Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 06-12-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:10611

De man is op 16 januari 2018 met één grief in hoger beroep gekomen van de beschikking van 16 oktober 2017. Deze grief ziet op de ingangsdatum van de beslissing op de door hem verzochte wijziging van de bijdrage voor [kind 1] en de partneralimentatie.

De man verzoekt in het principaal hoger beroep het hof de beschikking van 16 oktober 2017 te vernietigen voor zover dit betreft het bepaalde onder 5.1, en opnieuw beschikkende, te bepalen zoals door hem verzocht.

De vrouw heeft vervolgens op 16 juli 2018 een verweerschrift tevens incidenteel hoger beroep ingediend. Zij voert verweer in het principaal hoger beroep en is op haar beurt met drie grieven in incidenteel hoger beroep gekomen van de beschikking van 23 januari 2018. De grieven zien op de informatie en de (hoogte van de) inkomsten van de man waarop de rechtbank de mate van draagkracht van de man heeft gebaseerd. In de brief van 3 oktober 2018, die als bijlage bij voormeld journaalbericht van 3 oktober 2018 is gevoegd, heeft de vrouw een aanvullende grief ingesteld. Zij beroept zich op het bepaalde in artikel 1:401 lid 4 van het Burgerlijk Wetboek (BW).

De vrouw verzoekt het hof, bij beschikking, uitvoerbaar bij voorraad:

Toen de man op 16 januari 2018 in hoger beroep kwam bij dit hof van de beschikking van 19 oktober 2017 had door de rechtbank nog geen eindbeschikking ten aanzien van de overige onderdelen van het geschil gegeven. De eindbeschikking van de rechtbank dateert van 23 januari 2018: in die beschikking zijn de onderhoudsbijdrage voor [kind 1] en de partneralimentatie verlaagd met ingang van de in de deelbeschikking van 16 oktober 2017 vastgestelde ingangsdatum van 3 maart 2017. De man verzoekt het hof uitsluitend een andere ingangsdatum te bepalen.

De beschikking van de rechtbank van 23 januari 2018 ligt derhalve in het principaal beroep niet ter beoordeling voor.

De vrouw heeft bij verweerschrift in het principaal beroep incidenteel hoger beroep ingesteld tegen de beschikking van 23 januari 2018.

Volgens de man is zij niet-ontvankelijk in dat hoger beroep omdat de termijn daarvoor inmiddels was verstreken. Het daarop betrekking hebbende deel van de stellingen en de stukken van de vrouw moeten volgens hem daarom buiten beschouwing worden gelaten.

De vrouw heeft daartegenover aangevoerd dat de man juist heeft gesteld dat de discussiepunten tussen partijen over de hoogte van de onderhoudsbijdragen en ingangsdatum van een wijziging in één procedure moeten worden behandeld en uit procesrechtelijke efficiëntie ligt dat ook voor de hand. Indien het hof van oordeel is dat het hoger beroep buiten de wettelijke termijn is ingesteld dan dient op basis van de aard van deze procedure een uitzondering te worden gemaakt. Zij beroept zich op artikel 1:401 lid 4 BW. De rechtbank is ten onrechte uitgegaan van de juistheid van de door de man overgelegde stukken waardoor de door de rechtbank bij beschikking van 23 januari 2018 vastgestelde onderhoudsbijdragen niet beantwoorden aan de wettelijke maatstaven.

Het hof overweegt als volgt.

Tegen de beschikking van 23 januari 2018 had binnen drie maanden vanaf de dag van de uitspraak hoger beroep moeten worden ingesteld (artikel 358 lid 2 en 3 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv)). Het verweerschrift tevens incidenteel hoger beroep is ter griffie van dit hof ingekomen op 16 juli 2018, derhalve na het verstrijken van de beroepstermijn. Nu de man geen hoger beroep had ingesteld tegen de beschikking van 23 januari 2018 is artikel 358 lid 5 Rv, inhoudende dat ondanks het verstrijken van de termijn bij verweerschrift incidenteel hoger beroep kan worden ingesteld indien - principaal - hoger beroep is ingesteld, niet van toepassing.

Derhalve is de vrouw in verband met de overschrijding van de beroepstermijn niet-ontvankelijk in haar beroep tegen de beschikking van 23 januari 2018 en ligt aan het hof slechts de beschikking van 16 oktober 2017 (verder: de bestreden beschikking) ter beoordeling voor.

beoordeling van het principaal hoger beroep.

De man voert in zijn grief - kort gezegd - aan dat de rechtbank 1 maart 2013 als ingangsdatum voor de verlaging van de onderhoudsbijdrage voor [kind 1] en de partneralimentatie had moeten hanteren. Hij heeft belang bij zijn verzoek, omdat - in het geval het hof van oordeel is dat een andere ingangsdatum moet worden gehanteerd - deze gewijzigde ingangsdatum ook geldt voor de latere beschikking van 23 januari 2018.

