Rechtbank Midden-Nederland 07-11-2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:6695

Op 8 november 2016 heeft de rechtbank een eerdere beschikking gegeven tussen partijen. Voor het verloop van de procedure tot die datum wordt verwezen naar die beschikking.

De zaak is verder behandeld ter zitting van 18 september 2018. Daarbij zijn verschenen beide partijen met hun advocaat.

Hiervoor verwijst de rechtbank naar de op 8 november 2016 gegeven beschikking.

Bij voornoemde eerdere beschikking is de beslissing over de verdeling c.q. verrekening tussen partijen aangehouden. Nu dient nog beslist te worden over de verzoeken met betrekking tot de verrekening op basis van de huwelijkse voorwaarden van partijen (de finale verrekening van het vermogen van partijen). In vervolg op de overwegingen in de beschikking van 8 november 2016 overweegt de rechtbank het volgende.

Ten aanzien van de gemeenschappelijke rekeningen heeft de vrouw gesteld, en de man heeft verklaard het daarmee eens te zijn, dat het gaat om rekeningen met een verwaarloosbaar of nihil saldo. De rechtbank hoeft op dit punt dus niets te verdelen of te verrekenen.

Partijen zijn het er, blijkens de stukken en overweging 3.20. in de beschikking van 8 november 2016 in ieder geval over eens dat in de verrekening moet worden betrokken de rekening courantschuld van € 34.299,- aan de zijde van de man.

In het navolgende zal de rechtbank de onderdelen van de verrekening beoordelen, waarover partijen (deels) van mening verschillen.

Partijen hebben gezamenlijk de waarde van de aandelen van de onderneming van de man, [bedrijf] B.V., laten vaststellen door een deskundige. Blijkens productie 21 van de vrouw, de rapportage van [naam] van 29 november 2017, is de waarde vastgesteld op € 1.109.038,-. Partijen zijn het er ook over eens dat deze waarde nog moet worden verminderd met de in aanmerking te nemen aanmerkelijk belang belastingclaim, over een bedrag van € 1.091.038,-- (namelijk voornoemde waarde van € 1.109.038,-- verminderd met het gestorte beginkapitaal van € 18.000,--). Zij verschillen van mening over de hoogte van deze belastingclaim. Kort gezegd betreft het geschilpunt de vraag of bij de waardering van de latente belastingclaim moet worden uitgegaan van de nominale waarde daarvan, namelijk 25% (het tarief in box 2 van de inkomstenbelasting) over € 1.091.038,-- , (het standpunt van de man) of de contante waarde van de op enig moment in de toekomst verschuldigde belasting over deze waarde (het standpunt van de vrouw).

De vrouw heeft haar standpunt op dit punt uiteengezet in haar verweerschrift van 16 juni 2016, nrs. 23-33, op pagina 2-3 van haar brief van 6 oktober 2016 en pagina 4-5 van haar brief van 4 december 2017 en de daarbij horende productie 22. Primair acht de vrouw reëel een contant te maken belastingclaim op basis van een percentage van 6,25% (over de waarde minus het beginkapitaal van € 18.000,-). Daarbij stelt de vrouw (onder meer) dat de man de werkmaatschappijen kan verkopen en de holding tot het eind van zijn leven kan behouden en dat sprake is van een onzekere toekomstige claim. Subsidiair stelt de vrouw dat het in aanmerking te nemen belastingpercentage, op grond van een in redelijkheid te hanteren tarief van 3% inflatie over 30 jaar, te corrigeren is naar maximaal 10,6%. De vrouw heeft in haar brief van 4 december 2017 tevens verwezen naar haar eerdere stellingen op dit punt en naar jurisprudentie over de in aanmerking te nemen belastinglatentie. Zij is van mening dat uitgegaan moet worden van een contant belastingpercentage, dat wil zeggen een met het oog op toekomst concreet te verwachten percentage, en niet van een nominaal belastingpercentage (het actuele percentage van 25%). De vrouw stelt tevens dat haar standpunt ondersteund wordt in de literatuur als overgelegd in haar producties 28 en 29 (Breedveld-De Voogd, Tekst & Commentaar BW, art. 1:142 en Gubbels, EB 2013/89).

