Gerechtshof Amsterdam 01-07-2025, ECLI:NL:GHAMS:2025:1692

De zaak gaat over de vaststelling van het ouderschap van [naam 3] , overleden [in] 2021 te [plaats B] (hierna: de man), ten aanzien van [verweerder] .

[verzoeker] is op 5 augustus 2024 in hoger beroep gekomen van de bestreden beschikking.

[verweerder] heeft op 13 december 2024 een verweerschrift ingediend.

[naam 2] heeft op 13 december 2024 een reactie op het beroepschrift ingediend.

Het hof heeft daarnaast de volgende stukken ontvangen:

- een bericht van de zijde van [verzoeker] van 5 augustus 2024 met bijlage,

- een bericht van de zijde van [verzoeker] van 17 september 2024 met bijlage, en

- een bericht van de zijde van [verzoeker] van 6 februari 2025 met bijlage.

De zitting heeft op 12 februari 2025 plaatsgevonden. Daarbij waren aanwezig:

- [verzoeker] , bijgestaan door zijn advocaat,

- [verweerder] , bijgestaan door zijn advocaat,

- [naam 1] , en

- [naam 2] .

Na de zitting is van de kant van [naam 2] een bericht van 14 maart 2025 binnen gekomen, waarin mr. Van Meijl zich stelt in plaats van mr. Neutenboom-van Asselt.

[verweerder] is [in] 1993 te [plaats A] geboren uit [naam 4] (hierna: de moeder).

De man is de juridische vader van [naam 1] , [naam 2] , [verzoeker] en wijlen [naam 5] te [plaats C] (hierna: [naam 5] ). [naam 5] is overleden [in] 2002.

De man is [in] 2021 overleden.

Uit DNA-verwantschapsonderzoek van Verilabs (rapport van 30 januari 2023) is gebleken dat er een waarschijnlijkheid is van meer dan 99.997% dat [naam 1] dezelfde biologische vader heeft als [verweerder] . Hieruit volgt dat de man met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de biologische vader is van [verweerder] .

De man had de Nederlandse nationaliteit. De moeder heeft de Amerikaanse nationaliteit. Ten tijde van het overlijden van de man hadden de man, [verweerder] en de moeder hun gewone verblijfplaats in Nederland.

De rechtbank heeft in de bestreden beschikking, voor zover hier van belang, op het verzoek van [verweerder] , het ouderschap van de man ten aanzien van [verweerder] vastgesteld.

[verzoeker] verzoekt de bestreden beschikking te vernietigen en opnieuw rechtdoende het verzoek van [verweerder] af te wijzen.

[verweerder] verzoekt het hoger beroep ongegrond te verklaren, althans – naar het hof begrijpt – de verzoeken van [verzoeker] in hoger beroep als ongegrond en onbewezen af te wijzen, althans zijn beroep te verwerpen, althans de bestreden beschikking te bekrachtigen en in stand te laten, en [verzoeker] te verwijzen in de kosten van het hoger beroep.

De rechtbank heeft op goede gronden geoordeeld dat de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft om te oordelen over het verzoek van [verweerder] . Tegen het oordeel van de rechtbank dat op het verzoek Nederlands recht van toepassing is, is geen grief gericht, zodat ook het hof daarvan zal uitgaan.

Uit artikel 1:207 lid 1 aanhef en sub b van het Burgerlijk Wetboek (BW) volgt dat op verzoek van het kind het ouderschap van een persoon, ook indien deze is overleden, door de rechtbank kan worden vastgesteld op de grond dat deze de verwekker is van het kind of op de grond dat deze als levensgezel van de moeder ingestemd heeft met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg kan hebben gehad.

