Rechtbank Rotterdam 28-04-2025, ECLI:NL:RBROT:2025:5675

De man verzoekt wijziging van hiervoor genoemde beschikking van de rechtbank Den Haag van [datum 1] 2013 en het bij die beschikking opgenomen echtscheidingsconvenant van [datum 3] 2013 en het aanvullend convenant van [datum 4] 2015, in die zin, dat de uitkering tot levensonderhoud van de vrouw:

• met ingang van 1 september 2023 wordt bepaald op nihil;

• over de periode van 1 januari 2014 tot en met 31 augustus 2023 wordt bepaald op nihil;

• Daarnaast verzoekt de man de rechtbank te verklaren voor recht dat de vrouw de te veel of onverschuldigd ontvangen bijdrage in haar levensonderhoud aan de man dient terug te betalen.

De vrouw voert gemotiveerd verweer en verzoekt bij zelfstandig verzoek wijziging van de hiervoor genoemde beschikking van de rechtbank Den Haag van [datum 1] 2013 en het bij die beschikking opgenomen echtscheidingsconvenant van [datum 3] 2013 en het aanvullend convenant van [datum 4] 2015, in die zin, dat de bijdrage in de kosten van levensonderhoud van de vrouw met ingang van 28 augustus 2013 wordt bepaald op € 671,- per maand bij vooruitbetaling te voldoen, met een eerste indexatie op 1 januari 2014.

De man voert gemotiveerd verweer tegen het zelfstandig verzoek van de vrouw en verzoekt te bepalen dat de vrouw geen aanspraak (meer) heeft op een bijdrage in haar levensonderhoud.

Wat betreft het verzoek van de man te verklaren voor recht dat de vrouw de te veel dan wel onverschuldigd ontvangen bijdrage in haar levensonderhoud aan de man dient terug te betalen overweegt de rechtbank als volgt. Een verklaring voor recht op grond is op grond van artikel 3:302 BW een vordering die in beginsel bij dagvaarding moet worden ingesteld. Op basis van de rechtspraak dienen zaken aangaande levensonderhoud op grond van Boek 1 BW, zoals hier het geval is, via de verzoekschriftprocedure aan de rechtbank worden voorgelegd (zie HR 2 mei 2023, ECLI:NL:HR:2003:AF8125). De man is dus ontvankelijk in zijn verzoek.

De rechtbank gaat bij de beoordeling uit van het volgende. Partijen zijn in het eerder genoemde convenant overeengekomen dat de door de man te betalen onderhoudsbijdrage in het geval dat de vrouw inkomsten uit loondienst of een andere periodieke uitkering heeft boven de € 950,- bruto per maand verminderd wordt met de helft van het meerdere van dit grensbedrag aan inkomen van de vrouw. Partijen zijn het met elkaar eens dat deze afspraak uit het convenant zo moeten worden uitgelegd dat dit bedrag loon, uitkeringen en toeslagen bevat. De vrouw heeft een overzicht van haar inkomensgegevens overgelegd over de periode van 2013 tot 2023 (verweerschrift onder 8.). Deze inkomensgegevens worden door de man niet betwist. De rechtbank zal daar dus van uitgaan. Uit deze inkomensgegevens blijkt dat de vrouw al vanaf het moment dat partijen het echtscheidingsconvenant hebben ondertekend, meer inkomen heeft ontvangen dan het door partijen afgesproken grensbedrag van € 950,- bruto per maand. Partijen zijn er daarnaast in de procedure van uitgegaan dat met het nader convenant van [datum 4] 2015 vanaf dat moment van de wettelijke indexering volledig is afgezien en toen weer is teruggevallen op het bedrag van € 950,-.

Deze afspraken hebben tot een geschil tussen partijen geleid, waarvan deze procedure een uitvloeisel is. De man heeft vanaf begin 2022 de alimentatiebetalingen (tijdelijk) stopgezet. De vrouw heeft vervolgens het LBIO ingeschakeld vanwege een achterstand in de door de man te betalen partnerbijdrage. Het LBIO heeft de man bij brief van 11 september 2023 medegedeeld dat het dossier wordt gesloten omdat er volgens geen grondslag is voor de door de vrouw bij het LBIO gedane vordering. In die brief staat onder meer opgenomen:

Op 25 september 2023 heeft de vrouw aan de man het volgende e-mailbericht gestuurd (productie 6 van de man):