De man stelt dat hij de vrouw al heel lang heeft voorgehouden dat hij onvoldoende draagkracht had en heeft om de vastgestelde onderhoudsbijdrage te kunnen voldoen. Dat de vrouw te kennen heeft gegeven dat zij niet wilde en wil meewerken aan een verlaging en dat hij dan maar een verzoekschrift moest indienen, is niet voldoende om een latere ingangsdatum te bepalen.

De omstandigheden die hij heeft aangevoerd, rechtvaardigen volgens de rechtbank in beginsel een wijziging van de onderhoudsbijdragen. In 2012 heeft hij in een kort gedingprocedure al als verweer gevoerd dat hij de vastgestelde bedragen niet kon betalen. Op 1 maart 2013 was hij nog niet in staat om het ontbreken van draagkracht met jaarcijfers te onderbouwen, omdat deze - zoals gebruikelijk - pas later gereed zijn.

De vrouw heeft nog geen kinderalimentatie en partneralimentatie ontvangen, zoals zij tijdens de mondelinge behandeling in eerste aanleg heeft erkend. Weliswaar heeft de vrouw een aanzienlijk bedrag bij hem geïncasseerd, maar dit betrof een betaling in het kader van de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden. De vrouw heeft rekening kunnen houden met een verlaging en ondervindt geen feitelijk nadeel van de vaststelling van een eerdere ingangsdatum, aldus nog steeds de man.

De vrouw voert verweer.

Zij wijst er op dat - gelet op de rechtszekerheid - behoedzaam gebruik moet worden gemaakt van de mogelijkheid van wijziging van een alimentatiebijdrage met terugwerkende kracht en dat alle relevante omstandigheden in aanmerking moeten worden genomen. Zij heeft vorderingen op de man uit hoofde van een drietal beschikkingen dan wel vonnissen met betrekking tot de onderhoudsbijdragen voor de kinderen, de partneralimentatie en de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden. Verder staat vast dat zij met de kinderen behoefte had aan de vastgestelde onderhoudsbijdragen. Zij zag zich gelet op haar financiële situatie genoodzaakt het door haar geïncasseerde bedrag van € 135.495,74, aan te wenden ter dekking van haar kosten en die van de bij haar woonachtige kinderen. In redelijkheid kan geen terugbetaling van haar worden verlangd.

De man heeft weliswaar medegedeeld dat hij niet in staat was om de onderhoudsbijdragen te voldoen, maar hij heeft steeds nagelaten verdere stappen te ondernemen dan wel deze mededeling te onderbouwen met verifieerbare stukken. Pas bij zijn verzoekschrift van 3 maart 2017 heeft hij een eerste aanzet tot onderbouwing gedaan en een draagkrachtberekening overgelegd. Dat de financiële stukken pas in een laat stadium beschikbaar zijn, komt voor rekening en risico van de man. De door de man overgelegde stukken waren bovendien onvoldoende voor haar om een deskundigenbericht te kunnen laten opstellen.

Indien de grief van de man slaagt en het hof van oordeel is dat een andere ingangsdatum heeft te gelden, dan blijft de beschikking van 23 januari 2018 en dus ook de daarin vastgestelde ingangsdatum voor de gewijzigde bijdrage voor [kind 1] en voor de partneralimentatie volgens haar in stand.

Het hof overweegt als volgt.

Artikel 1:402 BW laat de rechter grote vrijheid bij het vaststellen van de ingangsdatum van de alimentatieverplichting. Volgens vaste jurisprudentie liggen als ingangsdatum drie data het meest voor de hand:

Het hof schaart zich, na eigen onderzoek, achter de rechtsoverwegingen 4.8. op bladzijde 4 tot en met rechtsoverweging 4.20. op bladzijde 6 van de bestreden beschikking en maakt die tot de zijne. De standpunten van de man en de vrouw in hoger beroep betreffen, weliswaar met aanvullingen op specifieke punten, een herhaling van de ook in eerste aanleg ingenomen standpunten. Het hof is evenals de rechtbank van oordeel dat de man op een eerder tijdstip wijziging van de door hem verschuldigde onderhoudsbijdragen had kunnen verzoeken en dat het voor zijn rekening en risico dient te komen dat hij dat niet heeft gedaan. Dit geldt temeer nu de vrouw van meet af aan duidelijk heeft gemaakt dat zij niet wilde en wil instemmen met een verlaging van de onderhoudsbijdragen.

Het hof laat in het midden of de door de vrouw geïncasseerde bedragen zien op hetgeen de man verschuldigd is uit hoofde van de afwikkeling van de huwelijksgoederengemeenschap of op de door de man verschuldigde onderhoudsbijdragen. Gelet op de hoogte van de behoefte van de vrouw en de bij haar woonachtige kinderen is het aannemelijk dat zij het geïncasseerde bedrag - naast haar eigen inkomen - in ieder geval voor een deel heeft moeten aanwenden voor de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen en voor haar eigen levensonderhoud.

Slotsom en kosten