Gerechtshof Amsterdam 23-07-2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:2718

De rechtbank heeft in het bestreden eindvonnis van 4 april 2018 de woning en de aan die woning verbonden hypotheekschuld onder nummer 2014B19992WH/iv toegedeeld aan de vrouw, onder de verplichting de man te doen ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid voor de hypotheekschuld. Voorts heeft de rechtbank bepaald dat haar vonnis in de plaats treedt van de benodigde medewerking van de man aan de levering van de woning aan de vrouw indien hij niet op het eerste verzoek van de notaris zijn medewerking verleent aan die levering. De vrouw is veroordeeld om na toedeling van de woning aan haar de helft van de overwaarde van de woning ad € 8.200,- aan de man te vergoeden.

De bankrekening met nummer [1] ten name van de vrouw is toegedeeld aan de vrouw onder de verplichting aan de man een bedrag te voldoen van € 918,59.

Verder is bepaald dat ieder van partijen gerechtigd is tot de helft van het saldo van € 5,03 op de rekening met nummer [2] op de peildatum 22 april 2015, dat ieder van partijen de helft dient te voldoen van de creditcardschuld ICS Visa onder nummer [3] , welke schuld op de peildatum 22 april 2015 € 237,47 bedroeg en dat de vrouw aan de man uit hoofde van de belastingteruggave IB 2014 een bedrag dient te voldoen van € 2.922,-. Het meer of anders gevorderde is afgewezen. De proceskosten zijn tussen partijen gecompenseerd.

Het hof zal de grieven van de man hierna inhoudelijk bespreken, waar mogelijk gezamenlijk.

Het hof heeft op 17 juli 2018 een rolbeslissing genomen inhoudende dat partijen zich bij memorie van grieven en memorie van antwoord dienden uit te laten over de ontvankelijkheid in hoger beroep. De motivering van deze beslissing luidt:

“Bij het eindvonnis waarvan beroep is onder meer bepaald dat dit vonnis in de plaats treedt van een (deel van een) tot levering van een registergoed bestemde akte. Uit de stukken die bij het aanbrengen van de zaak zijn overgelegd blijkt niet dat het hoger beroep conform de eis van artikel 3:301 lid 2 BW binnen acht dagen na het instellen daarvan is ingeschreven in de registers, bedoeld in artikel 433 Rv. Dit leidt in beginsel tot (gedeeltelijke) niet-ontvankelijkheid van appellant in het hoger beroep. Partijen dienen zich hierover bij memorie van grieven en memorie van antwoord uit te laten.”

De man stelt bij memorie van grieven dat hij niet gehouden was het hoger beroep in te schrijven in de registers bedoeld in artikel 433 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) omdat hij geen hoger beroep heeft ingesteld tegen de toedeling van de woning aan de vrouw onder de verplichting hem te doen ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid voor de aan de woning verbonden hypotheekschuld en zich er bovendien in kan vinden dat het eindvonnis van de rechtbank in de plaats treedt van zijn medewerking aan de levering van de woning aan de vrouw indien hij niet op eerste verzoek van de notaris daartoe zijn medewerking zou verlenen.

De vrouw stelt bij memorie van antwoord dat de man niet meer ontvankelijk is ten aanzien van de toegekende vervangende gerechtelijke toestemming voor de tenaamstelling van zijn aandeel in de woning.

In r.o. 2.5 van het eindvonnis van 4 april 2018 heeft de rechtbank overwogen:

“Thans heeft de man, ondanks daartoe in de gelegenheid gesteld, opnieuw nagelaten zijn medewerking te verlenen aan het benoemen van een taxateur voor de woning. De rechtbank kan aan deze proceshouding van de man de gevolgen verbinden die haar geraden voorkomen. De rechtbank ziet in deze proceshouding van de man aanleiding te oordelen dat de man blijkbaar niet langer de juistheid van de genoemde waarde voor de woning betwist, zodat alsnog uitgegaan kan worden van de door de vrouw genoemde waarde van € 188.000,-.”