De man heeft op pagina 3 van zijn brief van 30 januari 2018 verwezen naar zijn eerdere brief van 5 september 2016 op dit punt. Daar is onder meer verwezen naar artikelen van Boringa en Lankester (EB 2009/11), overgelegd als productie 19 van de man, en Janssens en Massart (EB 2015/57), overgelegd als productie 20 van de man. Verder heeft de man nog als productie 40 overgelegd het rapport van 23 januari 2018 van Boringa en de literatuur als overgelegd in zijn productie 46 (een artikel van Roijakkers, (REP 2018, 282)). De man is op basis van het voorgaande van mening dat uitgegaan moet worden van de nominale waarde, dus 25%.

De rechtbank overweegt ten aanzien van de waardering van de belastinglatentie het volgende. Een latente belastingschuld is een belastingschuld die, naar de reeds bestaande situatie, in de toekomst effectief kan (en waarschijnlijk zal) worden, maar waar voor het intreden daarvan de door de wet gestelde voorwaarden nog niet zijn vervuld. Zoals ook blijkt uit de literatuur (waar partijen ook veelvuldig naar hebben verwezen) is men verdeeld over het antwoord op de vraag of een latente belastingschuld nominaal of contant moet worden gewaardeerd. Het tarief dat maximaal in aanmerking genomen kan worden is het (nominale) tarief van hetgeen men aan belasting verschuldigd zou zijn indien de belastingplicht nu zou ontstaan. In dit geval het tarief van 25 procent van de aanmerkelijkbelangheffing in box 2 van de inkomstenbelasting. Anderzijds wordt (mede onder verwijzing naar de waarderingsmaatstaf in art. 20 van de Successiewet 1956) de opvatting verdedigd dat de toekomstige belastingverplichting contant moet worden gemaakt, rekening houdend met het vermoedelijke tijdstip waarop de belasting wordt verschuldigd (zie de conclusie, nrs. 2.15-2.18, voor HR 28 november 2014, ECLI:NL:2014:PHR:1770).

De rechtbank zal aansluiten bij deze recente jurisprudentie van de Hoge Raad. Tijdens de mondelinge behandeling heeft de man verklaard dat hij van plan is om zijn onderneming (werkzaam op het terrein van de scheepsbevrachting) voort te zetten, maar dat onzeker is of dat haalbaar is nu al circa zes jaar sprake is van tegenvallende resultaten vanwege overcapaciteit in de markt. Nu concrete aanwijzingen ontbreken dat de man zijn ondernemingsactiviteiten binnenkort daadwerkelijk zal staken, zal de rechtbank tot uitgangspunt nemen dat de onderneming (van de B.V.) van de man wordt voortgezet. Overigens heeft de man sinds de peildatum (14 oktober 2015) de onderneming inmiddels al drie jaar daadwerkelijk voortgezet. Aldus geldt dat de man niet om die reden (bedrijfsbeëindiging) binnenkort met de fiscus zal afrekenen. Op de peildatum was de man bijna 48 jaar. De verwachte AOW-leeftijd van de man is 68 jaar en 6 maanden (in 2036). De rechtbank zal tot uitgangspunt nemen dat de man (in 2036) 21 jaar na de peildatum (in 2015) de onderneming zal beëindigen. De rechtbank ziet geen aanleiding om, zoals de vrouw, voorstaat tot uitgangspunt te nemen dat de man de aandelen als belegging zal aanhouden tot zijn overlijden en aan te sluiten bij zijn levensverwachting.

In de eerdere beschikking van 8 november 2016 is overwogen dat partijen voor wat betreft de saldi uitgaan van de peildatum 31 mei 2015. De volgende rekeningen en saldi per peildatum zijn aan de orde gesteld in het kader van de finale verrekening.
Voor zover de vrouw zich op het standpunt stelt dat er meer (te verrekenen saldi van) rekeningen aan de zijde van de man zijn, overweegt de rechtbank dat de man dat heeft ontkend en dat het bestaan van nog meer rekeningen dan genoemd door partijen niet is komen vast te staan. Daarbij merkt de rechtbank op dat partijen in ieder geval nog in 2014 gezamenlijk aangifte hebben gedaan voor de inkomstenbelasting, waarbij partijen al hun bankrekeningen hebben moeten betrekken.

