Gerechtshof 's-Hertogenbosch 11-03-2025, ECLI:NL:GHSHE:2025:650

‘Partijen zijn, na schorsing van de zitting en overleg, tot overeenstemming gekomen omtrent verdeling en verrekening aldus:

- dat de voormalige echtelijk woning van partijen, gelegen aan de [adres] te [plaats], wordt toebedeeld aan de man onder de verplichting om de thans bestaande, op de woning rustende hypothecaire schulden ter grootte van omstreeks € 609.000,00 geheel voor zijn rekening te nemen en als eigen schulden te voldoen en de vrouw ter zake te vrijwaren en voorts onder de verplichting om de hypotheekbank te verzoeken, de vrouw uit de hoofdelijke aansprakelijkheid voor genoemde schulden te ontslaan, en dit verzoek zo nodig jaarlijks te herhalen en de vrouw daarvan op de hoogte te brengen, alles met dien verstande dat de notariële overdracht pas zal plaatsvinden zodra genoemd ontslag uit de hoofdelijkheid heeft plaatsgevonden.’

de voormalige echtelijke woning aan de [adres] te [plaats] (hierna: de woning), is verkocht en op 15 oktober 2024 geleverd aan derden;

op diezelfde datum is namens de man conservatoir beslag gelegd, onder de notaris ten overstaan van wie de levering van de woning plaatsvond, op de verkoopopbrengst van de woning.

De procedure voor de rechtbank

De rechtbank heeft de proceskosten gecompenseerd in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt. Het eindvonnis is niet uitvoerbaar bij voorraad verklaard.

De procedure in hoger beroep

De rechtbank heeft daartoe als volgt heeft overwogen:

Het hof overweegt als volgt.

Als met de man wordt aangenomen dat partijen een overeenkomst van verdeling hebben, dan is die verdeling een rechtshandeling die de deelgenoten (hier de man en de vrouw) tot levering verplicht (HR 8 september 2017, ECLI:NL:HR:2017:2274, rov. 3.4.2). Tot levering van de woning aan de man is het echter niet gekomen. Sterker nog, in plaats van de verdeling die gevolgd zou moeten worden door een levering aan de man (met als gevolg een overgang van de woning), zijn partijen iets anders overeengekomen. Zij zijn het er namelijk over eens geworden (dit is in hoger beroep onbestreden) dat de woning moet worden verkocht (en geleverd) aan derden (resulterend in een overdracht van de woning). De (afspraak tot) verkoop is geen (overeenkomst van) verdeling in de zin van art. 3:182 BW. De woning is een zogenoemde eenvoudige gemeenschap (partijen waren met uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen gehuwd; bij de mondelinge behandeling voor dit hof hebben partijen ook eenstemmig verklaard dat de woning een eenvoudige gemeenschap is). Elk van partijen heeft een aandeel van 50% in de woning. Daardoor heeft elk van partijen hier ook recht op de helft van de verkoopopbrengst.

Hetgeen de man voorts aanvoert ter toelichting op zijn grief strekt ertoe dat, anders dan de rechtbank heeft beslist, partijen wél een verdeling zijn overeengekomen. Echter, ook als van een verdeling sprake zou zijn, doet dat aan hetgeen zojuist werd overwogen niet af.

De man beroept zich er ten slotte niet op dat toen partijen het in deze procedure, voor de rechtbank, eens werden over verkoop van de woning aan derden (in plaats van verdeling, met toedeling aan hem), hij heeft bedongen dat hem de verkoopopbrengst toekwam (en niet de vrouw). Zo’n aanspraak volgt ook niet uit hetgeen partijen in 2013 zijn overeengekomen omdat, naar zeggen van de man zelf, “de insteek” (mvg, pt. 28) van die regeling was dat de vrouw werd ontheven van het risico om met een restschuld te blijven zitten. Daarmee is niet gezegd dat partijen ook de situatie van een verkoopopbrengst hebben geregeld. Die situatie deed zich ook niet voor. De woning had toen juist, zoals de man onweersproken heeft gesteld (mvg, pt. 27) een onderwaarde, wat in 2013, naar algemeen bekend is, bij veel woningen het geval was. Een aanspraak van de man op de verkoopopbrengst volgt evenmin uit de omstandigheid, zo al juist, dat de vrouw de woning “als probleem van de man” zag (mvg, pt. 26) en zij toen, in 2013, ervan uitging dat de woning geen waarde vertegenwoordigde (mvg, pt. 29).

