Rechtbank Amsterdam 15-08-2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:6604

“Partijen willen, ter voldoening aan de door hen jegens elkaar gevoelde morele verzorgingsplicht en ter regeling van hun onderlinge vermogensrechtelijke verhouding en hun ouderlijke verantwoordelijkheid jegens [kind 1] en de eventuele andere kinderen die uit hun relatie zullen worden geboren, de gevolgen van hun relatie en hun ouderschap als volgt regelen.
VERKLAREN TE ZIJN OVEREENGEKOMEN ALS VOLGT:

2. Gezamenlijk ouderlijk gezag

Partijen zullen zo spoedig mogelijk na ondertekening van deze overeenkomst bevorderen dat [de man] mede wordt belast met het ouderlijk gezag over [kind 1] . (. . .) Ten aanzien van de eventuele andere kinderen die uit de relatie van partijen zullen worden geboren, zal [de vrouw] zo spoedig mogelijk na de bevalling bevorderen dat [de man] mede wordt belast met het ouderlijk gezag over dat kind.
(…)

13. Einde overeenkomst
13.1 Deze overeenkomst eindigt:
a. door opzegging door een van de partijen op het tijdstip tegen welke de opzegging is gedaan. De opzegging geschiedt bij aangetekende brief aan de andere partij, waarbij een opzegtermijn van tenminste een maand in acht genomen moet worden. In geval de verblijfplaats van de andere partij niet bekend is, zal de opzegging worden gedaan bij de notarisbewaarder van de akte;
b. door het overlijden van een van partijen;
c. door het aangaan van een huwelijk of geregistreerd partnerschap door partijen;
d. doordat partijen geen gemeenschappelijke huishouding meer voeren, tenzij de samenwoning is geëindigd door omstandigheden buiten hun wil en/of medische (verzorgings)redenen;
e. wanneer partijen volgens de gegevens van de Gemeentelijke Basisadministratie niet meer op hetzelfde adres staan ingeschreven, tenzij een inschrijving op verschillende adressen in de Gemeentelijke Basisadministratie heeft plaatsgevonden door omstandigheden buiten hun wil of beide partijen instemmen met een inschrijving op verschillende adressen;
f. indien, zonder dat een opzegging als bedoeld in sub a heeft plaatsgevonden, partijen in gezamenlijk overleg de overeenkomst feitelijk hebben beëindigd en zijn overgegaan tot verdeling van de vermogensbestanddelen.”

“Ik ben het met je eens dat onze relatie momenteel in een dal zit en ik wil dat graag samen met jou oplossen. Ik ben blij te vernemen dat je samen naar een psycholoog wilt gaan, wat ik al een aantal malen voorgesteld heb. Jij hebt dit gisteren met de huisarts besproken dus ik hoor graag wanneer we daar terecht kunnen. Ik ga graag mee! Je geeft aan dat je eerst dit traject succesvol wilt afsluiten alvorens je toestemming geeft voor gezamenlijk ouderlijk gezag. Daar ben ik het echter niet mee eens. Ouderlijk gezag heeft niets met de status van onze relatie te maken naar mijn bescheiden mening. Je moet ouderlijk gezag niet als breekijzer gebruiken om onze relatie proberen te verbeteren. Dan voer je je strijd over de rug van de kinderen. Dat is niet goed en daar is het ouderlijk gezag ook niet voor bedoeld. Ik verzoek je daarom nogmaals vriendelijk het formulier Verzoek tot het gezamenlijk uitoefenen van het gezag over een minderjarige vanavond te ondertekenen. Doe je dat niet dan ben je in gebreke.”

Bij e-mail van 18 juni 2015 11:05 uur heeft de man aan de vrouw onder meer het volgende geschreven:

“Helaas heb ik geen door jou ondertekend formulier Verzoek tot het gezamenlijk uitoefenen van het gezag over een minderjarige mogen ontvangen. Je bent derhalve in gebreke. Ik ontbind daarom onze samenlevingsovereenkomst zoals gepasseerd bij Notaris [naam notaris] op 26 april 2013.”

“De samenlevingsovk is op 18 juni 2015 ontbonden nav jouw blijvende weigering toestemming te verlenen voor gezamenlijk ouderlijk gezag. Daar kunnen dus geen rechten meer uit ontleend worden. Op 17 juli 2015 hebben wij daarom nieuwe afspraken gemaakt tav ons uit elkaar gaan. (…) Partneralimentatie is niet van toepassing, zie onderstaande mail) Naast de hiervoor genoemde bedragen ben ik niet verplicht aan jou enig ander bedrag te voldoen.”

“Juist is dat je de samenlevingsovereenkomst op 18 juni hebt ontbonden. Derhalve gelden en treden de afspraken in werking die in artikel 8 en 9 zijn overeengekomen onder leiding van jouw advocaat en mijn advocaat en nadien notarieel zijn vastgelegd. Ik verzoek en zonodig sommeer ik je nogmaals deze financiële afspraken vanaf 1 augustus 2016 na te komen.”

De vrouw heeft als verweer gevoerd dat de enkele omstandigheid dat de vrouw door aanhoudende relatieproblematiek anderhalve maand na de relatiebreuk haar medewerking aan het verkrijgen van het gezamenlijk ouderlijk gezag heeft verleend, niet maakt dat de vrouw door deze tekortkoming (als het dat al is) geen rechten meer kan ontlenen aan de samenlevingsovereenkomst als het gaat om de hierin vastgelegde alimentatieaanspraken. Partijen hebben dit niet in de samenlevingsovereenkomst als ontbindende of opschortende voorwaarde opgenomen. Die koppeling is er wel tussen

de alimentatie en de omgangsregeling.