De vrouw heeft als haar productie 20 een notitie in verband met haar voornoemde bankrekening overlegd. Daarin gaat het onder meer over de schenkingen van de ouders van de vrouw aan de vrouw en de door de man opgenomen bedragen. De vrouw stelt zich op het standpunt dat de overboekingen door de man aan zichzelf vanaf deze rekening moeten worden terugbetaald (bedragen van € 11.000,- en € 6.509,-).Volgens de vrouw is sprake geweest van dubbele dan wel onterechte overboekingen: De vrouw heeft in januari 2015 een bedrag van € 11.000,- overgemaakt naar de rekening van de man en toen heeft de man het kort daarna nog eens overgemaakt (ter ondersteuning van deze stellingen wijst de vrouw op de als bijlagen J en K bij haar notitie overgelegd bankschriften). In maart 2015 heeft de man het bedrag van € 6.509,- naar zijn rekening overgemaakt, maar hier was de vrouw het niet mee eens en zij wil dit terugontvangen. Ten aanzien van de rekening van de man [rekeningnummer] stelt de vrouw dat het saldo van die rekening per peildatum in de verrekening moet worden betrokken.

De rechtbank overweegt als volgt. In beginsel moet bij de verrekening worden uitgegaan van de saldi van de rekeningen op de peildatum. Voor de verrekening van de bankrekeningen geldt als peildatum 31 mei 2015 (zie de tussenbeschikking van 8 november 2016, rov. 3.15., slot). De rechtbank is van oordeel dat de vrouw, mede gelet op haar als productie 20 overgelegde notitie met bijlagen, voldoende heeft aangetoond dat de aan haar geschonken bedragen van in totaal € 28.000,-- nog op haar rekening aanwezig waren in 2013, toen beide partijen bedragen van haar rekening hebben bij- en afgeboekt. Voor zover dit geld per peildatum (31 mei 2015) nog op de rekeningen van partijen aanwezig is, heeft de vrouw recht op terugbetaling. Voor het overige gaat de rechtbank ervan uit dat partijen vanaf hun bankrekeningen tot die datum ook bedragen hebben betaald ten behoeve van de kosten van hun huishouding. Het saldo op haar rekening is op de peildatum volgens de onweersproken stelling van de vrouw € 0,-- en het saldo op de rekening van de man bedraagt per peildatum € 15.373,83. Nu de man zonder toestemming van de vrouw ten onrechte bedragen van € 11.000,- en € 6.509,- van haar bankrekening heeft opgenomen, waardoor (onder meer) dit saldo op de bankrekening van de man tot stand heeft kunnen komen, zal de rechtbank bepalen dat het aldus resterende bedrag aan de vrouw toekomt. Gelet op het voorgaande zal het verzochte door de man worden afgewezen en het verzochte door de vrouw worden toegewezen in die zin dat het saldo van € 15.373,83 dat per peildatum op de rekening van de man stond, aan de vrouw toekomt, zonder dat zij dat hoeft te verrekenen met de man.

Ten aanzien van de verrekening van de banksaldi is de slotsom als volgt:

- Aan de zijde van de man valt verder in de verrekening een creditsaldo van € 28,21.
Aan de zijde van de vrouw dient aan banksaldi te worden verrekend van (credit) € 12,70.
Verrekening van deze saldi betekent dat de man per saldo nog een bedrag van € 7,75 aan de vrouw dient te voldoen.

- De man dient het gehele bedrag van € 15.373,83 aan de vrouw te voldoen, zijnde het op peildatum nog aanwezige (en niet aan de kosten van de huishouding bestede) bedrag van de door de man aan de bankrekeningen van de vrouw onttrokken bedragen.

- De slotsom is dat ter zake van de verrekening van de bankrekeningen de man aan de vrouw nog verschuldigd is € 15.381,58 (€ 15.373,83 plus € 7,75).

