Rechtbank Amsterdam 15-03-2023, ECLI:NL:RBAMS:2023:1453

Omdat erflater de declaraties van [eiser] niet meer kon betalen, heeft erflater een (nadere) betalingsregeling met [eiser] gesloten. Een in dit verband gezonden e-mail van

mr. [naam 2] (advocaat bij [eiser] ) aan erflater van 14 augustus 2015 luidt, voor zover hier relevant:

“Vanochtend hebben u en ik nadere afspraken gemaakt over de betalingsregeling die u met mijn kantoor hebt getroffen voor de openstaande nota’s. Die regeling hield onder meer in dat u 500 euro per maand zou aflossen. U hebt aangegeven die 500 euro per maand niet meer te kunnen betalen, maar wel 300 euro per maand. Ik ben daarmee onder de navolgende voorwaarden akkoord:

[eiser] vordert bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:

I. de vordering van [eiser] op de nalatenschap van erflater op grond van artikel 4:223 lid 2 BW vast te stellen op een bedrag van € 24.680,48, te vermeerderen met rente en een proceskostenveroordeling;

II. [gedaagden] in hun hoedanigheid van vereffenaars, althans mevrouw [erfgenaam 1] in haar hoedanigheid van langstlevende geregistreerde partner, te veroordelen om aan [eiser] te betalen € 23.668,79 aan door [eiser] uitgevoerde en gefactureerde werkzaamheden, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 20 december 2016 tot aan de dag van voldoening;

III. [gedaagden] , in hun hoedanigheid van vereffenaars, althans mevrouw [erfgenaam 1] in haar hoedanigheid van langstlevende geregistreerde partner, te veroordelen tot betaling aan [eiser] van € 1.011,69 aan buitengerechtelijke kosten, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 28 maart 2022 tot aan de dag van voldoening;

IV. [gedaagden] in hun hoedanigheid van vereffenaars, althans mevrouw [erfgenaam 1] in haar hoedanigheid van langstlevende geregistreerde partner te veroordelen in de proceskosten, waaronder de nakosten, te voldoen binnen veertien dagen alsmede de wettelijke rente daarover indien deze kosten niet tijdig worden voldaan.

Het beroep op de redelijkheid en billijkheid

De rechtbank stelt voorop dat een schuld van erflater, indien deze komt vast te staan, in beginsel uit de nalatenschap moet worden voldaan, ook in het geval waarin erflater zich van het leven heeft beroofd. Omdat de nalatenschap beneficiair is aanvaard, is het aan [gedaagden] om een afweging te maken of zij de nalatenschap, gelet op het totaal aan baten en schulden ervan, definitief wenst te aanvaarden of niet. In de omstandigheid dat de vordering van [eiser] op erflater betrekking heeft op de vergoeding van verrichte juridische werkzaamheden in procedures die tegen mevrouw [erfgenaam 1] zijn gevoerd, ziet de rechtbank geen aanleiding om te bepalen dat de schuld van erflater aan [eiser] redelijkerwijs niet ten laste van de nalatenschap dient te komen. De eventuele aanvaarding van de baten van de nalatenschap gaat gepaard met de verplichting tot voldoening van de lasten.

Ook het door [gedaagden] gestelde rond de psychische gesteldheid van erflater en zijn bekwaamheid tot het aangaan van verplichtingen, doet aan voorgaande niet af. Wat hier verder ook van zij, [gedaagden] verbindt hieraan zelf ook geen juridische gevolgen met betrekking tot de rechtsgeldigheid van de rechtsverhouding tussen erflater en [eiser] . Het beroep van [gedaagden] op de redelijkheid en billijkheid faalt gelet op het voorgaande.

Geen recht op betaling openstaande declaraties wegens verval afspraak

[gedaagden] voeren verder aan dat [eiser] geen recht meer heeft op betaling van de openstaande declaraties omdat als gevolg van de met erflater in augustus 2015 gemaakte (nadere) betalingsafspraken haar recht daartoe nooit is ontstaan. Met erflater is volgens [gedaagden] afgesproken een maandelijkse afbetaling van € 300,- en aflossing van het eventueel nog openstaande bedrag in één keer aan het eind van de zaak. [gedaagden] beroepen zich erop dat [eiser] daarover in de dagvaarding verder stelt:

“Erflater verwachtte uit de verdeling van de gemeenschap van goederen een aanzienlijk bedrag te ontvangen na verkoop van de echtelijke woning. Derhalve werd de afspraak gemaakt dat op het moment dat de echtelijke woning was verkocht en geleverd aan een derde de op dat moment nog openstaande facturen van erflater ineens door hem aan eiseres zouden worden voldaan.” Daaruit blijkt volgens [gedaagden] dat sprake is geweest van een voorwaardelijke (opschortende) verbintenis tussen [eiser] en erflater tot betaling, omdat haar werking (betaling ineens van het nog openstaande bedrag aan declaraties) door [eiser] en erflater afhankelijk is gesteld van een toekomstige onzekere gebeurtenis (namelijk de verkoop en levering van de echtelijke woning aan een derde en ontvangst van een bedrag daaruit na afronding van de scheiding). Deze toekomstige gebeurtenis heeft echter nooit plaatsgevonden en zal ook niet meer plaatsvinden. De overeengekomen opschortende voorwaarde is niet ingetreden. [eiser] heeft daarmee, zo volgt uit de betalingsafspraak, geen recht op betaling van de nog openstaande declaraties, aldus [gedaagden]

De rechtbank constateert dat partijen de tussen erflater en [eiser] afgesproken afbetalingsregeling ieder op verschillende wijze uitleggen en dat [gedaagden] hierin een overeengekomen opschortende voorwaarde leest die nooit is vervuld.

Voor de vraag hoe een afspraak moet worden uitgelegd, wordt vooropgesteld dat het bij de vaststelling van de betekenis van een schriftelijke afspraak niet alleen aankomt op de bewoordingen daarvan, maar ook op de zin die partijen daaraan in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mochten toekennen, en hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Kort gezegd: wat waren de (over en weer kenbare) bedoelingen van erflater en [eiser] ? Daarbij moeten alle relevante omstandigheden van het geval worden betrokken.

Redelijkerwijs volgt uit de e-mail van 14 augustus 2015, zoals hiervoor onder 2.3 geciteerd, niet dat geen betalingsverplichting jegens [eiser] (meer) geldt indien geen verkoop van het huis plaatsvindt. De e-mail vermeldt de verkoop van de woning helemaal niet. Er staat uitsluitend vermeld dat het nog openstaande bedrag bij het einde van de zaak in één keer moet worden betaald. De wijze waarop de zaak kan eindigen, wordt in de e-mail niet geconcretiseerd noch wordt daarin vermeld dat er uitsluitend betaling van het openstaande bedrag hoeft plaats te vinden indien de woning is verkocht. Hetgeen in de dagvaarding daarover is vermeld (zie onder randnummer 7) maakt dit niet anders. De bedoelingen en verwachtingen over en weer moeten immers blijken uit omstandigheden zoals die zich voordeden ten tijde van het maken van de afspraak. Dat er bij het maken van de afspraak vanuit werd gegaan dat de nog openstaande declaraties van [eiser] voldaan zouden kunnen worden uit de verkoopopbrengst van de woning brengt bovendien niet mee dat erflater dat zo kon begrijpen dat, in geval er geen sprake zou zijn van verkoop van de woning, zijn betalingsverplichting aan [eiser] zou komen te vervallen. De rechtbank gaat dus voorbij aan de uitleg van de (nadere) betalingsafspraak zoals [gedaagden] die voorstaat.

Nu niet kan worden uitgegaan van een betalingsverplichting onder een opschortende voorwaarde die niet is vervuld en nu vaststaat dat de betalingsregeling niet (tijdig) door [gedaagden] als rechtsopvolger van erflater is nagekomen, is in beginsel de gehele nog openstaande vordering weer opeisbaar geworden.

De vordering van [eiser] is onvoldoende onderbouwd en/of gespecificeerd

[gedaagden] verwijt [eiser] dat zij (de omvang van) haar vordering op de nalatenschap onvoldoende heeft onderbouwd en/of gespecificeerd, mede gelet op het groot aantal gedeclareerde uren en het totaalbedrag aan gedeclareerde werkzaamheden. Dat staat niet in verhouding tot hetgeen de eigen advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] aan haar in rekening heeft gebracht voor het voeren van diezelfde procedures. Zonder onderbouwing en specificaties is het niet mogelijk om te beoordelen of de werkzaamheden die [eiser] stelt te hebben verricht overeenkomen met de opdracht die erflater aan [eiser] heeft verstrekt. Volgens [gedaagden] dient [eiser] door het overleggen van urenspecificaties inzichtelijk te maken welke werkzaamheden precies aan erflater zijn gedeclareerd.

