Hoge Raad 10-01-2020, ECLI:NL:HR:2020:1

Belanghebbende heeft op 22 september 2015 een woning gekocht van zijn oudtante. De notariële akte van levering is gedagtekend 2 november 2015. In deze akte is een koopprijs van € 325.000 vermeld. De oudtante heeft belanghebbende toegezegd dat hij de woning voor € 225.000 kon kopen. Bij notariële akte van schenking van 7 december 2015 heeft belanghebbende een bedrag van € 100.000 geschonken gekregen van zijn oudtante (hierna: de schenking). In deze akte is bepaald dat de verschuldigde rechten en kosten voor rekening van belanghebbende komen.

Belanghebbende heeft op 4 april 2016 van de schenking aangifte gedaan. De aanslag in de schenkbelasting is opgelegd op 30 augustus 2016, overeenkomstig de aangifte.

Bij notariële akte van rectificatie van de schenking van 4 november 2016 is de schenking op grond van dwaling omgezet in een lening. De oudtante heeft die lening eind 2017 kwijtgescholden.

Indien als gevolg van vernietiging van een schenkingsovereenkomst wegens dwaling een ongedaanmakingsverplichting ontstaat, kan de uitoefening van het daarmee corresponderende terugvorderingsrecht reden zijn om met toepassing van artikel 53, lid 1, Successiewet 1956 (hierna: SW) de in verband met de schenking opgelegde aanslag in de schenkbelasting te verminderen. Die vernietiging van een schenkingsovereenkomst heeft evenwel niet tot gevolg dat de schenking, het belastbare feit naar aanleiding waarvan de aanslag is opgelegd, teniet is gedaan. Vernietiging van een schenkingsovereenkomst kan daarom geen reden zijn die aanslag te vernietigen.

Vermindering wordt volgens artikel 53, lid 5, SW verleend op een verzoek dat geschiedt door het doen van aangifte en waarop de inspecteur bij voor bezwaar vatbare beschikking beslist. Deze bepaling heeft tot doel te waarborgen dat op een latere gebeurtenis, die aanleiding tot vermindering kan zijn, een beroep kan worden gedaan ¹ en dat daarvoor een rechtsingang is ². Dat verzoek moet ingevolge artikel 53, lid 6, SW worden ingediend binnen acht maanden nadat de oorzaak tot vermindering is ontstaan. Geen rechtsregel verzet zich ertegen dat een belastingplichtige om toepassing van artikel 53, lid 1, SW kan verzoeken in het bezwaar of (hoger) beroep tegen de aanslag in de schenkbelasting.

Uit het voorgaande volgt dat het beroep van belanghebbende op de hiervoor in 2.1.3 vermelde notariële akte in geen geval tot vernietiging van de aanslag kan leiden, zodat het Hof in zoverre terecht de vernietiging van de aanslag door de Rechtbank heeft vernietigd.

Het middel is terecht voorgesteld voor zover het ertoe strekt te betogen dat het Hof na de vaststelling (in rechtsoverweging 4.7) dat sprake is van wederzijdse dwaling, niet meer kon beoordelen of belanghebbende heeft voldaan aan de last te bewijzen dat hij die dwaling aan de Inspecteur kan tegenwerpen. Vernietiging van een schenkingsovereenkomst wegens wederzijdse dwaling als bedoeld in artikel 6:228, lid 1, aanhef en letter c, BW, leidt tot vermindering van de aanslag in de schenkbelasting op grond van artikel 53, lid 1, SW, tenzij de bij de schenkingsovereenkomst en het beroep op vernietiging betrokken partijen het beroep op vernietiging slechts hebben voorgewend. Naast deze maatstaf is voor toepassing van artikel 6:228, lid 2, BW geen plaats. ³ Het is aan degene die zich op de vernietiging beroept om voldoende aanknopingspunten voor de gestelde dwaling te verschaffen. Het is aan de inspecteur om aannemelijk te maken dat de vernietiging van de schenkingsovereenkomst slechts is voorgewend.