Overigens heeft de vrouw de stelling van de man dat zij in 2013 al hebben afgesproken dat de woning moet worden verkocht (als de vrouw niet kan worden ontslagen uit haar aansprakelijkheid) voldoende gemotiveerd betwist. Partijen gingen er volgens de vrouw juist van uit dat de man op enig moment in staat zou zijn om de vrouw te laten ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid en dat blijkt ook uit de zinsnede in de overeenkomst uit 2013 dat het verzoek om ontslag uit de aansprakelijkheid “zo nodig jaarlijks” (mva, pt. 13) zou worden herhaald.

Dat de man ten slotte het verschil tussen de situatie van onderwaarde en verkoopopbrengst “niet inziet” (mvg, pt. 26) maakt het voorgaande niet anders. Het bewijsaanbod van de man is niet voldoende specifiek en/of niet ter zake dienend, zodat het hof daaraan voorbijgaat. De slotsom van het voorgaande is dat de grief faalt.

Grief 2 (verkoopopbrengst van de woning)

(i) Waarde woning per 7 maart 2013

De vrouw voert hiertegen het volgende aan. Partijen hadden met de afspraak uit 2013 niet de bedoeling dat de vrouw geen aanspraak meer zou kunnen maken op haar deel van de overwaarde. Deze bedoelingen blijken evenmin uit bepaalde gedragingen van partijen of het nalaten hiervan. Zij heeft er met name nooit mee ingestemd noch bij de man het vertrouwen daartoe gewekt dat zij geen aanspraak zou willen of kunnen maken op haar deel van de overwaarde als op enig moment zou blijken dat de man geen uitvoering kon geven aan de afspraak dat de man het aandeel van de vrouw in meergenoemde woning in eigendom zou kunnen overnemen. Voor de verkoopopbrengst moet worden uitgegaan van het moment waarop de woning aan een derde in eigendom middels een daartoe op te maken notariële akte wordt overgedragen.

Het hof oordeelt als volgt. Zonder nadere toelichting, die ontbreekt, is niet in te zien wat de man bedoelt met “de overwaarde per de peildatum 7 maart 2013”. De man betoogt juist dat de woning “onder water stond” (mvg, pt. 28). Van een verdeling (dát legt de man hier aan zijn grief ten grondslag), is voorts geen sprake (zie hiervóór de overwegingen bij grief 1). Wat de man voor ogen staat met een “verdeling in feitelijk opzicht” is, bij gebreke van een voldoende nadere toelichting zijnerzijds, evenmin duidelijk. De man heeft hier niet het standpunt betrokken dat partijen (in 2013 of later) voor de situatie van verkoop van de woning (wat niet een verdeling is), overeenstemming hebben bereikt aldus dat zij op de een of andere manier zouden uitgaan van de waarde van de woning op 7 maart 2013 en de man daardoor recht zou hebben op (een groter deel van) de verkoopopbrengst. Echter, ook als de man dat wel had gesteld, heeft de vrouw dit voldoende gemotiveerd betwist, zodat die stelling niet is komen vast te staan. Bewijs van déze stelling heeft de man namelijk niet aangeboden. Het feit waarop de man zich beroept, ten slotte, dat hij alle hypothecaire lasten e.d. heeft voldaan sinds 2013, is onvoldoende grond om te beslissen dat (anders dan van de verkoopopbrengst) van “de overwaarde per de peildatum 7 maart 2013” moet worden uitgegaan. Dit onderdeel van de grief faalt.

(ii) Kosten onderhoud, renovatie en investeringen

(a) Onderhoud

De man komt hiertegen op. Bij de te verdelen overwaarde moet rekening worden gehouden met de bedragen die hij in het verleden heeft voldaan ten titel van onderhoud.

