Gerechtshof Amsterdam 22-01-2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:172

De vrouw is op 10 april 2018 in hoger beroep gekomen van de beschikking van 21 februari 2018.

De man heeft op 24 mei 2018 een verweerschrift ingediend.

Bij het hof zijn voorts de volgende stukken ingekomen:

- een V-formulier van de zijde van de vrouw van 25 juni 2018 met bijlagen, ingekomen op 26 juni 2018;

- een V-formulier van de zijde van de vrouw van 3 juli 2018 met bijlagen, ingekomen op 4 juli 2018.

De mondelinge behandeling heeft op 19 juli 2018 plaatsgevonden. Verschenen zijn:

- de vrouw, bijgestaan door mr. P.H. Visser;

- de man, bijgestaan door mr. A. de Visser.

Partijen zijn [in] 1971 gehuwd onder opmaking van huwelijkse voorwaarden. Partijen zijn op 19 augustus 2016 feitelijk uiteengegaan. De man heeft op 10 november 2016 het echtscheidingsverzoek ingediend.

De man had een eigen onderneming, [de onderneming] . Hij heeft deze in of omstreeks oktober 2017 verkocht voor € 625.000,-.

De vrouw verzoekt – zo begrijpt het hof – met vernietiging van de bestreden beschikking voor zover daarbij de echtscheiding is uitgesproken, de beslissing op het echtscheidingsverzoek aan te houden teneinde de man in de gelegenheid te stellen een voorziening in het nabestaandenpensioen te treffen, althans het inleidend verzoek van de man tot echtscheiding alsnog af te wijzen.

De man verzoekt het hoger beroep van de vrouw af te wijzen en de bestreden beschikking ten aanzien van de echtscheiding te bekrachtigen.

De vrouw heeft in eerste aanleg in het verweerschrift echtscheiding tevens zelfstandig verzoek verzocht het verzoek tot echtscheiding af te wijzen, waartoe zij heeft aangevoerd dat zij niet kon overzien of sprake was van een situatie als bedoeld in artikel 1:153 lid 1 BW. Zij wenste dat de man de pensioen- en levensverzekeringspolissen in het geding zou brengen om haar aanspraken te kunnen vaststellen. De man heeft vervolgens bij zijn verweerschrift inzake zelfstandig verzoek en voorts op 1 december 2017, 4 januari 2018 en 5 februari 2018 stukken met betrekking tot zijn pensioen en levensverzekeringen in het geding gebracht.

De rechtbank heeft het pensioenverweer van de vrouw ongegrond geoordeeld. Kort gezegd heeft de rechtbank daartoe het volgende overwogen. De stelling van de vrouw dat zij recht heeft op een aandeel in het vermogen dat / de bedrijfswinst die door de man kan worden aangewend als pensioen en inkomen, kan niet leiden tot een geslaagd pensioenverweer, omdat artikel 1:153 lid 1 BW niet ziet op spaargelden en onroerende zaken. Uit hetgeen overigens door de vrouw ter onderbouwing van haar verweer is aangevoerd, is voorts niet af te leiden dat door de echtscheiding rechten op nabestaandenpensioen voor de vrouw verloren gaan.

Het hof overweegt als volgt. Het pensioenverweer van artikel 1:153 lid 1 BW houdt in dat, indien als gevolg van de door de man verzochte echtscheiding een bestaand vooruitzicht op uitkeringen aan de vrouw na vooroverlijden van de man zou teloorgaan of in ernstige mate zou verminderen en de vrouw daarom tegen dat verzoek verweer voert, de echtscheiding niet kan worden uitgesproken voordat daarover een voorziening is getroffen die, gelet op de omstandigheden van het geval, ten opzichte van beide echtgenoten billijk te achten is. De regeling is beperkt in die zin dat zij slechts betrekking heeft op uitkeringen uit hoofde van een nabestaandenpensioen en daarmee vergelijkbare uitkeringen, zoals die krachtens een levensverzekering of een lijfrenteregeling.

