Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 18-10-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:9161

In geschil zijn de bijdragen van de man in de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen en in de kosten van levensonderhoud van de vrouw.

De rechtbank heeft in de bestreden beschikking de beschikking van dit hof van 3 mei 2016 gewijzigd en het bedrag dat de man aan de vrouw zal verstrekken tot verzorging en opvoeding van [naam kind 1] en [naam kind 2] (hierna ook te noemen: de kinderalimentatie) vanaf 14 april 2017 op € 285,- per kind per maand vastgesteld, vanaf de datum van die beschikking telkens bij vooruitbetaling te voldoen, met dien verstande dat reeds door de vrouw ontvangen bedragen ter zake van deze kinderalimentatie niet behoeven te worden terugbetaald, en het bedrag dat de man aan de vrouw zal verstrekken tot haar levensonderhoud (hierna ook te noemen: de partneralimentatie) vanaf 14 april 2017 op nihil gesteld, met dien verstande dat reeds door de vrouw ontvangen bedragen ter zake van deze partneralimentatie niet behoeven te worden terugbetaald, de beschikking tot zover uitvoerbaar bij voorraad verklaard, bepaald dat de beschikking van dit hof van 3 mei 2016 voor het overige wordt gehandhaafd en het meer of anders verzochte afgewezen.

De man voert verweer en is op zijn beurt met één grief in incidenteel hoger beroep gekomen. De grief ziet op de ingangsdatum.

De man verzoekt het hof bij beschikking, uitvoerbaar bij voorraad, te bepalen dat de vrouw niet-ontvankelijk wordt verklaard in haar hoger beroep dan wel dat haar verzoeken in hoger beroep worden afgewezen als zijnde rechtens ongegrond, dat de bestreden beschikking (deels) wordt vernietigd en zijn verzoek tot wijziging van de op hem rustende partneralimentatieverplichting wordt toegewezen met ingang van 28 mei 2015, dan wel met ingang van een datum als het hof juist acht.

De vrouw stelt in haar beroepschrift allereerst (Grief A) dat de bestreden beschikking is gegeven in strijd met het beginsel van rechterlijke onafhankelijkheid, nu de beschikking weliswaar in zijn tekst uitsluitend berust op afweging van de in het geding ter kennis van de rechter gekomen feiten en omstandigheden, maar de totstandkoming ervan mede is beïnvloed door de productiequota die voortvloeien uit de financieringssystematiek van de rechterlijke macht. In onderhavige zaak is, naar de overtuiging van de vrouw, sprake van een ondermaatse procedure en ondermaatse beschikking. Zij biedt uitdrukkelijk aan feiten en omstandigheden te bewijzen waaruit volgt dat de bestreden beschikking tot stand is gekomen onder invloed van factoren die niet enkel de feiten en omstandigheden van de te berechten zaak betreffen maar ook door externe factoren, waaronder meer in het bijzonder de productiequota die door de rechtbank Midden-Nederland worden gehanteerd en, althans productiequota (overkoepelend door) de Raad voor de rechtspraak in het kader van de financiering van de rechtbank Midden-Nederland als grondslag worden gebruikt. Daarnaast biedt de vrouw uitdrukkelijk aan feiten en omstandigheden te bewijzen waaruit volgt dat ook in de rechtbank Midden-Nederland voor de rechter prikkels bestaan om af te zien van bewijslevering omdat anders de kwantitatieve doelstellingen niet worden gehaald en deze prikkels van invloed zijn geweest op de totstandkoming van de bestreden beschikking.

Gegrondbevinding van deze grief dient er naar de mening van de vrouw toe te leiden dat de bestreden beschikking wegens strijdigheid met het fundamenteel rechtsbeginsel van rechterlijke onafhankelijkheid nietig verklaard dient te worden althans op die grond dient te worden vernietigd en dat de zaak moet worden terugverwezen naar de rechtbank teneinde opnieuw te worden berecht en te worden afgedaan. Subsidiair dient gegrondbevinding van de grief ertoe te leiden dat de bestreden beschikking reeds om die reden vernietigd dient te worden en dat het hof de zaak vervolgens in volle omvang alsnog zal hebben te beoordelen zonder enige gebondenheid aan beperkingen die voortvloeien uit het grievenstelsel, aldus de vrouw.

In haar tweede grief stelt de vrouw dat het bij het vaststellen van de draagkracht van de alimentatieplichtige niet alleen gaat om inkomsten die de alimentatieplichtige zich feitelijk verwerft maar ook om inkomsten die de alimentatieplichtige zich in redelijkheid kan verwerven.

Het hof is van oordeel dat de man voldoende heeft aangetoond dat hij niet meer inkomsten heeft dan het inkomen uit zijn AOW-uitkering en de door hem gestelde inkomsten uit verhuur van onroerend goed van € 31.439,- per jaar. Uit de door de man overgelegde stukken van [naam bv 2] en de dochterondernemingen blijkt dat er geen dividend of salaris wordt uitgekeerd en dat de resultaten en het eigen vermogen van de ondernemingen al jarenlang negatief of verwaarloosbaar positief zijn. In 2016 oordeelde dit hof al dat resultaten van de ondernemingen van de man niet tot een inkomen voor hem leiden omdat die resultaten tot en met 2013 negatief of – indien positief - verwaarloosbaar waren. Daarin is blijkens de door de man overgelegde recentere jaarstukken geen wijziging gekomen. Voldoende aannemelijk is gemaakt dat geen dividend of belasting uit [naam bv 2] wordt uitgekeerd omdat de resultaten en het eigen vermogen van de ondernemingen negatief is en er derhalve geen sprake is van reserves van waaruit kan worden geput. Evenmin is komen vast te staan dat aan rente een bedrag van € 116.732,- aan de man is uitgekeerd zoals de vrouw stelt. Er is in de ondernemingen geen omzet die een dergelijke uitbetaling rechtvaardigt. Uit de verklaring van de accountant blijkt ook dat de rente feitelijk niet is genoten door de man. Gelet op de jaarcijfers over 2016 is niet te verwachten dat de man binnen een afzienbare termijn wel inkomen uit zijn vennootschappen zal genereren.

