Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 27-05-2025, ECLI:NL:GHARL:2025:3311

Het verloop van de procedure in hoger beroep blijkt uit:

- de dagvaarding in hoger beroep 17 januari 2024;

- de memorie van grieven met bijlage(n);

- de memorie van antwoord met bijlage(n);

- een journaalbericht namens de man van 5 maart 2025 met bijlage(n).

De vrouw heeft het procesdossier aan het hof gezonden.

Op 20 maart 2025 heeft een mondelinge behandeling bij het hof plaatsgevonden. Daarvan is een verslag (proces-verbaal) gemaakt, dat aan het dossier is toegevoegd.

Het gaat in deze zaak om de vraag welke bedragen tussen partijen verrekend moeten worden in verband met de tijdens het huwelijk opgebouwde pensioenaanspraken van de man.

De rechtbank heeft in het bestreden vonnis van 18 oktober 2023 de man veroordeeld tot betaling aan de vrouw van € 3.220,35, te vermeerderen met de (pensioen)indexering, alsmede de contante waarde van de pensioenaanspraken op de peildatum 7 januari 1994 door bpfBOUW te berekenen, vermeerderd met de (pensioen)indexering, en de contante waarde van de pensioenaanspraken op de peildatum 7 januari 1994 door BPF Vervoer (oftewel Pensioenfonds Vervoer) te berekenen, vermeerderd met de (pensioen)indexering.

Het hof zal de bestreden beschikking vernietigen en opnieuw beslissende de man veroordelen om door Aegon en door bpfBOUW te laten berekenen wat de (met de vrouw te verrekenen) contante waarde is van zijn ouderdomspensioen bij Aegon respectievelijk bpfBOUW, alsmede de man veroordelen tot betaling aan de vrouw van het aan haar toekomende deel van de hiervoor genoemde door Aegon dan wel bpfBOUW te berekenen contante waarde van zijn ouderdomspensioen, te verminderen met de bedragen die de man reeds aan de vrouw heeft voldaan en te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 16 augustus 2025 tot het moment van voldoening. Hoe het hof tot dat oordeel is gekomen, wordt hierna uitgelegd, waarbij eerst de feiten van deze zaak en de vorderingen van partijen zullen worden vermeld.

Partijen zijn [in] 1978 met elkaar gehuwd na het maken van huwelijkse voorwaarden. In de huwelijkse voorwaarden, die zijn vastgelegd in een notariële akte van
1 maart 1978, zijn partijen overeengekomen dat tussen hen slechts een gemeenschap van vruchten en inkomsten zal bestaan.

Het huwelijk van partijen is [in] 1994 ontbonden. Op die datum is de echtscheidingsbeschikking van de (toenmalige) rechtbank Groningen van 16 november 1993 ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

Eind 2017 ontving de vrouw een brief van Aegon, waaruit zij heeft afgeleid dat de man tijdens het huwelijk pensioenrechten heeft opgebouwd waar zij aanspraak op wil maken. De man ontvangt met ingang van 1 januari 2018 een pensioenuitkering van Aegon en met ingang van 1 mei 2019 een pensioenuitkering van bpfBOUW.

Partijen zijn het niet eens geworden over de vraag of de vrouw aanspraak heeft op het ouderdomspensioen van de man. De vrouw heeft de man op 13 mei 2019 gedagvaard en die vraag aan de rechtbank voorgelegd. De rechtbank heeft daarop beslist bij vonnis van 8 januari 2020. In hoger beroep daartegen heeft het hof de man bij arrest van 2 november 2021 veroordeeld om aan de vrouw opgave te doen van het door hem tijdens de huwelijkse periode opgebouwde pensioen, inclusief de indexering daarover, en om binnen twee maanden daarna aan de vrouw te betalen het bedrag aan ouderdomspensioen dat haar vanaf de datum van pensionering van de man toekomt.

Partijen verschillen thans nog van mening over de wijze van berekenen van het te betalen bedrag. De vrouw heeft de man op 18 oktober 2022 opnieuw gedagvaard. Vervolgens heeft de rechtbank uitspraak gedaan bij vonnis van 18 oktober 2023. Naar aanleiding van dat vonnis heeft de man begin november 2023 de volgende bedragen aan de vrouw voldaan: € 5.000,- en € 538,28 inzake de verrekening van het bij bpfBOUW opgebouwde pensioen en een bedrag van € 3.220,35 inzake de verrekening van het bij Aegon opgebouwde pensioen. Op 19 maart 2025 heeft de man nog een bedrag van € 124,95 betaald aan de vrouw inzake het bij Aegon opgebouwde pensioen.

