Gerechtshof 's-Hertogenbosch 07-11-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:4090

Beide partijen hebben grieven gericht tegen de door de rechtbank gehanteerde ingangs- c.q. wijzigingsdatum.

De vrouw stelt dat herbeoordeling dient plaats te vinden met ingang van de door de rechtbank in de echtscheidingsbeschikking gehanteerde ingangsdatum, te weten de datum van indiening van het verzoekschrift. Het verzoekschrift is ingediend op 30 oktober 2013.

De man stelt dat van de mogelijkheid tot wijziging van een alimentatiebijdrage met terugwerkende kracht behoedzaam gebruik moet worden gemaakt. De man heeft pas rekening kunnen houden met het feit dat hij mogelijk een hogere bijdrage zou moeten betalen vanaf de datum van indiening verweerschrift tevens zelfstandig verzoek in eerste aanleg door de vrouw, te weten 27 december 2016.

Het hof is van oordeel dat de kinderalimentatie opnieuw dient te worden beoordeeld met ingang van 27 december 2016, omdat de man er pas vanaf dat moment rekening mee heeft kunnen en moeten houden dat hij een hogere bijdrage moest betalen.

Het gaat dan nog alleen om de bijdrage voor [jongmeerderjarige 2] . [jongmeerderjarige 1] was op deze datum al jongmeerderjarig en hij heeft de vrouw niet gemachtigd om namens hem op te treden.

Partneralimentatie (grief 7 incidenteel appel)

Kinderalimentatie

Hoogte behoefte kinderen (grief 2 in incidenteel appel)

Tegen dit oordeel richt zich de tweede grief van de man. Hij stelt het volgende.

De man heeft de door de vrouw in eerste aanleg overgelegde behoeftelijsten gecorrigeerd en heeft de behoefte van de kinderen aan de hand van het welvaartsniveau van partijen berekend op bedragen die in de lijn liggen van de uitkomst van de Nibudtabellen.

Vanaf de meerderjarigheid van [jongmeerderjarige 2] dient voor het bepalen van haar behoefte te worden aangesloten bij de WSF-norm.

De vrouw voert verweer. Zij verwijst naar HR 4 december 2015, NJ 2016, 125, waaruit volgt dat ook bij de bepaling van de behoefte van kinderen het welvaartsniveau ten tijde van het huwelijk een rol speelt en dat het niet voor de hand ligt dat die behoefte bij een veel hoger maandinkomen gelijk zou zijn aan de behoefte bij het hoogste in de tabel voorkomende maandinkomen.

De vrouw is van mening dat de behoefte van [jongmeerderjarige 2] na haar meerderjarigheid onveranderd blijft, gelet op de levensstandaard die zij gewend is.

Het hof overweegt als volgt.

Het hof is van oordeel dat er gelet op het hoge netto gezinsinkomen tijdens het huwelijk aanleiding is om af te wijken van de tabelbedragen. Het hof is voorts van oordeel dat de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat de behoefte van [jongmeerderjarige 2] bij meerderjarigheid gelijk blijft. Gelet op de hoge levensstandaard die [jongmeerderjarige 2] gewend is, is er geen aanleiding om vanaf haar 18e aan de sluiten bij de WSF-norm die geldt voor de gemiddelde student. De man heeft ter zitting erkend dat de rentedragende studielening respectievelijk het collegegeldkrediet niet in mindering strekken op de behoefte. De man heeft voorts niet weersproken dat [jongmeerderjarige 2] geen structurele inkomsten heeft uit een bijbaantje.

Partijen verschillen vervolgens nog van mening over de vraag op welk bedrag de behoefte van de kinderen, bij afwijking van de tabelbedragen c.q. uitgaande van de behoeftelijsten, begroot zou moeten worden.

Het hof is van oordeel dat, voor zover de bijdrage voor [jongmeerderjarige 2] op een lager bedrag vastgesteld zou worden, niet van haar verlangd kan worden dat zij hetgeen zij te veel heeft ontvangen aan de man moet terugbetalen. Nu vast staat dat de man tot het moment waarop [jongmeerderjarige 2] 21 is geworden, de opgelegde bijdragen heeft betaald, is het hof van oordeel dat er geen belang meer is bij een herbeoordeling van de behoefte aan de hand van de behoeftelijsten. Het hof sluit daarom aan bij de door de rechtbank vastgestelde behoefte.

Aanvullend verzoek bijdrage vanaf 21 jaar

Het hof oordeelt als volgt.