De rechtbank overweegt als volgt. De huwelijkse voorwaarden van partijen bevatten zowel een periodiek (art. 7 lid 1 en 2) als een finaal verrekenbeding (art. 11). Art. 7 lid 2 bepaalt dat de (niet uitgevoerde) periodieke verrekenvordering door de verrekenplichtige echtgenoot binnen zes maanden na afloop van een kalenderjaar dient te worden voldaan, zodat de huwelijkse voorwaarden een voor de voldoening bepaalde termijn bevat, zoals bedoeld in art. 6:83 aanhef en sub a, BW. Uit het arrest HR 2 februari 2011, ECLI:NL:HR:2011:BU6591, volgt dat (behoudens andersluidende afspraken) deze vordering ontstaat op het tijdstip van indiening van het verzoekschrift tot echtscheiding (art. 1:142 lid 1, aanhef en onder b, BW) en dat ingeval voor de periodieke verrekenplicht een termijn zoals bedoeld in art. 6:83 aanhef en sub b, BW is overeengekomen het verzuim aanstonds en zonder nadere ingebrekestelling intreedt op de datum waarop de vordering is ontstaan. Dit betekent dat de man vanaf 14 oktober 2015 in verzuim is en vanaf die datum wettelijke rente is verschuldigd over de verrekenvordering. In de omstandigheid dat het vaststellen van de verrekenvordering in de onderhavige procedure geruime tijd heeft geduurd, ziet de rechtbank geen aanleiding om de gevorderde wettelijke rente af te wijzen. Het had op de weg van de man gelegen om het oplopen van de rentevordering desgewenst te voorkomen door de vrouw een hoger voorschotbedrag uit te betalen.

In de eerdere beschikking van 8 november 2016 (de overwegingen 3.28 tot en met 3.30) is afgewezen het verzoek van de vrouw om te bepalen dat de man uit hoofde van de overbedeling van roerende zaken een bedrag van € 10.000,- aan haar moet voldoen.

De rechtbank is van oordeel dat, nu er al eerder een beslissing is gegeven op een verzoek van de vrouw over de verdeling van de inboedel, het latere verzoek van de vrouw daarover in strijd is met de goede procesorde. Weliswaar is de verzoeker op grond van art. 283 Rv bevoegd om het verzoek te wijzigen zolang de rechter nog geen eindbeschikking heeft gegeven, maar in de tussenbeschikking van 8 november 2016 is het oorspronkelijke verzoek van de vrouw tot verdeling van de inboedel reeds afgewezen. Het na de tussenbeschikking opnieuw toelaten van een herhaald verzoek tot verdeling van de inboedel zou neerkomen op een ‘verkapt appel’ binnen dezelfde procedure in eerste aanleg. Gelet op het voorgaande zal de rechtbank het (nadere) verzoek van de vrouw afwijzen.

De vrouw heeft (in haar brief van 4 december 2017, pagina’s 6 en 7) aanvullend verzocht om de man te veroordelen tot betaling aan de vrouw van een bedrag van € 2.078,-- (afgerond in totaal), vanwege door de man veroorzaakte, onnodige kosten van de Register Valuator ten behoeve van de waardebepaling van de aandelen van de onderneming. Volgens de vrouw hebben partijen “sluitende afspraken” gemaakt over de kosten van de deskundige, waaronder de afspraak dat partijen de kosten bij helfte zullen dragen behalve indien een “substantiële kostenpost aantoonbaar door een van partijen zou worden veroorzaakt bijvoorbeeld (…) voor individuele gesprekken die langer dan een uur zouden worden gevoerd tussen een partij en de R-V”. Door toedoen van de man, te weten het niet toestaan van rechtstreeks contact tussen de Register Valuator en de boekhouder van de B.V. van de man voor het bespreken van vragen, is onnodig kostbare tijd verloren gegaan, aldus de vrouw. De vrouw stelt dat de man deze extra kosten moet dragen. Het genoemde bedrag heeft de vrouw als volgt berekend, namelijk: € 3.271,20 aan meerkosten te vermeerderen met kantooropslag 5 procent (€ 163,56 totaal: € 3.435,-), te vermeerderen met BTW (21 procent), zijnde € 721,-, bij elkaar € 4.156,- te delen door twee.

