Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 09-05-2019, ECLI:NL:GHARL:2019:4040

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het beroepschrift, ingekomen op 19 juli 2018;

- een journaalbericht van mr. Van Straten van 30 juli 2018 met producties 1 tot en met 16;

- het verweerschrift;

- een journaalbericht van mr. Van Straten van 8 januari 2019 met productie 17;

- een journaalbericht van mr. Demmer van 10 januari 2019 met productie 1;

- een overzicht met betrekking tot de alimentatieachterstand van de man dat mr. Van Straten tijdens de mondelinge behandeling heeft overgelegd.

De mondelinge behandeling heeft op 22 januari 2019 plaatsgevonden. Partijen zijn in persoon verschenen, bijgestaan door hun advocaten.

Het huwelijk van partijen is op [datum] ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank Overijssel, zittingsplaats Almelo, van [datum] in de registers van de burgerlijke stand.

De man en de vrouw zijn de ouders van:

- [kind 1] , geboren op [datum] 2004 te [plaats] ,

- [kind 2] , geboren op [datum] 2006 te [plaats] ,

- [kind 3] , geboren op [datum] 2008 te [plaats] , en

- [kind 4] , geboren op [datum] 2011 te [plaats] ,

over wie partijen gezamenlijk het gezag uitoefenen. De kinderen hebben hun hoofdverblijf bij de vrouw.

In de echtscheidingsbeschikking heeft de rechtbank, voor zover hier van belang:

- de door de man te betalen bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen (hierna ook: de kinderalimentatie) met ingang van de datum van die beschikking (zijnde 15 mei 2013) vastgesteld op een bedrag van € 330,- per kind per maand, telkens bij vooruitbetaling te voldoen, en

- de door de man aan de vrouw te betalen uitkering in de kosten van haar levensonderhoud (hierna ook: de partneralimentatie) met ingang van de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand ( [datum] ) vastgesteld op € 800,- per maand, telkens bij vooruitbetaling te voldoen.

De kinderalimentatie bedraagt ingevolge de wettelijke indexering met ingang van 1 januari 2019 € 359,39 per kind per maand. De partneralimentatie bedraagt ingevolge de wettelijke indexering met ingang van 1 januari 2019 € 871,25 per maand.

De man woont samen met zijn huidige partner.

Bij de bestreden – uitvoerbaar bij voorraad verklaarde – beschikking van 19 april 2018 heeft de rechtbank, voor zover thans van belang:

- de bij beschikking van 15 mei 2013 vastgestelde partneralimentatie gewijzigd en de partneralimentatie met ingang van 18 september 2017 en voor de verdere duur van het faillissement van de man op nihil gesteld;

- de bij beschikking van 15 mei 2013 vastgestelde kinderalimentatie gewijzigd en de kinderalimentatie met ingang van 18 september 2017 en voor de verdere duur van het faillissement van de man op nihil gesteld;

- het meer of anders verzochte afgewezen.

De vrouw voert verweer en zij verzoekt het hof de man in zijn hoger beroep niet-ontvankelijk te verklaren en, eventueel met verbetering van gronden, de bestreden beschikking te bekrachtigen. Kosten rechtens.

De vrouw stelt dat niet duidelijk is geworden van welke wijziging van omstandigheden tussen mei 2013 en september 2013 sprake is, die een wijziging van de in de beschikking van 15 mei 2013 vastgestelde partner- en kinderalimentatie rechtvaardigt.

Het hof is, overeenkomstig de rechtbank in de bestreden beschikking, van oordeel dat de omstandigheid dat de man bij vonnis van 1 oktober 2014 persoonlijk failliet is verklaard een relevante omstandigheid in de zin van artikel 1:401 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) is die een hernieuwde beoordeling van de kinder- en partneralimentatie rechtvaardigt.

