augustus 2024 is de vader direct opnieuw naar het huis van moeder gegaan. Opnieuw heeft hij zowel de moeder en de kinderen angst aangejaagd door te schelden en hard op de deur te bonzen. Hij heeft zich hierbij niet gehouden aan de aanwijzing van de rechtbank dat er geen contact tussen de ouders dient plaats te vinden.

In genoemd raadsrapport en ook overigens in het dossier is er geen ruimte voor de moeder als slachtoffer van huiselijk geweld. Er was tussen de ouders sprake van een gewelddadige relatie waaruit zij moeilijk kon loskomen. De vader maakte zich schuldig aan huiselijk geweld en verbale vernedering, ook in het bijzijn van de minderjarige kinderen. Het is hierbij zinloos en onterecht om naar de moeder te wijzen als oorzaak van de spanningen tussen de ouders. Er wordt beschreven dat de moeder de kinderen bij de vader weg zou houden en controle wil houden over het contact. De moeder en de kinderen zouden echter beschermd moeten worden tegen de vader als slachtoffers van huiselijk geweld. Ook door de politie wordt de moeder niet gezien: als zij melding of aangifte komt doen van de misdragingen van de vader, wordt haar verweten ‘dat zij dan ook maar de omgang moet nakomen’. De ernst van vaders gedragingen wordt niet serieus genomen. Er wordt door de betrokken professionals begripvol geschreven en gedacht over het feit dat de vader bij de moeder (met vrienden en op agressieve wijze) aan de deur van de moeder verschijnt. De raad zegt bovendien dat de vader niet meer agressief is, en hij wordt er niet op aangesproken dat hij recent nog de ruit van de moeder heeft ingeslagen. De agressie van de vader wordt omschreven als een gevolg van de situatie, maar met de agressie is het begonnen en de agressie is de rode draad in het verhaal.

De rechtbank heeft ten onrechte een omgangsregeling vastgesteld ten aanzien van [minderjarige 1] waarbij er geen of nauwelijks sprake is van opbouw en er geen sprake is van professionele begeleiding en ondersteuning, terwijl de raad daartoe uitdrukkelijk en gemotiveerd heeft geadviseerd. In de bestreden beschikking wordt daar niet eens op in gegaan. Daarnaast is op dit moment een omgangsregeling niet in het belang van de drie kinderen. Ten onrechte is er onder meer geen rekening mee gehouden dat [minderjarige 1] haar vader niet of nauwelijks heeft gezien, zij zelf slachtoffer is van het geweld en bovendien steeds getuige is (geweest) van de ruzies en het agressieve gedrag van de vader. Daarnaast is er geen enkel zicht op de mogelijkheden van de vader wat betreft agressieregulatie en pedagogische vaardigheden. De rechtbank heeft ten aanzien van de tweeling een BOR-2 traject opgelegd zonder te motiveren en toe te lichten wat hierin wordt verwacht en welke organisatie dit zal moeten doen. Het wantrouwen van de moeder richting hulpverlening en overheid is inmiddels groot. En dit is begrijpelijk, gelet op haar ervaringen tot nu toe.

Onder de omstandigheden is een dwangsom niet gerechtvaardigd. De dwangsommen zijn opgelegd zonder hoor en wederhoor toe te passen. Het was bovendien niet aan de moeder te wijten dat het BOR traject geëindigd is. Dit was vanwege het geweldsincident dat op 3 september 2023 heeft plaatsgevonden. Ondanks alles heeft de moeder meegewerkt aan het BOR-traject waarbij zij de hoop heeft gehad dat de vader positief veranderd zou zijn. Na een toevallige ontmoeting met de vader heeft de moeder opnieuw geprobeerd om normaal contact met de vader vorm te geven. Dit heeft al snel geleid tot een heftig conflict waar de kinderen bij waren. De moeder wijst erop dat de agressie van de vader niet voortkwam uit het feit dat hij de kinderen miste – hij had juist op dat moment contact met de kinderen – maar omdat het hem niet aanstond hoe [minderjarige 1] zijn vragen beantwoorde. Na het stopzetten van het BOR traject is er lang gewacht op een rapport van de raad en op een beslissing van de rechtbank. Daarvan kan de moeder eveneens geen verwijt worden gemaakt. Bovendien is sprake van een precaire en mogelijk onveilige situatie voor de minderjarigen en met name [minderjarige 1] . Daarnaast worden de minderjarigen en de alleenstaande moeder met vijf thuiswonende kinderen (die de veiligheid van haar kinderen dient te waarborgen en waarover de rechtbank geen recente informatie had) door de dwangsom onevenredig hard geraakt, waardoor er een noodtoestand zal ontstaan.

