Rechtbank Den Haag 15-05-2025, ECLI:NL:RBDHA:2025:9611

Op 15 mei 2025 is door middel van een verkort vonnis uitspraak gedaan. Het onderstaande vormt daarvan de uitwerking, die is vastgesteld op 26 mei 2025.

[eiseres] is in het kader van een ISD-maatregel opgenomen in de penitentiaire inrichting te [plaats 1] (hierna: de p.i.).

[eiseres] is getrouwd geweest met de heer [naam] en zij zijn samen ouders van vier kinderen, in de leeftijd van 17, 16, 14 en 13 jaar.

Per e-mail van 12 mei 2025 heeft een senior casemanager ISD (hierna: de casemanager) in reactie op voormeld verzoek het volgende bericht aan (de advocaat van) [eiseres] :

[eiseres] heeft de heer [naam] niet meer in het ziekenhuis kunnen bezoeken omdat hij op 12 mei 2025 omstreeks 13.00 uur is overleden. Op 17 mei 2025 vindt de uitvaart plaats te [plaats 2] , van 14.25 uur tot 15.15 uur. Dit is een besloten bijeenkomst, waarbij maximaal vijftien personen (inclusief [eiseres] , indien aan haar verlof wordt verleend voor de uitvaart) aanwezig zullen zijn.

Per e-mail van 13 mei 2025 heeft de advocaat van [eiseres] aan de casemanager laten weten dat de heer [naam] is overleden. Verder heeft hij erop gewezen dat volgens hem de Rtvi wel van toepassing is op [eiseres] en heeft hij verzocht om een formeel besluit van de directeur van de p.i. op het verzoek van [eiseres] .

Bij beschikking van 14 mei 2025 heeft de directeur van de p.i. het verzoek van [eiseres] afgewezen. In de beschikking staat, voor zover relevant, het volgende:

[eiseres] vordert – zakelijk weergegeven – de Staat te gelasten dat zij op 17 mei 2025 in de gelegenheid wordt gesteld om door middel van verlof de uitvaart van de heer [naam] bij te wonen, met veroordeling van de Staat in de proceskosten.

Daartoe voert [eiseres] – kort samengevat – het volgende aan. Geen van de in artikel 4 en 20c lid 3 van de Rtvi opgenomen gronden voor weigering van een verzoek om verlof doen zich bij [eiseres] voor en de Staat gedraagt zich onrechtmatig dor het verlof niet toe te staan. [eiseres] wil op een waardige manier afscheid kunnen nemen van haar ex-echtgenoot en zij wil haar minderjarige kinderen, die met het overlijden een ingrijpend verlies hebben geleden, tijdens de uitvaart kunnen ondersteunen.

De Staat voert verweer, dat hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.

Tegen de beslissing van de directeur om het gevraagde verlof te weigeren staat beklag open bij de Commissie van Toezicht van de p.i. Dat staat in beginsel in de weg aan de ontvankelijkheid van [eiseres] in kort geding. Gelet echter op het spoedeisend belang van [eiseres] en de omstandigheid dat zij via een procedure bij de Commissie van Toezicht niet tijdig voor de uitvaart een oordeel kan krijgen, kan [eiseres] in dit kort geding worden ontvangen. Dat is tussen partijen ook niet in geschil.

Beoordeeld moet worden of de directeur van de p.i. in redelijkheid tot zijn besluit heeft kunnen komen de verlofaanvraag van [eiseres] af te wijzen. Dat is naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet het geval. De voorzieningenrechter licht dit toe.

De directeur heeft het verzoek om verlof onder verwijzing naar artikel 24 Rtvi afgewezen. Op grond van dat artikel wordt verlof in geval van een overlijden alleen toegestaan bij overlijden van – voor zover nu relevant – een levenspartner. De heer [naam] was de ex-echtgenoot van [eiseres] en daarmee niet langer haar levenspartner. In zoverre heeft de directeur dus in redelijkheid tot zijn beslissing kunnen komen.

[eiseres] heeft haar verzoek aam de directeur om verlof echter ook gebaseerd op artikel 20c en artikel 23 Rtvi. Artikel 20c Rtvi is onderdeel van hoofdstuk 3a van de Rtvi, dat betrekking heeft op verlof tijdens verblijf in een inrichting voor stelselmatige daders. Op grond van artikel 20c kan de directeur aan een betrokkene die in een inrichting voor stelselmatige daders verblijft – zoals bij [eiseres] het geval is – verlof verlenen. Artikel 23 Rtvi is (evenals artikel 24 Rtvi) onderdeel van hoofdstuk 4 van de Rtvi, dat betrekking heeft op incidenteel verlof voor humanitaire doeleinden. Op grond van artikel 23 Rtvi kan verlof ook worden verleend voor een bezoek aan een in levensgevaar of ernstige psychische nood verkerende levenspartner, kind, ouder, broer, zuster, grootouder of schoonouder van de gedetineerde. Op deze grondslagen van het verzoek van [eiseres] is de directeur in zijn beslissing niet ingegaan.

