Rechtbank Rotterdam 09-07-2025, ECLI:NL:RBROT:2025:9724

Het dossier bestaat uit de volgende processtukken:

• het tussenvonnis van 29 mei 2024 en de daarin genoemde stukken;

• de akte uitlaten bewijslevering van [gedaagde] ;

• het e-mailbericht van Van Rijn Bewind van 6 september 2024 dat [naam 1] niet in staat is om een getuigenis af te leggen, met bijlagen;

• het proces-verbaal van het door de rechtbank op 1 oktober 2024 afgelegde bezoek aan [naam 1] in het verpleeghuis;

• het proces-verbaal van het op 17 oktober 2024 gehouden getuigenverhoor;

• het proces-verbaal van het op 23 januari 2025 gehouden getuigenverhoor en de door partijen overgelegde stukken;

• de aanvullende bijlage 16 van de zijde van Van Rijn Bewind;

• de conclusie na enquête van Van Rijn Bewind;

• de conclusie na enquête van [gedaagde] .

[gedaagde] heeft in de jaren voorafgaand aan de ondercuratelestelling van [naam 1] (per 21 februari 2023) voor hem gezorgd. De zorg bestond uit het verrichten van huishoudelijke taken, boodschappen doen, koken, de hond uitlaten en de lichamelijke verzorging van [naam 1] . [gedaagde] ontving geen loon of vergoeding voor het werk wat zij voor [naam 1] deed. Wel heeft [naam 1] in de periode van 15 juli 2020 tot en met 3 december 2021 grote geldbedragen aan [gedaagde] geschonken. Van Rijn Bewind eist in deze procedure dat [gedaagde] dat terugbetaalt op grond van misbruik van omstandigheden.

In het tussenvonnis van 29 mei 2024 is overwogen dat voldoende feiten en omstandigheden zijn gesteld waaruit volgt dat de schenkingen die [naam 1] tussen 15 juli 2020 en 3 december 2021 van in totaal € 98.039,70 aan [gedaagde] heeft verricht, onder misbruik van omstandigheden hebben plaatsgevonden en dat [gedaagde] met haar handelen de totstandkoming daarvan heeft bevorderd. De schenkingen zijn dan ook in beginsel vernietigbaar.

Gelet op het bewijsregime van artikel 7:176 BW is [gedaagde] vervolgens in de gelegenheid gesteld om te bewijzen dat de schenkingen niet door misbruik van omstandigheden tot stand zijn gekomen. Om aan deze bewijsopdracht te voldoen heeft [gedaagde] zichzelf, haar dochter ( [naam 2] ), [naam 3] (sociaal psychiatrisch verpleegkundige) en [naam 4] (huisarts) als getuigen laten horen en zij heeft nadere stukken ingediend.

Getuige [gedaagde] heeft – verkort en zakelijk weergegeven – het volgende verklaard:

Getuige [naam 4] (huisarts) heeft – verkort en zakelijk weergegeven – het volgende verklaard:

Getuige [naam 3] (sociaal psychiatrisch verpleegkundige) heeft geen inhoudelijke verklaring afgelegd omdat zij een beroep heeft gedaan op haar functioneel verschoningsrecht.

Getuige [naam 2] (dochter van [gedaagde] ) heeft – verkort en zakelijk weergegeven – het volgende verklaard:

In het door [gedaagde] overgelegde rapport van 7 februari 2021 opgesteld door (onder andere) [naam 3] wordt onder meer het volgende vermeld:

In het door Van Rijn Bewind overgelegde schrijven van [naam 7], specialist ouderengeneeskunde, d.d. 9 augustus 2022 wordt onder meer het volgende vermeld:

Geoordeeld wordt dat [gedaagde] niet is geslaagd in haar bewijsopdracht. Hierna wordt uitgelegd waarom dat zo is.

[gedaagde] is een partijgetuige in de zin van artikel 164 (oud) Rv. De verklaring van een partijgetuige kan omtrent de door haar te bewijzen feiten geen bewijs in haar voordeel opleveren, tenzij de verklaring strekt ter aanvulling van onvolledig bewijs. Hoewel de beperkte bewijskracht van een partijgetuigeverklaring per 1 januari 2025 is afgeschaft, geldt – ingevolge het overgangsrecht – het voorheen in de wet bepaalde (artikel 164 lid 2 oud Rv) over de partijgetuige in deze zaak nog altijd, omdat de dagvaarding vóór januari 2025 is uitgebracht. [gedaagde] dient daarom over steunbewijs te beschikken, in die zin dat voldoende aanvullende bewijzen voorhanden moeten zijn die zodanig sterk zijn en zodanige essentiële punten betreffen, dat zij de partijverklaring van [gedaagde] voldoende ondersteunen en geloofwaardig maken. De rechtbank is in haar oordeel ten aanzien van de getuigenverklaring van [naam 2] vrij in haar bewijswaardering. Daarbij is wel van betekenis dat [naam 2] , als dochter van [gedaagde] , net als [gedaagde] zelf een direct belang heeft bij de uitkomst van deze procedure. De rechtbank zou overigens bij toepassing van het nieuwe bewijsrecht niet tot een ander oordeel zijn gekomen.