De vader voert, samengevat, het volgende aan.

De moeder speelt voor eigen rechter. Zij houdt zich niet aan de door de rechtbank bepaalde

Omgangsregeling. Zij onthoudt ten onrechte de kinderen het contact met hun vader. Zij waant zich onaantastbaar. De moeder is zeer wispelturig in haar gedrag. Dat is absoluut niet in het belang van de kinderen. De vader heeft de moeder en de kinderen niets aangedaan. Er had ook geen bemiddeling of begeleide omgang hoeven plaatsvinden. De ouders hebben elkaar niet toevallig ontmoet in september 2023, toen het incident heeft plaatsgevonden. Dat was afgesproken tussen de ouders. De moeder had op dat moment gewoon met de kinderen kunnen vertrekken; zij is niet uit het huis gevlucht.

Vervolgens heeft de raad een rapport uitgebracht op 15 december 2023 waarin wederom is geadviseerd om omgang te laten plaatsvinden tussen de vader en de kinderen. Partijen hebben de gelegenheid gehad om schriftelijk te reageren op het rapport van de raad. De moeder onderbouwt allerminst dat het rapport december 2023 onjuistheden zou bevatten. De vader betwist uitdrukkelijk dat er sprake was van een gewelddadige relatie. De relatie tussen partijen kenmerkte zich door aantrekken en afstoten, maar niet door geweld, zeker niet tegen de kinderen. Partijen hebben samen nota bene drie kinderen. De moeder heeft de vader ook toegestaan om met [minderjarige 1] naar de bioscoop te gaan en ook nu werkt zij mee met begeleide omgang onder regie van de GI. De vader ziet niet in waarom de moeder dat zou doen als zij zoveel angst heeft voor de vader. De contacten onder begeleiding lopen overigens heel goed. Er is een ontspannen contact. De begeleider heeft aangegeven dat hij niet inziet waarom de begeleiding nodig is.

De vader heeft al diverse malen aangegeven dat hij in gesprek wil komen met de moeder maar de moeder weigert. Als de vader niet aan de voorwaarden van de moeder voldoet, zoekt zij het conflict op. De vader is overgeleverd aan het wispelturige gedrag van de moeder. De moeder beïnvloedt de kinderen, die hem agressief benaderen, door verf op zijn gezicht te spuiten en op straat te bedreigen.

De vader wil zijn kinderen zien. Zijn gedrag is wellicht niet altijd handig te noemen, maar wel begrijpelijk. De vader vindt ook dat hij gegroeid is in hoe hij de dingen aanpakt. Hij komt niet meer aan de deur bij de moeder. Er is onlangs wel een ruit gesneuveld door toedoen van de vader, maar dat kwam doordat hij te hard op het raam had geklopt. De vader erkent ook dat hij teksten op de muur van de woning van de moeder heeft gespoten, maar dat was om de kinderen te laten weten dat de vader ze mist, zoals “papa mist jullie en houdt van jullie”. Hij heeft geen ‘gekke’ dingen op de muur gespoten.

De moeder suggereert ten onrechte dat de raad en de rechter zonder meer de vader volgen. De rechtbank heeft wel degelijk met de omstandigheden en gedragingen van zowel de vader als de moeder rekening gehouden.

De vader heeft ook een voorstel gedaan richting de moeder om de overdracht van [minderjarige 1] te regelen maar de moeder reageert daar niet op. Het is dan ook wel degelijk aan de moeder te wijten dat de omgang niet van de grond komt. Dat is ook expliciet benoemd door de rechter in kort geding in het vonnis van 4 december 2024. De [instantie 2] kan evenmin met de moeder in contact komen, waardoor de BOR regeling met de tweeling niet tot stand komt.

