Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 10-01-2019, ECLI:NL:GHARL:2019:198

Het verloop van de procedure in zaak 200.216.328/01 blijkt uit:

- het beroepschrift met productie(s), ingekomen op 24 mei 2017;

- het verweerschrift met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Van der Maas van 6 juni 2017 met productie(s).

Het verloop van de procedure in zaak 200.229.812/01 blijkt uit:

- het beroepschrift met productie(s), ingekomen op 14 december 2017;

- het verweerschrift met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Van der Maas van 2 januari 2018 met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Jans van 30 augustus 2018 met productie(s);

- een journaalbericht van mr. Van der Maas van 4 september 2018 met productie(s).

Het huwelijk van partijen is [in] 2013 ontbonden door echtscheiding. Partijen hebben twee kinderen die inmiddels meerderjarig zijn.

Bij beschikking van 24 december 2013 heeft de rechtbank bepaald dat de man na de datum van inschrijving van de echtscheidingsbeschikking en vanaf het moment waarop de man de voormalige echtelijke woning heeft betrokken aan de vrouw als bijdrage in de kosten van haar levensonderhoud (hierna: partneralimentatie) een bedrag van € 562,- bruto per maand dient te betalen.

Naar aanleiding van een latere kortgedingprocedure hebben partijen op 25 september 2014 een vaststellingsovereenkomst getekend waarin partijen onder meer overeengekomen zijn dat de vrouw de voormalige echtelijke woning uiterlijk op 22 december 2014 zal verlaten.

De vrouw heeft van 16 september 2013 tot 3 februari 2016 met inkomsten en een WW-uitkering in haar eigen behoefte voorzien.

De man heeft op 27 juni 2016 een verzoekschrift ingediend en de rechtbank verzocht de beschikking van 24 december 2013 te wijzigen in die zin dat de partneralimentatie voor de vrouw op nihil wordt gesteld.

De vrouw heeft op 23 augustus 2016 een verweerschrift, tevens een zelfstandig verzoek ingediend. Zij heeft de rechtbank verzocht het verzoek van de man af te wijzen en uiteindelijk, na vermindering van haar verzoek, de door de man te betalen partneralimentatie met ingang van 1 januari 2016, althans een in goede justitie vast te stellen datum, vast te stellen op € 666,- bruto per maand.

De man heeft hiertegen verweer gevoerd en tevens een aanvullend verzoek gedaan. De man heeft de rechtbank verzocht het zelfstandige verzoek van de vrouw niet-ontvankelijk te verklaren, subsidiair de partneralimentatie op nihil te stellen en meer subsidiair de partneralimentatie op (uiteindelijk) € 599,- per maand te stellen ingaande 22 augustus 2016, daarbij de tijdsduur te beperken tot zes maanden na dato en aldus vanaf 22 januari 2017 de alimentatie op nihil vast te stellen.

De rechtbank heeft bij de bestreden (tussen)beschikking van 28 februari 2017 de beschikking van 24 december 2013 in ieder geval gewijzigd in die zin dat de door de man aan de vrouw te betalen partneralimentatie over de periode van 16 september 2013 tot 27 augustus 2016 op nihil is gesteld. De rechtbank heeft de beslissing over een eventueel door de man met ingang van 27 augustus 2016 tot uiterlijk 27 augustus 2017 te betalen alimentatie aangehouden.

Het hoger beroep van de vrouw met zaaknummer 200.216.328/01 gaat om die beschikking van 28 februari 2017. De twee grieven van de vrouw zien op de ingangsdatum en de limitering van de partneralimentatie. De vrouw verzoekt het hof de bestreden beschikking te vernietigen (naar het hof begrijpt:) voor zover deze ziet op de periode van 3 februari 2016 tot 23 augustus 2016 en opnieuw rechtdoende te bepalen dat de man over die periode, althans een door het hof in goede justitie te bepalen andere periode, een partneralimentatie dient te voldoen van € 666,- bruto per maand, en voor recht te verklaren dat de partneralimentatie niet wordt gelimiteerd tot de periode van 27 augustus 2016 tot en met 27 augustus 2017, maar dat zal worden aangesloten bij de wettelijke termijn zoals bedoeld in artikel 1:157 lid 4 BW.

De man voert verweer en verzoekt het hof primair om het beroepschrift niet-ontvankelijk te verklaren en subsidiair de vorderingen van de vrouw af te wijzen, met veroordeling van de vrouw in de kosten van deze procedure.

De rechtbank heeft vervolgens bij de bestreden (eind)beschikking van 29 november 2017 de beschikking van 24 december 2013 gewijzigd in die zin dat de man als partneralimentatie over de periode van 27 augustus 2016 tot 27 augustus 2017 een bedrag van € 715,- bruto per maand dient te betalen.

