Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 18-09-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:8316

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding in hoger beroep d.d. 7 februari 2017;

- de memorie van grieven (met producties);

- de memorie van antwoord/tevens van incidenteel hoger beroep (met producties);

- de memorie van antwoord in incidenteel hoger beroep.

Vervolgens hebben partijen de stukken voor het wijzen van arrest overgelegd en heeft het hof arrest bepaald.

Tegen de weergave van de vaststaande feiten in rechtsoverweging 2 van het vonnis van de rechtbank Midden-Nederland, locatie Lelystad, van 2 maart 2016 is geen grief ontwikkeld en ook anderszins is niet van bezwaren daartegen gebleken, zodat ook in hoger beroep van die feiten zal worden uitgegaan. Deze feiten, aangevuld met feiten die in hoger beroep zijn komen vast te staan, zijn de navolgende.

Partijen zijn gehuwd [in] 1992, in wettelijke gemeenschap van goederen.

In augustus 2014 hebben partijen zich gewend tot een mediator om hen te begeleiden bij het regelen van de gevolgen van hun voorgenomen echtscheiding. Op 6 november 2014 hebben partijen een echtscheidingsconvenant getekend waarin de gemaakte afspraken zijn vastgelegd.

Op 13 november 2014 is een gezamenlijk verzoekschrift tot echtscheiding ingediend bij de rechtbank Midden-Nederland, locatie Utrecht.

Het saldo van op de op naam van de man staande bankrekening bij Nationale Nederlanden (voorheen Westland Utrecht) met nummer [00002] (verder: bankrekening Nationale Nederlanden) bedroeg per 1 januari 2014 € 57.614,01. In de periode 6 mei 2014 tot en met 27 augustus 2014 heeft de man van deze rekening geldbedragen tot een totaalbedrag van € 55.500,- naar de bankrekening “Erven [B] ” met nummer [00003] overgeboekt. Per 6 november 2014 bedroeg het saldo op de rekening bij Nationale Nederlanden € 3.547,12. In het convenant staat de bankrekening Nationale Nederlanden niet vermeld.

De vrouw heeft in eerste aanleg (in conventie) -kort samengevat en voor zover in hoger beroep van belang- gevorderd de man te veroordelen binnen twee weken na het te wijzen vonnis over te gaan tot betaling van een bedrag gelijk aan het saldo op bankrekening Nationale Nederlanden per 6 november 2014, en een bedrag van € 55.500,-, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de peildatum 6 november 2014 tot aan de dag der algehele voldoening.

De man heeft in eerste aanleg (in reconventie) geen vorderingen ingesteld die in hoger beroep nog een rol spelen.

De rechtbank heeft bij vonnis van 9 november 2016 -voor zover in hoger beroep van belang- bepaald dat het saldo op de bankrekening Nationale Nederlanden op de peildatum, zijnde 6 november 2014, volledig zal worden verbeurd en dat de man dit moet voldoen aan de vrouw, en de man veroordeeld om binnen twee weken na dagtekening van het vonnis over te gaan tot betaling van een bedrag van € 27.750,- aan de vrouw, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de peildatum 6 november 2014 tot aan de dag der algehele voldoening.

De man vordert in het (principaal) hoger beroep:

- te vernietigen de vonnissen waarvan hoger beroep;

- de vorderingen van de vrouw, zoals geformuleerd in de inleidende dagvaarding in prima alsnog af te wijzen en de vorderingen van de man, zoals geformuleerd in zijn conclusie van antwoord, tevens conclusie van eis in reconventie en conclusie van eis in voorwaardelijke reconventie alsnog toe te wijzen;

- de vrouw te veroordelen om al hetgeen de man ter uitvoering van de bestreden vonnissen aan de vrouw heeft voldaan in prima aan de man terug te betalen, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de dag der dagvaarding tot aan die der terugbetaling;

- de vrouw te veroordelen in de kosten van beide instanties, alsmede in de nakosten voor zover deze ontstaan, te vermeerderen met de wettelijke rente over de proceskosten en de nakosten vanaf 14 dagen na het in deze te wijzen arrest, respectievelijk de betekening van het in deze te wijzen arrest.

