Gerechtshof 's-Hertogenbosch 11-02-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:479

[geïntimeerde] heeft onder het pseudoniem [pseudoniem] (wat Italiaans is voor “ [naam 1] ”) een boek geschreven met de titel [titel] (ISBN van de gedrukte versie: [ISBN 1] en van de E-bookversie: [ISBN 2] ) (hierna ook aan te duiden als het boek). Op de achterkant van het boek staat de navolgende samenvatting:

“ [naam 2] reist voor zijn werk de hele wereld rond om als alleenverdiener zijn gezin al het nodige te kunnen geven. In korte tijd verliest hij alles wat hem lief is en komt hij terecht in een verbijsterende scheidingsoorlog. Hij krijgt niet alleen te maken met een valse meedogenloze ex- vrouw die nergens voor terugdeinst om haar dreigement van 'totale destructie' uit te voeren, maar ook met vooringenomen overheidsinstanties, dwalenderechtspraak, en een door manipulatieve leugens verscheurde familie. Als hij zowel emotioneel als financieel de bodem heeft geraakt, krijgt zijn leven een verrassende wending en ontdekt hij met hulp van zijn nieuwe liefde het sluwe masterplan van zijn valse ex-vrouw. Zal zij in haar kwade opzet slagen?”.

In het nawoord van [titel] (pagina’s 347 t/m 349) is -voor zover voor deze zaak relevant- vermeld:

“(…) Het boek is een aanklacht tegen de scheidingsrechtspraak die gebaseerd is op wetten die niet meer van deze tijd zijn, met voor de burger onbegrijpelijke uitspraken met verregaande gevolgen. Het is ook een aanklacht tegen een vooringenomen politie-apparaat dat de vrouw als slachtoffer en de man als dader ziet. En het is een aanklacht tegen steeds weer tegenwerkende overheidsinstanties bij scheidingen. (…)”

“Het heeft even geduurd na de nodige juridische voorbereidingen, maar vandaag is stap 1 met voldoende succes afgerond. (…)”

Hierop komt van iemand de opmerking: “Geen idee waar t over gaat. Anyway. Good luck!”, waarop [huidige echtgenote van geïntimeerde] reageert:

“Over een gemene (h)ex. Er komt een boek over uit dan kun je alles lezen.”

“(…) Ik heb slecht nieuws; binnen enkele weken neem ik de moeilijke beslissing of ik het leven voor jou, jouw kinderen en [naam 3] nog vele malen onmogelijker zal maken als jij al die jaren bij mij doet.

Ik heb er de tijd voor, ben al volop bezig met jullie, vlieg deze week naar [plaats 1] , heb contact met de media om jou en jouw handlangers publiekelijk te confronteren, en ik zal ook de rol van admin. kantoor [admin. kantoor] uitgebreid aan de kaak stellen.

Na [naam 4] zal binnenkort ook bv. [naam 5] en de rest van de wereld de bedenkelijke rol van jouw dochter [voornaam dochter 2] en haar moeder weten. Het mooiste blijft nog even een verrassing.

Er breken voor mij mooie tijden aan; jullie gaan erger doorstaan dan wat jullie mij allemaal hebben aangedaan. Jij laat mij geen andere keuze. Het spijt me voor jullie.

(…), vertel mij niet wat mij wel of niet is toegestaan, ik schrijf vanaf vandaag mijn eigen wetten!”

Het hof stelt voorop dat [geïntimeerde] de verweten mededelingen met het doel van publicatie op schrift heeft gesteld en dat het hof aannemelijk acht dat hij opdracht heeft gegeven tot, althans onmisbare medewerking heeft verleend aan, de uitgave als boek.

De voorzieningenrechter heeft bovendien geoordeeld dat, gelet op de omstandigheid dat uitgever [uitgeverij] de eenmanszaak is van de echtgenote van [geïntimeerde] , [huidige echtgenote van geïntimeerde] , sprake is van een zodanig nauwe verwevenheid dat ervan uitgegaan mag worden dat [geïntimeerde] invloed heeft op de publicatie en verspreiding van het boek. Nu [geïntimeerde] daartegen in hoger beroep geen bezwaar heeft gemaakt, gaat ook het hof daarvan uit.

Niet gezegd kan dan ook worden dat [appellante] de verkeerde partij heeft gedagvaard.

