Rechtbank Rotterdam 10-07-2019, ECLI:NL:RBROT:2019:5600

De uitspraak van dit vonnis is nader bepaald op vandaag.

Erflaatster heeft bij testament d.d. 8 februari 2010 over haar nalatenschap beschikt waarbij zij [eiseressen] . uitdrukkelijk als erfgenamen van haar nalatenschap heeft uitgesloten en [gedaagde] , als enig erfgenaam, tot executeur heeft benoemd.

De taak/bevoegdheid van de executeur luidt onder meer als volgt:

(…) De executeur heeft tot taak de goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden van de nalatenschap te voldoen die tijdens zijn beheer uit die goederen moeten worden voldaan, zoals het afgeven van legaten, het nakomen of uitvoeren van overeenkomsten en de voldoening van de kosten van mijn begrafenis of crematie, van eventuele taxatie- en boedelkosten en van de successierechten die ten laste komen van erfgenamen of legatarissen. In verband met de betaling van de schulden is de executeur bevoegd de door hem beheerde goederen van mijn nalatenschap te gelden te maken. De executeur behoeft voor de keuze en de te gelde making de toestemming van mijn erfgenamen, behalve indien het betreft te gelde making van beursgenoteerde effecten. Indien een of meer erfgenamen toestemming weigeren kan deze toestemming worden vervangen door de machtiging van de kantonrechter(…).

[eiseressen] . vordert bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad:

I. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur te veroordelen tot voldoening aan ieder van hen van een bedrag van € 61.392,29 te vermeerderen met een enkelvoudige rente van 6%, te rekenen vanaf [overlijdensdatum erflaatster] tot de dag der algehele voldoening;

II. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur te veroordelen tot voldoening aan ieder van hen van een bedrag van € 1.388,92 aan buitengerechtelijke kosten;

III. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur te veroordelen in de kosten van deze procedure, de kosten voor de conservatoire beslaglegging en de eventuele nakosten daaronder begrepen.

Bij conclusie van repliek vordert [eiseressen] . bij wege van vermeerdering c.q. wijziging van eis:

I. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur en/of vereffenaar te veroordelen tot voldoening aan ieder van hen van een bedrag van € 24.232,90 (uit hoofde van de legitieme portie), te vermeerderen met de wettelijke rente, te rekenen vanaf 10 september 2018 tot de dag der algehele voldoening en te vermeerderen met een bedrag van € 1.017,33 aan buitengerechtelijke kosten;

II. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur en/of vereffenaar te veroordelen tot voldoening aan ieder van hen van een bedrag van € 63.680,64 (de vaderlijke erfdelen), te vermeerderen met 6% rente, te rekenen vanaf [overlijdensdatum erflaatster] tot de dag der algehele voldoening en te vermeerderen met een bedrag van € 1.411,81 aan buitengerechtelijke kosten, dan wel subsidiair voor recht te verklaren dat ieder van hen een vordering heeft op de nalatenschap van € 63.680,64 (de vaderlijke erfdelen), te vermeerderen met 6% rente, te rekenen vanaf [overlijdensdatum erflaatster] tot de dag der algehele voldoening en te vermeerderen met een bedrag van € 1.411,81 aan buitengerechtelijke kosten;

III. [gedaagde] zowel in persoon als in haar hoedanigheid van executeur en/of vereffenaar te veroordelen in de kosten van deze procedure, de kosten voor conservatoire beslaglegging en de eventuele nakosten daaronder begrepen.

[eiseressen] . legt aan haar vorderingen het volgende ten grondslag.

[gedaagde] heeft zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedragen. In het geval sprake is van een zuivere aanvaarding van de nalatenschap is [gedaagde] met haar gehele vermogen (zowel haar privévermogen als het nalatenschapsvermogen waarvan zij enig erfgenaam is) aansprakelijk voor de betaling van de vaderlijke erfdelen en de vorderingen uit hoofde van de legitieme portie.

[gedaagde] is tevens tekortgeschoten als executeur, met als gevolg dat zij met haar privévermogen aansprakelijk is voor zowel de vorderingen uit hoofde van de legitieme portie als voor de schulden van de nalatenschap. Pas na door [eiseressen] . te zijn aangeschreven heeft zij een boedelbeschrijving gemaakt.

[eiseressen] . heeft recht en belang bij de vaststelling van de hoogte van de legitimaire massa en de aan ieder van hen toekomende legitieme portie van de nalatenschap van erflaatster. [eiseressen] . stelt vervolgens dat lopende de procedure de vertegenwoordiging van het nalatenschapsvermogen mogelijk is gewijzigd en nu in plaats van een executeur mogelijk sprake is van een vereffenaar.

