Gerechtshof 's-Hertogenbosch 02-04-2024, ECLI:NL:GHSHE:2024:1118

De vrouw heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Volgens de vrouw is het, kort gezegd, voor [de minderjarige] bij de man onveilig vanwege zijn (toegenomen) alcohol- en drugsgebruik.

De vrouw voert, zoals nader toegelicht tijdens de mondelinge behandeling, daartoe aan dat zij niet tegen een contactregeling tussen de man en [de minderjarige] is. Zij heeft echter nog steeds zorgen over de situatie bij de man en de invloed hiervan op [de minderjarige]. Er is sprake van alcohol- en drugsmisbruik bij de man en daardoor is [de minderjarige] niet altijd veilig bij hem. De vrouw verwijst ter onderbouwing hiervan onder meer naar verklaringen van familie, vrienden, derden en Xonar, die bij de pleitnotities van 27 juli 2023 zijn overlegd. Naast het middelengebruik, wordt ook verbaal en fysiek geweld bevestigd door meerdere personen, waaronder de huisarts van de kinderen. Sinds de regeling is hervat, heeft er een aantal incidenten plaatsgevonden waardoor zij nog meer zorgen heeft over de veiligheid van [de minderjarige] wanneer hij bij de man is. Gelet hierop en in het belang van [de minderjarige] kan de situatie soms van de vrouw vergen, bijvoorbeeld als zich weer een incident voordoet, dat zij de zorgregeling in het belang van [de minderjarige] niet of in ieder geval niet volledig nakomt. Een dwangsom is in die omstandigheden niet op zijn plaats. De vrouw heeft ook niet de financiële middelen hiertoe. Inmiddels is er ook de ondertoezichtstelling vanwege de door de vrouw genoemde zorgen. Ook daarbij past de opgelegde dwangsom niet.

De man voert in hoger beroep gemotiveerd verweer en stelt dat de voorzieningenrechter terecht de vordering tot het opleggen van de dwangsommen heeft toegewezen. Pas nadat de dwangsom door de voorzieningenrechter is opgelegd, werkte de vrouw weer mee aan de zorgregeling. Hiervoor had de man [de minderjarige] drie maanden niet gezien. Wanneer de dwangsom eraf is, heeft de vrouw weer vrij spel en bestaat er een risico op willekeur. De regeling loopt goed en [de minderjarige] vindt het fijn om bij de man te zijn. Er is geen sprake van drank- en drugsmisbruik. De man ontkent niet dat hij wel eens drugs gebruikt, maar de man betwist dat het problematisch drugsgebruik betreft en dat dit gebruik zich tegen contact tussen hem en [de minderjarige] verzet. De veroordeling tot nakoming ligt in hoger beroep ook niet langer voor. Gelet op het verleden heeft de vrouw zeker een financiële prikkel nodig om hieraan mee te werken. Het is passender om de dwangsom te handhaven. Indien de vrouw de zorgregeling niet nakomt kan in dat concrete geval bekeken worden of de dwangsom daadwerkelijk verbeurd wordt.

De raad adviseert het hof, samengevat, als volgt. Met de ondertoezichtstelling is de ernstige ontwikkelingsbedreiging van [de minderjarige] vast komen te staan. Er is sprake van loyaliteitsproblemen bij [de minderjarige]. Gezien de zorgen over de fysieke veiligheid van [de minderjarige] - die de raad met de vrouw deelt - is een dwangsom op dit moment niet meer passend. Voor nu is het van belang dat in verband met die zorgen een weging gemaakt kan worden of de uitvoering van de zorgregeling in het belang van [de minderjarige] is, juist vanwege die zorgen. Een dwangsom mag hierin onder de gegeven omstandigheden niet een belemmerende factor zijn. Er is voldoende waarborg met alle hulpverlening en het toezicht van de GI dat de zorgregeling wordt nagekomen. Indien zich op enig moment een zorgelijke situatie voordoet, moet een andere beslissing genomen kunnen worden die niet wordt beïnvloed door de dreiging van een dwangsom.

