Rechtbank Noord-Holland 22-07-2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:5522

De vrouw heeft verzocht een door de man te betalen bijdrage in de kosten van haar levensonderhoud (hierna ook: partnerbijdrage) vast te stellen van (na wijziging) € 2468,00 per maand.

De man heeft de hoogte van de behoefte van de vrouw betwist en een draagkracht-verweer gevoerd. Hij heeft gesteld dat noch voor de vaststelling van de welstand waarin partijen hebben geleefd, noch voor zijn draagkracht de aflossing van de rekening-courantschuld als inkomstenbron moet worden gezien. De man voert aan dat hij in inkomen is achteruitgegaan, omdat zijn dienstverband met [BV 1] beëindigd is.

De vrouw heeft verzocht te bepalen dat de tussen partijen bestaande gemeenschap van goederen wordt verdeeld op de door haar voorgestelde wijze. De man verzoekt de verdeling volgens zijn voorstel vast te stellen. De verzoeken sluiten niet op elkaar aan.

Als peildatum voor het bepalen van de omvang van de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap heeft te gelden de datum van indiening van het verzoekschrift tot echtscheiding, te weten 30 november 2018.

Tenzij partijen anders zijn overeengekomen, geldt de datum van feitelijke verdeling voor de waardering van de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap.

Tussen partijen is niet in geschil dat de huwelijksgoederengemeenschap de navolgende bestanddelen omvat:

de echtelijke woning aan de [adres] (appartementsrecht) en de hypothecaire lening bij [Bank] Bank, nummer [nummer] , saldo € 50.000;

auto: [Merk] , kenteken [kenteken] , op naam van en in gebruik bij de vrouw;

inboedel / kunst / sieraden;

1/3 deel eigendom van de boerderij aan de [adres] ;

bankrekeningen;

350 certificaten van aandelen [BV 1] . en 350 certificaten van aandelen [BV 2] ., uitgegeven door de [Stichting] , waarvan steeds 349 certificaten (certificaten A) op naam van de man en 1 certificaat (A) op naam van de vrouw.

De rechtbank zal hierna de wijze van verdelen bepalen.

De vrouw kan haar medewerking aan de effectuering van dit deel van de verdeling niet afhankelijk maken van de betaling door de man van het haar toekomende voorschot op de verdeling. Voor dit voorschot geldt dat de vrouw de haar ten dienste staande wettelijke bepalingen rond de executie van geldvorderingen kan benutten. De rechtbank ziet geen reden terug te komen op haar beslissing in voorlopige voorziening de vrouw een voorschot toe te kennen, maar stelt wel vast dat de verder door de rechtbank te bepalen wijze van verdelen niet op korte termijn zal leiden tot liquide vermogen aan de zijde van één van partijen. In feite brengt de te bepalen wijze van verdelen mee dat de man financiering zal moeten vinden om de vrouw uit de voormalige echtelijke woning uit te kopen. Bij toedeling aan de man of verkoop aan een derde zullen partijen tot verrekening van een reeds door de man voldaan voorschot kunnen overgaan, temeer nu naar verwachting het aandeel van de vrouw in de overwaarde de hoogte van het voorschot zal overtreffen.

De man heeft de noodzaak zijn medewerking aan de hiervoor geschetste wijze van verdelen door middel van een dwangsom te verzekeren betwist.
De rechtbank stelt echter vast dat nergens in de van de zijde van de man ingediende stukken, uitdrukkelijk de toezegging staat dat de man – uiteraard - zijn medewerking zal verlenen. Gelet op de door de vrouw gegeven voorbeelden van de (proces-)houding van de man na de mondelinge behandeling op 12 november 2019 en de toon en wijze waarop in de processtukken verwijten worden geuit, kan de rechtbank er niet van uitgaan dat de man onverkort zijn medewerking zal verlenen aan de taxatie en toedeling c.q. verkoop van de woning. Het verzoek van de vrouw hem te veroordelen tot het verlenen van medewerking aan taxatie van de woning en de toedeling dan wel verkoop ervan op straffe van een dwangsom, zal dan ook worden toegewezen.