De pseudoniemen die [geïntimeerde] in het boek gebruikt voor zowel zichzelf als voor de overige personages, waaronder [appellante] , lijken sterk op de werkelijke namen. Zo heet [geïntimeerde] in het boek [naam 2] , [roepnaam appellante] (appellante) [naam 6] , [voornaam dochter 1] (oudste dochter) [naam 7] en [voornaam dochter 2] (jongste dochter) [naam 8] . Bovendien zijn, naar [appellante] heeft gesteld en door [geïntimeerde] niet (voldoende) is betwist, verjaardagen, woonplaatsen, bedrijven of organisaties waar personen werkzaam zijn, instellingen waar personen een studie volgen, de studies in kwestie, sommige straatnamen en (zelfs) de namen van de in het boek genoemde huisdieren in overeenstemming met de werkelijkheid. Door de namen van de personages minimaal te wijzigen en de overige feitelijke informatie in het boek in stand te laten, heeft [geïntimeerde] dermate weinig afstand gecreëerd dat voor een grote kring van bekenden van [appellante] (en dus niet alleen voor intimi) duidelijk zal zijn dat “ [naam 6] ” [appellante] is. Dit geldt temeer nu de personages in het boek in nauwe relatie staan tot [appellante] , daar het, naast [geïntimeerde] zelf, veelal gaat om familieleden van partijen.

Bovendien ligt [titel] , naar [geïntimeerde] bij pleidooi heeft verklaard, (alleen) in de regio waar hij woonachtig is in de boekhandels; partijen wonen slechts enkele tientallen kilometers van elkaar verwijderd, hetgeen eveneens herkenning in de hand werkt.

In [titel] wordt aan de hand van gebeurtenissen die zouden zijn voorgevallen tijdens het huwelijk en tijdens en na de echtscheidingsprocedure van partijen, een zeer

negatief beeld van [appellante] geschetst. De kwalificatie door [appellante] van de wijze waarop zij in het boek wordt afgeschilderd - heel kort gezegd: als een boosaardige heks - wordt door het hof gevolgd. Op de achterkant van het boek wordt [appellante] in een samenvatting gekenschetst als “een valse meedogenloze ex-vrouw die nergens voor terugdeinst om haar dreigement van ‘totale destructie’ uit te voeren”. Het boek zelf bevat talloze negatieve en voor [appellante] beledigende kwalificaties. Zo wordt zij uitgemaakt voor “hoer” (pagina 17), “een gewetenloos monsterlijk wezen” (pagina 68), wordt zij een “demoniserende” (pagina 144) en “gruwelijke heks” (pagina 249) genoemd, wordt zij ervan beticht dat zij “alle buren heeft vergiftigd met haar smadelijke leugens” (pagina 129) en wordt zij vergeleken met Hitler (pagina 102) en Kim Jung Un (pagina 149).

[geïntimeerde] betoogt, onder verwijzing naar het nawoord (zie citaat in 6.1.4. van dit arrest) dat hij met zijn boek misstanden binnen de scheidingsrechtspraak en betrokken overheidsinstanties aan de kaak wil stellen. Het hof is van oordeel dat [geïntimeerde] deze stelling in het licht van het navolgende onvoldoende heeft onderbouwd.

Het hof verwijst naar de inhoud van de e-mail van [geïntimeerde] aan [appellante] van 18 juni 2016 (rechtsoverweging 6.1.7; productie 5 bij dagvaarding eerste aanleg) in samenhang gelezen met het Facebookbericht van [huidige echtgenote van geïntimeerde] van 19 mei 2016 (rechtsoverweging 6.1.6; productie 4 bij dagvaarding eerste aanleg). Weliswaar is [titel] pas zo’n twee jaar later, namelijk medio 2018, verschenen maar [geïntimeerde] heeft, voor zover bekend, geen andere boeken geschreven, zodat aangenomen mag worden dat in voormelde e-mail en Facebookbericht wordt gedoeld op [titel] .

Het hof verwijst voorts naar de gekozen titel van het boek en de samenvatting waarin eerst melding wordt gemaakt van de gebeurtenissen met de ex-vrouw voordat het thema van de rechtspraak en de overheidsinstanties wordt genoemd.