De GI merkt op dat er op dit moment nog weinig zicht is op het gezin, noch bij de vrouw noch bij de man. De man heeft meerdere afspraken afgezegd waardoor er vertraging is ontstaan. Beide gezinnen zijn in maart 2024 gestart met hulpverlening. Deze hulpverlening is erop gericht zicht te krijgen op de thuissituatie bij beide ouders en daarmee op de emotionele en fysieke veiligheid van de kinderen. Ook wordt Goed Genoeg Ouderschap ingezet dat gericht is op de pedagogische kwaliteiten van de ouders. Wanneer er meer zicht op de situatie is, kan worden bezien of het voor [de minderjarige] veilig is bij de vader. De GI kan de vrouw, indien de GI daartoe aanleiding ziet, met een schriftelijke aanwijzing verplichten om mee te werken aan de zorgregeling, mocht dit nodig zijn. Indien de dwangsom wordt gehandhaafd kan dit juist de uitvoering van de ondertoezichtstelling hinderen. Immers, de man kan in een situatie waarbij de vrouw niet nakomt een eventuele dwangsom trachten te innen, terwijl het afdwingen van die nakoming in de visie van de GI op dat moment niet in het belang van [de minderjarige] is.

Het hof dient ambtshalve vast te stellen of aan de zijde van de vrouw ook in hoger beroep sprake is van een spoedeisend belang. Daarbij wordt vooropgesteld dat in hoger beroep niet beslissend is of in eerste aanleg al dan niet terecht een spoedeisend belang is aangenomen. Het gaat erom of ten tijde van de uitspraak in hoger beroep een spoedeisend belang aanwezig is (zie HR 31 mei 2002, LJN AE3437, NJ 2003/343 m.nt. H.J. Snijders).

Naar het oordeel van het hof vloeit de spoedeisendheid van deze zaak voort uit de aard van de vordering, zodat een kort geding procedure gerechtvaardigd is.

Voorop gesteld wordt dat in hoger beroep alleen nog voor ligt de aan de veroordeling tot nakoming van de vastgestelde zorgregeling verbonden dwangsom. De grieven van de vrouw, voor zover hiertegen gericht, slagen. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Uit het raadsrapport van 16 november 2023, dat ten grondslag heeft gelegen aan de beslissing van de rechtbank om [de minderjarige] onder toezicht te stellen, blijkt dat er ernstige zorgen zijn over de ontwikkeling van [de minderjarige]. Niet alleen zijn de vrouw en de man verwikkeld in een ernstige partnerstrijd, bovendien zijn er zorgen over huiselijk geweld waaraan [de minderjarige] mogelijk wordt blootgesteld. Momenteel bestaat nog steeds onvoldoende zicht op de opvoedsituatie bij zowel de vrouw als bij de man en of, en zo ja, in welke mate [de minderjarige] wordt blootgesteld aan huiselijk geweld. Er zijn zorgen over het gedrag en de ontwikkeling van [de minderjarige], die ook school heeft geuit. De man betwist het huiselijk geweld, het alcohol- en drugsmisbruik alsook de zorgen die worden geuit over de ontwikkeling van [de minderjarige]. Inmiddels is de GI druk doende om zicht te krijgen op de opvoedsituatie bij zowel de vrouw als de man. Daarbij zal worden betrokken of de wijze waarop de vrouw en man uitvoering geven aan de vastgestelde zorgregeling in het belang van [de minderjarige] is. Zo nodig kan en zal de GI de mogelijkheid benutten zowel de vrouw als de man een schriftelijke aanwijzing te geven. Met de raad en de GI is het hof van oordeel dat het opleggen van een dwangsom, nog daargelaten de financiële positie van de vrouw, niet passend is in deze omstandigheden. De zorgen die de man heeft of de vrouw de zorgregeling zonder de prikkel van een dwangsom zal nakomen, kunnen op deze wijze voldoende worden ondervangen.