Volgens de vrouw vallen de uitgaven “allemaal te kwalificeren als kosten voor het reguliere onderhoud van een woning waarvan de man als goed zaakwaarnemer jegens de vrouw is gehouden om aldus te handelen en waarvoor rechtens geen vergoeding kan worden verlangd.” (mva, pt. 35)

Het hof overweegt als volgt. Deelgenoten, hier de man en de vrouw, moeten naar evenredigheid van hun aandelen bijdragen tot de uitgaven die voortvloeien uit handelingen die bevoegdelijk ten behoeve van de gemeenschap zijn verricht (art. 3:172 BW) . Daarbij moet het gaan om handelingen, verricht ten behoeve van onderhoud en instandhouding van het gemeenschappelijke goed (o.m. HR 17 november 2023, ECLI:NL:HR:2023:1571, rov. 3.1.4). Dat het hier gaat om uitgaven (zo deze komen vast te staan) voor onderhoud is niet in geschil. De wet stelt niet de eis, anders dan de vrouw meent (mva, pt. 34), dat het moet gaan om “noodzakelijk” onderhoud (de vrouw laat ook na duidelijk te maken wat zij met “noodzakelijk” bedoelt). Overigens blijkt uit de door de man overgelegde facturen (prod. 5-19) genoegzaam dat sprake is van uitgaven (zo deze komen vast te staan) voor onderhoud. Een gemotiveerde betwisting door de vrouw op dit punt (aldus dat het niet zou gaan om onderhoud) van zelfs maar één of enkele van de vele door de man opgevoerde kosten is ook achterwege gebleven.

De vrouw heeft niet betwist dat de handelingen waaruit de uitgaven voortvloeien niet bevoegdelijk zijn verricht (waarover ook art. 3:170 BW) , behoudens waar het gaat om de zonnepanelen (waarover nader hierna).

De woning is een zogenaamde eenvoudige gemeenschap. De aandelen van partijen daarin zijn (dit is niet in geschil) gelijk. De vrouw moet ingevolge art. 3:172 BW dus voor de helft bijdragen in uitgaven voor onderhoud.

Als de man de uitgaven heeft voldaan, heeft hij een regresvordering (voor de helft van het bedrag van de uitgaven op de vrouw), waarvoor hij verhaal wenst op de verkoopopbrengst van het gemeenschapsgoed (de woning).

De man stelt dat hij de volgende uitgaven heeft gedaan (mvg, pt. 42):

Uit de facturen volgt dat de man betalingsverplichtingen op zich heeft genomen voor een bedrag van € 30.046,17. Niet is betwist dat de diensten en producten waarop de facturen betrekking hadden, ook zijn verleend of geleverd. In dat licht levert het enkele verweer van de vrouw dat de man niet heeft betaald een onvoldoende gemotiveerde betwisting op van betaling van de facturen door de man. Daarmee staan de betalingen vast.

Waar de vrouw nog het verweer voert dat de man de betalingen niet uit eigen middelen heeft voldaan (mva, pt. 31), had de vrouw dit nader moeten toelichten (de man spreekt in dit verband van een blote betwisting, pleitnota, pt. 15) aangezien partijen met uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen waren gehuwd en er daarbij behoudens het bestaan van een eventuele eenvoudige gemeenschap (waarop de vrouw zich niet heeft beroepen) alleen eigen middelen zijn (eigen vermogen is). Dat de betalingen zijn gedaan met middelen van derden heeft de vrouw al niet gesteld en ook als dat het geval zou zijn, is daarmee op zichzelf niet gegeven dat de man geen regresvordering zou hebben.

De vrouw heeft zich er nog op beroepen dat zij geen vergoeding verschuldigd is, omdat de man als goed zaakwaarnemer jegens de vrouw gehouden was om aldus te handelen (mva, pt. 35), maar dat beroep gaat niet op, alleen al omdat bij zaakwaarneming voor de belanghebbende (hier: de vrouw) een verbintenis tot vergoeding van schade aan de zaakwaarnemer (hier: de man) ontstaat (art. 6:200 BW) .