Op grond van artikel 1:392 lid 1 jo lid 2 BW hebben ouders een onderhoudsverplichting jegens hun kinderen van 21 jaar en ouder in geval van behoeftigheid. Van behoeftigheid in de zin van dit artikel is slechts sprake wanneer iemand onvoldoende eigen middelen heeft om te voorzien in zijn eigen levensonderhoud en deze ook in redelijkheid niet kan verwerven. De heersende leer is dat een volwassen student niet behoeftig is, omdat hij over het algemeen in staat is door arbeid het nodige voor zijn levensonderhoud te verwerven. Uit de geschiedenis en totstandkoming van artikel 1:392 BW blijkt dat het niet de strekking van dit artikel is ouders te verplichten hun meerderjarige kinderen, die overigens in staat zijn door arbeid in hun levensonderhoud te voorzien, door het verstrekken van een uitkering in staat te stellen tot het volgen of voltooien van een opleiding (HR 9 september 1983 (NJ 1984/535).

De heersende leer brengt niet mee dat een student van 21 jaar of ouder nooit aanspraak kan maken op een ondersteunende bijdrage van zijn of haar ouder(s). Er kan een contractuele verplichting zijn (echtscheidingsconvenant of ouderschapsplan) dat als derdenbeding kan worden opgevat, zodat het kind een zelfstandig recht krijgt t.o.v. zijn ouders om nakoming van het convenant of ouderschapsplan te verkrijgen.

Onder omstandigheden kan het feit dat een ouder zijn kind laat beginnen aan een studie wetende dat deze pas na het 21e levensjaar zal worden voltooid, worden gekwalificeerd als een rechtens afdwingbare natuurlijke verbintenis. In de uitspraak van het hof Amsterdam van 18 januari 1996, NJ 1997/726, heeft het hof overwogen dat naar maatschappelijke opvattingen die leven in de kringen waartoe het gezin behoort de vader, indien hij daartoe financieel bij machte is, de kinderen ten aanzien van wie hij niet betwist heeft dat zij de capaciteiten voor de door hen gekozen studie hebben, gedurende een redelijke termijn in staat dient te stellen deze studie af te ronden. De stelplicht rust hierbij op de studerende die aanspraak maakt op de onderhoudsbijdrage.

Uit het WhatsApp-bericht dat de man op 8 maart 2018 aan [jongmeerderjarige 2] heeft gestuurd over de bijdrage vanaf 21 jaar blijkt naar het oordeel van het hof dat sprake is van een rechtens afdwingbare natuurlijke verbintenis tot betaling van een onderhoudsbijdrage. Gelet op de tekst van het bericht is de man van mening dat hij [jongmeerderjarige 2] , evenals [zoon] en [jongmeerderjarige 1] , ook na haar 20e jaar een onderhoudsbijdrage verschuldigd is. Echter, nu de bijdrage voor [jongmeerderjarige 2] als gevolg van de bestreden beschikking in de periode tot 21 jaar op een hoger bedrag is vastgesteld dan de bijdragen die voor [zoon] en [jongmeerderjarige 1] golden tot hun 21e jaar, en de man zijn kinderen in financieel opzicht gelijk wil trekken, heeft hij besloten de hogere alimentatie die [jongmeerderjarige 2] tot haar 21e krijgt ten opzichte van [zoon] en [jongmeerderjarige 1] te gaan compenseren vanaf het moment dat [jongmeerderjarige 2] 21 wordt. [jongmeerderjarige 2] kan als gevolg hiervan ook na haar 21e verjaardag aanspraak blijken maken op een bijdrage van de man in haar kosten van levensonderhoud en studie.

Nu het hof, zoals reeds overwogen in rov. 5.4.3., van oordeel is dat van [jongmeerderjarige 2] niet verwacht kan worden dat zij hetgeen zij teveel heeft ontvangen aan alimentatie aan de man terug betaalt, en de man dit dus ook niet van haar mag verlangen, is een eventuele compensatie vanaf 21 jaar niet aan de orde.

Voor de hoogte van de bijdrage na 21 jaar sluit het hof aan bij de bijdrage die de man aan [zoon] en [jongmeerderjarige 1] betaalt, derhalve € 484,39 per maand (geïndexeerd naar 2018).

Draagkracht vrouw voor kinderalimentatie (grief 3 in incidenteel appel)

De man stelt in zijn derde grief dat in ieder geval vanaf 4 november 2016, zijnde de datum van aanhangig maken van de onderhavige procedure in eerste aanleg, aan de vrouw een verdiencapaciteit kan worden toegerekend van minimaal € 6.183,25 per maand (€ 5.514,- per maand inkomsten uit onderneming of dienstverband plus € 8.031,- per jaar aan

huurinkomsten ), nog exclusief inkomsten uit vermogen / interen op vermogen. De draagkracht van de vrouw komt hiermee op 70% [6.183,25 – (0,3 x 6.185,25 + 920)] = € 2.385,79 per maand.

Draagkracht van de man

Het hof heeft geen rekening gehouden met een maandelijks bedrag voor sparen en oudedagsvoorziening. Het hof acht het niet redelijk en billijk hiervoor een afzonderlijk bedrag voor op te nemen, aangezien beide partijen het huwelijk met een aanzienlijk vermogen verlaten. Zij hebben er gedurende het huwelijk kennelijk voor gekozen niet voor pensioenopbouw te gaan, doch (wel) voor vermogensopbouw.