In zijn eerste grief betwist de man in hoger beroep opnieuw dat voor wat betreft de waarde van de woning moet worden uitgegaan van een bedrag van € 188.000,-. De rechtbank heeft uit zijn proceshouding een onjuiste conclusie getrokken, aldus de man. In de memorie van grieven stelt de man dat hij thans bereid is mee te werken aan de benoeming van een taxateur. Hij verzoekt het hof daartoe een of meerdere deskundigen te benoemen, althans partijen de gelegenheid te geven gezamenlijk een makelaar de opdracht te geven voor de taxatie en voor geval partijen het omtrent de makelaar niet eens kunnen worden, hem alsnog in de gelegenheid te stellen drie makelaars voor te stellen waaruit de vrouw de makelaar kan kiezen die de opdracht krijgt tot taxatie. Meer subsidiair biedt de man bewijs aan van de hogere waarde van de woning door alle middelen rechtens, meer speciaal door middel van getuigen en/of deskundigen.

De vrouw stelt dat zij reeds op 4 augustus 2017 en 15 januari 2018 een makelaar heeft voorgesteld aan de man, doch dat de man nergens op reageert. De vrouw is van mening dat de man genoeg tijd en mogelijkheden heeft gehad om tot een taxatie te komen. Zij stelt dat de oncoöperatieve proceshouding voor rekening en risico van de man komt en dat de beslissing van de rechtbank met betrekking tot de woning dient te worden bekrachtigd.

Met betrekking tot de inboedelgoederen heeft de rechtbank in r.o. 4.11 van het tussenvonnis van 10 januari 2018 overwogen:

“De man heeft de woning in augustus 2015 verlaten, onder achterlating van inboedel- en persoonlijke goederen. Tijdens de comparitie van partijen op 29 juni 2017 is over de afgifte van een aantal roerende zaken aan de man gesproken. Inmiddels heeft de vrouw diverse zaken aan de man overhandigd. De man geeft aan dat dit niet alle gewenste spullen omvatte, maar nu de vrouw aanvoert dat zij de zaken die volgens de man ontbreken niet in bezit heeft, beschouwt de rechtbank de inboedel als onderling verdeeld, zonder vergoeding voor het gebruik dat de vrouw van de inboedelgoederen heeft gehad.”

In zijn tweede grief stelt de man dat hij zijn duurdere kleding inclusief (trouw)pakken en pantalons niet heeft meegekregen, evenals zijn post van minstens de afgelopen 2,5 jaar, een stofzuiger, zijn speciale muntencollectie, foto’s en video opnames. De man stelt dat de vrouw deze goederen nog aan hem dient af te geven en dat hij de helft van de inboedel dient te ontvangen. Voor zover nodig biedt de man bewijs aan van de omvang van de boedel, speciaal door middel van getuigen.

De vrouw stelt dat zij genoemde spullen aan de man heeft afgegeven en dat zij hem nog andere inboedelgoederen heeft aangeboden, doch dat de man daarop niet is ingegaan. Op afspraken om de post op te halen is de man niet verschenen. De inboedel is tien jaar oud en afgeschreven, zo ook de stofzuiger die de man noemt.

Grief 3 van de man betreft de studieschulden van partijen. De vrouw heeft stukken overgelegd waaruit blijkt dat haar studieschuld eind 2015 € 46.278,19 bedroeg. De man heeft een overzicht van DUO overgelegd van 17 november 2016 waaruit blijkt dat zijn studieschuld per 31 oktober 2016 in totaal € 51.394,01 was. De rechtbank heeft overwogen dat, nu de man zijn studies niet heeft afgerond, dat leidt tot de vaststelling dat de vrouw ten tijde van het huwelijk van partijen op generlei wijze van de studie van de man heeft kunnen profiteren in die zin, dat de man door de studie een hoger inkomen heeft kunnen verwerven. Onder die omstandigheid is de rechtbank van oordeel dat deze schuld zo sterk aan de persoon van de man is verknocht, dat deze niet in de huwelijksgemeenschap valt. Uit het standpunt van de vrouw volgt dat haar studieschuld dusdanig aan haar is verknocht, dat deze evenmin in de huwelijksgemeenschap valt, aldus de rechtbank. Naar het oordeel van de rechtbank zijn partijen op grond van de redelijkheid en billijkheid die zij in het kader van de verdeling in acht dienen te nemen daarom ieder volledig draagplichtig voor de eigen aangegane studieschuld. De DUO schuld op naam van de man dient volledig door hem te worden afgelost en de DUO schuld op naam van de vrouw dient volledig door de vrouw te worden afgelost, zonder dat een partij de helft van de aflossing kan verhalen op de andere partij.

