Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20-08-2019, ECLI:NL:GHARL:2019:6838

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het beroepschrift met productie(s), ingekomen op 6 mei 2019;

- een journaalbericht van mr. Pater van 3 juni 2019 met productie(s);

- een brief van de GI van 6 juni 2019 met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Pater van 19 juni 2019 met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Pater van 5 juli 2019;

- een brief van de GI van 8 juli 2019 met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Pater van 8 juli 2019 met productie(s).

De mondelinge behandeling heeft op 10 juli 2019 plaatsgevonden. De moeder is verschenen, bijgestaan door mr. K. Benchaïb (kantoorgenoot van mr. Pater). Namens de GI zijn verschenen [C] , mevrouw [D] en mevrouw [E] .

Uit de inmiddels verbroken relatie tussen de vader en de moeder is [in] 2013 [de minderjarige] (verder te noemen: [de minderjarige] ) geboren, over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen. [de minderjarige] woont bij de moeder.

Bij beschikking van 19 april 2019 heeft de kinderrechter de GI (vervangende) toestemming verleend om in het kader van de ondertoezichtstelling gesprekken met alleen [de minderjarige] te voeren.

Bij de bestreden – uitvoerbaar bij voorraad verklaarde – beschikking van 6 maart 2019 heeft de kinderrechter de termijn van de ondertoezichtstelling verlengd tot 7 maart 2020.

De moeder is in hoger beroep gekomen van de bestreden beschikking. Zij beoogt het geschil in hoger beroep in volle omvang aan de orde te stellen. De moeder verzoekt het hof, uitvoerbaar bij voorraad, de bestreden beschikking te vernietigen en opnieuw rechtdoende het inleidend verzoek van de GI af te wijzen.

De GI heeft geen verweerschrift ingediend maar ter zitting aangegeven zich te refereren aan het oordeel van het hof.

Ingevolge het bepaalde in artikel 1:260, eerste lid, in verband met artikel 1:255, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek (BW) kan de kinderrechter de ondertoezichtstelling van een minderjarige verlengen met ten hoogste een jaar indien een minderjarige zodanig opgroeit, dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd, en:

a. de zorg die in verband met het wegnemen van de bedreiging noodzakelijk is voor de minderjarige of voor zijn ouders of de ouder die het gezag uitoefenen, door dezen niet of onvoldoende wordt geaccepteerd, en

b. de verwachting gerechtvaardigd is dat de ouders of de ouder die het gezag uitoefenen binnen een gelet op de persoon en de ontwikkeling van de minderjarige aanvaardbaar te achten termijn, de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding, bedoeld in artikel 1:247, tweede lid, BW, in staat zijn te dragen.

Het hof oordeelt op grond van de stukken dat ten tijde van de bestreden beschikking was voldaan aan het wettelijke criterium voor (de verlenging van de) ondertoezichtstelling van [de minderjarige] . Echter, op basis van de hierna uitgebrachte NIFP-rapporten van 10 mei 2019, het verzoek van de GI tot het tussentijds opheffen van de ondertoezichtstelling en hetgeen (verder) tijdens de mondelinge behandeling naar voren is gekomen, is het hof van oordeel dat de ondertoezichtstelling niet langer voortgezet dient te worden. Het hof overweegt hiertoe het volgende.

Uit het dossier blijkt dat er sprake is van een langdurige (juridische) strijd tussen de ouders die steeds meer is verhard, waardoor de situatie nu klem zit. Vanwege een volledig gebrek aan vertrouwen in elkaar en de voortdurende spanningen van de moeder bij eventuele omgang tussen de vader en [de minderjarige] vindt er op dit moment helemaal geen omgang plaats. Pogingen hiertoe, waaronder begeleide omgang via [F] , zijn gestrand en diverse hulpverleningstrajecten (waaronder [G] en [H] ) gericht op de verbetering van de communicatie tussen de ouders hebben geen effect gehad. Ook individuele hulpverlening voor de moeder komt niet van de grond omdat zij aangeeft geen hulpvraag te hebben, terwijl [H] duidelijk heeft aangegeven dat er zicht moet komen op de eigen problematiek van de moeder betreffende wat zij niet op [de minderjarige] mag overdragen, het toestaan dat [de minderjarige] een (biologische) vader heeft en om de negatieve kijk van [de minderjarige] op hem te neutraliseren. Omdat het conflict tussen de ouders, en dan met name de weerstand van de moeder tegen omgang en [de minderjarige] bewustzijn van de diskwalificering van de moeder richting de vader, naar de mening van de raad en de kinderrechter een ernstige bedreiging vormt voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van [de minderjarige] is zij in 2018 onder toezicht gesteld, teneinde er voor te zorgen dat [de minderjarige] onbelast contact met beide ouders kan hebben. Het is de GI vervolgens niet gelukt om dit contact tot stand te brengen, omdat het onmogelijk is gebleken om tot afspraken met de moeder te komen en -ondanks een schriftelijke aanwijzing- tot gesprekken met [de minderjarige] , en om zicht te krijgen op haar ontwikkeling. Er is sprake van een verstoorde samenwerking tussen de GI en de moeder, waarbij de GI aangeeft dat de moeder iedere vorm van medewerking afhoudt en de moeder stelt geen vertrouwen te hebben in de werkwijze van de GI. Omdat op deze manier niet aan de ontwikkelingsbedreigingen van [de minderjarige] gewerkt kon worden en de jeugdbeschermers zorgelijke signalen zagen wat betreft de belasting van de moeder van [de minderjarige] waar het haar vader betreft, heeft de GI in november 2018 een verzoek tot machtiging tot uithuisplaatsing van [de minderjarige] ingediend om zodoende vanaf een neutrale plek aan het ouderlijk conflict en de contactopbouw tussen [de minderjarige] en de vader te werken. [de minderjarige] heeft volgens de GI uitspraken gedaan die er op wijzen dat de moeder negatieve gebeurtenissen en/of belevingen van vroeger met haar deelt.

