Gerechtshof 's-Hertogenbosch 11-04-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:1359

De alimentatiekwestie en de afwikkeling van de huwelijksgemeenschap zijn afgesplitst en ingeschreven onder de zaaknummers 200.223.478/01 (alimentatie) en 200.226.286/01 (afwikkeling huwelijksgemeenschap).

De zaken zijn gevoegd behandeld.

De advocaat van de vrouw heeft in haar brief van 24 oktober 2018 bezwaar gemaakt tegen de door de advocaat van de man overgelegde producties 18 tot en met 21 en tegen de in de brief van 22 oktober 2018 gegeven toelichting op de [uitkering] -uitkering. Het hof heeft beslist dat die bijlagen en de toelichting buiten beschouwing worden gelaten, nu de toestemming van het hof niet de producties 18 tot en met 21 en de toelichting op de [uitkering] -uitkering betrof.

De man verzoekt de bestreden beschikking gedeeltelijk te vernietigen en opnieuw rechtdoende:

te bepalen dat de alimentatieplicht van de man jegens de vrouw met ingang van de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de registers van de burgerlijke stand is geëindigd;

subsidiair:

te bepalen dat de door de man te betalen bijdrage in het levensonderhoud van de vrouw definitief wordt gematigd tot een bedrag van € 209,41 bruto per maand;

meer subsidiair:

de onderhoudsplicht van de man jegens de vrouw te beperken in duur tot een termijn van vijf jaren na de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking;

nog meer subsidiair:

te bepalen dat de man € 418,82 bruto per maand dient te betalen aan de vrouw als uitkering tot levensonderhoud, met ingang van de dag van inschrijving van de beschikking tot echtscheiding in de registers van de burgerlijke stand;

De vrouw verzoekt in principaal hoger beroep de man niet-ontvankelijk te verklaren in zijn grieven, dan wel deze te verwerpen of af te wijzen. In incidenteel appel en als zelfstandig verzoek, verzoekt de vrouw de bestreden beschikking gedeeltelijk te vernietigen en opnieuw rechtdoende,

− dat de vrouw zal worden ontslagen uit haar hoofdelijke aansprakelijkheid ter zake de aan deze woning verbonden hypothecaire geldlening(en);

− dat de man, wanneer hij de voormalige echtelijke woning van partijen binnen 1 jaar na datum overdracht van de woning aan hem, doorverkoopt en levert aan derden, de helft van het verschil tussen het bedrag waartegen de man de woning heeft overgenomen (€ 285.000,--) en het bedrag waartegen hij de woning verkoopt/levert aan derden, bij helfte verdeeld wordt tussen partijen en de man derhalve de helft van deze winst dient te voldoen aan de vrouw en wel bij datum notariële overdracht van de woning door de man aan derden;

In de hoop dat de ondertoezichtstelling de vrouw zou bewegen haar medewerking te verlenen aan het contactherstel tussen hem en [minderjarige] , heeft de man het voorgaande niet eerder in de procedure naar voren heeft gebracht. Inmiddels is evenwel gebleken dat ook de ondertoezichtstelling niet tot een gedragsverandering bij de vrouw heeft geleid.

Uit de stukken en het verhandelde ter terechtzitting is het volgende gebleken.

In het kader van de procedure over de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken is de Raad voor de Kinderbescherming (hierna: de raad) verzocht om een onderzoek in te stellen en te adviseren omtrent de zorgregeling ten aanzien van [minderjarige] en is (bij beschikking van 1 augustus 2016) een bijzondere curator benoemd. Deze bijzondere curator rapporteert in haar brief van 23 september 2016 (onder meer) als volgt:

“De weerstand bij [minderjarige] tegen het contact met vader is naar mijn idee oprecht en authentiek. Er zijn tussen de ouders de nodige heftige zaken voorgevallen die [minderjarige] heeft meegekregen. Beide ouders zijn daar debet aan en beide ouders dienen de verantwoordelijkheid te nemen om verdere beschadigingen van [minderjarige] te voorkomen.”

Het rapport van de raad van 11 oktober 2016 vermeldt het volgende:

“De gevoelens m.b.t. de ex-partnerproblematiek zitten erg diep en beide ouders zijn erg strijdend. Er hebben veel procedures plaatsgevonden m.b.t. omgang, alimentatie en verzoek OTS. Moeder geeft aan dat het de keuze van [minderjarige] is dat hij geen contact wil, ze kan hierin onvoldoende haar eigen aandeel zien en ze lijkt zich weinig te beseffen dat haar houding naar en visie over de man van invloed is op [minderjarige] . Moeder voelt zich op vele fronten slachtoffer en [minderjarige] krijgt veel mee van moeders verdriet en frustratie. Met name de vrouw lijkt haar eigen gevoelens t.a.v. de echtscheiding nog niet te hebben verwerkt. Ze is negatief over vader en ze kan hierdoor de omgang tussen [minderjarige] en vader emotioneel (nog) niet ondersteunen.”

