Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 16-06-2022, ECLI:NL:GHARL:2022:4974

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• het beroepschrift met producties, ingekomen op 5 juli 2021;

• het verweerschrift tevens incidenteel hoger beroep met producties; dit stuk heeft als aanhef “beroepschrift tevens houdende verweerschrift” en moet aldus de brief van mr. Koster van 26 augustus 2021 als verweerschrift tevens incidenteel hoger beroep met producties, worden beschouwd;

• het verweerschrift in het incidenteel hoger beroep met aanvullende producties;

• een journaalbericht van mr. Kalk van 24 november 2021 met producties;

• een journaalbericht van mr. Koster van 27 december 2021 met producties;

• een journaalbericht van mr. Kalk van 11 januari 2022 met producties.

De mondelinge behandeling heeft op 13 januari 2022 plaatsgevonden. Partijen zijn in persoon verschenen, bijgestaan door hun advocaten.

Het huwelijk van partijen, gehuwd [in] 1994, is [in] 2013 ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking van 5 december 2012 van de rechtbank in de registers van de burgerlijke stand.

De man en de vrouw zijn de ouders van [naam1] en [naam2] . Beiden kinderen zijn inmiddels meerderjarig.

Bij beschikking van 5 februari 2014 heeft de rechtbank, voor zover hier van belang, bepaald dat de man aan de vrouw dient te betalen als bijdrage in de kosten van haar levensonderhoud € 966,- per maand vanaf het moment dat hij de woning in [woonplaats1] heeft gekocht en geleverd gekregen. Deze bijdrage bedraagt met ingang van 1 januari 2021 ingevolge de wettelijke indexering € 1.068,72 per maand.

Bij de bestreden - uitvoerbaar bij voorraad verklaarde - beschikking heeft de rechtbank, voor zover hier van belang, de in de beschikking van 5 februari 2014 vastgestelde partneralimentatie gewijzigd en voor recht verklaard dat de alimentatieverplichting van de man met ingang van 14 april 2020 is geëindigd, bepaald dat de vrouw de door haar van de man ontvangen partneralimentatie die betrekking heeft op de periode vanaf 29 augustus 2018 (het hof begrijpt met partijen gezien eerstgenoemde datum dat is bedoeld: vanaf 14 april 2020) aan de man dient terug te betalen binnen vier weken na betekening van de gegeven beschikking, te vermeerderen met de wettelijke rente, de kosten van de procedure gecompenseerd en het meer of anders verzochte, waaronder de betaling van de kosten van het rechercherapport, afgewezen.

De man is met twee grieven in hoger beroep gekomen van de bestreden beschikking. De man verzoekt het hof om de bestreden beschikking te vernietigen en, opnieuw beschikkende, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:,

- voor recht te verklaren dat de alimentatieverplichting van de man primair met ingang van 1 januari 2016 is geëindigd, dan wel subsidiair met ingang van 1 april 2017, dan wel meer subsidiair met ingang van 11 mei 2019, dan wel meest subsidiair met ingang van 18 februari 2020, dan wel met ingang van een datum die het hof juist acht,
- de vrouw te veroordelen om tegen behoorlijk bewijs van kwijting aan de man binnen vier weken na afgifte van de beschikking,

- terug te betalen de door hem onverschuldigd betaalde partneralimentatie, vanaf de datum waarop de alimentatieverplichting van rechtswege is geëindigd, te vermeerderen met de wettelijke rente vast te stellen tot de dag der algehele voldoening,

- te betalen de ten behoeve van het onderzoeksrapport gemaakte kosten van € 25.042,20, dan wel een dusdanig bedrag als het hof juist acht, te vermeerderen met de wettelijke rente tot aan de dag der algehele voldoening.

De man voert verweer in het incidenteel hoger beroep. Hij vraagt het hof, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad, het verzoek in incidenteel hoger beroep van de vrouw af te wijzen.