De vrouw is met de grieven 1 en 2 in (incidenteel) beroep gekomen van het vonnis van 9 november 2016. De eerste grief ziet op het oordeel dat er geen beroep zou kunnen worden gedaan op art. 3:194 lid 2 BW. De tweede grief richt zich tegen de beslissing van de rechtbank dat de proceskosten tussen partijen worden gecompenseerd, in die zin dat beide partijen hun eigen kosten zullen dragen.

Het hof constateert dat de grieven van partijen zijn gericht tegen de peildatum die geldt ten aanzien van de omvang en samenstelling van de huwelijksgemeenschap (rechtsoverweging 4.1 vonnis rechtbank van 2 maart 2016), de vraag of en hoe het bedrag van € 55.500,- in de verdeling dient te worden betrokken (dictum vonnis rechtbank van 9 november 2016 onder 4.3), evenals het nog resterende saldo op de bankrekening Nationale Nederlanden van € 3.547,12 (dictum vonnis rechtbank van 9 november 2016 onder 4.2), en de (veroordeling in) de proceskosten (dictum vonnis rechtbank van 9 november 2016 onder 4.9). Het hof zal deze punten dan ook bespreken. De grieven twee en drie in het principaal hoger beroep behoeven geen nadere bespreking omdat het hoger beroep mede strekt tot herstel van in het geding in eerste aanleg begane fouten of omissies.

Partijen worden verdeeld gehouden over de peildatum die geldt voor de vaststelling van de omvang van de te verdelen huwelijksgemeenschap. Als hoofdregel heeft te gelden dat de huwelijksgemeenschap van rechtswege wordt ontbonden op de datum van indiening van het verzoek tot echtscheiding (art. 1:99 lid 1 sub b BW) . Deze datum geldt als peildatum ten aanzien van de omvang en samenstelling van de te verdelen huwelijksgemeenschap. Door echtgenoten zelf (of de rechter) kan niet van dit in de wet geregelde tijdstip worden afgeweken (ECLI:NL:HR:2013:2050). Echtgenoten kunnen echter wel afspreken dat in hun onderlinge verhouding (in obligatoire zin) een ander tijdstip zal gelden voor de vaststelling van de omvang van de gemeenschap. De vraag die in dit geval voorligt is of partijen bij het sluiten van hun echtscheidingsconvenant hebben afgesproken van een ander tijdstip te zullen uitgaan.

De man heeft betoogd dat partijen geen afwijkende datum zijn overeengekomen, en dat daarom van de datum van indiening van het verzoekschrift tot echtscheiding dient te worden uitgegaan, te weten 13 november 2014.

De vrouw heeft aangegeven dat het de bedoeling van partijen was om de verdeling op 6 november 2014, de datum van ondertekening van het echtscheidingsconvenant, tot stand te brengen.

In het echtscheidingsconvenant is geen expliciete bepaling opgenomen betreffende de peildatum voor de omvang en samenstelling van de huwelijksgemeenschap. Bij de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, dient niet alleen te worden gelet op de zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract, maar komt het ook aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepaling mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten (Haviltex). Met de rechtbank is het hof van oordeel dat, mede gelet op de in het echtscheidingsconvenant opgenomen considerans en de in artikel 5 opgenomen kwijtingsverklaring, partijen in de gegeven omstandigheden van elkaar mochten verwachten dat als peildatum voor de omvang en samenstelling van hun te verdelen huwelijksgemeenschap 6 november 2014 gold.

De vrouw heeft gesteld dat het bedrag van € 55.500,- op de peildatum toebehoorde aan de man. De man heeft deze stelling weliswaar betwist, door te verwijzen naar het feit dat dit saldo op de peildatum niet meer aanwezig was, maar de man was volgens de vrouw nog steeds gerechtigd tot dat bedrag, en heeft dat geld na de echtscheiding ook terugontvangen.