De waarde van de auto is volgens de ANWB koerslijst bij verkoop tussen particulieren € 4.200.
De auto zal voor dit bedrag aan de vrouw worden toegedeeld, waarbij zij de helft van de waarde aan de man moet vergoeden. Voor zover het voorschot door de man nog niet of niet geheel is voldaan, zal het bedrag daarmee kunnen worden verrekend.

De inboedel is verdeeld. Dat er nog kunstvoorwerpen zijn die verdeeld moeten worden en/of dat één van partijen bij de verdeling ervan tekort is gedaan, is niet voldoende geconcretiseerd en/of inhoudelijk onderbouwd. Niet in geschil is dat de sieraden aan de vrouw worden toegedeeld. Het geschil tussen partijen over de vraag wie sommige sieraden feitelijk in zijn of haar bezit heeft vormt geen onderdeel van de verdelingsvraag.

De vrouw verzoekt te bepalen dat dit eigendomsdeel aan de man wordt toegescheiden, onder de verplichting de helft van de waarde ervan aan haar te vergoeden.
Zij stelt zich op het standpunt dat de waarde ervan door een onafhankelijk deskundige moet worden getaxeerd.

De man stelt – zonder verdere onderbouwing - dat er op partijen, als deelgenoten in het eigendomsrecht van de woonboerderij, een vorderingsrecht rust van de andere deelgenoten, de dochter van partijen [dochter 1] en haar echtgenoot [echtgenoot] . Dit recht houdt volgens de man in dat, in aanvulling op de levering van 2/3e deel in de woonboerderij voor € 300.000, het resterende 1/3 deel in de woonboerderij wordt overgedragen voor € 150.000. De man stelt voor om zowel aan hem als aan de vrouw 1/6e deel van de woonboerderij toe te delen, en hierbij te bepalen dat op dit deel de verbintenisrechtelijke aanspraak rust het over te dragen aan [dochter 1] en [echtgenoot] voor een prijs van € 150.000 totaal, zodat met 1/6e deel een prijs van € 75.000 is verbonden. Volgens de man is taxatie van de woonboerderij niet relevant en niet nodig.

De rechtbank zal bepalen dat de verdeling zo dient te worden geeffectueerd dat aan elk van beide partijen 1/6 eigendomsdeel in de boerderij toekomt.
Indien partijen – of één van hen – niet in de onverdeeldheid wil blijven, zullen zij – of zal de desbetreffende partij - er zelf voor kunnen kiezen te zijner tijd het aandeel te realiseren overeenkomstig de deelgenotenbepaling in de akte van overdracht van 2/3 deel van de boerderij aan dochter [dochter 1] .
De rechtbank verwerpt het betoog van de man dat partijen gehouden zouden zijn hun aandeel voor € 150.000 aan te bieden aan [dochter 1] en haar man. Gesteld noch gebleken is dat hiervoor een wettelijke of contractuele grondslag aanwezig is.

Partijen hebben geen volledig overzicht van de (saldi op) bankrekeningen per 30 november 2018 ingediend.
De rechtbank zal de wijze van verdeling ervan aldus gelasten, dat de saldi per genoemde datum bij helfte gedeeld dienen te worden.

Partijen hebben de twee meest voor de hand liggende wijzen van verdeling genoemd. Bij de onderbouwing en verdediging van hun standpunten zijn partijen meermalen ingegaan op de status van [BV 1] en het daarvan later afgesplitste [BV 2] . In essentie ziet de vrouw een in een werkzaam leven vergaard privé vermogen, dat (vermoedelijk) om fiscale redenen is ondergebracht in de beide vennootschappen, met de zeggenschap bij de [Stichting] . Zij wenst ‘simpelweg’ de helft van dat privé vermogen te ontvangen. In essentie ziet de man twee volledig zelfstandige vennootschappen, waarvan de zeggenschap bij een los van partijen staande [Stichting] berust. Deze vennootschappen zijn in zijn visie vergelijkbaar met iedere andere willekeurige vennootschap en onderneming, waarin partijen ‘toevallig’ (certificaten van) aandelen bezitten. Partijen zijn ‘gewoon’ (certificaat van) aandeelhouder en meer niet.