(…)

Vader zal op zijn beurt de gebeurtenissen niet moeten bagatelliseren en zich dienen aan te sluiten bij de beleving en inmiddels gerezen weerstand van [minderjarige] . Het is van belang dat de man [minderjarige] de ruimte en de tijd geeft, aansluit bij de ontwikkeling en behoeftes van [minderjarige] en [minderjarige] ’s weerstand niet puur toeschrijft aan moeder. Vader zal op een laagdrempelige manier contact moeten zoeken, geen omgang moeten willen forceren en begrip moeten hebben voor de klempositie van [minderjarige] .

De weerstand van [minderjarige] is mogelijk voortgekomen door onbegrip of onvoldoende inleving van vader in der moeilijke positie van [minderjarige] . Verder zal vader ook in de toekomst rekening dienen te houden met de verschillende loyaliteiten van [minderjarige] en met respect over moeder praten.

Beide ouders zitten nog tezeer gevangen in hun eigen emoties/frustratie ten opzichte van hun ex-partner dat ze daardoor belemmerd worden in het handelen vanuit hun ouderrol en (nog) onvoldoende vanuit de belangen van [minderjarige] kunnen denken.”.

Omdat partijen en [minderjarige] er in het vrijwillig kader niet in zijn geslaagd de contacten tussen [minderjarige] en de vader te herstellen – ook niet na uitdrukkelijk daartoe in de gelegenheid te zijn gesteld bij beschikking van 1 november 2016 – is [minderjarige] bij beschikking van 6 februari 2017 voor de duur van 12 maanden onder toezicht gesteld. De kinderrechter heeft daartoe (onder meer) overwogen dat met de name de vrouw:

“het inzicht [dient] te krijgen wat haar opstelling richting [minderjarige] en richting vader voor invloed heeft op het gedrag en de ontwikkeling van [minderjarige] . Dat inzicht heeft moeder, ondanks alle interventies van de raad en de bijzondere curator, nog niet getuige onder meer het feit dat moeder op zitting zegt dat vader het zelf met [minderjarige] moet oproepen (hof: bedoeld zal zijn oplossen) en gewoon aan zijn school moet gaan staan om met [minderjarige] in contact te komen”.

In de (eind)beschikking ter zake van de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken van 1 februari 2018 overweegt de rechtbank onder meer als volgt:

“De raad heeft op 14 december 2017 aanvullend geadviseerd. Hoewel de raad en de gezinsvoogdijwerker van oordeel zijn dat contactherstel tussen [minderjarige] en de vader absoluut in het belang van [minderjarige] is, ziet de raad momenteel geen mogelijkheden om tot dit contactherstel te komen. [minderjarige] kan en wil de vader niet toelaten. [minderjarige] heeft een zeer negatief vaderbeeld en wordt door de moeder onvoldoende gestimuleerd en in de gelegenheid gesteld dat beeld bij te stellen. Zowel moeder als [minderjarige] staan momenteel geheel niet open voor contactherstel. Dit blijkt onder meer uit het gegeven dat aan de moeder door de gezinsvoogdijwerker een schriftelijke aanwijzing is gegeven medewerking te verlenen aan begeleide contacten tussen [minderjarige] en de vader via [omgangshuis] , maar dat de moeder die aanwijzing naast zich neerlegt. Deze schriftelijke aanwijzing is door de kinderrechter bij beschikking van 21 september 2017 bekrachtigd, waarbij aan de moeder tevens een dwangsom werd opgelegd. Desondanks heeft de moeder tot op heden geen medewerking verleend.”

En:

“De raad acht persoonlijke hulpverlening voor de moeder noodzakelijk, maar ook daar staat de moeder niet voor open.”