Het hof is van oordeel dat het bedrag van € 55.500,- op de peildatum tot het vermogen van de man behoorde. Dat de man dit bedrag onverschuldigd heeft overgemaakt naar de hierboven vermelde bankrekening met nummer [00003] , waartoe de man overigens ook (mede)gerechtigd was, maakt niet dat de man niet langer rechthebbende zou zijn met betrekking tot het saldo. Het feit dat het geld niet op een op naam van (alleen) de man staande bankrekening stond, maar op een bankrekening die op naam staat van de erven van de overleden vader van de man tezamen met de moeder van de man, betekent niet zonder meer dat het saldo voor wat betreft het door de man daarop gestorte bedrag niet langer aan de man zou toebehoren. Op grond van de door de man geschetste omstandigheden waaronder de man het bedrag heeft overgemaakt en dit bedrag enige tijd later weer terug heeft ontvangen, staat voor het hof vast dat het bedrag immer aan de man heeft toebehoord.

De man heeft verweer gevoerd tegen de stelling van de vrouw dat het bedrag van € 55.500,- tot het gemeenschappelijke vermogen zou behoren. Volgens de man behoort dit geld tot zijn privévermogen.

Op grond van het bepaalde in artikel 1:94 lid 2 BW, zoals dit tot 1 januari 2018 luidde, omvat de huwelijksgemeenschap wat haar baten betreft alle goederen der echtgenoten, bij aanvang van de gemeenschap aanwezig, of nadien, zolang de gemeenschap niet is ontbonden, verkregen. In beginsel behoort het vermogen van de man tot de (inmiddels ontbonden) huwelijksgemeenschap van partijen. Dit geldt echter niet ten aanzien van goederen waarvan bij uiterste wilsbeschikking van de erflater of bij de gift is bepaald dat zij buiten de gemeenschap vallen (lid 2 onder a). De vraag die daarom dient te worden beantwoord is of het saldo op de bankrekening Nationale Nederlanden is gevormd uit privé-gelden van de man, zoals de man heeft gesteld.

De man heeft betoogd dat het saldo op de bankrekeningen is ontstaan uit schenkingen die onder uitsluiting hebben plaatsgevonden. Als bewijs daarvan heeft de man als productie 9 bij zijn in eerste aanleg ingediende ‘Conclusie van antwoord in conventie, tevens conclusie van eis in reconventie’ schenkingsbriefjes overgelegd, waarin per schenking -gedateerd voorafgaand aan de datum van bijschrijving op de rekening van de man- door de moeder van de man (handgeschreven) wordt verklaard: ”Schenkingen aan [appellant] en [geïntimeerde] , beide gelijke bedragen, buiten reguliere jaarlijkse schenking. Uitsluitend voor [appellant] en [geïntimeerde] en niet in de gemeenschap van goederen vallend of zal gaan vallen”. Daarnaast heeft de man bij ‘Memorie van grieven’ als productie 13 overgelegd een verklaring van zijn moeder van 19 januari 2017. Uit deze verklaring valt op te maken dat de aan de man uitbetaalde bedragen voorschotten op de erfenis van de vader van de man betroffen. Nadien heeft de man ook gesteld dat aan de schenkingen ten grondslag lag het testament met uitsluitingsclausule van de op 27 november 2010 overleden vader van de man, welk testament de man in het geding heeft gebracht.

De vrouw heeft de stellingen van de man gemotiveerd betwist. Volgens de vrouw kunnen de schenkingsverklaringen van de moeder van de man op elk moment zijn geschreven en is het in het licht van de gebeurtenissen niet aannemelijk dat deze briefjes er al waren tijdens het huwelijk. Daarnaast heeft de vrouw aangevoerd dat de geschonken bedragen eerst op andere bankrekeningen stonden, waaronder een gezamenlijke rekening bij de DSB, en dat de man in het kader van de verdeling ook al extra gelden (€ 15.530,-) en een garagebox heeft ontvangen vanwege schenkingen en de erfenis van de vader van de man. De vrouw betwist dat het saldo op de rekening bij Nationale Nederlanden privégelden van de man zou betreffen. Nu er voortdurend heen en weer is geschoven met geld, de man het geld heeft overgeboekt terwijl partijen toen al feitelijk uit elkaar waren en de man wisselende verklaringen heeft gegeven over de reden waarom deze gelden buiten de verdeling zouden moeten blijven (lening/schenking/voorschot erfenis) is de vrouw van mening dat de gelden tot de huwelijksgemeenschap behoren.