Ingevolge artikel 1:160 van het Burgerlijk Wetboek (BW) eindigt een verplichting van een gewezen echtgenoot om uit hoofde van echtscheiding levensonderhoud te verschaffen aan de wederpartij onder meer wanneer deze is gaan samenleven met een ander als waren zij gehuwd.

Voor een bevestigende beantwoording van de vraag of sprake is (geweest) van een samenleven met een ander als waren partijen gehuwd als bedoeld in artikel 1:160 BW is vereist dat tussen de samenwonenden (1) een affectieve relatie bestaat van (2) duurzame aard, die meebrengt dat de gescheiden echtgenoot en die ander (3) elkaar wederzijds verzorgen, (4) met elkaar samenwonen en (5) een gemeenschappelijke huishouding voeren (Hoge Raad 13 juli 2001, ECLI:NL:HR:2001: ZC3603). Het uitzonderlijke en onherroepelijke karakter van de in artikel 1:160 BW besloten liggende sanctie vergt dat deze bepaling restrictief wordt uitgelegd. Dit brengt mee dat niet snel mag worden aangenomen dat is voldaan aan de door deze bepaling gestelde eisen voor de beëindiging van de partneralimentatie (Hoge Raad 22 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:724). Het gevolg is immers dat de alimentatiegerechtigde, die met een ander is gaan samenleven als waren zij gehuwd, definitief een aanspraak op levensonderhoud verliest. Het is aan de man om te stellen, en bij voldoende betwisting, te bewijzen dat aan ieder van de bovengenoemde vereisten is voldaan.

Het hof zal eerst het verst strekkende verzoek in incidenteel hoger beroep van de vrouw bespreken, waarin zij verzoekt de beëindiging van de alimentatieverplichting van de man te vernietigen omdat aan de onder 5.2 genoemde vereisten per 14 april 2020 niet voldaan is.

Het hof is het niet met de vrouw eens en verwijst naar de overwegingen en beslissingen in de bestreden beschikking en maakt deze overwegingen en beslissingen – na eigen onderzoek – tot de zijne. De rechtbank heeft daarin geoordeeld dat is komen vast te staan dat de vrouw (in elk geval) vanaf 14 april 2020 samenleefde met [naam3] (hierna: [naam3] ) als waren zij gehuwd.

Het hof begrijpt de beslissing van de rechtbank aldus dat de rechtbank van oordeel is dat enkel op grond van het artikel in het blad “ [naam4] ” van [datum] al voldoende vast staat dat sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 1:160 BW. De vrouw heeft tegen deze insteek en tegen deze overweging ook niet gegriefd. De door de vrouw bij journaalbericht van 27 december 2021 overgelegde productie 9 doet daar niet aan af. De journalist van [naam4] legt hierin vast dat de vrouw heeft gezegd dat [naam3] haar nieuwe relatie was, dat [naam3] de deur opende voor de journalist, hij haar verwees naar de vrouw op het terras en dat [naam3] de koffie met wat lekkers verzorgde. Bovendien blijkt uit productie 15 bij verweerschrift tevens houdende incidenteel hoger beroep dat de journalist van [naam4] op 18 januari 2019 de tekst van het artikel voor [naam4] aan de vrouw heeft gemaild, de vrouw dus op de hoogte was van de inhoud van dat artikel en de vrouw destijds kennelijk geen aanleiding heeft gezien aanpassing van de tekst te verzoeken voor zover daarin was vermeld dat de vrouw daar woont met man [naam3] en dat de vrouw en [naam3] uitzochten wat zij aan de historische schuur intact wilden laten. Dat de vrouw thans de juistheid van die tekst - in het licht van deze procedure - betwist, doet niet af aan voormeld oordeel van de rechtbank. Daar komt nog bij dat het hof met de man van oordeel is dat de foto’s bij dat artikel waarop [naam3] met de vrouw en de kinderen van de vrouw uitstralen dat er sprake is van een (onder een dak samenwonend) gezin.

