Rechtbank Midden-Nederland 13-02-2019, ECLI:NL:RBMNE:2019:563

Het feit dat [eiseres] – na beëindiging van deze executele – alsnog pretendeert een vordering te hebben op de nalatenschap van erflaatster, maakt niet dat de executele weer is heropend, zoals [eiseres] heeft gesteld. Vanwege de reeds gesloten executele dient deze nagekomen vordering op de nalatenschap te worden afgewikkeld door de gezamenlijke erfgenamen van erflaatster. Op grond van het voorgaande is [eiseres] niet-ontvankelijk in haar vordering tegen [gedaagde sub 1] als executeur testamentair. [eiseres] zal worden veroordeeld in de proceskosten aan de zijde van [gedaagde sub 1] .

Deze kosten worden aan de zijde van [gedaagde sub 1] begroot op:

 griffierecht: € 883,00;

 liquidatietarief: € 1.086,00 (2 punten tarief II, à € 543,00 per punt);

 totaal: € 1.969,00.

De vorderingen jegens de niet verschenen gedaagden sub 3, 4 en 5

[gedaagde sub 3] , [gedaagde sub 4] en [gedaagde sub 5] zijn niet verschenen in deze procedure en tegen hen is verstek verleend. Op grond van artikel 139 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv) wordt een vordering in verstekzaken toegewezen, tenzij de rechter de vordering onrechtmatig of ongegrond voorkomt. Nu de rechtbank de door de wel verschenen gedaagden gevoerde verweren niet ambtshalve mag toepassen, en de rechtbank de vordering tegen [gedaagde sub 3] , [gedaagde sub 4] en [gedaagde sub 5] voor het overige niet onrechtmatig of ongegrond voorkomt, zal de vordering tegen hen dan ook worden toegewezen, waarbij deze gedaagden tevens – als de in het ongelijk gestelde partij in de zin van artikel 237 Rv – in de proceskosten zullen worden veroordeeld, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf veertien dagen vanaf de datum van dit vonnis.

Deze kosten worden aan de zijde van [eiseres] begroot op:

 dagvaarding € 101,05

 griffierecht: € 883,00;

 liquidatietarief: € 1.086,00 (2 punten tarief II, à € 543,00 per punt);

 totaal: € 2.070,05.

De vorderingen jegens [gedaagde sub 2] , [gedaagde sub 6] , [gedaagde sub 7] en [gedaagde sub 8] (gedaagden sub 2, 6, 7 en 8)

De rechtbank is van oordeel dat de vordering van [eiseres] niet verjaard is.

De nalatenschap van [C] is met haar overlijden op [overlijdensdatum 2] 1978 opengevallen. Het testament van [C] omvat een ouderlijke boedelverdeling in de zin van artikel 4:1167 BW (oud), aldus dat alle goederen aan erflater zijn toebedeeld en [D (voornaam)] en [E (voornaam)] daarbij een (eerst zes maanden na het overlijden van erflater opeisbare) vordering op erflater hebben verkregen. Vast staat dat deze vordering destijds f 98.327,89 bedroeg.

Anders dan namens [eiseres] is betoogd (dagvaarding, nr. 20), is geen sprake van de opeising van een nalatenschap door [eiseres] in de zin van artikel 3:315 BW. Met de (hiervoor onder 2.3. geciteerde) verklaring van 23 februari 1979 hebben [D (voornaam)] en [E (voornaam)] deze verkrijging – namelijk van voornoemde bij leven van erflater niet-opeisbare vordering – aanvaard. De nalatenschap van [C] is bij haar overlijden op [overlijdensdatum 2] 1978 verdeeld, waarbij aan [D (voornaam)] voornoemde vordering is toegedeeld, waarbij [D (voornaam)] deze making reeds op 23 februari 1979 heeft aanvaard. [D (voornaam)] heeft daarmee in feite zijn aandeel in de nalatenschap van zijn moeder [C] al in 1979 opgeëist, zodat het instellen door [eiseres] van deze vordering niet meer als zodanig kan worden aangemerkt.