Het hoger beroep van de vrouw met zaaknummer 200.229.812/01 gaat om die beschikking van 29 november 2017. De vrouw heeft daarbij verzocht de beschikking te vernietigen en opnieuw rechtdoende te bepalen dat de man over de periode van 3 februari 2016 tot 23 augustus 2016, althans een door het hof in goede justitie te bepalen andere periode, aan haar een partneralimentatie dient te voldoen van € 715,- bruto per maand, en voor recht te verklaren dat de partneralimentatie niet wordt gelimiteerd tot de periode van 27 augustus 2016 tot en met 27 augustus 2017, maar dat zal worden aangesloten bij de wettelijke termijn zoals bedoeld in artikel 1:157 lid 4 BW, kosten rechtens.

De man heeft verweer gevoerd en verzocht het verzoek van de vrouw af te wijzen onder veroordeling van de vrouw in de kosten van deze procedure.

Ter zitting van het hof heeft de vrouw haar verzoek aangepast in die zin dat zij verzoekt de partneralimentatie in de periode van 3 februari 2016 tot 27 augustus 2016 te bepalen op € 579,- per maand.

De man stelt in zijn verweerschrift in zaaknummer 200.216.328/01 dat de vrouw niet-ontvankelijk is in haar hoger beroep nu de bestreden beschikking van 28 februari 2017 een tussenbeschikking is; zij kan uitsluitend tegen de eindbeschikking hoger beroep instellen.

De rechtbank heeft in de bestreden beschikking van 28 februari 2017 de door de man verzochte nihilstelling deels toegewezen en wel tot 27 augustus 2016. In zoverre heeft de rechtbank beslist op het verzochte en is sprake van een (gedeeltelijke) eindbeslissing. Ook kan het dictum van de rechtbank aldus gelezen worden dat een eventueel op te leggen partneralimentatie tot uiterlijk 27 augustus 2017 zal gelden. In elk geval geldt dat, nu de vrouw grieven heeft ingebracht tegen de eindbeslissing, zij ook een tussenbeslissing in haar hoger beroep mag betrekken. Anders dan de man stelt, is de vrouw dan ook ontvankelijk in haar hoger beroep tegen de beschikking van 28 februari 2017.

Overigens is inmiddels ook hoger beroep ingesteld tegen de eindbeschikking van 29 november 2017. Hoger beroep van een tussenbeslissing kan tegelijk met de eindbeschikking worden ingesteld. De zaak ligt daardoor thans in zijn geheel ter beoordeling aan het hof voor.

De man heeft zich op de mondelinge behandeling, net als in eerste aanleg, erop beroepen dat de lotsverbondenheid tussen partijen is afgenomen, waardoor het recht van de vrouw op partneralimentatie is doorbroken. De man heeft betoogd dat de vrouw valse informatie aan de rechtbank heeft verstrekt en hem daardoor heeft geprobeerd te benadelen, waardoor niet van hem mag worden verwacht dat hij nog partneralimentatie betaalt.

In navolging van de beslissing van de Hoge Raad van 4 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:695, stelt het hof voorop dat de rechter, buiten het in de wet geregelde geval van artikel 1:160 Burgerlijk Wetboek (BW), een lopende alimentatieverplichting slechts kan doen eindigen wegens andere omstandigheden dan ontbrekende draagkracht of behoefte op de grond dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is om van de gewezen echtgenoot nog langer een bijdrage in het levensonderhoud te verlangen. Weliswaar kan de door het huwelijk in het leven geroepen lotsverbondenheid als een grondslag voor het ontstaan van de alimentatieverplichting worden beschouwd, maar het voortduren van die verplichting berust niet op het voortduren van de lotsverbondenheid. Daarom kan het ‘afnemen’ of ‘vervallen’ van lotsverbondenheid geen grond zijn voor beëindiging van de alimentatieverplichting, ook niet in samenhang met andere omstandigheden. Het beroep van de man op de afgenomen lotsverbondenheid kan dan ook niet slagen. Voor zover de man de hiervoor genoemde beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid als grond voor beëindiging van de alimentatieplicht heeft bedoeld, heeft hij voor een geslaagd beroep daarop onvoldoende feiten en omstandigheden aangevoerd.

Het hof zal nu de door de man aan de vrouw te betalen partneralimentatie bespreken aan de hand van vier te onderscheiden perioden.