Zoals onder punt 2.7. vermeld, heeft [gedaagde] op 22 juni 2018 een verklaring van beneficiaire aanvaarding afgelegd en is bij akte nalatenschap, opgemaakt op 10 juli 2018, vastgelegd dat de nalatenschap van erflaatster door [gedaagde] aanvaard wordt onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Op 13 juli 2018 is de beneficiaire aanvaarding ingeschreven in het boedelregister.

Volgens [eiseressen] . heeft [gedaagde] zich hieraan voorafgaand echter ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedragen. [gedaagde] heeft namelijk direct na overlijden van erflaatster en zonder eerst een boedelbeschrijving te maken, goederen van de nalatenschap te koop aangeboden onder meer op marktplaats.nl. Door het verkopen van goederen uit de nalatenschap (waaronder een sta-op fauteuil) kan volgens [eiseressen] . worden afgeleid dat [gedaagde] de nalatenschap zuiver heeft aanvaard. Zij betwisten dat [gedaagde] in haar hoedanigheid van executeur zou hebben gehandeld, er was door haar nog geen boedelbeschrijving opgesteld.

[gedaagde] heeft dit betwist. Van gedragingen in de zin van artikel 4:192 BW is geen sprake geweest. Alle inboedelzaken zijn ter behoud opgeslagen. Ten aanzien van de goederen waarvan [eiseressen] . stelt dat die goederen op het overzicht ontbreken, voert [gedaagde] als verweer aan dat deze goederen al geen eigendom meer van erflaatster waren en dus ook niet in de nalatenschap vallen. Enkel ter bepaling van de waarde van een aantal inboedelgoederen heeft zij, als executeur van de nalatenschap, advertenties geplaatst, maar de goederen zijn niet verkocht, hetgeen blijkt uit het overzicht van de opgeslagen goederen.

De verkochte fauteuil (sta-op fauteuil) behoorde niet tot de nalatenschapsboedel, maar behoorde in eigendom toe aan [gedaagde] . Zij heeft de fauteuil slechts aan erflaatster in bruikleen gegeven.

Gelet op de stellingen van partijen en de overgelegde producties, is de rechtbank, evenals de voorzieningenrechter in de tussen partijen gevoerde kort gedingprocedure bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant, van oordeel dat [gedaagde] voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat de inboedelgoederen zijn opgeslagen en dat de overige door [eiseressen] . genoemde goederen al geen eigendom meer van erflaatster waren en dus ook niet in de nalatenschap vallen. [gedaagde] heeft daarnaast voldoende gemotiveerd betwist dat de fauteuil tot de nalatenschapsboedel behoorde.

Aan de hand van de hiervoor genoemde maatstaf en gelet op de omstandigheden wordt geoordeeld dat het opslaan van de inboedelgoederen heeft te gelden als beheren en niet als beschikken, zodat van een zuivere aanvaarding in de zin van artikel 4:192 lid 1 BW geen sprake is. De handelingen die [gedaagde] heeft verricht voorafgaand aan haar verklaring van beneficiaire aanvaarding op 22 juni 2018 dienen tevens in het licht van haar hoedanigheid van executeur te worden bezien. Er is dus sprake van beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap en [gedaagde] is krachtens artikel 4:195 lid 1 BW van rechtswege vereffenaar van de nalatenschap. Dit brengt met zich dat [eiseressen] . [gedaagde] in deze procedure had moeten dagvaarden in haar hoedanigheid van vereffenaar. Nu zij [gedaagde] , die een in rechte te respecteren belang heeft bij haar beroep op niet-ontvankelijkheid, heeft gedagvaard in persoon en in haar hoedanigheid van executeur, dient zij niet-ontvankelijk te worden verklaard. [eiseressen] . heeft weliswaar bij conclusie van repliek verklaard dat de vertegenwoordiging van het nalatenschapsvermogen mogelijk lopende de procedure is gewijzigd en er in plaats van een executeur nu mogelijk sprake is van een vereffenaar, maar door [gedaagde] niet eerder in haar hoedanigheid van vereffenaar op te roepen is zij geschaad in haar belangen c.q. verdediging. Ook al is er feitelijk geen sprake van een ‘nieuwe’ partij, voldoende is komen vast te staan dat [gedaagde] niet van begin af aan ten volle verweer heeft kunnen voeren.

De zeer late eiswijziging valt [eiseressen] . aan te rekenen. Immers [eiseressen] . heeft op 30 juli 2018 een (herstel)exploot laten betekenen waarbij [gedaagde] werd opgeroepen te verschijnen ter zitting van 19 september 2018. Op 30 juli 2018 was de beneficiaire aanvaarding kenbaar in het boedelregister en op die datum mag [eiseressen] ., mede gelet op de procedure in kort geding, geacht worden bekend te zijn geweest met de beneficiaire aanvaarding. Het had op de weg van [eiseressen] . gelegen [gedaagde] reeds bij dat (herstel)exploot te dagvaarden in haar hoedanigheid van vereffenaar.