In zijn algemeenheid geldt, dat artikel 1:402 BW de rechter grote vrijheid laat bij het vaststellen van de ingangsdatum van de alimentatieverplichting. Drie data liggen als ingangsdatum het meest voor de hand: de datum waarop de omstandigheden zijn ingetreden die voor de onderhoudsverplichting bepalend zijn, de datum van het inleidend processtuk en de datum waarop de rechter beslist. De rechter die beslist op een verzoek tot wijziging van een eerder vastgestelde bijdrage in het levensonderhoud, zal in het algemeen behoedzaam gebruik moeten maken van zijn bevoegdheid de wijziging te laten ingaan op een vóór zijn uitspraak gelegen datum, met name indien dit ingrijpende gevolgen kan hebben voor de onderhoudsgerechtigde in verband met een daardoor in het leven geroepen verplichting tot terugbetaling van hetgeen in de daaraan voorafgaande periode in feite is betaald of verhaald. Deze behoedzaamheid geldt ook voor de rechter in hoger beroep die met ingang van een vóór zijn uitspraak gelegen datum een zodanige wijziging brengt in de door de rechter in eerste aanleg vastgestelde of gewijzigde bijdrage dat zij kan leiden tot de hiervoor bedoelde ingrijpende gevolgen.

Het hof zal de ingangsdatum van de nihilstelling van de kinderalimentatie en de partneralimentatie bepalen op 1 oktober 2014 en overweegt daartoe als volgt.

Ten aanzien van de vrouw acht het hof van belang, dat het vaststellen van de ingangsdatum op 1 oktober 2014 geen verplichting voor haar meebrengt tot terugbetaling van hetgeen de man aan alimentatie tot op heden heeft betaald. Partijen verschillen weliswaar van mening over tot welke datum in 2013 de man aan zijn alimentatieverplichtingen heeft voldaan, maar niet in geschil is dat vanaf 2014 geen alimentatie door de man is betaald.

Voor zover de man heeft verzocht de ingangsdatum te bepalen op data die zijn gelegen in de periode voorafgaand aan het faillissement, is het hof van oordeel dat de man zijn draagkracht ten aanzien van dat tijdvak onvoldoende inzichtelijk heeft gemaakt. Dit verzoek zal het hof daarom afwijzen.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat het hof de bestreden beschikking, voor zover daarbij de ingangsdatum van de nihilstelling van de kinder- en partneralimentatie is vastgesteld op 18 september 2017, zal vernietigen en, in zoverre opnieuw beschikkende, de ingangsdatum voor deze nihilstelling zal vaststellen op 1 oktober 2014.

De man meent dat de rechtbank ten onrechte de nihilstelling van de partner- en kinderalimentatie heeft beperkt tot de duur van het faillissement. Hij voert aan dat hij na beëindiging van het faillissement, op basis van zijn huidige inkomen en rekening houdende met zijn schulden die na het faillissement opeisbaar zijn, de bij echtscheidingsbeschikking bepaalde bedragen aan kinder- en partneralimentatie nimmer kan voldoen. Subsidiair verzoekt de man de nihilstelling van de partner- en kinderalimentatie te beperken tot de duur van het faillissement én een eventueel daarop volgende schuldsaneringsregeling. Hij stelt voornemens te zijn een verzoek tot omzetting naar de wettelijke schuldsaneringsregeling in te dienen, zodra de curator een voorstel tot opheffing van het faillissement bij de rechtbank heeft ingediend.

De vrouw voert gemotiveerd verweer. Zij meent dat er geen grond is om bij wijziging van alimentatie op voorhand al rekening te houden met de door de man genoemde hypothetische situaties.

Het hof overweegt als volgt. Het faillissement van de man loopt nog. Hoewel de man onweersproken naar voren heeft gebracht dat de curator het faillissement voor beëindiging heeft voorgedragen, bestaat nog geen duidelijkheid over de beëindigingsdatum van het faillissement en de (financiële) consequenties hiervan voor de man. Evenmin bestaat duidelijkheid of de man na het faillissement zal worden toegelaten tot de wettelijke schuldsaneringsregeling. In de gegeven omstandigheden is het hof van oordeel, net als de rechtbank in de bestreden beschikking, dat de nihilstelling van de kinder- en partneralimentatie tot de duur van het faillissement dient te worden beperkt. In zoverre zal de bestreden beschikking worden bekrachtigd.

Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen, slagen de grieven deels. Met inachtneming van het voorgaande zal als volgt worden beslist.

Het hof zal de proceskosten in hoger beroep compenseren, nu partijen gewezen echtgenoten zijn en de procedure de bijdrage aan de uit die relatie geboren kinderen en de bijdrage in het levensonderhoud van de vrouw betreft.