Ook na het nemen van de akte na de mondelinge behandeling heeft [eiser] (de omvang van) haar vordering nog onvoldoende onderbouwd en gespecificeerd. Een sluitend overzicht van alle aan erflater gezonden declaraties en de daarop verrichte betalingen ontbreekt nog steeds terwijl ook een beschrijving van de gedeclareerde werkzaamheden van een aantal declaraties ontbreekt. Daarnaast ontbreken ook nog steeds de urenspecificaties. Het gestelde, aan erflater gedeclareerde totaalbedrag van € 36.993,10, voor zover dat al volledig is, is buitensporig hoog, aldus [gedaagden]

[eiser] meent dat zij haar vordering op erflater afdoende heeft onderbouwd en betwist dat [gedaagden] recht heeft op inzage in de bij de declaraties behorende urenspecificaties. Zij doet in dit verband een beroep op haar geheimhoudingsverplichting voortvloeiend uit artikel 10a lid 1 sub e van de Advocatenwet in samenhang beschouwd met artikel 3 van de gedragsregels. De geheimhoudingsverplichting van de advocaat ten opzichte van zijn cliënt gaat niet door de dood van de cliënt teniet. De geheimhouding heeft ook betrekking op de aan de cliënt gezonden declaraties. Dit blijkt uit tuchtrechtspraak voor advocaten. Het gebrek aan inzage in de urenspecificaties ontslaat [gedaagden] volgens [eiser] niet van haar betalingsverplichting. [eiser] betwist verder gemotiveerd dat zij een te hoog of onredelijk hoog bedrag aan erflater heeft gedeclareerd. Met het uurtarief is erflater akkoord gegaan.

Bij akte na mondelinge behandeling stelt [eiser] , onder overlegging van aan erflater geadresseerde declaraties over de periode september 2014 tot en met mei 2015 (productie 37), een overzicht van door erflater verrichte betalingen (productie 38) en een berekening met betrekking tot de advocaatkosten van mevrouw [erfgenaam 1] (productie 39), dat zij voor haar dienstverlening in totaal € 36.993,10 aan erflater heeft gedeclareerd.

Het door de advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] gedeclareerde bedrag geeft verder een vertekend beeld omdat deze vanaf 2 juni 2016 slechts een zeer gereduceerd tarief factureert en er na

17 oktober 2016 niet meer lijkt te zijn gefactureerd terwijl er nog wel sprake moet zijn geweest van verrichte werkzaamheden. De omstandigheid dat partijen in dezelfde procedures verwikkeld waren betekent verder nog niet dat er ook een vergelijkbaar bedrag aan advocaatkosten gemaakt zou moeten zijn. Aanzienlijke verschillen kunnen ontstaan al naar gelang de specifieke behoefte van de persoon van de cliënt en de behoefte tot (telefonisch) contact, uitleg en informatie rondom de procedure, de processtrategie en de wijze van aanleveren van stukken. Het betrof verder een uiterst complexe zaak. Ook heeft [eiser] geheel onverplicht al enige matiging toegepast. Het gedeclareerde bedrag in de periode september 2015-december 2016 is bovendien in lijn met hetgeen de advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] aan haar heeft gefactureerd indien het normale uurtarief en niet een gereduceerd uurtarief zou zijn gehanteerd.

Daargelaten de vraag of [eiser] inmiddels voldoende inzicht heeft gegeven in het totaalbedrag dat aan erflater is gedeclareerd en alle daarop in mindering strekkende betalingen, constateert de rechtbank dat [eiser] volgens haar eigen opgave in ieder geval

€ 36.993,10 aan erflater heeft gefactureerd. Hiertegenover staat een bedrag van € 20.139,55 dat voor diezelfde procedures door de advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] aan haar is gedeclareerd. Dat betekent dus dat [eiser] € 16.853,55 méér heeft gedeclareerd aan erflater dan de advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] . Ook indien geen rekening zou worden gehouden met een matiging van het uurtarief door de advocaat van mevrouw [erfgenaam 1] vanaf 2 juni 2016, in welk geval er aan haar € 24.684,30 inclusief btw zou zijn gefactureerd, is er nog steeds sprake van een verschil van € 12.308,80. Alhoewel de door de ene en de andere advocaat gedeclareerde bedragen niet hetzelfde of volstrekt vergelijkbaar hoeven te zijn, is het verschil in dit geval dermate groot, en vertegenwoordigt dit verschil een dermate hoog aantal gewerkte uren, dat dit verschil, zonder nadere toelichting en onderbouwing van de vordering die nog ontbreekt, niet uitsluitend is toe te schrijven aan voor de hand liggende verschillen tussen de ene en de andere cliënt. Bij deze stand van zaken is de rechtbank van oordeel dat [eiser] de hoogte van haar vordering nog onvoldoende heeft onderbouwd in het licht van het door [gedaagden] gevoerde verweer.

Dit vonnis is gewezen door mr. R.H.C. van Harmelen, rechter, bijgestaan door mr. C.L. de Rijke, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 15 maart 2023.