Verder wijst de vrouw er op dat zij haar werkzaamheden als advocaat heeft opgegeven teneinde de kans te vergroten op een zwangerschap en dat dat mogelijk was

omdat de man zijn bedrijf had verkocht voor ettelijke miljoenen euro’s. Er was dus financiële zekerheid (aan de zijde van de man) en de samenlevingsovereenkomst is op financieel vlak tot stand gekomen omdat ook de vrouw zekerheid moest hebben omtrent haar financiële positie bij (onverhoopt) uiteengaan. Zij zou immers haar advocatencarrière

opgeven en dus ook haar financiële onafhankelijkheid.

De vrouw stelt dat zij de mededeling van de man dat hij de overeenkomst ‘ontbond’

altijd heeft opgevat als een ‘opzegging’ van de samenlevingsovereenkomst. Zij heeft dat ook zo mogen opvatten omdat de man uitvoering heeft gegeven aan enkele afspraken zoals in de samenlevingsovereenkomst vastgelegd.

De gevorderde verklaring voor recht kan slechts worden uitgesproken als de tussen partijen gesloten samenlevingsovereenkomst is ontbonden in de zin van art. 6:265 Burgerlijk Wetboek (BW). Daarvoor is als eerste de vraag aan de orde of art. 6:265 BW op de samenlevingsovereenkomst van toepassing is.

Een samenlevingsovereenkomst is een verbintenisscheppende overeenkomst in de zin van artikel 6:213 BW, aangezien partijen jegens elkaar verschillende verbintenissen op zich nemen. Het is echter geen wederkerige overeenkomst in de zin van artikel 6:261 BW, omdat het ruilkarakter ontbreekt. Het is immers niet zo dat een partij bij de samenlevingsovereenkomst verbintenissen op zich neemt ter verkrijging van de prestatie waartoe de wederpartij zich daartegenover jegens haar verbindt. Zo kan het heel goed gebeuren dat er situaties ontstaan waarin slechts een van de partijen jegens de ander een verplichting heeft.

De samenlevingsovereenkomst heeft blijkens de considerans tot doel “…ter voldoening aan de door hen jegens elkaar gevoelde morele verzorgingsplicht en ter regeling van hun onderlinge vermogensrechtelijke verhouding en hun ouderlijke verantwoordelijkheid jegens [kind 1] en de eventuele andere kinderen die uit hun relatie zullen worden geboren, de gevolgen van hun relatie en hun ouderschap …” te regelen.

Dat betekent dat voor de uitleg van de overeenkomst de onderliggende affectieve relatie en de daaruit voortvloeiende wederzijdse verantwoordelijkheden uitgangspunt zijn. Gezien deze strekking moet worden aangenomen dat de in artikel 13 geregelde wijzen van beëindiging een limitatieve opsomming bevatten. Nu elk van partijen om welke reden ook de samenlevingsovereenkomst kan opzeggen en daardoor alimentatieverplichtingen ontstaan, is het in strijd met de wederzijdse verantwoordelijkheden die aan de samenlevingsovereenkomst ten grondslag liggen dat er nog een niet in die overeenkomst geregelde wijze van beëindiging zou bestaan, die er toe leidt dat er geen alimentatieverplichtingen zijn. Om deze reden is een overeenkomstige toepassing van art. 6:265 BW op de onderhavige samenlevingsovereenkomst in strijd met de aard van de overeenkomst en dient deze dus achterwege te blijven. Dat betekent dat ontbinding van de samenlevingsovereenkomst niet mogelijk is en dat de ingeroepen ontbinding dus nietig is. Daarom moet de gevorderde verklaring voor recht worden afgewezen.

Ten overvloede merkt de rechtbank het volgende op. Art. 3:42 luidt als volgt.

Beantwoordt de strekking van een nietige rechtshandeling in een zodanige mate aan die van een andere, als geldig aan te merken rechtshandeling, dat aangenomen moet worden dat die andere rechtshandeling zou zijn verricht, indien van de eerstgenoemde wegens haar ongeldigheid was afgezien, dan komt haar de werking van die andere rechtshandeling toe, tenzij dit onredelijk zou zijn jegens een belanghebbende die niet tot de rechtshandeling als partij heeft medegewerkt.
Uit het bovenstaande vloeit voort dat de man de samenlevingsovereenkomst heeft willen beëindigen, maar dat hij dat heeft willen doen op grond van een wettelijke bepaling die niet van toepassing is en ook niet overeenkomstig kan worden toegepast. Dat betekent dat de ontbinding van de samenlevingsovereenkomst nietig is. Nu de man de samenlevingsovereenkomst wel heeft willen beëindigen, moet worden aangenomen dat hij als hij had geweten dat hij die niet kon ontbinden, die zou hebben opgezegd. Dat betekent dat de ontbinding hier op grond van de wet wordt omgezet in een opzegging. Dat zou anders zijn als dat resultaat onredelijk zou zijn jegens de vrouw. Maar dat is niet zo, nu de vrouw heeft gesteld dat zij de ontbinding als opzegging heeft opgevat en zij zich juist op de rechtgevolgen van een opzegging wenst te beroepen, zie het onder 2.9 weergegeven e-mailbericht.
De conclusie is dat de samenlevingsovereenkomst is beëindigd doordat de nietige ontbinding is omgezet in een rechtsgeldige opzegging, zodat de aan opzegging in de samenlevingsovereenkomst verbonden rechtsgevolgen met ingang van 18 juni 2015 zijn ingetreden.

Dit vonnis is gewezen door mr. R.H.C. Jongeneel en in het openbaar uitgesproken op 15 augustus 2018. ¹