De rechtbank komt vervolgens tot een afwijzing van het verzoek van de vader tot vaststelling van een zorg- en contactregeling. De rechtbank overweegt daartoe onder meer het volgende:

“Gebleken is dat, ondanks pogingen van de gezinsvoogdijwerker daartoe, de moeder niet wil meewerken aan het opstarten van begeleide contacten tussen de vader en [minderjarige] via [omgangshuis] . Hoewel de moeder zich op het standpunt stelt dat zij niet tegen contacten tussen de vader en [minderjarige] is, geeft zij geen enkel blijk van het motiveren of stimuleren van [minderjarige] tot contact met zijn vader. De moeder biedt daarin geen opening. Hierdoor is [minderjarige] niet in staat om een eigen beeld van de vader te vormen, dan wel het beeld dat hij van de vader heeft en dat negatief is, bij te stellen.”

Het op deze wijze zonder objectieve rechtvaardiging niet meewerken aan contact(herstel) tussen [minderjarige] en de man acht het hof een schending van het recht van de man op contact/omgang met [minderjarige] en zijn recht op family life. De man wordt door het gedrag van de vrouw ook de mogelijkheid ontnomen om aan zijn vaderschap een reële en betekenisvolle invulling te geven. In die situatie is het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat de vrouw van de man een bijdrage in haar levensonderhoud verlangt. Het hof zal het daartoe strekkende verzoek van de vrouw daarom alsnog afwijzen. De eerste grief van de man slaagt.

Voor zover de man vanaf 11 augustus 2017 tot heden heeft bijgedragen in het levensonderhoud van de vrouw en/of er bijdragen op hem zijn verhaald, kan van de vrouw, gelet op haar financiële situatie en het feit dat een dergelijke bijdrage van maand tot maand pleegt te worden verbruikt, in redelijkheid niet worden gevergd dat zij dit terugbetaalt.

Het voorgaande betekent dat het hof niet toekomt aan een beoordeling van de huwelijksgerelateerde behoefte van de vrouw en de draagkracht van de man (grief 3 respectievelijk grief 2 van de man).

Afwikkeling van de huwelijksgemeenschap

Schuld bij [instelling] (grief 4 van de man)

Gemeenschappelijke kosten (grief 5 van de man)

Het hof zal genoemde kosten afzonderlijk bespreken.

Gebruikerslasten

De man stelt dat hij op grond van een door hem met de vrouw gesloten overeenkomst recht heeft op betaling door haar van de door hem betaalde gebruikerslasten. Ter toelichting voert hij het volgende aan.

In de periode van 6 oktober 2015 tot en met 20 april 2016 zijn van de gezamenlijke Postbankrekening van partijen gebruikerslasten voldaan van € 1.173,45 in totaal. De man heeft de debetstand van deze rekening op 14 december 2015 aangezuiverd. In de periode van 9 november 2015 tot en met 11 april 2016 zijn van de op naam van de man staande Rabobank betaalrekening gebruikerslasten voldaan van € 483,31 in totaal. Conform de door partijen bij hun uiteengaan gemaakte afspraak dat ieder van hen de eigen lasten zou voldoen, dienen de gebruikerslasten evenwel voor rekening van de vrouw te komen. De man verwijst naar een aan hem gerichte brief van de vrouw (overgelegd bij beroepschrift als productie 12) en naar confraternele correspondentie tussen de advocaat van de vrouw en zijn voormalige advocaat mr. [voormalige advocaat] van 4 februari 2016 (overgelegd als productie 20), waaruit deze afspraak zou blijken.

De vrouw heeft daartegen het volgende verweer gevoerd.

Het is weliswaar de bedoeling van partijen geweest dat de vrouw de gebruikerslasten van de woning zou voldoen, maar zij had daartoe onvoldoende middelen. Van een weloverwogen afspraak hierover van haar kant is dan ook geen sprake geweest. Dat zij niet de middelen had om de gebruikerslasten te voldoen, had de man ook kunnen of moeten begrijpen. Zo er al een duidelijke afspraak/overeenkomst tussen partijen zou bestaan, dan beroept de vrouw zich op dwaling, misbruik van omstandigheden en de artikelen 1:81, 1:82 en 1:84 BW.

Het hof overweegt als volgt.

Uit de door de man in het geding gebrachte (confraternele) correspondentie (producties 12 en 20) blijkt dat over de gebruikerslasten schriftelijk afspraken zijn gemaakt. Daartegenover heeft de vrouw onvoldoende gesteld om te kunnen concluderen dat van wilsovereenstemming geen sprake is geweest. Ook voor een beroep op een wilsgebrek heeft de vrouw onvoldoende gesteld. De door haar genoemde artikelen 1:81, 1:82 en 1:84 BW ten slotte kunnen geen afbreuk doen aan de door partijen gemaakte afspraak. In zoverre slaagt grief 5.

Opgenomen bedragen

De voormalige echtelijke woning (grief van de vrouw).