Gerechtshof 's-Hertogenbosch 29-08-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:3209

De moeder kan zich met deze beslissing niet verenigen en zij is hiervan in hoger beroep gekomen. In haar appelschrift voert ze – kort samengevat – het volgende aan.

De kinderen wonen bij de moeder en hebben al jaren geen contact meer met hun vader en zij willen dit ook niet. De vader heeft in het verleden aangegeven (op dat moment) niet voor de kinderen te kunnen zorgen en heeft zich bij de huidige situatie neergelegd. Het wijzigen van de achternaam van de kinderen is de wens van de kinderen. De moeder wil er alles aan doen om dit voor de kinderen te regelen. De moeder vindt het belangrijk om te zien dat de kinderen na een periode van hectiek en onrust hun draai hebben gevonden in het gezinsleven van de moeder met haar nieuwe levenspartner. De kinderen zijn in staat om duidelijk uit te leggen en te verwoorden waarom ze iets wel of niet willen. Een familieband met de familie van de vader is er helemaal niet.

Aan alle voorwaarden van het Besluit houdende Regels voor de geslachtsnaamwijziging is voldaan, zoals de verplichte verzorgingstermijn en de blijvende instemming van de kinderen, ondanks de bedenkingen van de vader. De kinderen zijn in staat tot een redelijke waardering van hun belangen en zijn in staat een inschatting te maken van de gevolgen van een geslachtsnaamwijziging.

De vader heeft ouderlijk gezag en blijft daardoor verbonden met zijn kinderen. De rechtbank is er ten onrechte aan voorbij gegaan dat de wens van de kinderen dient te prevaleren indien de vader niet instemt met het verzoek en de kinderen, ondanks de afwijzing van de vader, geslachtsnaamwijziging blijven wensen.

Ter zitting heeft de moeder hieraan, kort gezegd, het volgende toegevoegd.

Het is de keuze van de kinderen geweest om niet meer naar de vader te gaan; zij gaven aan dat het contact niet meer goed voelde en de moeder heeft naar haar kinderen geluisterd. De achternaam is met name een gevoelskwestie bij de kinderen, omdat zij behoren tot het gezin [geslachtsnaam moeder] . De kinderen geven langdurig aan dat zij hun achternaam willen veranderen: dit is een bestendige wens van de kinderen zelf. De wens is ontstaan nadat het contact met de vader was verbroken. Het is in het belang van de kinderen dat zij zich gehoord voelen. [minderjarige 1] is daarom onlangs het gesprek met zijn vader aangegaan. [minderjarige 3] overziet de gevolgen van de achternaamswijziging moeilijker. Daarom heeft de moeder nog zo lang gewacht met het indienen van het verzoek. De moeder wilde eerst zeker weten of de wens van alle kinderen bestendig was: dat bleek zo te zijn.

Artikel 1:7 lid 1 BW bepaalt dat de geslachtsnaam van een persoon op zijn verzoek, of op verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger, door de Koning kan worden gewijzigd. In het Besluit houdende Regels voor de geslachtsnaamwijziging, verder te noemen “het besluit”, zijn met betrekking tot de gronden waarop de geslachtsnaamwijziging kan worden verleend, de wijze van indiening en de behandeling van dergelijke verzoeken nadere regels gesteld.

Artikel 3 lid 4 onder c van het besluit bepaalt voor zover hier van belang dat:
“Het verzoek wordt afgewezen, indien:
c. een ouder weigert in te stemmen met de verzochte geslachtsnaamswijziging van de minderjarige van twaalf jaren of ouder, tenzij deze minderjarige bij zijn instemming blijft.”

Van een rechtstreekse toetsing door de burgerlijke rechter van het verzoek van de moeder aan artikel 3 van het besluit kan geen sprake zijn aangezien dit besluit zich richt tot de Koning en toetsing is voorbehouden aan de Koning.
Nu de wettelijke vertegenwoordigers van genoemde minderjarigen van mening verschillen over een eventuele wijziging van de geslachtsnaam van hun kinderen is er sprake van een geschil omtrent de gezamenlijke gezagsuitoefening, dat beoordeeld dient te worden op grond van artikel 1:253a BW. Dit artikel vormt voor de burgerlijke rechter een zelfstandig toetsingskader en bepaalt, dat ingeval van gezamenlijke gezagsuitoefening geschillen tussen de ouders hieromtrent op verzoek van beiden of een van hen aan de rechtbank kunnen worden voorgelegd. De burgerlijke rechter neemt een zodanige beslissing als hem in het belang van het kind wenselijk voorkomt.

Dit betekent derhalve dat het hof weliswaar rekening houdt met de omstandigheid dat artikel 3 van het besluit het primaat legt bij de mening van de minderjarige van 12 jaar of ouder, maar dat dit binnen het toetsingskader van artikel 1:253a BW niet van doorslaggevende betekenis hoeft te zijn.

Gebleken is dat de ouders bij de geboorte van de kinderen gezamenlijk gekozen hebben voor de geslachtsnaam van de vader en dat de kinderen deze geslachtsnaam tot op heden altijd gevoerd hebben. De kinderen zijn opgegroeid met de naam [geslachtsnaam vader] en deze naam maakt derhalve deel uit van hun identiteit. Er dienen derhalve zwaarwegende omstandigheden te zijn om te komen tot het oordeel dat een geslachtsnaamswijziging in het belang van de kinderen is.

Hetgeen de moeder hiertoe aanvoert, namelijk dat het de bestendige wens van de kinderen is om de geslachtsnaam van de moeder te hebben en dat er geen contact meer is tussen de vader en de kinderen, acht het hof onvoldoende zwaarwegend voor het oordeel dat de belangen van de kinderen zijn gediend met toewijzing van haar verzoek.