Het hof constateert dat de door de man overgelegde gegevens zijn opgemaakt door een accountant en is net als de rechtbank van oordeel dat uitgegaan moet worden van de betrouwbaarheid en juistheid van de cijfers. Het ligt op de weg van de vrouw om gericht en onderbouwd toe te lichten waarom die cijfers niet zouden kloppen en een dergelijke toelichting ontbreekt. Het is voldoende aannemelijk dat de activiteiten van de man binnen [naam BV 1] , zoals het geven van seminars en optredens op televisie, zijn afgenomen doordat hij negatief in de publiciteit is gekomen en daardoor niet meer winstgevend zijn. Evenmin gebleken en tegenover de betwisting door de man ook niet door de vrouw onderbouwd en aannemelijk gemaakt is haar stelling dat de man meer inkomsten heeft genoten dan hij heeft verantwoord in de overgelegde stukken. Het hof houdt ook geen rekening met de door de vrouw gestelde inkomsten uit werkzaamheden voor een Turkse voetbalclub: de man heeft inkomsten uit deze bron verantwoord in de jaarstukken en niet gebleken of door de vrouw onvoldoende aangetoond is dat de man daarnaast nog meer inkomsten zou hebben ontvangen. Gelet op het vorenstaande faalt grief 2 en kunnen ook de grieven 4 en 5 niet slagen.

Voorts is het hof van oordeel dat de man met de door hem overgelegde overzichten uit verhuur voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat en waarom de man een lagere opbrengst heeft uit verhuur van de appartementen dan in het verleden. Uit het door de man overgelegde bouwinspectierapport blijkt dat de appartementen fors achterstallig onderhoud hebben en dat er een schatting is gemaakt van de geraamde kosten voor onderhoud. Voorts heeft de man voldoende onderbouwd dat sprake is van een hogere leegstand van de appartementen door terugloop van (verhuur aan) studenten.

Voldoende aannemelijk is ook dat de man uit zakelijke overwegingen een tweetal panden ( [naam panden] ) heeft overgedragen aan zijn zoon waardoor hij een lastenverlichting voor zichzelf heeft gecreëerd. De vrouw heeft daartegenover onvoldoende feiten en omstandigheden gesteld waaruit blijkt dat de man andere of hogere huuropbrengsten heeft of had kunnen verwerven.

De grieven 3 en 8 slagen evenmin.

De vrouw heeft aangeboden feiten en omstandigheden te bewijzen waaruit zou blijken dat de man zich een inkomen zou kunnen verwerven van tenminste € 300.000,- per jaar en dat de levensstandaard van partijen zodanig was dat de behoefte van de vrouw aan partneralimentatie gelijk te stellen is aan tenminste € 10.000,- per maand. Het bewijs kan zij – naar eigen zeggen - primair leveren door middel van een deskundigenbericht, bij voorkeur een forensisch accountant, die de geldstromen in kaart brengt, en subsidiair door het horen van getuigen.

Het hof ziet in het door de vrouw gestelde onvoldoende aanleiding voor een forensisch deskundigenonderzoek, nu de vrouw weliswaar vermoedens heeft geformuleerd maar deze onvoldoende heeft geconcretiseerd om daarop een bewijsopdracht te gronden. Grief 6 faalt eveneens.

Artikel 1:402 BW laat de rechter grote vrijheid bij het vaststellen van de ingangsdatum van de alimentatieverplichting. Drie data liggen als ingangsdatum het meest voor de hand: de datum waarop de omstandigheden zijn ingetreden die voor de onderhoudsverplichting bepalend zijn, de datum van het inleidend processtuk en de datum waarop de rechter beslist.

De rechter dient van zijn bevoegdheid tot vaststelling van een bijdrage over een periode in het verleden een behoedzaam gebruik te maken. De rechter zal moeten beoordelen of van de onderhoudsgerechtigde in redelijkheid kan worden verlangd dat deze gehouden is tot terugbetaling van hetgeen in overeenstemming met haar behoefte aan levensonderhoud reeds is uitgegeven. Een dergelijke beslissing vraagt in het bijzonder om een toereikende motivering als het verweer is gevoerd dat een aanzienlijk bedrag moet worden terugbetaald en de onderhoudsgerechtigde daartoe niet in staat is.

Het hof is met de rechtbank van oordeel dat de ingangsdatum van de gewijzigde onderhoudsbijdrage op 14 april 2017 moet worden bepaald. Gebleken is dat de vrouw tot deze datum de bijdragen voor de kinderen en haarzelf heeft ontvangen. Voorts heeft de vrouw onweersproken verklaard dat zij de tot 14 april 2017 ontvangen alimentatie voor haarzelf en de kinderen heeft verbruikt en dat zij geen eigen vermogen heeft om wat zij te veel zou hebben ontvangen, terug te kunnen betalen. De grief van de man in het incidenteel hoger beroep faalt.