De volgende vraag die dient te worden beantwoord, is of het bedrag van € 55.500,- reeds bij de verdeling is meegenomen, of dat het een overgeslagen bestanddeel betreft, waarvan nadere verdeling kan worden gevorderd (art. 3:179 lid 2 BW) . Omdat beide partijen het er over eens zijn dat dit bedrag destijds niet bij de mediator is vermeld, en niet in de verdeling is meegenomen, zij het dat de vrouw meent dat het door de man is verzwegen, en de man stelt dat partijen het bewust niet hebben opgenomen omdat het (alleen) van de man zou zijn, staat vast dat het om een overgeslagen bestanddeel gaat, waarvan in beginsel alsnog verdeling kan worden gevorderd. Wellicht ten overvloede merkt het hof nog op dat de in het convenant opgenomen kwijtingsverklaring dit oordeel niet anders maakt. Een finale kwijting die in algemene bewoordingen is geformuleerd heeft immers alleen betrekking op de onderwerpen waarop de kwijting ziet.

De man heeft de stelling van de vrouw betwist. Hij heeft aangegeven tijdens de bemiddeling zijn belastingaanslagen te hebben overgelegd en dat alle belastingpapieren altijd vrij toegankelijk zijn geweest voor de vrouw. Verder stond het geld eerst op een DSB-rekening, die op beider naam stond, en waarvan de vrouw dus op de hoogte was. In zijn ‘Conclusie van antwoord’ in eerste aanleg heeft de man gesteld dat tijdens de bemiddeling geen onderliggende stukken zijn gedeeld om reden dat werd uitgegaan van de ingenomen standpunten van partijen. In zijn ‘Antwoordakte’ in eerste aanleg heeft de man gesteld dat partijen over en weer er genoegen mee hebben genomen dat niet alle vermogensbestanddelen die aanwezig waren over en weer tot inzage hebben geleid.
De vrouw zou volgens de man zelf hebben aangeven dat de man zijn bankrekening niet hoefde te vermelden, omdat zij zelf had bepaald dat zij haar eigen betaalrekening niet zou opgeven omdat zij van mening was dat haar saldo niet verdeeld hoefde te worden. De man heeft de vrouw toen laten weten zelf ook een spaarrekening te hebben, maar dat dit geld ook niet voor verdeling vatbaar was. Daarop zou zijn besloten af te zien van vermelding van deze bankrekeningen in het convenant.
Het beeld dat de vrouw schetst dat zij om stukken heeft gevraagd en niet heeft ontvangen, en ondanks dit wel heeft meegewerkt aan het ondertekenen van het convenant, is volgens de man niet geloofwaardig te noemen. De man wijst er tot slot op dat artikel 3:194 lid 2 BW enkel en alleen bezien kan worden in samenhang met het eerste lid van dit artikel. De man benadrukt dat er door de vrouw geen boedelbeschrijving is verzocht. Er is ook geen boedelbeschrijving opgesteld ten tijde van de bemiddeling. Alleen al op basis van dit gegeven kan de man niet verzwegen hebben dan wel zoekgemaakt of verborgen gehouden in het kader van dit artikel.

Het hof overweegt als volgt. Ingevolge art. 3:194 lid 2 BW verbeurt een deelgenoot die opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, zijn aandeel in die goederen aan de andere deelgenoten. Met ‘opzettelijk’ heeft de wetgever aangegeven dat lid 2 slechts geldt als de deelgenoot wist dat de goederen tot de gemeenschap behoorden. Het gaat hierbij om handelen of nalaten met het oogmerk de rechten van de deelgenoten te verkorten. De stelplicht en bewijslast rusten op degene die zich op deze bepaling beroept. Aan het bewijs van het daarin bedoelde opzet moeten hoge eisen worden gesteld. Het bepaalde in het tweede lid is alleen van toepassing indien een boedelbeschrijving is opgemaakt of als de verdeling van de gemeenschap daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Gelet op de inhoud van de artikelen 3 tot en met 5 van het convenant, in samenhang met het feit dat de verdeling van de gemeenschap -met uitzondering van de geschilpunten in hoger beroep- daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, is naar het oordeel van het hof het bepaalde in het tweede lid van toepassing. Het hof volgt de man dan ook niet in zijn verweer dat hij geen goederen zou kunnen hebben verzwegen omdat er (nog) geen boedelbeschrijving is opgesteld.