De man heeft het gelijk in zoverre aan zijn zijde dat de rechtbank vaststelt dat er sprake is van een familievermogen – (grotendeels) bestaande uit vastgoedbeleggingen – in de vorm van een tweetal BV’s, waarvan de aandelen zijn gecertificeerd. Partijen – de ouders – hebben de meerderheid van de (certificaten van) aandelen en de beide dochters hebben de minderheid. De zeggenschap berust bij het bestuur van de [Stichting] en daarmee bij dochter [dochter 1] . Partijen hebben bij de keuze voor deze wijze van omgaan met hun vermogen ervoor gekozen hun vermogen als het ware ‘op afstand’ te plaatsen. Dat neemt echter niet weg dat de verhouding tussen partijen als deelgenoten in een ontbonden huwelijksgoederen-gemeenschap, anders dan bij gewoon aandeelhouderschap, mede wordt bepaald door de regels van redelijkheid en billijkheid.
Het is mogelijk dat partijen – of één van hen – destijds de reikwijdte van de onderbrenging van hun vermogen in een BV en de certificering van de aandelen niet heeft overzien, maar dat doet er niet aan af dat de daarvoor benodigde beslissingen door beide partijen zijn genomen.
Twee van de consequenties daarvan zijn, dat het vermogen nu vastzit in niet vrij verhandelbare (certificaten van) aandelen en dat de zeggenschap uit handen is gegeven. Overigens is ook een van de gevolgen dat het vermogen in de BV’s door een ander fiscaal regime, mogelijk groter is dan het zou zijn geweest indien het niet in een BV zou zijn ondergebracht.

Een toedeling van de certificaten aan de man, onder de verplichting de vrouw een aanzienlijk bedrag uit te keren wegens overbedeling, is naar het oordeel van de rechtbank in strijd met de genoemde redelijkheid en billijkheid. Het risico van de beperkte verhandelbaarheid van de aandelen zou daarmee exclusief bij de man worden gelegd, terwijl partijen er gezamenlijk voor hebben gekozen hun vermogen in beperkt verhandelbare certificaten vast te leggen. Dit zou wellicht anders zijn, indien er voldoende ‘vrij’ vermogen aanwezig zou zijn om de vrouw uit te keren, maar daarvan is geen sprake.

Het vorenstaande betekent dat de andere voor de hand liggende wijze van verdelen dient te worden gevolgd. De rechtbank zal als wijze van verdelen bepalen dat de certificaten 50/50 verdeeld worden. Na verdeling zal ieder van partijen zelfstandig kunnen kiezen de (certificaten van) aandelen te vervreemden, met inachtneming van hetgeen daarover in de statuten is bepaald. De rechtbank onderkent dat deze wijze van verdelen in zoverre belastend is voor partijen dat daardoor niet direct liquiditeit wordt gegenereerd en dat deze wijze van verdelen zal kunnen leiden tot nieuwe spanningen en procedures tussen partijen en de dochters, maar dit is inherent aan de eerder gemaakte keuze het vermogen in een BV onder te brengen en de aandelen te certificeren. Andere oplossingen die tot liquiditeit én (meer) rust in de familie zouden kunnen leiden – zoals bijvoorbeeld de oplossing, waarbij alle (certificaat van) aandeelhouders hun (certificaten van) aandelen gezamenlijk aanbieden aan een derde - vallen buiten het bereik van deze procedure en konden kennelijk in mediation niet worden bereikt.