Het hof zal ook niet in behoefteverhogende zin rekening houden met de gebruiksvergoeding. Het hof acht het aannemelijk dat de partijen de gebruiksvergoeding betrekken bij de vermogensrechtelijke afwikkeling van het huwelijk.

Aanvullende behoefte (grief II en voorwaardelijke grief III in principaal appel en grief 5 in incidenteel appel)

Het hof overweegt als volgt.

De vrouw heeft zich ingespannen om een baan te vinden en heeft daardoor sinds 1 juli 2018 inkomsten uit arbeid in loondienst. Het hof zal derhalve geen rekening houden met een (fictieve) verdiencapaciteit, maar zal uitgaan van het feitelijke inkomen van de vrouw.

De vrouw is van 1 juli 2018 tot en met 30 november 2018 werkzaam geweest bij [onderneming 1] te [vestigingsplaats] . Met ingang van 17 december 2018 werkt de vrouw op basis van detachering via [bureau] 36 uur bij [onderneming 2] .

Uit praktische overwegingen zal het hof van 1 juli 2018 tot 1 januari 2019 uitgaan van het inkomen bij [onderneming 1] en met ingang van 1 januari 2019 van het inkomen bij [onderneming 2] .

Het hof gaat voor de periode 1 juli 2018 tot 1 januari 2019 uit van de jaaropgaaf 2018, geëxtrapoleerd naar een volledig jaar, derhalve € 11.664,- : 5 x 12 = € 27.993,60.

Met ingang van 1 januari 2019 gaat het hof uit van de salarisspecificaties van 1 januari 2019 tot en met 28 februari 2019. Hieruit blijkt een gemiddeld inkomen van 864,- bruto per week, te vermeerderen met vakantiegeld. Het hof houdt rekening met een gemiddelde premie ER_WGA werknemer van € 9,65 per week. Het hof houdt rekening met de algemene heffingskorting en de arbeidskorting.

Dit levert een netto besteedbaar inkomen op in de periode van 1 juli 2018 tot 1 januari 2019 van € 1.881,- per maand en met ingang van 1 januari 2019 van € 2.803,- per maand, zoals blijkt uit de aan deze beschikking gehechte en daarvan deel uitmakende berekeningen.

De man stelt dat de vrouw inkomsten heeft uit verhuur van € 8031,- per jaar, ofwel € 669,25 netto per maand. De vrouw stelt dat zij aan de huurinkomsten niets overhoudt vanwege het betalen van aflossing en kosten. De man heeft dit gemotiveerd bestreden. De kosten van het pand worden door de huurder (de man) betaald, omdat de verhuurder (de vrouw) weigert deze te betalen. De vrouw heeft erkend dat zij deze kosten niet betaalt, omdat zij stelt een vordering te hebben op de man. Het hof leidt hieruit af dat de vrouw feitelijk iedere maand het volledige huurbedrag tot haar beschikking heeft.

Ten aanzien van de aflossing is het hof van oordeel dat deze bijdraagt aan vermogensvorming. Bovendien valt aan te nemen dat de vrouw de keuze kan maken de aflossingsverplichting ook uit vermogen te voldoen. Het hof zal de maandelijkse aflossing derhalve niet in mindering brengen op de huurinkomsten.

Nu de vrouw heeft nagelaten (recente) aangiftes en aanslagen IB in het geding te brengen en het hof dus geen inzicht heeft in de fiscale aspecten verband houdend met Box 3, zal het hof de huurinkomsten in de berekening mee nemen als klein netto inkomen.

Het hof houdt geen rekening met rendement uit vermogen dan wel interen op vermogen. Nu bij het vaststellen van de behoefte van de vrouw aan de hand van de behoeftelijst geen rekening is gehouden met bedragen voor oudedagsvoorziening en sparen omdat de vrouw over een aanzienlijk vermogen kan beschikken, kan naar het oordeel van het hof in redelijkheid niet van de vrouw gevergd worden dat zij dit vermogen aanwendt om in haar behoefte te voorzien.

Limitering

Ten aanzien van dit subsidiaire standpunt van de man overweegt het hof als volgt. Conform de uitspraak van de Hoge raad van 4 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:695, kan de rechter, buiten het in de wet geregelde geval van art. 1:160 BW, een lopende alimentatieverplichting slechts doen eindigen wegens andere omstandigheden dat ontbrekende draagkracht of behoefte op de grond dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is om van de gewezen echtgenoot nog langer een bijdrage in het levensonderhoud te verlangen. Het voortduren van de alimentatieverplichting berust niet op het voortduren van de door het huwelijk in het leven geroepen lotsverbondenheid.

De onderhavige alimentatiekwestie valt niet onder de wet beperking duur partneralimentatie, aangezien deze wet slechts geldt voor verzoeken die zullen zijn ingediend vanaf 1 januari 2020.

Het hof ziet derhalve geen aanleiding de partneralimentatie te limiteren.

Draagkracht van de man