De vrouw vordert in hoger beroep vernietiging van het vonnis van de rechtbank van 18 oktober 2023 en, opnieuw rechtdoende en voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, de volgende vorderingen alsnog toe te wijzen:

• primair te bepalen dat man uit hoofde van pensioenverrekening aan haar een maandelijkse uitkering van het aan haar toekomende deel van het door de man tijdens de huwelijkse periode bij Aegon en bpfBOUW opgebouwde pensioen dient te betalen, door de man te veroordelen om, met terugwerkende kracht vanaf zijn pensioendatum, de door bpfBOUW berekende hoogte van de aan de vrouw toekomende maandelijkse uitkering en de door Aegon nog te berekenen hoogte van de maandelijkse aanspraak van de vrouw inclusief vakantietoeslag aan de vrouw te voldoen, een en ander te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf zijn pensioendatum en de buitengerechtelijke kosten, althans;

• subsidiair te bepalen dat de man uit hoofde van pensioenverrekening uiterlijk binnen 7 dagen na het te bepalen arrest, althans binnen een andere door het hof te bepalen termijn, aan de vrouw dient te voldoen de door bpfBOUW berekende contante waarde per 1 juni 2024 ad € 9.436,47, te vermeerderen met de wettelijke rente sindsdien en de buitengerechtelijke incassokosten ad € 846,82, alsook te bepalen dat de man uiterlijk binnen vier weken na het arrest, althans binnen een andere door het hof te bepalen termijn, en aan de vrouw dient te voldoen de door Aegon te berekenen aanspraak van de vrouw op de aan haar toekomende contante waarde inclusief vakantietoeslag per de datum van die berekening, te vermeerderen met de wettelijke rente sinds die berekeningsdatum en de buitengerechtelijke incassokosten over dat bedrag;

• zowel primair als subsidiair: een en ander op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag of gedeelte daarvan dat de man in gebreke blijft, althans een andere door het hof te bepalen dwangsom;

• de man te veroordelen om uiterlijk binnen 7 dagen na de datum van het arrest, althans binnen een andere door het hof te bepalen termijn, aan Aegon te verzoeken om (aanvullende) berekeningen op te stellen, houdende in ieder geval de volgende informatie:

 de man te veroordelen om de bij Aegon opgevraagde berekeningen onverwijld, maar uiterlijk binnen 3 dagen na de datum van de brief c.q. de berekeningen, na ontvangst hiervan aan de vrouw te doen toekomen, een en ander op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag of gedeelte daarvan dat de man hiermee in gebreke blijft, althans een andere door het hof te bepalen dwangsom;

• de man te veroordelen om binnen 7 dagen na het geven arrest, althans binnen een andere door het hof in goede justitie te bepalen termijn, zijn aangiftes en definitieve aanslagen inkomstenbelasting vanaf 2018 tot en met heden aan de vrouw te verstrekken, althans andere door het hof in goede justitie te bepalen stukken waarmee geverifieerd kan worden of de man tijdens het huwelijk met de vrouw pensioen in eigen beheer heeft opgebouwd, een en ander op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag of gedeelte daarvan dat de man hiermee in gebreke blijft, althans een andere door het hof te bepalen dwangsom;

• de man te veroordelen in de kosten van deze procedure.

De man voert verweer en vordert dat de vrouw niet-ontvankelijk wordt verklaard, dan wel haar hoger beroep wordt afgewezen en het vonnis te bekrachtigen.

Partijen strijden over de vraag welke bedragen tussen partijen verrekend moeten worden in verband met de tijdens het huwelijk opgebouwde pensioenaanspraken van de man.

Het huwelijk van partijen is ontbonden in de periode na het Boon/Van Loon arrest ¹ van de Hoge Raad van 27 november 1981 (het pensioenarrest) en vóór de invoering van de Wet verevening pensioenrechten na scheiding op 1 mei 1995. Bij arrest van 2 november 2021 heeft het hof geoordeeld dat het tijdens het huwelijk opgebouwde pensioen een positief vermogensbestanddeel is dat behoort tot de gemeenschap van vruchten en inkomsten. Op basis van het pensioenarrest komen die pensioenrechten voor een waardeverrekening in aanmerking. Zoals de man terecht heeft opgemerkt dient – anders dan de vrouw heeft gesteld – daarom het ouderdomspensioen dat vóór de ontbinding van de gemeenschap was opgebouwd niet te worden verdeeld, maar te worden verrekend.

Op welke wijze en tot welke bedragen een verrekening als hiervoor bedoeld moet plaatsvinden, dient te worden vastgesteld aan de hand van de eisen van redelijkheid en billijkheid, die op de verdeling van een gemeenschap van toepassing zijn.

De omvang van het te verrekenen bedrag wordt in beginsel gebaseerd op de som van de contante waarde van het per de datum van ontbinding van de gemeenschap opgebouwde ouderdomspensioen én die van het partnerpensioen. De uitkomst daarvan moet door twee worden gedeeld. Op dat bedrag komt vervolgens in mindering het partnerpensioen, dat de vrouw immers reeds uit eigen hoofde toekomt.

