Gerechtshof 's-Hertogenbosch 05-02-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:396

De saldi van de overige twee bankrekeningen (met de nummers [rekeningnummer 4] en [rekeningnummer 1] ) zijn door [appellant] q.q. betwist.

Ten aanzien van die beide bankrekeningen stelt het hof vast dat [geïntimeerde] de daarbij behorende rekeningafschriften die betrekking hebben op de peildatum, niet volledig heeft overgelegd. Van de bankrekening eindigend op nummer * [laatste drie cijders van rekeningnummer 4] zijn de bladen 1, 6 en 7 aanwezig maar ontbreken de bladen 2, 3, 4 en 5. Van de bankrekening eindigend op nummer * [laatste drie cijfers van rekeningnummer 1] is blad 1 aanwezig maar ontbreekt blad 2. Hierdoor heeft het hof geen zicht gekregen op de (omvang van de) transacties (ten gunste en ten nadele van welke crediteur respectievelijk debiteur) die zich in desbetreffende periode hebben voorgedaan. Voorts kan het hof hierdoor het exacte saldo op de peildatum niet vaststellen. Een verklaring voor het ontbreken van bovengenoemde bladzijden heeft [geïntimeerde] niet gegeven

Door het niet volledig overleggen van de afschriften van de bovengenoemde rekeningafschriften, heeft [geïntimeerde] niet voldaan aan het bevel van het hof zoals neergelegd in het tussenarrest van 10 juli 2018. [geïntimeerde] heeft daarmee, zo stelt het hof ambtshalve vast, niet voldaan aan het bepaalde in art. 21 Rv.

Artikel 21 Rv bepaalt:

“Partijen zijn verplicht de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. Wordt deze verplichting niet nageleefd, dan kan de rechter daaruit de gevolgtrekking maken die hij geraden acht.”

Met art. 21 Rv wordt beoogd het achterhouden en verdoezelen van voor de beslissing relevante feiten uit te bannen, waardoor de rechterlijke beslissing zoveel mogelijk op waarheid berust. Doel van art. 21 is te bevorderen dat het geschil in een zo vroeg mogelijk stadium van de procedure ‘uit de verf komt’, dit in samenhang met de zogeheten substantiëringsplicht en bewijsaandraagplicht.

Wanneer eenmaal op grond van een bepaalde feitenconstellatie aan de rechter wordt gevraagd een beslissing te geven in een geschil, dan mag een partij de taak van de rechter, een juiste beslissing te geven over het geschil van partijen, niet bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken, door hem benodigde gegevens, die wel binnen het bedoelde kader vallen, te onthouden (MvA I, Parl. Gesch. Herz. Rv, p. 152).

Een en ander kan meebrengen dat op een procespartij een spontane mededelingsplicht kan rusten ten aanzien van feiten die voor het eigen standpunt ongunstig zijn, maar wel kunnen bijdragen aan het ‘gelijk’ van de wederpartij en waarvan zij wist of behoorde te weten dat de wederpartij niet met die feiten bekend was of redelijkerwijze bekend behoorde te zijn (vgl. in het kader van art. 382 Rv (bedrog): HR 4 oktober 1996, NJ 1998, 45 (Goossen/Goossen)). De opvatting dat (ook) in een civiele procedure niemand kan worden gedwongen eraan mee te werken bewijs tegen zichzelf of te zijner nadele bij te brengen is in haar algemeenheid niet juist (zie onder meer r.o. 3.5 in HR 28 september 2001, ECLI:NL:HR 2001:ZC3656 (Rowa/Hooters)).

Artikel 3:194 BW

Artikel 3:194 lid 2 BW vereist dat de deelgenoot – in dit geval [geïntimeerde] – de tot de gemeenschap behorende goederen (het geldbedrag van € 220.000,--) opzettelijk verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt. Uit de parlementaire geschiedenis volgt dat – vanwege de aan art. 3:194 lid 2 BW verbonden sanctie – zware eisen aan het bewijs van opzet dienen te worden gesteld (Nota II Inv., Parl. Gesch. Boek 3 (Inv. 3, 5 en 6), p. 1307). De deelgenoot ( [geïntimeerde] ) moet weten dat het goed deel uitmaakt van de gemeenschap. Uit de aard van deze (zware) sanctie, die een strafkarakter heeft, hetgeen in het systeem van het burgerlijk recht uitzonderlijk is, en uit de wetsgeschiedenis, waarin is vermeld dat (de sanctie van) de bepaling slechts geldt als de deelgenoot wist dat de goederen tot de gemeenschap behoorden (Parl. Gesch. Boek 3, p. 630), volgt dat het in art. 3:194 lid 2 BW bedoelde opzet niet reeds kan worden aangenomen indien de desbetreffende deelgenoot (niet wist, maar wel) behoorde te weten dat het verzwegen goed tot de gemeenschap behoorde. (Zie: Hoge Raad 31 maart 2017 ECLI:NL:HR:2017:565.)

Op grond van het bepaalde in art. 3:189 BW geldt art. 3:194 lid 2 BW enkel voor de ontbonden huwelijksgemeenschap. Vanaf het moment dat de gemeenschap ontbonden is, volgt uit art. 3:194 BW dat een deelgenoot die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, zijn aandeel in die goederen aan de andere deelgenoot verbeurt. In deze zaak gaat het om een ontbonden huwelijksgemeenschap zodat art. 3:194 lid 2 BW van toepassing is.

Het hof is van oordeel dat het beroep van [appellant] q.q. op art. 3:194 lid 2 BW niet kan slagen. Het hof overweegt hiertoe als volgt.

Niet kan worden geoordeeld dat [geïntimeerde] de desbetreffende Profijtrekening (opzettelijk) heeft verzwegen, zoek gemaakt en/of verborgen gehouden. Reeds door het overleggen van het bankafschrift (productie 13 bij inleidende dagvaarding) blijkt dat [geïntimeerde] gerechtigd was tot de Profijtrekening (en het daarbij behorende saldo op 1 oktober 2014). Dat [geïntimeerde] op grond van art. 21 Rv gehouden was het saldo van deze rekening in de onderhavige procedure kenbaar te maken en dit heeft nagelaten, kan niet leiden tot een ander oordeel. Het niet inzichtelijk maken van het saldo van deze bankrekening betekent immers niet (ook) dat zij het bestaan van de bankrekening opzettelijk heeft verzwegen, zoek gemaakt en/of verborgen gehouden.

Hieruit volgt dat het beroep van [appellant] q.q. op art. 3:194 lid 2 BW niet kan slagen.

Resumé