Tussen partijen is niet in geschil dat de beschikking van 24 december 2013 van aanvang af niet aan de wettelijke maatstaven heeft voldaan omdat de vrouw al in de periode voorafgaande aan de beschikking met haar inkomen (ruim) in haar eigen behoefte voorzag. Om die reden behoefde de man vanaf 16 september 2013 niet in de kosten van levensonderhoud van de vrouw bij te dragen, en heeft de rechtbank de beschikking van de rechtbank van 24 december 2013 gewijzigd in die zin dat de partneralimentatie vanaf 16 september 2013 op nihil is gesteld. Ter zitting hebben partijen verklaard dat de rechtbank dat tot aan de door de vrouw genoemde datum van 3 februari 2016 juist heeft gedaan. Het hof zal de beschikking van de rechtbank in zoverre dan ook bekrachtigen.

De begindatum van deze periode is de dag waarop de WW-uitkering van de vrouw eindigde. In de bestreden beschikking van 28 februari 2017 zijn wat betreft de einddatum van deze periode twee data genoemd: zowel 23 augustus 2016 als 27 augustus 2016. Hoewel vaststaat dat het verweerschrift tevens zelfstandig verzoek van de vrouw bij de rechtbank op 23 augustus 2016 is binnengekomen, heeft de rechtbank in haar beschikking, kennelijk abusievelijk, verderop steeds 27 augustus 2016 gehanteerd. Nu de vrouw daarin in haar processtukken in hoger beroep evenmin consequent is geweest, en mede om proceseconomische redenen, zal het hof in het vervolg van de laatstgenoemde datum uitgaan.

Niet in geschil is dat de man in de periode van 27 augustus 2016 tot 27 augustus 2017 onderhoudsplichtig is en dat hij in die periode het door de rechtbank bepaalde bedrag van € 715,- per maand dient te betalen. Het hof zal dat oordeel bekrachtigen.

De stelling van de man dat de vrouw niet, althans voor hem niet duidelijk, heeft gegriefd tegen de beslissing van de rechtbank tot limitering van de partneralimentatie faalt. Gelet op het betoog van de vrouw dat de beslissing van de rechtbank met betrekking tot de limitering vernietigd moet worden, haar verzoek om de partneralimentatie niet te limiteren tot 27 augustus 2017 maar aan te sluiten bij de wettelijke termijn, haar toelichting en de context, is voldoende duidelijk gemaakt dat de vrouw anders dan de rechtbank wenst dat de partneralimentatie ook na 27 augustus 2017 doorloopt.

Het verzoek van de vrouw om partneralimentatie in deze periode betreft evenmin een nieuw verzoek dat zij voor het eerst in hoger beroep heeft gedaan. De vrouw heeft immers in eerste aanleg verzocht om een partneralimentatie met ingang van 1 januari 2016. Overigens is het verzoek van de vrouw in het licht van wat in r.o. 5.9 is overwogen niet nodig.

De man heeft gesteld dat de vrouw met eigen inkomen in haar behoefte zou moeten kunnen voorzien. Van hem mag niet worden verwacht dat hij haar inkomen blijft aanvullen tot de behoefte, aldus de man. De vrouw heeft dit weersproken.

Van behoeftigheid is sprake als de vrouw niet voldoende inkomsten heeft, noch zich deze in redelijkheid kan verwerven. Het hof is van oordeel dat de vrouw onvoldoende heeft onderbouwd dat zij in de periode na 27 augustus 2017 niet in haar behoefte kan voorzien.

Gelet op het voorgaande is niet vast komen te staan dat de vrouw in de periode vanaf 27 augustus 2017 niet in staat is om volledig in haar kosten van levensonderhoud te voorzien. Dat betekent dat de beslissing van de rechtbank om de alimentatie vanaf genoemde datum op nihil te stellen geen correctie behoeft.

Tot slot overweegt het hof dat de rechtbank in de dicta van de bestreden beschikkingen de partneralimentatie niet definitief heeft beëindigd, waartegen geen van partijen heeft gegriefd. Teneinde ondubbelzinnig helderheid te verschaffen dat over de periode vanaf 27 augustus 2017 sprake is van een nihilstelling, zal het hof dit in het dictum toevoegen.

De man verzoekt in de zaak met nummer 200.216.328/01 de vrouw te veroordelen in de kosten van de procedure omdat hij door de vrouw op kosten wordt gejaagd, nu de vrouw had kunnen weten dat haar hoger beroep niet-ontvankelijk is. Nu daarvan geen sprake is, ziet het hof geen aanleiding af te wijken van het uitgangspunt dat in een zaak als deze tussen gewezen echtgenoten de kosten van het geding in hoger beroep worden gecompenseerd in die zin dat ieder van partijen de eigen proceskosten draagt.