De man wijst er terecht op dat bij deze door de rechtbank bepaalde wijze van verdelen, de statuten van de [Stichting] en de beide vennootschappen in aanmerking dienen te worden genomen.
Van toepassing is allereerst artikel 6 van de statuten van de [Stichting] . In deze bepaling wordt voor de vervreemding, overgang of toescheiding van certificaten verwezen naar hetgeen geldt voor de aandelen. Voor [BV 1] is een en ander geregeld in de artikelen 14 en 15 van de statuten. In art. 15 lid 1 is bepaald dat bij ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap anders dan door overlijden, de aandelen moeten worden aangeboden (aan de andere aandeelhouders) overeenkomstig het bepaalde in art. 14, zij het met twee aanvullende bepalingen. Artikel 15 lid 6 bevat een uitzondering op de aanbiedingsplicht van het eerste lid, nl. vrije toedeling aan diegene van de echtgenoten van wiens zijde de aandelen in de gemeenschap zijn gevallen. Die uitzondering is hier niet van toepassing, omdat de (certificaten van) aandelen niet aan de man zullen worden toebedeeld.
Dit betekent dat door partijen de door de rechtbank bepaalde wijze van verdeling pas geëffectueerd zal kunnen worden, nadat partijen de certificaten aan de andere certificaathouders te koop hebben aangeboden overeenkomstig het bepaalde in art. 14 van de statuten. Indien de andere certificaathouders – de beide dochters van partijen – van het aanbod geen of geen volledig gebruik maken, zullen partijen hun certificaten van aandelen (eventueel deels) kunnen behouden en vrij kunnen verdelen overeenkomstig de vastgestelde wijze van verdelen. Dat laatste is ook mogelijk, als de beide dochters overeenkomstig art 15 lid 6 aanhef en sub a verklaren af te zien van de aanbiedingsplicht van art. 15 lid 1. Als de andere certificaathouders (de beide dochters), of een van hen wel gebruik wenst te maken van het voorkeursrecht, treedt de overeenkomstig de statuten door deskundigen vastgestelde prijs en opbrengst van de certificaten in deze wijze van verdelen in de plaats van de verkochte certificaten en wordt in plaats van deze certificaten deze opbrengst door partijen bij helfte gedeeld.

Om de start van deze wijze van verdelen zonder verdere strijd te doen aanvangen zal de rechtbank een termijn bepalen, waarbinnen partijen hun certificaten van aandelen [BV 1] en [BV 2] moeten aanbieden aan de beide andere aandeelhouders.

Dit betekent dat de rechtbank de man zal opdragen binnen 2 weken na de datum van deze beschikking aan het bestuur van de [Stichting] mede te delen dat hij in het kader van de ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap en de door de rechtbank bepaalde wijze van verdeling daarvan, voornemens is 174 certificaten van aandelen A in [BV 1] over te dragen aan medecertificaathouder [medecertificaathouder] .

De situatie zou zich wellicht kunnen voordoen dat het bestuur van de [Stichting] overeenkomstig het bepaalde in art. 15 lid 3 en 4 van de statuten [BV 1] , zelfstandig het proces van waardering van de certificaten door de deskundigen, aanbieding en verkoop in gang zet.
Geheel afgezien van de vraag of het bestuur daartoe bevoegd is – die vraag ligt niet ter beslissing voor – geldt in dat geval onverminderd hetgeen hiervoor is overwogen: indien de andere aandeelhouders, al dan niet na waardering door de deskundigen, wensen af te zien van de uitoefening van hun voorkeursrecht, kunnen de certificaten worden verdeeld zoals door de rechtbank bepaald. Indien zij van hun voorkeursrecht gebruik maken, treedt de verkoopopbrengst voor de desbetreffende verkochte certificaten in de plaats. Voor de waardering door de deskundigen maakt dit alles geen verschil.

Hetgeen hiervoor is overwogen ten aanzien van de certificaten van aandelen [BV 1] , geldt dienovereenkomstig voor de certificaten van aandelen [BV 2] . Dit alles met dien verstande dat hetgeen in de statuten van [BV 1] is geregeld in de artt. 14 en 15, bij [BV 2] is geregeld in art. 10 van de statuten. Er zijn enkele ondergeschikte procedureverschillen (in termijnen, aantal deskundigen e.d.), maar deze zijn voor de beoordeling door de rechtbank niet van belang.

De vrouw verzoekt een pensioendeskundige te benoemen, die het in eigen beheer opgebouwde pensioen en lijfrente/stamrecht moet waarderen. Zij verzoekt de bedragen te bepalen die de man dient af te storten bij een door haar aan te wijzen verzekeraar.

De man voert aan dat volgens vaste rechtspraak, afstorting in redelijkheid niet kan worden gevorderd als de continuïteit van de onderneming daardoor in gevaar kan komen. Daarbij komt dat hij als certificaathouder geen afstorting kan afdwingen van enig pensioen en dat [BV 1] geen partij is in deze procedure.