Hoge Raad 29-05-2020, ECLI:NL:HR:2020:961

De GI heeft in deze procedure, voor zover in cassatie aan de orde, verzocht de ondertoezichtstelling van de kinderen te verlengen tot 23 augustus 2019 en (spoed)machtigingen te verlenen tot uithuisplaatsing van de kinderen bij de vader voor de duur van de ondertoezichtstelling.

Bij beschikking van 28 september 2018 heeft de rechtbank de ondertoezichtstelling verlengd tot 23 augustus 2019, de machtiging tot uithuisplaatsing van de kinderen verlengd tot 1 april 2019 en de behandeling van het resterende deel van het verzoek tot verlenging van de machtiging tot uithuisplaatsing aangehouden tot 12 maart 2019.

De moeder heeft in het door haar ingestelde hoger beroep verzocht de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing per direct te beëindigen. Voorts heeft zij verzocht een drietal door haar genoemde personen aan te merken als deskundigen als bedoeld in art. 810a Rv en hen op te roepen om te worden gehoord.

Het hof heeft de hiervoor in 2.2.2 genoemde beschikking en de daaraan voorafgegane beschikking bekrachtigd. ¹ Het heeft het verzoek van de moeder tot het horen van de door haar genoemde deskundigen afgewezen. Het heeft daartoe overwogen:

Gebleken is dat de vader tegemoet komt aan de behoeften van de kinderen. De GI heeft verklaard dat het prettig samenwerken is met de vader: hij is goed aanspreekbaar en de hulpverlening voor de kinderen komt op gang. [De kinderen] ervaren meer rust nu en zitten beter in hun vel. De GI heeft de indruk dat de moeder met name de strijd voorop zet en in mindere mate de kinderen. Als de GI met de moeder in gesprek gaat, haalt zij vaak zaken uit het verleden erbij. Bij de vader ervaart de GI het anders: de kinderen zijn voor hem het belangrijkste en de gesprekken gaan over de kinderen. (…) Het hof is van oordeel dat het in het belang van de kinderen noodzakelijk is dat deze positieve lijn de komende tijd gewaarborgd blijft, zodat de rust behouden wordt en de ingezette hulpverlening gecontinueerd kan worden. Evenals de rechtbank, is het hof er niet van overtuigd dat de moeder de voor de kinderen ingeschakelde hulpverlening zal continueren als de kinderen weer bij haar zouden wonen. De moeder vertoont nog steeds een heftige weerstand richting de hulpverlening en zij stelt allerlei voorwaarden die verhinderen dat de hulpverlening op gang wordt gebracht. Onder al deze omstandigheden is de noodzaak van (continuering van) de uithuisplaatsing zonder meer vast komen te staan. Het is voor het hof duidelijk dat de kinderen bij de moeder thuis niet de hulp krijgen die zij nodig hebben en dat de opvoedomgeving van de vader momenteel beter aansluit bij wat de kinderen nodig hebben: rust en ruimte om zich te ontwikkelen zonder meegezogen te worden in de strijd die hun ouders met elkaar voeren.

Het hof zal de bestreden beschikkingen bekrachtigen voor zover aan zijn oordeel onderworpen, dus wat betreft de verlenging van de ondertoezichtstelling en de verlenging van de machtiging tot uithuisplaatsing van de kinderen bij de vader.

Artikel 810a lid 2 Rv voorziet expliciet in de mogelijkheid om in zaken betreffende kinderbeschermingsmaatregelen aan de rechter een deskundigenonderzoek (contra-expertise) te verzoeken. In de onderhavige zaak is er nog geen deskundigenonderzoek tot stand gekomen waartegen de moeder dit verzoek zou kúnnen indienen. Het hof wijst dit verzoek dan ook af.”

Art. 810a lid 2 Rv bepaalt, voor zover voor deze zaak van belang, dat in zaken betreffende de ondertoezichtstelling van minderjarigen de rechter op verzoek van een ouder en na overleg met die ouder een deskundige benoemt, mits dat mede tot beslissing van de zaak kan leiden en het belang van het kind zich daartegen niet verzet. Art. 810a lid 2 Rv spreekt weliswaar van “zaken betreffende de ondertoezichtstelling van minderjarigen”, maar aangenomen moet worden dat daaronder ook vallen zaken als de onderhavige, waarin het tevens gaat om de uithuisplaatsing van minderjarigen. ²

Met de invoering van art. 810a lid 2 Rv is beoogd te bevorderen dat ouders van een minderjarige een standpunt van de Raad voor de Kinderbescherming in een zaak over een maatregel van jeugdbescherming die wezenlijk ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer en het familie- en gezinsleven, desgewenst gemotiveerd kunnen weerspreken. Deze ratio geldt ook als het gaat om een standpunt van een gecertificeerde instelling. ³

Volgens de tekst van art. 810a lid 2 Rv is de daarin aan een ouder toegekende bevoegdheid de benoeming van een deskundige te verzoeken, niet beperkt tot tegenonderzoek ten opzichte van een onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming of een gecertificeerde instelling. Uit de totstandkomingsgeschiedenis blijkt echter dat de wetgever wel zodanig tegenonderzoek voor ogen heeft gehad. Met de invoering van de bepaling werd (alsnog) tegemoetgekomen aan de wens van de Tweede Kamer ouders de mogelijkheid te geven onderzoeksbevindingen van de Raad voor de Kinderbescherming gemotiveerd te weerspreken en aldus recht te doen aan het beginsel van equality of arms. ⁴ Art. 810a lid 2 Rv moet tegen die achtergrond worden uitgelegd. Uitgangspunt is dan ook dat een ouder om het in die bepaling bedoelde onderzoek kan vragen indien een door of in opdracht van de Raad voor de Kinderbescherming of de gecertificeerde instelling opgesteld onderzoeksrapport voorhanden is. Een uitleg waarbij een ouder nooit om een onderzoek kan vragen zolang niet een zodanig onderzoeksrapport ter tafel ligt, zou echter in sommige gevallen onvoldoende recht doen aan het beginsel van equality of arms. Zo moet een ouder het standpunt van de Raad voor de Kinderbescherming of de gecertificeerde instelling over de gronden voor en noodzaak van een kinderbeschermingsmaatregel waaraan geen onderzoeksrapport ten grondslag ligt, met toepassing van art. 810a lid 2 Rv kunnen weerspreken indien de desbetreffende instantie verder onderzoek niet noodzakelijk acht of om een andere reden daarvan afziet. Voor een onderzoek op verzoek van een ouder is uit een oogpunt van equality of arms (nog) geen plaats indien de Raad voor de Kinderbescherming of de gecertificeerde instelling onderzoek noodzakelijk acht, maar dat onderzoek nog niet heeft kunnen plaatsvinden of nog loopt. Ook indien de rechter ambtshalve opdracht geeft tot (nader) onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming (zie art. 810 lid 1 Rv) , is voor een verzoek op de voet van art. 810a lid 2 Rv nog geen plaats zolang dat onderzoek niet is afgerond.