De rechtbank heeft vastgesteld dat partijen blijkens de op 28 april 1971 opgemaakte huwelijkse voorwaarden buiten iedere gemeenschap van goederen zijn gehuwd en geen verrekenbeding zijn overeengekomen, alsmede dat tijdens het huwelijk geen eenvoudige gemeenschap is ontstaan. Hiertegen is geen grief gericht. Het hof deelt derhalve het standpunt van de vrouw dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat, voor zover de vrouw recht heeft op een aandeel in het vermogen dat/de bedrijfswinst die door de man kan worden aangewend als pensioen en inkomen, dit bij de verdeling aan de orde kan komen. Het betoog van de vrouw met betrekking tot het vermogen/de bedrijfswinst van de man kan evenwel niet leiden tot het slagen van haar pensioenverweer. Dit verweer ziet immers slechts op (bestaande) vooruitzichten op uitkeringen als hiervoor onder 5.4 omschreven, en derhalve niet op (niet bestaande) vooruitzichten op uitkeringen uit de verkoopopbrengst van de onderneming en uit huuropbrengsten van onroerende zaken. Voorts heeft de man, zoals de vrouw zelf opmerkt, binnen zijn onderneming geen nabestaandenpensioen opgebouwd, zodat de vrouw ook niet uit dien hoofde een bestaand recht op een uitkering uit de verkoopopbrengst van de onderneming heeft.

De man heeft met zijn F.9 formulier van 1 december 2017 als productie 5 zijn aanvraag ouderdomspensioen bij het pensioenfonds gedateerd 26 oktober 2017 en een afstandsverklaring, inhoudende afstand van partnerpensioen, in het geding gebracht. Uit de aanvraag blijkt dat de man heeft gekozen voor een standaardpensioen, dat voorziet in een ouderdomspensioen van € 5.609,83 per jaar en een nabestaandenpensioen van € 3.050,27 per jaar. In het geval dat de man niet zou kiezen voor een nabestaandenpensioen zou zijn ouderdomspensioen € 6.768,93 per jaar bedragen. De afstandsverklaring is niet door partijen ondertekend. De uitkering die de man ontvangt bedraagt niet € 6.768,93 per jaar. Daar tegenover heeft de vrouw onvoldoende bewijs bijgebracht van haar stelling dat de man ten koste van het nabestaandenpensioen heeft gekozen voor een hoger ouderdomspensioen, nog daargelaten dat, zo de man deze keuze wel heeft gemaakt, het bestaande vooruitzicht op het nabestaandenpensioen niet als gevolg van de echtscheiding is teloorgegaan of in ernstige mate is verminderd.

Met betrekking tot de overige uitkeringen die hij ontvangt heeft de man de volgende stukken in het geding gebracht:

Uit het voorgaande volgt dat de vrouw haar deel van de onder 5.11 genoemde verzekering op 8 maart 2016 heeft ontvangen en dat de onder 5.8, 5.9 en 5.10 genoemde verzekeringen op 1 maart 2016, in november 2015 en op 1 oktober 2015, derhalve (ruim) voor de indiening van het echtscheidingsverzoek op 10 november 2016 aan de man zijn uitgekeerd. Niet geoordeeld kan dan ook worden dat sprake is van een nog bestaand vooruitzicht voor de vrouw op uitkeringen als bedoeld in artikel 1:153 lid 1 BW. Uit de door de man bij zijn brief van 5 februari 2018 in het geding gebrachte polisvoorwaarden van de verzekering onder 5.9 en de daarop door de man gegeven toelichting blijkt weliswaar dat deze verzekering een looptijd had tot 25 oktober 2020, maar dit kan niet leiden tot een ander oordeel. Er is immers niet langer sprake van een bestaand vooruitzicht als hiervoor bedoeld. Ook indien hierover anders moet worden geoordeeld kan dit niet ertoe leiden dat het pensioenverweer slaagt. De uitkering van de verzekering op een eerdere datum dan 25 oktober 2020 is een gevolg van de keuze van de man en niet een gevolg van de echtscheiding.

De conclusie luidt dat het pensioenverweer van de vrouw niet slaagt. Het hof zal de bestreden beschikking bekrachtigen voor zover daarbij de echtscheiding is uitgesproken.