De man stelt verder nog een bedrag van € 30.000,-- aan renovatie en onderhoud te hebben betaald. Daarvoor beroept hij zich op het feit dat een woning nu eenmaal onderhoud behoeft, een Nibud norm en de onderhoudsstaat van de woning die terugkomt in de waarde van de woning. De vrouw brengt daartegen in dat een verwijzing naar algemene uitgangspunten onvoldoende is en dat de man geen bewijs laat zien van de kosten die hij stelt te hebben gemaakt. Op dit punt faalt de grief. De man betrekt een onvoldoende onderbouwde stelling, die de vrouw bovendien heeft betwist, zodat deze niet is komen vast te staan.

Welke concrete, specifieke opdrachten en werkzaamheden zijn verstrekt en welke bedragen daarmee gemoeid zouden zijn over dat alles stelt de man niets. Aan het ter zake aangeboden bewijs wordt dan niet toegekomen (mvg, pt. 45; dit bewijsaanbod is overigens niet voldoende specifiek en/of niet ter zake dienend, zodat het hof daaraan voorbijgaat).

De slotsom van het voorgaande is dat het verzoek van de man aldus zal worden toegewezen dat de verkoopopbrengst van de woning (die onbestreden € 311.043,25 bedraagt, prod. 16 man (notariële afrekening)) zo wordt verdeeld dat de man daarvan toekomt (311.043,25 : 2 =) € 155.521,63 plus € 15.023,08 (de helft van het hiervoor genoemde bedrag van € 30.046,17) en de vrouw € 155.521,62 minus € 15.023,08.

De vrouw voert het volgende aan. Onjuist is dat de gestelde betalingen hebben geleid tot overwaarde van de woning. Het is een blote stelling. De man voert geen enkel bewijs aan. De man heeft ook nooit aan de vrouw toestemming gevraagd voor het plaatsen van de zonnepanelen.

Het hof begrijpt dat de man aanspraak maakt op een groter deel van de verkoopopbrengst omdat die opbrengst mede te herleiden is tot aflossingen (na het einde van het huwelijk) door hem alleen op de lening voor zonnepanelen, maar de vrouw daarvan profiteert als zij een evenredig deel van de verkoopopbrengst ontvangt. Naar het het hof voorkomt, doet de man aldus een beroep op ongerechtvaardigde verrijking van de vrouw (art. 6:212 BW) . Tot het laten plaatsen van zonnepanelen zijn, zoals de vrouw betoogt, echter alleen de deelgenoten tezamen bevoegd (art. 3:170 lid 3 BW) . Hier heeft alleen de man tot plaatsing besloten. De beweerde verrijking van de vrouw is dan niet ongerechtvaardigd. Zij is het gevolg van het eigenmachtig, onbevoegd optreden van de man dat voor zijn rekening komt.

De enkele aflossing van een bedrag van € 3.361,15 (per september 2023; hoe hoog dit bedrag is op datum verkoop laat de man na te specificeren) op een schuld van € 10.986,92 brengt op zichzelf overigens nog geen waardevermeerdering van de woning mee. Een onderbouwing daarvan geeft de man niet. Dat had temeer op de weg van de man gelegen nu hij niets stelt over wat er met de restschuld is gebeurd en voor wiens rekening deze is gekomen bij de verkoop (voor rekening van de man, de kopers of anderen?). Bij die stand van zaken is enige verrijking van de vrouw niet komen vast te staan. De slotsom van het voorgaande is dat de grief op dit onderdeel faalt.

(iii) Beleggingsportefeuille

De vrouw voert hiertegen het volgende aan. De betaling van de kosten voor de beleggingen, biedt onvoldoende grond voor toewijzing van de vordering. De langdurige premie-inleg door de man is het gevolg van het feit dat de man geen uitvoering kon of wilde geven aan de overname van de woning van partijen. Als de vrouw de man een vergoeding is verschuldigd, kan deze nooit meer belopen dan de helft van het door de man ingelegde bedrag van afgerond) € 10.500,--.

Het hof oordeelt als volgt. De vrouw weerspreekt niet dat de man de premie-inleg heeft betaald uit eigen vermogen, zodat dat vaststaat.