De man stelt in grief 3 dat partijen in gemeenschap van goederen waren gehuwd en dat de vrouw gelijkelijk dient te delen in de studieschuld van de man.

De vrouw betwist het door de man gestelde gemotiveerd.

Hoofdregel is, dat nu partijen in gemeenschap van goederen waren gehuwd, vanaf het ogenblik van de voltrekking van het huwelijk, tussen partijen van rechtswege een gemeenschap van goederen is ontstaan. Ingevolge artikel 1:94 lid 5 Burgerlijk Wetboek (BW) vallen schulden die aan een van de echtgenoten op bijzondere wijze verknocht zijn, slechts in de gemeenschap voor zover die verknochtheid zich hiertegen niet verzet. De beantwoording is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, waaronder met name de aard van die schuld, zoals deze mede door de maatschappelijke opvattingen wordt bepaald. Daarvan zal slechts in bijzondere omstandigheden sprake zijn. Het ligt op de weg van de partij die zich beroept op verknochtheid van een schuld te onderbouwen dat daarvan sprake is. Wat betreft de studieschuld van de man aan DUO heeft te gelden dat de omstandigheden dat de man zijn studie niet heeft afgemaakt en de vrouw niet heeft kunnen profiteren van de studie niet meebrengen dat deze schuld vanwege het hoogstpersoonlijke karakter op zodanige bijzondere wijze aan de man is verknocht dat deze niet in de gemeenschap valt. Hetzelfde geldt voor de studieschuld van de vrouw, nu van omstandigheden dat deze schuld, gelet op bovengenoemde maatstaf, op bijzondere wijze aan haar is verknocht niet is gebleken. Dat betekent dat voor wat betreft de lasten de gemeenschap twee studieschulden omvat. Echtgenoten hebben ingevolge artikel 1:100 BW een gelijk aandeel in de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap, zodat de gemeenschap bij helfte dient te worden verdeeld, hetgeen ook geldt voor de draagplicht voor schulden. Een afwijking van deze regel is niet geheel uitgesloten, maar kan, niet dan in zeer uitzonderlijke gevallen worden aangenomen. Voor wat betreft de schuld van de man aan DUO heeft te gelden dat de voornoemde door de vrouw genoemde omstandigheden, mede gelet op de aard van de schuld, naar het oordeel van het hof niet zodanig uitzonderlijk zijn dat deze een afwijking op voornoemde hoofdregel rechtvaardigen. Hetzelfde geldt voor de studieschuld van de vrouw. Voor beide partijen geldt in dat geval dat indien na de ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap een ex-echtgenoot meer dan de helft van een gemeenschapsschuld betaalt, deze ex-echtgenoot in zoverre een regresvordering verkrijgt op de andere ex-echtgenoot. Deze regresvordering wordt volgens vaste rechtspraak niet in de verdeling betrokken. Daarom zal het hof bepalen dat indien partijen ieder voor zich meer dan hun aandeel in de schuld aan DUO hebben voldaan, zij voor het meerdere regres hebben op de ander. Voor wat betreft de schuld van de man geldt voorts nog dat de man weliswaar een stuk heeft overgelegd over de hoogte van zijn studieschuld op 17 november 2016, maar niet wat de schuld bedroeg op de peildatum van 22 april 2015. De vrouw heeft in dit verband onweersproken gesteld dat de man op en na 22 april 2015 nog studeerde, zodat het aannemelijk is dat de schuld na laatstgenoemde datum is opgelopen. De man heeft derhalve eerst regres op de vrouw indien en zodra hij aantoont hoe hoog de schuld aan DUO was op 22 april 2015 en hij meer dan de helft van deze schuld aan DUO voldoet c.q. heeft voldaan. Voor wat betreft de studieschuld van de vrouw aan DUO staat voor wat het hof betreft de omvang op de peildatum vast, nu de vrouw onweersproken heeft gesteld dat haar studiefinanciering vanaf september 2013 is gestopt, zodat aannemelijk is dat de schuld die de vrouw had eind 2015 (€ 46.278,19) dezelfde was als op de peildatum.