De enkele reden dat de kinderen geen contact met hun vader hebben, is geen zwaarwegende omstandigheid. Naar eigen zeggen hebben de kinderen een normaal gezinsleven (zonder heftige ruzies of incidenten) gehad toen de ouders nog bij elkaar waren, en ook tot 2 à 3 jaar na de scheiding hadden zij een normale zorg- en contactregeling met de vader van een weekend per veertien dagen. Pas later ontstonden spanningen mede vanwege de nieuwe partner van de vader. Niet gesteld of gebleken is echter dat er dusdanig negatieve aspecten aan de vader kleven dat daardoor de geslachtsnaam [geslachtsnaam vader] voor de kinderen een probleem is.

Voorts zijn beide ouders verantwoordelijk voor het feit dat de kinderen op dit moment geen contact met de vader hebben. Toen de vader als gevolg van een burn-out en persoonlijke omstandigheden medio 2016 de zorgregeling niet meer kon uitvoeren, is deze in maart 2017 door de rechtbank tijdelijk stopgezet. De bedoeling was destijds dat dat voor de duur van één jaar zou zijn. De zorgregeling is daarna echter helemaal niet meer op gang gekomen. De reden hiervan is voor het hof niet goed duidelijk geworden. Het hof leidt uit hetgeen de moeder ter zitting verklaard heeft af dat zij het contact met hun vader toen geheel aan de kinderen heeft overgelaten waardoor dat niet meer op gang is gekomen. De moeder heeft daarmee alle verantwoordelijkheid voor een contact met hun vader bij de kinderen zelf neergelegd. Zij heeft hiermee niet voldaan aan haar wettelijke plicht om de ontwikkeling van de banden van de kinderen met de andere ouder (c.q. de vader) te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW) . De vader op zijn beurt heeft zich te afwachtend opgesteld. Hij had zelf ook in actie moeten komen en meer kunnen doen om het contact te herstellen, zo nodig had hij ook een procedure kunnen starten. Het hof wijst de ouders op hun ouderlijke verantwoordelijkheid om met elkaar in gesprek te gaan om te bezien wat nodig is zodat de kinderen weer in contact kunnen komen met hun vader: dat zijn de ouders verplicht aan [minderjarige 1] , [minderjarige 2] en [minderjarige 3] .

Dat de kinderen reeds geruime tijd de wens hebben om naar de moeder te heten omdat zij zeer hecht zijn met de moeder en met haar in een gezinsverband leven, acht het hof evenmin een zwaarwegende omstandigheid. Dat de kinderen aangeven dat zij liever [geslachtsnaam moeder] heten dan [geslachtsnaam vader] betekent nog niet dat dit ook in hun belang is. Het hof neemt hierbij in aanmerking dat het verzoek voor wat betreft [minderjarige 2] en [minderjarige 3] niet voortkomt uit de wens van henzelf. De mogelijkheid tot geslachtsnaamswijziging komt bij [minderjarige 1] vandaan, die van een vriendje had gehoord dat dit mogelijk was. [minderjarige 1] heeft het toen besproken met zijn moeder en daarna met [minderjarige 2] en [minderjarige 3] . Dit heeft ertoe geleid dat zij alle drie hun achternaam willen veranderen.

Een wijziging van geslachtsnaam is echter een ingrijpende beslissing met een emotionele lading. Door geslachtsnaamswijziging verliezen de kinderen een deel van hun identiteit, zonder dat voldoende duidelijk is geworden dat zij alle drie de gevolgen daarvan volledig kunnen overzien. Immers momenteel is onvoldoende te overzien voor het hof (en ook voor de ouders en de kinderen) welke rol de vader in de toekomst in het leven van de kinderen zal hebben. Niet uitgesloten is dat er in de toekomst weer enige vorm van contact tussen de vader en de kinderen zou kunnen zijn. Uit de gesprekken met de kinderen is gebleken dat de kinderen hier niet geheel afwijzend tegenover staan. Gebleken is verder dat [minderjarige 1] onlangs uit eigen beweging de vader heeft opgezocht en met hem gesproken heeft, terwijl de vader wel eens komt kijken bij het voetballen van [minderjarige 3] .

Nu de kinderen zich in de afgelopen jaren onvoldoende zelfstandig een beeld hebben kunnen vormen van hun vader, heeft dat ongetwijfeld gevolgen voor hun identiteitsontwikkeling. Gelet hierop is het hof er niet van overtuigd dat alle drie de kinderen de consequenties van een geslachtsnaamswijziging in voldoende mate kunnen overzien. Dat geldt zeker ook voor [minderjarige 3] , gezien zijn jonge leeftijd en de levensfase waarin hij verkeert.

Het hof heeft prettige gesprekken gehad met de kinderen en hun wens is goed overgekomen bij het hof. Hoewel [minderjarige 1] , [minderjarige 2] en [minderjarige 3] dit waarschijnlijk anders voelen, is het hof van oordeel dat een geslachtsnaamswijziging niet de oplossing voor de problemen biedt die zij op dit moment hebben in hun relatie tot hun vader. Het verlenen van vervangende toestemming die (mogelijk) geslachtsnaamswijziging tot gevolg heeft, zal de verbinding verbreken die door de gelijke achternaamsvoering van [minderjarige 1] , [minderjarige 2] en [minderjarige 3] met hun vader nog bestaat, terwijl er thans nog volop mogelijkheden liggen voor de kinderen om, met de constructieve ondersteuning van beide ouders, hun vaderbeeld bij te stellen. Het hof wijst dan ook, evenals de rechtbank, het verzoek van de moeder tot het verlenen van een vervangende toestemming voor de ontbrekende instemming van de vader voor geslachtsnaamswijziging, af.