[verzoeker] stelt dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de man de verwekker is van [verweerder] . De man is weliswaar de biologische vader van [verweerder] , maar uit de omstandigheden blijkt dat hier enkel sprake is geweest van donorschap. [verzoeker] zet zijn vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de verklaring van de moeder dat [verweerder] door geslachtsgemeenschap tussen de man en haar verwekt is, omdat in het verzoek van [verweerder] aan de rechtbank wordt gesproken over een donorschap van de man. Ook zijn de moeder en [verweerder] geen procedure tot vaststelling vaderschap gestart toen de man nog in leven was, terwijl zij dat wel hadden kunnen doen. Het bezoek van [verweerder] aan de man, tijdens diens ziekbed, heeft kennelijk noch voor [verweerder] noch voor de man aanleiding gevormd voor het formaliseren van het vaderschap. De man kan nu geen tegenbewijs meer leveren, waardoor [verzoeker] in een onredelijke bewijspositie is gebracht. [verzoeker] heeft in de procedure aannemelijk gemaakt dat vraagtekens kunnen worden gezet bij een natuurlijk verwekkerschap. Dit alles maakt dat de bewijslast moet worden omgekeerd. Verder wijst [verzoeker] op de verklaringen van [verzoeker] , zijn moeder en [naam 2] waarin volgens hem wordt bevestigd dat de man heeft verteld dat hij de moeder heeft geholpen met het krijgen van een kind. Uit een brief van de man aan de moeder blijkt bovendien dat zij de afspraak hadden gemaakt dat het niet de bedoeling was om [verweerder] in te lichten over het biologisch vaderschap. Verder blijkt uit de kaartjes die de man aan [verweerder] heeft gestuurd dat de man geen vaderrol op zich wilde nemen, nu de kaartjes telkens met ' [naam 3] ' in plaats van 'papa' werden afgesloten. Ook blijkt uit het testament van de man dat [verweerder] niet via de natuurlijke weg is verwekt en dat de man enkel zaad heeft gedoneerd. De man heeft de drie kinderen die hij via de natuurlijke weg heeft verwekt namelijk opgenomen in zijn testament en [verweerder] niet. Dat er een persoonlijke betrekking zou hebben bestaan tussen de man en [verweerder] maakt het uitgangspunt dat een donor niet als verwekker wordt gezien niet anders. [verzoeker] heeft ook een financieel belang bij de uitkomst van de procedure. Zijn deel van de erfenis heeft hij nodig voor een (kostbare) studie. Indien de bestreden beschikking in stand blijft zal [verweerder] een gelijk deel van de erfenis ontvangen als [verzoeker] en [naam 2] .

[verweerder] betwist dat de man als bekende zaaddonor heeft gehandeld en daarom geen juridisch vaderschap op zich wilde nemen. [verzoeker] heeft geen donorcontract of andere documentatie overgelegd die zou wijzen op een donorafspraak tussen de man en de moeder. Daarnaast wordt in de brief van de man aan de moeder slechts gesproken over een afspraak tot geheimhouding; niets wijst erop dat de man uitsluitend als donor wilde optreden. De biologisch verwantschap tussen de man en [verweerder] staat vast. [verweerder] en de moeder hebben tijdens de zitting in eerste aanleg consistent verklaard dat [verweerder] via de natuurlijke weg is verwekt. [verzoeker] heeft geen bewijs geleverd dat dit standpunt weerlegt, noch heeft hij de betrouwbaarheid van het DNA-onderzoek of de verklaringen effectief betwist. [verweerder] en zijn moeder hebben met de overlegging van verklaringen, kaarten, foto’s en de aanwijzing van de man als voogd in het testament van de moeder aangetoond dat de man niet slechts een bekende zaaddonor kan zijn geweest, maar wel degelijk een biologische vader die ook daadwerkelijk een relatie met [verweerder] heeft beoogd. Verder bepaalt artikel 4:63 BW dat een kind, mits juridisch vaderschap wordt vastgesteld, recht heeft op zijn legitieme portie, ongeacht testamentaire bepalingen. [verweerder] betwist dat hij deze procedure enkel is gestart vanwege financiële motieven. Hij is er altijd transparant over geweest dat hij erkenning van zijn afstamming nastreeft. Bovendien meent hij dat de keuze om de procedure na het overlijden van de man te starten juridisch legitiem is en niets afdoet aan de validiteit ervan.