Het voorgaande betekent dat grief 3 van de man (deels) slaagt.

De grieven 4 en 5 lenen zich voor gezamenlijke behandeling. In grief 4 stelt de man dat de vrouw weliswaar stukken heeft overgelegd waaruit blijkt dat haar studieschuld eind 2015 € 46.278,19 bedroeg, maar dat een studieschuld in die orde van grootte slechts mogelijk is, indien de vrouw een aanvullende lening heeft afgesloten. De vrouw is binnen de 10-jaarstermijn afgestudeerd, zodat haar studiefinanciering moet zijn omgezet in een gift. Nu op basis van de hoogte van de studieschuld moet worden aangenomen dat de vrouw een aanvullende lening heeft afgesloten, moet komen vast te staan of en in hoeverre de daaruit verkregen gelden (ten behoeve van de gemeenschap) zijn aangewend. Mochten die gelden er nog zijn geweest op de peildatum, dan dienen die gelden te worden verdeeld, aldus de man. In grief 5 stelt hij dat het relevant is hoe de na de peildatum door de vrouw geopende Direct Kwartaal Sparen rekening met nummer [4] is gevoed. De man houdt het bepaaldelijk niet voor onmogelijk dat de vrouw de gelden van een of meerdere ten laste van de gemeenschap bij DUO gesloten aanvullende leningen direct of indirect heeft overgemaakt naar voormelde rekening.

De vrouw ontkent het door de man gestelde gemotiveerd.

De rechtbank heeft in het tussenvonnis van 10 januari 2018 in rechtsoverweging 4.22 overwogen dat de man een betalingsherinnering van de gemeente [plaats B] van 18 oktober 2016 heeft overgelegd waarin hem wordt gevraagd de gecombineerde aanslag van € 259,33 voor het belastingjaar 2015 te voldoen. Voorts heeft de gemeente twee dwangbevelen tegen de man uitgevaardigd om betaling van de man van de gecombineerde aanslag te verkrijgen. De man heeft geen stukken in het geding gebracht waaruit blijkt dat hij de gecombineerde aanslag ook daadwerkelijk heeft voldaan. Om die reden heeft de rechtbank in het kader van de verdeling de aanslag verder buiten beschouwing gelaten.

In grief 6 stelt de man dat, ongeacht de vraag of hij de gecombineerde aanslag zoals verhoogd na het dwangbevel heeft voldaan, vaststaat dat deze aanslag in de boedel valt. De rechtbank had dan ook moeten bepalen dat de vrouw de helft dient te voldoen van het door de man verschuldigde bedrag. Verder had de rechtbank moeten bepalen dat indien de man voldoet aan het dwangbevel, althans aan de gecombineerde aanslag verhoogd met invorderingskosten, de vrouw de helft daarvan aan de man dient te vergoeden.

De vrouw stelt dat de aanslag op naam van de man was gesteld zodat de man verantwoordelijk is voor de betaling van de aanslag en dat zij de gemeentelijke belastingaanslagen over 2015 die betrekking hadden op het huis heeft betaald.

In grief 7 stelt de man dat hij in eerste aanleg heeft gesteld dat er sprake is van een onroerende zaak in Marokko die eveneens in de verdeling dient te worden betrokken. De rechtbank heeft ten onrechte verzuimd deze onroerende zaak in de verdeling te betrekken, aldus de man.

De vrouw ontkent dat zij (mede)eigenaar is van een onroerende zaak in Marokko.