Evenals de rechtbank zal het hof - ten overvloede - nog ingaan op hetgeen de vrouw in haar grieven omtrent de onderscheiden vereisten voor toepassing van art. 1:160 BW opwerpt.

Het hof stelt voorts vast dat [naam1] in de alimentatieprocedure [naam3] stiefvader noemt. Dat [naam1] deze uitspraak later nuanceert doet aan deze vaststelling niet af. Ook stelt het hof vast dat [naam3] op de rouwkaart van het overlijden van de vader van de vrouw is vermeld. Deze omstandigheden laat het hof meewegen bij de beoordeling van deze zaak, aangezien [naam3] daarmee als partner van de vrouw wordt gepresenteerd aan de naasten van de familie van de vrouw.

Gelet op hetgeen het hof hiervoor heeft overwogen faalt de incidentele grief 1 van de vrouw.

Het hof merkt hierbij nog op dat de vrouw in haar verweerschrift in eerste aanleg van 14 december 2020 ter betwisting van de samenwoning nog heeft aangevoerd dat haar relatie met [naam3] is verbroken. Het hof stelt voorop dat dit, zo al juist, niet van belang is, nu het er om gaat of de situatie van de vrouw en [naam3] op enig moment heeft beantwoord aan de in r.o. 5.2 genoemde criteria. De man heeft naar het oordeel van het hof met de overlegging van de nadere observaties in december 2020 bovendien genoegzaam aangetoond dat er nog sprake lijkt te zijn van samenwoning gezien de verbondenheid tussen [naam3] en de vrouw: de vrouw maakt nog gebruik van de auto van [naam3] , de spullen van [naam3] zijn nog bij de vrouw aanwezig en de auto van [naam3] is ook nu weer bij de vrouw gesignaleerd.

De rechtbank heeft vastgesteld dat de vrouw al jaren gebruik maakt van de goudkleurige Mercedes van de ouders van [naam3] . De vrouw heeft daar geen grief tegen gericht, zodat ook het hof daar van uit gaat. De vrouw heeft wel aangevoerd dat zij onderhoudskosten voor die auto voldoet en heeft enkele betalingsbewijzen van KwikFit overgelegd. Met de man is het hof van oordeel dat uit deze stukken niet blijkt voor welke auto die kosten worden gemaakt. Deze enkele kosten weerleggen onvoldoende dat de vrouw de Mercedes van de ouders van [naam3] al jaren gebruikt zonder hiervoor een vergoeding te betalen. Het hof ziet dat gebruik als een bijdrage van (de zijde van) [naam3] in het kader van de wederzijdse verzorging.

De hond van [naam3] verblijft al jaren onbetwist permanent bij de vrouw. Dat de vrouw stelt dat zij als vriendendienst de hond van [naam3] verzorgt neemt niet weg dat daarmee in elk geval de schijn wordt gewekt dat ook [naam3] deel uitmaakt van het gezin van de vrouw. Dat [naam3] zelf de kosten voor die hond op zich neemt acht het hof niet relevant en heeft de vrouw overigens tegenover de betwisting door de man onvoldoende aannemelijk gemaakt. Uit de betalingsbewijzen van ZooPlus valt niet af te leiden welke spullen zijn aangeschaft voor welk dier. De man heeft onweersproken aangevoerd dat er op het terrein van de vrouw meer honden dan alleen de hond van [naam3] aanwezig waren en de gestelde kosten zijn niet nader toegelicht.