Uit een brief van Aegon van 20 januari 2022 volgt dat de te verrekenen contante waarde van de pensioenaanspraken van de man op de scheidingsdatum – dat is 7 januari 1994 – als volgt is berekend:

Uit de brief van bpfBOUW van 12 juni 2024, die door de vrouw is overgelegd als productie I bij de memorie van grieven, maakt het hof op dat op de scheidingsdatum de contante waarde van het ouderdomspensioen € 9.155,83 en die van het bijzonder partnerpensioen € 1.840,82 is, waaruit een contante waarde voor de vrouw van ([9.155,83 + 1.840,82]/ 2)-/- 1.840,82 = € 3.657,51 volgt.

In de hiervoor onder 6.7 en 6.8 genoemde met de vrouw te verrekenen waarden zijn de indexaties tot het einde van het huwelijk meegerekend, maar nog niet alle indexaties nadien. Aegon heeft weliswaar volgens haar brief van 22 oktober 2024 berekend wat het te verrekenen bedrag is, rekening houdend met de na-indexaties tot die datum en voor-indexaties tot 2010 en over de jaren 2015-2018 en 2019, maar onduidelijk is of indexaties tussen 2010 en 2015 zijn meegerekend. Bovendien zijn de indexaties ná de datum van die brief in ieder geval niet meegenomen. Dat laatste geldt ook voor de overgelegde berekeningen die bpfBOUW heeft gemaakt. Er moet daarom opnieuw berekend worden wat de contante waarden zijn van de pensioenen inclusief de voorindexaties tussen de datum van ontbinding van het huwelijk en de datum van de pensionering van de man en de na-indexaties vanaf de pensioendatum tot 1 augustus 2025 en wat de te verrekenen pensioenwaarde is die de vrouw toekomt. Die termijn tussen de uitspraakdatum en 1 augustus 2025 acht het hof een redelijke termijn om bij de pensioenfondsen deze berekeningen te laten maken. Het hof zal de man daartoe veroordelen, waarbij hij de berekeningen ook aan de vrouw dient toe te zenden.

Het hof acht vervolgens een termijn van twee weken redelijk voor voldoening van het verschuldigde. Het hof zal de man daarom veroordelen om de bedragen die hij aan de vrouw verschuldigd is uiterlijk 15 augustus 2025 te betalen, waarbij de reeds betaalde bedragen van € 3.220,35, € 124,95, € 5.000,- en € 538,28 in mindering dienen te komen.

De vrouw heeft voorts gesteld dat de man een pensioen in eigen beheer heeft opgebouwd, maar zij heeft die stelling gelet op de gemotiveerde betwisting door de man onvoldoende onderbouwd. De vrouw heeft weliswaar aangevoerd dat de man een pensioen in eigen beheer heeft kunnen regelen met het geld uit de verkoop van zijn bedrijf, maar de man heeft daar onbestreden tegenin gebracht, dat hij geen directeur-grootaandeelhouder was, dat partijen een vof hadden die veel schulden had en bijna failliet was en dat hij met de opbrengst uit de verkoop van (de aandelen in) het familiebedrijf die schulden heeft voldaan. Het hof gaat daarom aan die stelling van de vrouw voorbij.

De man heeft verder in zijn memorie van antwoord herhaald dat de verrekeningsvordering kan worden gematigd wanneer de pensioengerechtigde reeds op andere wijze in de verzorging van de andere echtgenoot heeft voorzien en heeft gesteld dat hij dat heeft gedaan. Voorts heeft hij herhaald dat hij een verrekening na ruim dertig jaren na de echtscheiding niet redelijk acht. Het hof heeft deze argumenten van de man reeds beoordeeld in het arrest van 2 november 2021. Het hof verwijst naar overwegingen 3.8 en verder van dat arrest. Het hof ziet geen aanleiding om daarover nu anders te oordelen.

De vrouw heeft gevorderd dat de man nieuwe berekeningen door Aegon laat maken en deze aan haar doet toekomen. Omdat het hof zal bepalen dat er nieuwe berekeningen gemaakt moeten worden en de man die aan de vrouw moet sturen, bestaat bij een afzonderlijke veroordeling tot afgifte geen belang meer.

Het hof ziet geen aanleiding voor oplegging van een dwangsom zoals door de vrouw is gevorderd. Het hof heeft geen aanleiding te twijfelen aan de toezegging van de man dat hij het arrest van het hof zal nakomen en dus de pensioenverzekeraars conform de veroordeling daartoe zal opdragen nieuwe berekeningen te maken.

De vrouw vordert dat de man wordt veroordeeld tot betaling van de proceskosten van deze procedure. Het hof zal de proceskosten in hoger beroep compenseren, nu partijen gewezen echtgenoten zijn en de procedure de afwikkeling van de ontbonden beperkte huwelijksgemeenschap betreft. Voor de vordering van de vrouw om de man te veroordelen tot betaling van buitengerechtelijke kosten is geen grond, zodat die vordering zal worden afgewezen.