Uit de NIFP-rapporten volgt dat een uithuisplaatsing niet in het belang van [de minderjarige] wordt geacht, kort gezegd omdat [de minderjarige] niet in haar ontwikkeling wordt bedreigd en in een veilige gezinssituatie opgroeit. Uit het rapport blijkt daarnaast dat onder de huidige conflictueuze omstandigheden tussen de ouders, waarbij het op gang brengen van omgang alleen maar spanning en stress bij zowel de moeder als [de minderjarige] veroorzaakt, het contact tussen [de minderjarige] en haar vader schadelijk zal zijn. [de minderjarige] ervaart daarbij een ernstig loyaliteitsconflict, wat zij heeft opgelost met een duidelijke keuze voor haar moeder, met ontkenning van de vader tot gevolg. De spanning die [de minderjarige] toont en haar afwijzende houding ten aanzien van de vader lijkt gebaseerd op haar band met de moeder van wie ze afhankelijk is. De moeder ziet volgens het NIFP niet in welke functie de vader als ouder van [de minderjarige] zou kunnen hebben en op welke wijze [de minderjarige] hierbij in haar ontwikkeling baat zou kunnen hebben. Evenwel dient voorafgaand aan het op gang brengen van een omgangsregeling het conflict tussen beide ouders eerst zo te worden opgelost dat zij onderling tot voldoende begrip, vertrouwen en respect kunnen komen in elkaar als ouder. Dit kan volgens het NIFP bewerkstelligd worden door middel van systeemtherapie.

Hoewel de GI van mening is dat de geconstateerde ontwikkelingsbedreigingen nog onverminderd aanwezig zijn en er (inmiddels) van ouderverstoting kan worden gesproken, heeft zij aangegeven dat een ondertoezichtstelling onder de huidige omstandigheden, met name gelet op de uitkomsten van het NIFP-onderzoek, op dit moment geen meerwaarde heeft.

Het hof ziet zich voor een lastige keuze gesteld. Enerzijds is sprake van een situatie waarin de ouders doorlopend in een (juridische) strijd verkeren waarbij [de minderjarige] door de moeder belast wordt met spanning en onrust en anderzijds de situatie waarin [de minderjarige] de mogelijkheid wordt ontnomen om een band met haar vader op te bouwen doordat de moeder iedere vorm van contact tegenhoudt. Het hof constateert, mede gelet op wat de GI en de moeder hierover hebben aangevoerd, dat de maatregel tot ondertoezichtstelling eerder tot een verdere verwijdering tussen de ouders heeft geleid dan dat de maatregel iets heeft opgeleverd. Gelet hierop en op alle middelen die tot op heden tevergeefs zijn ingezet, alsook de conclusies in het NIFP-rapport kan het hof niet anders dan vaststellen dat voortzetting van de ondertoezichtstelling geen haalbaar doel dient en gelet op alle extra spanning die het met zich brengt niet in het belang van [de minderjarige] is. Het hof neemt bij zijn afweging in aanmerking dat er op dit moment geen concrete zorgen zijn over (het functioneren van) [de minderjarige] .

Het hof overweegt tot slot dat het nu aan de moeder is om ervoor te zorgen dat zij haar verantwoordelijkheid neemt en haar toezeggingen gestand doet. De moeder heeft ter zitting aangegeven dat zij begrijpt dat de vader een rol in het leven van [de minderjarige] zou moeten krijgen en dat zij openstaat voor systeemtherapie (via de gemeente), zoals het NIFP heeft geadviseerd, waarbij niet alleen de ouders, maar ook de nieuwe partners en eventueel grootouder(s) een rol hebben. Ook het hof acht deze vorm van therapie aangewezen, omdat uit het dossier duidelijk naar voren komt dat de moeder [de minderjarige] niet heeft kunnen stimuleren in het contact met de vader maar ook dat zij hierin door haar directe omgeving wordt gesteund en gesterkt. Het hof adviseert de moeder daarnaast om hulpverlening voor zichzelf in te zetten om meer inzicht te verkrijgen in haar houding en gedrag en met name de gevolgen hiervan voor de ontwikkeling van [de minderjarige] . Het spreekt voor zich dat een maandelijks telefoongesprek (met de huisarts of het wijkteam), zoals nu het geval, hiervoor volstrekt onvoldoende is. Het hof benadrukt de urgentie van voormelde hulpverlening, zodat er binnen afzienbare tijd aan het contactherstel tussen [de minderjarige] en de vader gewerkt kan worden aangezien er al veel kostbare tijd in het nog jonge leven van [de minderjarige] is verstreken.