Ter zitting heeft de Staat betoogd dat verlof op grond van artikel 20c Rtvi niet is bedoeld voor incidenteel verlof voor humanitaire doeleinden, maar betrekking heeft op re-integratieverlof. Dit betoog verklaart echter niet waarom het verlof niet op grond van artikel 23 Rtvi is verleend. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de directeur het gevraagde verlof op grond van artikel 23 Rtvi in redelijkheid niet had kunnen weigeren en overweegt daartoe als volgt.

Artikel 23 Rtvi heeft ook betrekking op verlof voor een kind dat in psychische nood verkeert. Hoewel nog onzeker is of alle kinderen de uitvaart van de heer [naam] zullen bijwonen, is ter zitting gebleken dat in elk geval de oudste zoon van [eiseres] – met wie zij zeer regelmatig contact heeft – de uitvaart bij zal wonen én dat hij de uitdrukkelijke wens heeft dat zijn moeder daar ook bij is ². De voorzieningenrechter is van oordeel dat alleen al in het licht van deze omstandigheid [eiseres] in de gelegenheid moet worden gesteld de uitvaart bij te wonen. Het verliezen van een vader is voor een kind zeer ingrijpend, zeker op deze nog jonge leeftijd. Zonder nadere toelichting van de Staat is niet in te zien waarom ondersteuning van een kind bij de uitvaart van zijn vader niet valt onder de reikwijdte van de in artikel 23 Rtvi omschreven situatie van een kind in psychische nood.

Het vorenstaande wordt niet anders door de stellingen van de Staat dat op grond van artikel 24 lid 3 Rtvi het bijwonen van een uitvaart uitgesloten is, indien bewaking aangewezen is. Volgens de Staat is die bewaking in dit geval aangewezen en kan het verlof daarom niet worden toegestaan, ook niet als het verlof op grond van artikel 23 Rtvi wordt verleend. In dit verband merkt de voorzieningenrechter allereerst op dat er in de Rtvi een onderscheid wordt gemaakt tussen incidenteel verlof op humanitaire gronden onder begeleiding of bewaking (zie artikel 21 lid 2 Rtvi). Dat er voor de aanwezigheid van [eiseres] bij de uitvaart niet kan worden volstaan met begeleiding is, is naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet aannemelijk geworden. Het hoge recidiverisico ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik door [eiseres] brengt niet met zich mee dat bewaking aangewezen is. Daarvoor kan worden volstaan met aanwezigheid van begeleiding. De stelling van de Staat dat een uitvaart een emotionele en onoverzichtelijke situatie is en dat op voorhand niet is in te schatten hoe de andere aanwezigen bij de uitvaart op [eiseres] zullen reageren rechtvaardigt evenmin de conclusie dat bewaking noodzakelijk is. Hierbij neemt de voorzieningenrechter in aanmerking dat de uitvaart in zeer kleine kring zal zijn en dat door de verklaringen van [eiseres] en haar oudste zoon ter zitting voldoende aannemelijk is geworden dat de overige aanwezigen (directe familie van de heer [naam] ) de aanwezigheid van [eiseres] op prijs zullen stellen. Daar komt bij dat – toen nog niet bekend was dat de heer [naam] was overleden – een bezoek in het ziekenhuis wél was toegestaan en dat daarbij mogelijk dezelfde familieleden aanwezig zouden zijn geweest als bij de uitvaart aanwezig zullen zijn. Waarom in het ziekenhuis – eveneens een emotionele en onoverzichtelijke situatie – geen bewaking vereist was geweest en bij de uitvaart wel heeft de Staat niet toegelicht.

Slotsom is dat de vordering van [eiseres] wordt toegewezen. De Staat is in het ongelijk gesteld en moet daarom de proceskosten (inclusief nakosten) betalen. De proceskosten van [eiseres] worden op de in het dictum te vermelde wijze begroot.

Ter nadere toelichting op de in het dictum vermelde begroting van de proceskosten wordt overwogen dat [eiseres] heeft geprocedeerd op basis van een toevoeging. Eisers met een toevoeging betalen een lager griffierecht. Verder worden in dat geval de kosten van de deurwaarder voor het uitbrengen van het exploot en/of advertentiekosten van rijkswege vergoed. Die kosten zijn dus niet voor rekening van [eiseres] . Gelet op het voorgaande wordt de Staat veroordeeld tot betaling van het lagere griffierecht en de vergoeding van het salaris van de advocaat. De vergoeding voor het salaris moet door de advocaat worden verrekend met de op grond van de Wet op de rechtsbijstand aan de advocaat toegekende vergoeding. Ten slotte vallen onder de proceskosten ook de nakosten. De nakosten worden begroot op het bedrag genoemd in het liquidatietarief civiel. In geval van betekening van het vonnis wordt een extra bedrag aan salaris toegekend. De explootkosten van de betekening van het vonnis komen in dit geval niet voor vergoeding in aanmerking.