Naar het voorlopig oordeel van het hof is dan ook de conclusie gerechtvaardigd dat de (werkelijke) intentie waarmee [geïntimeerde] [titel] heeft geschreven en gepubliceerd, (met name) is gelegen in het kwetsen van [appellante] en het schenden van haar eer en goede naam. [geïntimeerde] heeft ook niet dan wel onvoldoende toegelicht hoe zijn persoonlijke verhaal over zijn scheiding van [appellante] zou kunnen bijdragen aan het maatschappelijk debat over vechtscheidingen en waarom het in die vorm een aanklacht zou zijn tegen de in het nawoord genoemde onderwerpen. Ook indien [geïntimeerde] wel de intentie zou hebben gehad een bijdrage aan het maatschappelijk debat te leveren, vormt dit naar het oordeel van het hof nog steeds geen rechtvaardiging om daarnaast, puur ten aanzien van [appellante] als privé-persoon en zonder enig verband met het bedoelde debat, voor haar zeer krenkende bewoordingen te gebruiken of, zoals hierna zal worden overwogen, vertrouwelijke privé-gegevens over haar te publiceren.

Daarnaast heeft [geïntimeerde] in het boek zeer persoonlijke en vertrouwelijke medische informatie van [appellante] gepubliceerd. Zo schrijft hij op pagina 51:

“En denk ik op dat moment dat kinderen vanzelf wel komen als de tijd daar is. Niets blijkt minder waar. De behandelend gynaecoloog doet een onderzoek en ontdekt aan de hand van een uitstrijkje dat [naam 6] een zogenoemde PAP3B heeft, een niet verontrustende fase voor baarmoederhalskanker, maar toch. [naam 6] heeft jaren een spiraaltje gedragen en ik vrees eerst een link met deze diagnose, maar ben zelf geen gynaecoloog... Achteraf bezien is het aannemelijker dat zij een Chlamydia besmetting heeft opgelopen, als gevolg van het veelvoud aan vriendjes die zij voor mij had. Iets waar zij trouwens niet geheimzinnig over deed, waar zij vrij schaamteloos trots over was. Vervolgens stelt de behandelend specialist een kijkoperatie voor op basis van een vermoeden van ‘verklevingen aan de eierstokken’.”

Op pagina 52 schrijft [geïntimeerde] :

“Enfin, [naam 6] moet onder het mes en de hersteloperatie zal niet mals zijn. Tot mijn stomme verbazing is haar moeder [naam 9] er dan niet bij, zij viert namelijk haar vakantie in [plaats 2] . Als [naam 6] bijkomt van de narcose ziet zij naast mij haar trouwe schoonouders staan, [naam 10] en [naam 9] , en het is een enorme troost voor de afwezigheid van haar eigen moeder. Na ruim een week mag zij weer naar huis, maar moet zij zich rustig houden. Bovendien zal zij aansluitend de medicijnen Pregnyl en Chlomid moeten laten injecteren. God wat haat ik die namen, twee hormoonpreparaten met een dubbele werking. Het beïnvloedt allereerst je zwangerschapshormonen, en je verandert als gebruiker in een onherkenbare, onberekenbare heks. Deze twee middeltjes werken bij [naam 6] zo goed door, dat ik vrees dat zij me eerdaags in een kikker verandert. Heks... het woord waar ik steeds vaker aan zal denken is eruit.”

Vermoedelijk heeft [geïntimeerde] deze vertrouwelijke medische informatie over [appellante] in handen gekregen via [huidige echtgenote van geïntimeerde] , die als secretaresse werkzaam was in het ziekenhuis waar [appellante] onder behandeling is. Uit onderzoek door het ziekenhuis is gebleken dat [huidige echtgenote van geïntimeerde] in de periode medio 2014 tot juni 2018 langdurig en veelvuldig onrechtmatig (zonder zorggerelateerde reden) het patiëntdossier van [appellante] heeft ingezien (productie 28 bij appeldagvaarding).

[geïntimeerde] heeft bij memorie van antwoord aangegeven dat het boek voor 20% gaat over zijn leven met [appellante] . Bij pleidooi heeft hij aan de hand van de hoofdstukken in het boek gesteld dat het boek vele andere onderwerpen bevat.

Weliswaar komen in [titel] nog vele andere onderwerpen aan de orde dan (de scheiding van) [appellante] en bevat het boek, naast de vele passages die aan [appellante] zijn gewijd, ook vele passages die niet over [appellante] gaan, doch dat neemt niet weg dat het boek in hoofdzaak handelt over de relatie van [geïntimeerde] met [appellante] , waarbij telkens de hiervoor omschreven toonzetting en woordkeus wordt gebruikt.