Tenslotte is niet in geschil is dat de laadpaal bij de woning van de vrouw daar in januari 2016 is geplaatst voor (de elektrische auto van) [naam3] . De vrouw beschikt niet over een elektrische auto. [naam3] heeft voor het gebruik van de stroom tot en met 2019 een vergoeding aan de vrouw betaald vanuit [naam5] BV. Gebleken is dat ook de vrouw in de (elektrische) Mercedes van [naam3] rijdt. Daaruit en uit het ontbreken van stukken over vergoedingen voor het stroomverbruik over de jaren na 2019 leidt het hof af dat de kosten voor het gebruik van die auto gezamenlijk door de vrouw en [naam3] worden gedragen

Evenals de rechtbank komt het hof tot de conclusie dat de vrouw, ook in hoger beroep, de gemotiveerde stellingen van de man dat de vrouw en [naam3] in financieel opzicht in elkaars verzorging voorzien en dat er in elk geval een zekere verstrengeling is, in die zin dat de vrouw en [naam3] financieel of anderszins elkaar het nodige verschaffen, onvoldoende heeft weersproken. Deze incidentele grief van de vrouw faalt eveneens.

De hiervoor genoemde feiten die maken dat in elk geval vanaf 14 april 2020 sprake is geweest van samenleving in de zin van artikel 1:160 BW, zijn met name gebaseerd op het rechercheonderzoek dat op 14 april 2020 is aangevangen en de periode nadien bestrijkt. Uit dat rapport blijkt overduidelijk dat de vrouw en [naam3] vanaf dat moment de meeste tijd samen met elkaar doorbrengen in het huis van de vrouw. De omstandigheden die de man noemt in het kader van zijn betoog dat al sprake was van samenleving in de zin van artikel 1:160 BW met ingang van een eerdere datum, zoals de plaatsing van genoemde laadpaal in januari 2016, doen (ook) het hof vermoeden dat de in artikel 1:160 BW situatie al jaren eerder is ingetreden. De omstandigheden zijn echter, ook in onderlinge samenhang bezien, naar het oordeel van het hof, onvoldoende om op grond daarvan als vaststaand aan te kunnen nemen dat reeds op enig moment voor 14 april 2020 aan alle genoemde criteria van artikel 1:160 BW was voldaan. In het bijzonder blijkt uit die omstandigheden niet, althans onvoldoende, dat de vrouw en [naam3] , over een langere periode het grootste deel van de tijd (na werktijd) met elkaar in de woning van de vrouw doorbrachten en sprake was van een gemeenschappelijk huishouding en wederzijdse verzorging. Op grond hiervan zal het hof evenals de rechtbank als ingangsdatum van de beëindiging van de partneralimentatie 14 april 2020 hanteren. De eerste grief van de man treft geen doel.

Met het voorgaande is ook punt 33, onderdeel van de derde incidentele grief van de vrouw voldoende besproken. De overige onderdelen van die grief behoeven geen bespreking.

De man stelt ook in hoger beroep dat de vrouw in de kosten van het recherche-onderzoek veroordeeld moet worden. Door de man niet te informeren over haar samenlevingsrelatie met [naam3] , heeft de vrouw naar maatschappelijke normen onzorgvuldig jegens de man gehandeld zodat sprake is van onrechtmatige daad, aldus de man. Nu veel signalen reeds vanaf 2015 wezen op samenwoning had het op de weg van de vrouw gelegen de man op enig moment te informeren dat een artikel 1:160 BW situatie is ingetreden. Omdat de vrouw samenwoning steeds heeft betwist was rechercheonderzoek nodig, aldus de man.

De vrouw handhaaft ook in beroep haar stelling dat zij de man niet hoefde te informeren omdat zij niet samenwoonde met [naam3] . Ze heeft de man niet doelbewust onkundig gehouden. De kosten van het rapport moeten dus voor rekening van de man blijven. Bovendien zijn de kosten buitensporig hoog, zodat aanleiding bestaat voor matiging op grond van redelijkheid en billijkheid.

Het hof zal de kosten van de procedure in hoger beroep compenseren in de zin dat iedere partij de eigen kosten draagt. Het hof betrekt daarbij de omstandigheid dat het hier om ex-echtgenoten gaat en dat het wederzijds ingestelde hoger beroep voor wat betreft de alimentatiebeslissing niet tot een ander uitkomst voert. Daaraan doet niet af dat man in hoger beroep (enkel) voor wat betreft de kosten van het rechercherapport in het gelijk is gesteld.