Het hof is van oordeel dat voldoende is komen vast te staan dat de man zijn spaartegoed van € 55.500,- opzettelijk heeft verzwegen, en overweegt daartoe als volgt.

Uit het besprekingsverslag van de mediator van het gesprek van 10 september 2014, zoals weergegeven in haar mail van 11 september 2014, blijkt dat partijen over allerlei vermogensbestanddelen hebben gesproken, waaronder de woning, een spaarpolis, een tweetal levensverzekeringen en een Aegon spaarpolis/bonusplan. Tevens is gesproken over het feit dat de man uit de erfenis van zijn vader een bedrag van € 41.000,- heeft ontvangen, waarvan een gedeelte is aangewend om een garagebox te kopen. Daarover is vermeld: “Ook is afgesproken dat [appellant] de nota van de Notaris opzoekt aangaande het passeren van de akte met betrekking tot de garagebox. Deze is gekocht van geld uit erfenis van [appellant] . Deze erfenis bedroeg € 41.000. De kosten van de aankoop garagebox en de kosten voor het passeren van de akte vallen onder de € 41.000 die [appellant] destijds toekwam. Met het rest bedrag zal rekening worden gehouden op het moment van onderlinge verdeling van het spaargeld tussen jullie”.
Voorts hebben partijen op 6 oktober 2014 een overzicht ondertekend waarin een aantal zaken staat vermeld dat moest worden geregeld, en waarin een opstelling is opgenomen van de (naar het hof begrijpt) aanwezige spaartegoeden van partijen en de daarin begrepen saldi uit privévermogen:
Spaargeld [geïntimeerde] ongeveer € 42.000 + Schenkingen [geïntimeerde] € 24.700
Spaargeld [appellant] € 27.000 + Erfenis € 41.300 – Garagebox € 25.500
(Rekening garagebox € 25.700 - € 200 algemene kosten = € 25.500)
Deze bedragen staan ook als zodanig vermeld in het echtscheidingsconvenant (artikel 5b en 5c) dat vervolgens is opgesteld.
Voor het hof staat hiermee vast dat er bij de verdeling van de huwelijksgemeenschap door beide partijen rekening is gehouden met zowel gemeenschappelijk alsook privévermogen. Niet valt in te zien waarom niet ook het resterende vermogen van de man, waarvan hij heeft gesteld er van uit te zijn gegaan dat dit privé was, in deze opsomming meegenomen had kunnen worden. Dat de man dit vermogen kennelijk niet in de besprekingsverslagen, opsommingen en het convenant heeft laten meenemen, terwijl dat met betrekking tot de overige privé-bestanddelen wel is gebeurd, maakt dat het hof de vrouw volgt in haar stelling dat de man het bedrag van € 55.500,- destijds niet heeft vermeld. Dat de vrouw mogelijk kennis had kunnen hebben van dit saldo, omdat zij toegang had tot de administratie van partijen, of omdat het bestaan van banksaldi tijdens gesprekken met vrienden onder elkaar en tijdens bezoeken of verjaardagen in het bijzijn van de vrouw is besproken, maakt dit oordeel niet anders. Het lag op de weg van de man om dit saldo bij het bespreken van de vermogensrechtelijke gevolgen van de voorgenomen scheiding te melden.