Zoals hiervoor overwogen is de nalatenschap van [C] op het moment van haar overlijden ( [overlijdensdatum 2] 1978) verdeeld op grond van de wettelijke verdeling van artikel 4:1167 BW (oud), zoals dat destijds gold.

Aldus is geen sprake van een tussen de deelgenoten in de nalatenschap van [C] (erflater, [D (voornaam)] en [E (voornaam)] ) afgesproken overeenkomst van verdeling, waarbij voornoemde deelgenoten de verdeling (en de daaruit voortvloeiende onderbedelingsvorderingen van [D (voornaam)] en [E (voornaam)] ) zelf hebben vastgesteld. In dat geval zouden de vorderingen van [D (voornaam)] en [E (voornaam)] bij deze overeenkomst van verdeling zijn vastgesteld, waardoor de vordering tot nakoming van deze verbintenis uit overeenkomst op grond van artikel 3:307 lid 1 zou zijn verjaard vijf jaar na het opeisbaar worden (zes maanden na het overlijden van erflater op [overlijdensdatum 4] 1999), dus per [datum] 2005.

Nu de nalatenschap op grond van de wet (artikel 4:1167 BW (oud)) is verdeeld en de onderbedelingsvordering van [D (voornaam)] ook op die grond is ontstaan, geldt dat bij gebreke van een andere verjaringstermijn in de wet, deze rechtsvordering op grond van artikel 3:306 BW pas verjaart door verloop van twintig jaren. Deze termijn van twintig jaren is op grond van artikel 3:313 BW aangevangen op [datum] 2000. Nakoming van deze vordering kon immers niet eerder worden gevorderd dan zes maanden na het overlijden van erflater.

Door gedaagden is in het kader van hun beroep op rechtsverwerking in feite niet meer aangevoerd dan dat [eiseres] onnodig lang heeft gewacht met het instellen van haar vordering (ten gevolge waarvan gedaagden in bewijsnood zijn komen te verkeren). Verder is namens [gedaagde sub 8] (gedaagde sub 8) tijdens de comparitie nog aangevoerd dat uit de verklaring van [eiseres] bij diezelfde gelegenheid blijkt dat zij zich reeds voor het overlijden van [D (voornaam)] bewust was van het bestaan van deze vordering, zodat ook om die reden van haar mocht worden verwacht om de vordering eerder in te stellen. Naar het oordeel van de rechtbank is aldus niet gebleken van de hiervoor bedoelde bijzondere omstandigheden (anders dan enkel tijdsverloop en het “stilzitten” van [eiseres] als schuldeiser), zodat het beroep op rechtsverwerking niet slaagt. Hierbij verdient nog opmerking dat het niet tot de taak van de rechter behoort om in het kader van rechtsverwerking te bepalen dat – nu de vordering van [eiseres] is onderworpen aan de verjaringstermijn van twintig jaar van artikel 3:306 BW – dergelijke vorderingen toch binnen een andere (kortere) termijn dan de in de wet voorgeschreven verjaringstermijn van twintig jaar moet worden ingesteld (vgl. HR 14 mei 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD9601, rov. 3.4.1). Anders gezegd: het aannemen van rechtsverwerking op basis van uitsluitend tijdsverloop zou de rechtszekerheid voortvloeiend uit de vaste verjaringstermijnen ondermijnen.

Verweerders stellen het volgende. Zij hebben gewezen op de (als productie 6 bij dagvaarding overgelegde) notariële akte van verdeling van 10 september 2001, waarin onder meer staat dat erflater aan zowel [D (voornaam)] als [E (voornaam)] een schuld had van f 98.327,89 en:

“(…) Deze schuld is door de erflater geheel afgelost aan zijn zoon; de schuld aan zijn dochter bestaat nog”.