De getuigenverklaring van [gedaagde] is grotendeels een bevestiging van de omstandigheden die door Van Rijn Bewind zijn gesteld wat betreft haar verzorgende en administratieve taken voor [naam 1] , zijn buitensporige alcoholgebruik, zijn afhankelijkheid van [gedaagde] , het feit dat zij beschikte over de pinpas en pincode van [naam 1] én dat zij zowel met als zonder [naam 1] bij de pinautomaat geld heeft opgenomen van de bankrekening van [naam 1] . Dat [naam 1] volgens [gedaagde] ‘nou eenmaal’ een persoon was die niet om goede verzorging gaf en volgens haar welbewust zijn geld aan haar wilde weggeven, legt onvoldoende gewicht in de schaal om te kunnen oordelen dat de schenkingen niet onder misbruik van omstandigheden tot stand zijn gekomen. Ook de omstandigheid dat [naam 1] geld zou hebben geschonken aan de kerk, betekent niet dat de schenkingen aan [gedaagde] niet vernietigbaar zijn.

De rechtbank kent geen waarde aan de getuigenverklaring van [naam 2] toe. Hetgeen zij heeft verklaard over de fysieke en geestelijke toestand van [naam 1] alsmede zijn woonomgeving tot en met maart 2023 wijkt zo sterk af van hetgeen objectieve derden hierover hebben beschreven in het medisch dossier – in het bijzonder het rapport van 9 augustus 2022, dat haar verklaring niet geloofwaardig wordt geacht.

De getuigenverklaring van huisarts [naam 4] bevat niet zodanige essentiële punten die maken dat zijn getuigenverklaring kan dienen als bewijs ten voordele van [gedaagde] . [naam 4] bevestigt namelijk juist de verregaande verwaarlozing, de cognitieve beperkingen en de afhankelijkheid van [naam 1] ten opzichte van [gedaagde] . Volgens [naam 4] zijn de cognitieve beperkingen bij [naam 1] ontstaan door alcoholgebruik wat resulteerde in ontremd en teruggetrokken gedrag. Ook was volgens [naam 4] sprake van initiatiefarmoede bij [naam 1] en kon hij alleen thuis wonen met verzorging. [naam 4] vond dat [naam 1] en [gedaagde] elkaar in de tang hadden waarmee hij de afhankelijkheidspositie van [naam 1] ten opzichte van [gedaagde] bevestigt.

Afgaande op de overgelegde medische stukken die een periode van jaren beslaan, lijkt sprake geweest te zijn van een steeds verdergaande verslechtering van de (geestelijke) gezondheid en persoonlijke situatie van [naam 1] . Er was sprake van een alcoholverslaving, ernstige verwaarlozing, een neurocognitieve stoornis en uiteindelijk is geconstateerd dat sprake is van functioneren op dementieel niveau, zoals vastgelegd in het rapport van de specialist ouderengeneeskunde. Dit is niet van de één op de andere dag ontstaan, maar is een proces van langere tijd geweest. Dat op 9 augustus 2022 aanleiding bestond voor een gedwongen opname en door de betrokken arts werd beoordeeld dat [naam 1] wilsonbekwaam was, betekent niet dat in de periode daarvóór geen sprake kan zijn geweest van misbruik van omstandigheden. Daarnaast volgt, anders dan [gedaagde] betoogt, uit het rapport van [naam 3] van 7 februari 2021 niet dat [naam 1] toen wél wilsbekwaam was. Dit staat er immers niet. Er is door haar wel gerapporteerd dat sprake is van een neurocognitieve stoornis en een stoornis in alcoholgebruik, hetgeen [naam 4] heeft bevestigd.

De rechtbank is dan ook van oordeel dat [gedaagde] niet is geslaagd in haar bewijsopdracht. Zij heeft niet bewezen dat de schenkingen niet onder invloed van misbruik van omstandigheden hebben plaatsgevonden.

Het voorgaande heeft tot gevolg dat vast komt te staan dat de schenkingsovereenkomsten tussen [naam 1] en [gedaagde] tot stand zijn gekomen door misbruik van omstandigheden. Het beroep van Van Rijn Bewind op vernietiging van de schenkingsovereenkomsten slaagt hierdoor en [gedaagde] moet de aan haar geschonken bedragen van in totaal € 98.039,70 uit hoofde van onverschuldigde betaling aan Van Rijn Bewind terugbetalen.

De proceskosten komen voor rekening van [gedaagde] , omdat zij ongelijk krijgt (artikel 237 Rv) . De kantonrechter begroot de kosten die [gedaagde] aan Van Rijn Bewind moet betalen op € 107,32 aan dagvaardingskosten, € 625,- aan griffierecht, € 6.070,- aan salaris voor de gemachtigde (5 punten x € 1.214,-) en € 178,- aan nakosten. Dat is in totaal € 6.980,32. Hier kan nog een bedrag bij komen als dit vonnis wordt betekend.

Dit vonnis wordt uitvoerbaar bij voorraad verklaard, omdat Van Rijn Bewind dat eist en [gedaagde] daar geen bezwaar tegen heeft gemaakt (artikel 233 Rv) . Dat betekent dat het vonnis meteen mag worden uitgevoerd, ook als één van de partijen aan een hogere rechter vraagt om de zaak opnieuw te beoordelen.

vernietigt de overeenkomsten van schenking voor een totaal van € 98.039,70;

veroordeelt [gedaagde] om binnen twee weken na betekening van dit vonnis aan Van Rijn Bewind te betalen € 98.039,70 met de wettelijke rente zoals bedoeld in artikel 6:119 BW over dat bedrag vanaf de datum van de betreffende schenking tot de dag dat volledig is betaald;

veroordeelt [gedaagde] in de proceskosten, die aan de kant van Van Rijn Bewind worden begroot op € 6.980,32;

verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad;

wijst al het andere af.