De man licht tijdens de mondelinge behandeling toe dat hij aan zijn verzoek tot nihilstelling van de onderhoudsbijdrage ten grondslag legt dat de vrouw in de hiervoor genoemde een e-mail naar de man van 25 september 2023 afstand heeft gedaan van haar recht daarop. De vrouw heeft tijdens de mondelinge behandeling toegelicht dat zij in ieder geval tot november 2023 onder bewind heeft gestaan. Dit is niet weersproken door de man. Daarnaast is niet gebleken dat de bewindvoerder toestemming heeft gegeven om afstand te doen van de partnerbijdrage. Dit betekent dat de vrouw niet zomaar haar onder bewind staande vermogen kan beheren. Nog los van de vraag of de vrouw via e-mail afstand kan doen van haar aanspraak op alimentatie (vgl. art. 1:158 BW) , was zij ook niet bevoegd om zelfstandig financiële beslissingen te nemen en toe te zeggen dat zij afstand doet van haar recht op de onderhoudsbijdrage (art. 1:438 lid 1 BW) . Deze handelingsonbevoegdheid kan de man worden tegengeworpen, waarbij de rechtbank in aanmerking neemt dat niet gesteld en ook niet gebleken is dat de uitzondering daarop zoals beschreven in artikel 1:439 lid 1 BW van toepassing is. Voor zover het bericht van de vrouw kan worden gezien als afstand van de partnerbijdrage, is die afstandsverklaring dan ook nietig. De rechtbank zal het verzoek van de man om nihilstelling vanaf 1 september 2023, daarom afwijzen.

Op grond van vaste rechtspraak kan een bij overeenkomst vastgestelde partneralimentatie niet wegens een grove miskenning van de wettelijke maatstaven worden gewijzigd, indien partijen bewust zijn afgeweken van de wettelijke maatstaven (zie bijv. HR 15 november 1974, ECLI:NL:HR:1974:AC4375). De vrouw voert aan dat de afspraken die partijen in het convenant hebben gemaakt niet aan de wettelijke maatstaven voldoen omdat deze tot gevolg hebben dat de vrouw een inkomen heeft op of zelfs onder het sociaal minimum. Partijen zijn naar het oordeel van de rechtbank echter bewust afgeweken van de wettelijke maatstaven. Partijen hebben het convenant ondertekend, zijn daarbij ondersteund door een mediator, en hadden een advocaat in de echtscheidingsprocedure. Op een later moment hebben partijen in onderling overleg ook nog de afspraken gewijzigd. De vrouw heeft aangevoerd dat zij daarbij geen goed juridisch advies heeft ontvangen, maar heeft dit op geen enkele wijze met stukken onderbouwd. Naar het oordeel van de rechtbank is er geen grond om op basis van artikel 1:401 lid 5 BW over te gaan tot wijziging van de onderhoudsbijdrage. De rechtbank zal het verzoek van de vrouw dan ook afwijzen.

De rechtbank stelt, gelet op dat wat hiervoor is besproken, dat de afspraken die partijen hebben gemaakt in het echtscheidingsconvenant en het aanvullend echtscheidingsconvenant nog gelden. Partijen twisten niet over de inhoud van de afspraken die gemaakt zijn in het convenant of over de inkomensgegevens van de vrouw over de periode dat deze afspraken gelden.

De man verzoekt vervolgens een nihilstelling over de periode van 1 januari 2014 tot en met 31 augustus 2023. Tijdens de mondelinge behandeling heeft de advocaat van de man toegelicht dat het haar te doen is om de terugbetaling van de teveel betaalde partnerbijdrage. Daarmee ligt in feite de vraag voor om uitvoering te geven aan het (gewijzigde) convenant. De rechtbank heeft echter onvoldoende gegevens om vast te stellen dat er in die periode geen behoeftigheid van de vrouw voor een partnerbijdrage is geweest. Uit het gewijzigde convenant volgt dat die grens (vanaf dat moment) lag bij € 950,- + 2 x € 125,- = € 1200,-. Uit de inkomensgegevens blijkt dat de vrouw in de periode 2015-2019 een relevant inkomen van minder dan € 1200,- had. Om die reden wordt de nihilstelling afgewezen.

De rechtbank is niet op de hoogte van de bedragen die de man aan de vrouw betaald heeft. Het is aan partijen om verder te berekenen welk bedrag de man onverschuldigd betaald heeft. Bij deze stand van zaken volstaat de rechtbank met de constatering dat de man een deel onverschuldigd betaald heeft aan de vrouw. De rechtbank zal het verzoek van de man dan ook toewijzen en dit voor recht verklaren. Dit levert voor de man een rechtsgeldige titel op om over te gaan tot terugvordering van het onverschuldigd betaalde bedrage. Tijdens de mondelinge behandeling is besproken dat deze vordering verrekend kan worden met pensioenuitkeringen. De rechtbank geeft partijen in overweging om, gelet op de financiële situatie van de vrouw, daarover met elkaar in gesprek te gaan.

De rechtbank tekent tot slot aan dat niet gesteld en ook niet gebleken is dat de vordering uit onverschuldigde betaling op grond van art. 3:309 BW is verjaard.

De man verzoekt de vrouw te veroordelen in de proceskosten.

De vrouw voert gemotiveerd verweer.

Het uitgangspunt in familiezaken is dat gelet op de aard van de procedure de proceskosten tussen partijen worden gecompenseerd in die zin dat elk van partijen de eigen kosten draagt. De rechtbank ziet in hetgeen de man heeft aangevoerd onvoldoende aanleiding om af te wijken van dit uitgangspunt en bepaalt dat, gelet op de aard van de procedure, elk van de partijen de eigen kosten draagt.