[naam 1] heeft ter zitting in hoger beroep verklaard dat hij vanaf zijn achttiende jaar sporadisch contact heeft gehad met de man. Hij wist tot de begrafenis van de man van het bestaan van sommige broers niet af. Verder kan hij geen inzicht geven of er bij [verweerder] sprake is geweest van donorschap. De mening van [naam 1] is neutraal en niet gekleurd, omdat zijn deel van de nalatenschap in het testament is vastgelegd. Hij krijgt als legitieme portie ongeveer € 50.000 (een zesde van de nalatenschap van de man) en daarom zijn er voor hem geen financiële gevolgen verbonden aan deze zaak.

[naam 2] heeft aangevoerd dat de man [verweerder] nooit (juridisch) heeft erkend als zijn zoon. De man wilde geen vaderrol op zich nemen en het bestaan van [verweerder] moest geheim blijven. Dat de man later cadeautjes heeft gegeven aan [verweerder] was uit vriendelijkheid en niet uit vaderschap. Toen de moeder haar afspraak met de man verbrak door [naam 2] op te zoeken op haar werk, heeft de man gezegd dat hij al het contact met de moeder wilde verbreken en was hij daarin resoluut. De man heeft altijd gezegd dat hij alleen zijn zaad wilde doneren om de moeder te helpen met haar kinderwens. De man noemt in zijn testament zijn vier kinderen bij naam en met de zinsnede ‘mijn overige kinderen’ verwijst hij logischerwijs naar de andere drie bij naam genoemde kinderen. Daarmee bedoelde hij niet het andere kind, [verweerder] . De man heeft [verweerder] tijdens zijn leven op afstand gehouden en het is nooit zijn bedoeling geweest om [verweerder] te erkennen, waardoor het scheef voelt als het ouderschap vastgesteld wordt. De man heeft altijd tegen [naam 2] gezegd dat sprake was van een donorrelatie. Bovendien heeft zij een WhatsApp-bericht ontvangen van [verweerder] waarin staat dat de moeder een kind wilde, maar dat zij dit niet van een vreemde donor wilde. De man heeft dit aangeboden tijdens een etentje met de moeder, mits [verweerder] niet zou weten wie zijn vader was.

[verzoeker] heeft ter zitting in hoger beroep verder nog aangevoerd dat hij er een financieel belang bij heeft dat het vaderschap van de man ten aanzien van [verweerder] niet wordt vastgesteld. Als het ouderschap wordt vastgesteld zal de nalatenschap van de man namelijk gedeeld moeten worden met [verweerder] . Dit gestelde belang staat aan vaststelling van het ouderschap echter niet in de weg. Het hof verwijst in dat verband naar HR 25 maart 2005 (ECLI:NL:HR:2005:AT0412), waarin onder verwijzing naar de parlementaire geschiedenis is geoordeeld dat uit artikel 1:207 lid 1 BW volgt dat voor de vaststelling van het vaderschap van een man niet méér is vereist dan dat deze de verwekker van het kind is. De wetgever heeft destijds met de wetswijziging tot uitdrukking gebracht het belang van het kind bij een vader zwaarder te laten wegen dan het belang van de verwekker om verstoken te blijven van enige relatie met het kind dat hij heeft verwekt (Kamerstukken II, 1996-1997, 24 649, nr. 6, p. 8). Ook heeft de wetgever daarbij stilgestaan bij de nadelige effecten voor andere kinderen van de vader (die hij wel heeft erkend), nu het kind onder meer deelt in de nalatenschap van zijn vader, gelijk de andere kinderen. In de afweging van de belangen van de betrokkenen in dit geheel prevaleren de belangen van het niet-erkende kind echter, omdat dit kind in principe aanspraak heeft op vestiging van de familierechtelijke betrekking (Kamerstukken II, 1996-1997, 24 649, nr. 6, p. 4). Het hof is dan ook van oordeel dat de hiervoor genoemde stelling van [verzoeker] niet leidt tot een andere beslissing. Gelet op al het voorgaande zal het hof de bestreden beschikking bekrachtigen en het verzoek van [verzoeker] afwijzen.

Het hof ziet, gelet op de aard van de procedure, geen aanleiding om [verzoeker] in de proceskosten te veroordelen, zoals [verweerder] heeft verzocht. Het hof zal dit verzoek dan ook afwijzen. De proceskosten zullen worden gecompenseerd, in die zin dat ieder de eigen kosten draagt.

Al het voorgaande leidt tot de volgende beslissing.