De notaris mr. […] , die deze akte in 2001 heeft verleden en die de nalatenschap van erflater destijds heeft afgewikkeld, heeft in door hem ondertekende schriftelijke verklaringen van 28 september 2015 respectievelijk 18 november 2016 onder meer verklaard:

“(…) De zoon van de erflater zou rond 1981 zijn moederlijk erfdeel hebben ontvangen, althans de contante waarde daarvan in verband met het testament van zijn moeder. Door wie die uitkering is gedaan is mij onbekend” (…).

en

“(…) mij staat bij, dat de heer [B] mij mondeling heeft meegedeeld, dat hij de contante waarde van het erfdeel van zijn zoon in de 80-jaren aan hem heeft uitgekeerd; normaliter werd de contante waarde bepaald op dezelfde wijze als in de Uitvoeringsbeschikking Successiewet; ik kan niet meer nagaan, of de uitkering al dan niet via de kas van mijn ambtsvoorganger of via mijn kantoorrekening heeft plaatsgevonden. (…)”.

Verder is van belang dat ook [gedaagde sub 6] (gedaagde sub 6) op 1 november 2017 een schriftelijke verklaring heeft opgesteld. [gedaagde sub 6] heeft in het verleden gewerkt bij een accountants-/belastingadvieskantoor en verzorgde voor aanvankelijk alleen erflaatster (en haar moeder), maar later ook voor erflater de aangiften inkomstenbelasting en vermogensbelasting. Hij verklaart:

“In de jaren tachtig zijn er betalingen gedaan door dhr. [B] aan zijn zoon [D (voornaam)] . Deze betalingen heb ik zelf gezien. Wanneer en hoeveel kan ik mij niet meer voor de geest halen. Op een later tijdstip heeft dhr. [B] mij meegedeeld dat de schuld aan zijn zoon wegens het kindsdeel van zijn moeder geheel was afbetaald. Vanaf dat moment is alleen nog de schuld aan zijn dochter betreffende haar kindsdeel in zijn aangifte IB/VB opgenomen”.

Tijdens de comparitie heeft [gedaagde sub 6] het volgende verklaard:

“Ik heb gezien dat er door erflater betalingen zijn gedaan aan [D (voornaam)] . Die zijn in eerste instantie opgevoerd als leningen en daarna zijn die verrekend met de vordering van [D (voornaam)] . Op de vraag of ik nog weet hoe vaak er een bedrag is overgemaakt en hoe groot dat bedrag dan was, antwoord ik: nee, dat weet ik niet. Dit speelde namelijk in de jaren ’80. De contante waarde van de vordering is door de erflater betaald. Ik weet 100 procent zeker dat de vordering al is betaald. De laatste jaren stond alleen nog de schuld van [E (voornaam)] op de aangifte inkomstenbelasting van erflater. De notaris die de akte van verdeling van 10 september 2001 heeft opgemaakt, was de vaste notaris van de familie”.

[eiseres] heeft betwist dat de schuld die erflater aan [D (voornaam)] had op enig moment voldaan is. Zij heeft tijdens de comparitie hierover als volgt verklaard:

“U vraagt mij of het kan zijn dat de vordering van [D (voornaam)] al is uitgekeerd. Ik weet zeker dat dit niet zo is. Ik ben met [D (voornaam)] gehuwd geweest vanaf 1972 tot aan zijn overlijden in 1998. [D (voornaam)] en ik wisten financieel gezien alles van elkaar. Ik had het geweten als er een bedrag van ongeveer een ton naar ons was overgemaakt. We hebben nooit iets gekregen van mijn schoonvader, behalve cadeaus voor bijvoorbeeld een verjaardag. We hebben ook nooit iets van hem geleend, mijn man wilde zelf zijn broek ophouden. Mijn man heeft wel altijd gezegd dat ik vanwege de nog openstaande vordering me geen zorgen hoefde te maken over mijn pensioen”.