De man stelt dat dit aanvullende verzoek in een zo laat stadium is ingediend dat het in strijd is met de goede procesorde. Verder stelt de man dat dit verzoek geen betrekking heeft op de huwelijkse periode van partijen, zodat het niet betrokken kan worden in het kader van deze procedure voor wat betreft de verdeling en verrekening. Voor zover de rechtbank er toch over zou oordelen, betwist de man dat de desbetreffende factuur extra hoog is geworden door zijn toedoen.

De rechtbank overweegt dat – voor zover dit aanvullende verzoek heeft te gelden als een aanvullende voorziening die voldoende samenhang vertoont met het verzoek tot echtscheiding in de zin van art. 827 lid 1, aanhef en sub f, Rv – de omstandigheid dat de accountant van de B.V. van de man zelf de keuze heeft gemaakt om aan het deelnemen aan besprekingen met deze door partijen benoemde deskundige de voorwaarde te verbinden dat hij de te beantwoorden vragen vooraf toegestuurd wenste te krijgen, niet ertoe leidt dat sprake is van substantiële kosten die door de man zijn veroorzaakt. De man heeft onbetwist gesteld dat dit de eigen keuze van de accountant is geweest waarin de man geen deel heeft gehad. Voor zover dit aan de man moet worden toegerekend, komt deze keuze van de accountant (om vooraf te horen wat de deskundige wil bespreken) niet onredelijk voor. Te verwachten valt dat een dergelijke voorbereiding een efficiënte bespreking ten goede zal komen. Het aanvullende verzoek van de vrouw zal de rechtbank dus afwijzen.

In de tussenbeschikking van 8 november 2016 is in het dictum reeds de echtscheiding tussen partijen uitgesproken, zijn partijen veroordeeld tot betaling van de kinderalimentatie, is de woning aan het [adres] te [woonplaats] en de daarop rustende hypotheken aan de man toegedeeld, (onder de opschortende voorwaarde dat de vrouw de man zal (doen) vrijwaren voor de hoofdelijke aansprakelijkheid ten aanzien van deze leningen), dat de vrouw – in verband met de onderwaarde van de woning – een bedrag van € 31.554,-- aan de man dient te voldoen, althans met de man dient te verrekenen. De behandeling van de zaak is voor wat betreft de verrekening op grond van de huwelijkse voorwaarden aangehouden voor, kort gezegd, het vaststellen van de verrekenvordering en het vaststellen van de door de vrouw gestelde schenking van haar ouders. Voor het overige zijn de verzoeken van beide partijen afgewezen.

De man is hierover de wettelijke rente verschuldigd vanaf de datum waarop het verzoek tot echtscheiding is ingediend (14 oktober 2015). Tussen partijen is niet in geschil dat de man reeds een voorschot van € 200.000,-- aan de vrouw heeft voldaan, zodat de vrouw per saldo aan hoofdsom nog aanspraak heeft op een bedrag van € 207.457,43. De rechtbank kan uit de processtukken niet afleiden wanneer de man voornoemd voorschot aan de vrouw heeft voldaan. De rechtbank zal daarom de verplichting van de man tot betaling van de wettelijke rente vaststellen als hierna in het dictum is omschreven.

De proceskosten zullen zoals gebruikelijk tussen partijen worden gecompenseerd, aldus dat iedere partij de eigen proceskosten draagt.

veroordeelt de man tot betaling van € 207.457,43 aan de vrouw,

- te vermeerderen met de wettelijke rente over een bedrag van € 407.457,43 vanaf
14 oktober 2015 tot aan de dag waarop de man het voorschotbedrag van € 200.000,00 aan de vrouw heeft betaald,

- alsmede te vermeerderen met de wettelijke rente over € 207.457,43 vanaf de dag waarop de man het voorschotbedrag van € 200.000,00 aan de vrouw heeft betaald tot aan de dag van algehele voldoening van het resterende bedrag van € 207.457,43;

verklaart deze beslissing tot zover uitvoerbaar bij voorraad;

compenseert de proceskosten tussen partijen, aldus dat iedere partij de eigen proceskosten draagt;

wijst het meer of anders verzochte af.