De man beroept zich niet op het vergoedingsrecht van art. 1:87 BW. Van zo’n aanspraak zou ook geen sprake zijn, alleen al omdat de premie-inleg waarop de man zich beroept grotendeels na het huwelijk heeft plaatsgevonden. De man beroept zich evenmin op art. 3:172 BW (welke bepaling ook geen grondslag zou bieden voor hetgeen de man vordert, waarvoor kortheidshalve wordt verwezen naar HR 17 november 2023, ECLI:NL:HR:2023:1571). Schijnbaar beroept de man zich op art. 6:212 BW (ongerechtvaardigde verrijking). Partijen hebben ter zitting voor het hof eenstemmig verklaard dat de beleggingsportefeuille gekoppeld was aan de hypotheek en strekte tot aflossing van de hypothecaire lening en de portefeuille daartoe moest worden aangewend (bij verkoop van de woning is dat laatste ook gebeurd). Daarin ligt op zichzelf dus geen ongerechtvaardigde verrijking besloten. De kennelijk beweerde verrijking vindt bovendien haar onmiddellijke grondslag in de premie-inleg.

Ter zake van de premie-inleg zelf, waarvoor beide partijen zoals voor de hypothecaire schuld zijn verbonden, wordt de verrijking van de vrouw al door de wet gesanctioneerd (art. 6:10 BW) . Zodat van ongerechtvaardigde verrijking, zonder verdere toelichting op dit punt door de man, die ontbreekt, geen sprake is.

De vrouw heeft de vordering van de man kennelijk ook begrepen als een vordering op grond van art. 6:10 BW. Zij berekent de hoogte van de regresvordering van de man op een bedrag van € 10.500,--. De man stelt daar geen concreet bedrag tegenover (hij stelt slechts dat de waarde van de beleggingsportefeuille ruim € 90.000,-- is, maar hij laat zich niet uit over de omvang van de premie-inleg), zodat van het door de vrouw genoemde bedrag moet worden uitgegaan. Het verweer van de vrouw dat de man geen uitvoering wilde geven aan de overname van de woning, gaat niet op. Dat het niet tot een levering is gekomen, vindt haar oorzaak daarin dat de bank de vrouw niet wilde ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid (ofschoon de man, zoals ook door hem bij de mondelinge behandeling is verklaard, daartoe steeds verzoeken deed aan de bank). De man heeft dus een regresvordering op de vrouw van € 10.500,--, die hij bij de verdeling van de verkoopopbrengst verrekend wil zien. Zoals hiervóór bij de onderhoudskosten, zal het verzoek van de man aldus worden toegewezen dat de verkoopopbrengst van de woning (die onbestreden € 311.043,25 bedraagt) zo wordt verdeeld dat de man daarvan toekomt (311.043,25 : 2 =) € 155.521,63 plus € 10.500,-- en de vrouw € 155.521,62 minus € 10.500,--.

Het hof verwerpt ten slotte de door de vrouw weersproken stelling van de man, dat hem de baten van de beleggingsportefeuille integraal toekomen “krachtens de afspraken die partijen op 7 maart 2013 met elkaar hebben gemaakt”. Met “de afspraken”, heeft de man kennelijk het oog op de afspraak hiervóór weergeven in rov. 3 sub f. Daarin wordt echter met geen woord gerept over de beleggingsportefeuille (aanknopingspunten voor de uitleg die de man voorstaat, verschaft hij ook niet) en, zoals al werd overwogen bij grief 1, is het, samengevat, niet gekomen tot een levering aan de man, maar hebben partijen ervoor gekozen de woning te verkopen (over afspraken over de beleggingsportefeuille bij verkoop heeft de man hier niets gesteld). De man heeft zich in zijn akte van 21 januari 2025 nog uitgelaten over de waarde van de beleggingsportefeuille bij verkoop van de woning (waarvoor de man nog bewijs heeft aangeboden, mvg, pt. 50), maar daarop behoeft gelet op hetgeen hiervóór werd overwogen niet verder te worden ingegaan.