Helaas heeft de dwangsom geen effect gehad. De moeder weigert nog altijd om de omgang te laten plaatsvinden. Helaas is er nog geen mogelijkheid geweest om de dwangsom te innen. Er is beslag gelegd op de uitkering van de moeder. De moeder is gehouden mee te werken aan de tenuitvoerlegging van de bestreden beschikking, aangezien de beschikking uitvoerbaar bij voorraad is verklaard en de moeder niet heeft verzocht om de uitvoerbaarheid bij voorraad te schorsen. De moeder heeft allerminst onderbouwd dat er een noodsituatie zal ontstaan en bovendien kan de moeder een eventuele noodsituatie voorkomen door haar medewerking te verlenen. Ook in kort geding is de vordering van de moeder om de dwangsom op te heffen/te matigen, afgewezen.

Bij verweerschrift in incidenteel hoger beroep heeft de moeder, samengevat, het volgende aangevoerd.

In de eerste plaats heeft de moeder hoger beroep ingesteld tegen de beslissing van de rechtbank van 14 augustus 2024. Deze beslissing is tot stand gekomen in een langlopende bodemprocedure waarin voor het laatst een zitting is geweest in juli 2021 en geen verweertermijn is gegeven ten aanzien van de nieuwe verzoeken van de vader tot het opleggen van een dwangsom. Daarnaast is sprake van een ondeugdelijk rapport van de raad.

In de periode dat de zitting plaats had in juli 2021 zat de vader een langdurige gevangenisstraf uit, onder meer vanwege het vernielen van een rolluik aan de deur van moeder en huisvredebreuk. Ondanks een daaropvolgend straatverbod heeft vader zich op agressieve wijze aan de deur van de moeder begeven en blijft hij daarmee doorgaan tot de dag van vandaag. Onlangs heeft dit geleid tot het inslaan van een ruit en het (wederom) bekladden van de woning van de moeder. Inmiddels ligt er een vijfde rapport van de raad met wederom een ander advies. De moeder herhaalt haar standpunt dat het niet aan haar te wijten is dat de BOR niet tot stand kwam, maar dat dit het gevolg was van het geweldsincident op 3 september 2023.

Daarnaast zijn de gevolgen van de lijfsdwang te groot en voldoet dit niet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. De moeder heeft naast de drie kinderen van partijen nog meer thuiswonende kinderen. Zij kunnen niet goed opgevangen worden. Bovendien moet niet onderschat worden welk effect dit zal hebben op de kinderen en de manier waarop zij naar hun vader zullen kijken.

De raad heeft tijdens de mondelinge behandeling, samengevat, het volgende geadviseerd.

De raad is het niet eens met de bestreden beschikking. Er is zoveel tumult ontstaan tussen de ouders dat de raad het inmiddels noodzakelijk acht dat de omgang tussen de vader en de drie kinderen tot stand komt in het kader van een BOR III traject.

De raad adviseert in ieder geval geen lijfsdwang op te leggen, gezien de impact daarvan op alle kinderen in het gezin van de moeder.

Via een andere route, een BOR, is het contact tussen de kinderen en de vader weer op gang gekomen. Positief is dat de moeder meewerkt aan deze contacten. Opvallend is dat de moeder in het verleden blijft hangen. Hoewel het invoelbaar is dat het intimiderend is als de vader een ruit kapot maakt, en het niet goed te praten is dat hij het huis van de moeder bekladt, gaan er ook dingen beter. De problemen zitten ook voor een deel in de dynamiek tussen de ouders.

In de begeleiding dient geïnvesteerd te worden zodat de ouders op een gegeven tot een normale overdracht kunnen komen. Lijfsdwang is daarbij niet helpend. Het is ook de vraag of dwangsommen effectief zijn. Het schaadt alle kinderen als er meer druk op komt te liggen. De raad zou eigenlijk willen zien dat de gezinsvoogd aan de slag kan en dat de dwangsom ervan af wordt gehaald.

Wettelijk kader