Daarnaast leiden alle handelingen en verklaringen van de man in samenhang bezien het hof tot het oordeel dat de man het geldbedrag opzettelijk heeft verzwegen, dan wel zoek heeft willen maken of verborgen heeft willen houden. Na ontdekking van de vrouw dat er bij de verdeling een aantal banksaldi waren overgeslagen heeft de man steeds wisselende verklaringen voor de naar de man overgeboekte geldbedragen gegeven, te weten geldleningen, schenkingen, giften waaraan een testament met uitsluitingsclausule ten grondslag ligt en/of voorschot op de erfenis. Ook heeft de man ten aanzien van de mediation wisselende verklaringen gegeven. Zo heeft hij eerst gesteld dat al zijn gegevens aan de mediator zijn verstrekt, om vervolgens te stellen dat tijdens de bemiddeling geen onderliggende stukken zijn gedeeld om reden dat werd uitgegaan van de ingenomen standpunten van partijen, om daarna te stellen dat partijen over en weer genoegen zouden hebben genomen dat niet alle vermogensbestanddelen die aanwezig waren over en weer tot inzage hebben geleid. Daarnaast heeft de man enerzijds aangegeven dat de bankrekening voorafgaand aan of tijdens de mediation expliciet met de vrouw zou zijn besproken, waarna de vrouw zou hebben gemeld dat de man deze kon laten zitten, om vervolgens aan te voeren dat de vrouw de bankrekening had kunnen kennen omdat het geld voorheen op een gezamenlijke spaarrekening bij de DSB stond én omdat de vrouw inzage had in alle administratie. Verder heeft de man in mei – augustus 2014, toen de perikelen rondom een eventuele scheiding al speelden, het bedrag in gedeeltes naar de bankrekening “Erven [B] ” overgemaakt. De man heeft aangevoerd deze bedragen te hebben teruggestort omdat hij gewetenswroeging zou hebben gekregen omdat er geen schenkbelasting zou zijn betaald en hij controle van de fiscus vreesde. In hoger beroep heeft de man verder gesteld dat hij de bedragen niet onverschuldigd heeft terugbetaald, en dat hij ook geen recht meer had op deze gelden. Vlak na de echtscheiding in december 2014 is echter het gehele bedrag naar de man teruggestort, waarbij de man stelt dat dit om een nieuwe schenking ging voor de herfinanciering van de eigen woning van de man. Uit al deze handelingen kan worden afgeleid dat de man niet te goeder trouw heeft gehandeld, en dat er dus sprake is geweest van het opzettelijk verborgen willen houden van geld.

Omdat het hof van oordeel is dat de man het bedrag van € 55.500,- opzettelijk voor de vrouw heeft verzwegen dan wel verborgen heeft willen houden slaagt de eerste grief van de vrouw. Dit brengt met zich dat de man zijn aandeel aan de vrouw heeft verbeurd. Het hof zal de man dan ook veroordelen om dit gehele bedrag aan de vrouw te voldoen.

Dit saldo treft het zelfde lot als hierboven staat omschreven ten aanzien van het bedrag van € 55.500,-. De man heeft dit bedrag weliswaar niet overgeboekt naar een andere bankrekening, maar voor het overige zijn de hierboven weergegeven handelingen en verklaringen ook op dit bedrag van toepassing. Dit brengt met zich dat de man zijn aandeel aan de vrouw heeft verbeurd. Het hof zal de beslissing van de rechtbank (onder 4.2) in zoverre dan ook bekrachtigen.

Een veroordeling in de werkelijk gemaakte proceskosten is volgens vaste jurisprudentie slechts toewijsbaar in geval van misbruik van procesrecht of onrechtmatig handelen, waarvan pas sprake is als het instellen van de vordering of het voeren van verweer, gelet op de evidente ongegrondheid ervan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartij achterwege had behoren te blijven. Hiervan kan eerst sprake zijn als een partij haar vordering of verweer baseert op feiten en omstandigheden waarvan zij de onjuistheid kende dan wel behoorde te kennen of op stellingen waarvan zij op voorhand moest begrijpen dat deze geen kans van slagen hadden.

Het hof overweegt dat zowel in eerste aanleg als in hoger beroep in redelijkheid discussie mogelijk was tussen partijen over de voorliggende rechtsvragen. Niet kan worden geoordeeld dat het voeren van verweer door de man in dat verband als evident nodeloos moet worden beschouwd. Voor een veroordeling van de man in de door de vrouw werkelijk gemaakte proceskosten van de vrouw is dan ook geen plaats.

De hoofdregel art. 237 juncto art. 353 Rv luidt dat de partij die in het ongelijk wordt gesteld, in de proceskosten wordt veroordeeld. De tweede volzin van lid 1 van art. 237 biedt de rechter evenwel de mogelijkheid om de proceskosten geheel of gedeeltelijk te compenseren, onder meer in zaken tussen ex-echtgenoten en indien partijen over en weer op enkele punten in het ongelijk zijn gesteld.

Omdat in eerste aanleg sprake is geweest van het procederen over een aanzienlijk aantal punten die voortvloeien uit de gevolgen van de echtscheiding van partijen, en zowel vorderingen van de vrouw alsook een vordering van de man is toegewezen, ziet het hof geen aanleiding om de beslissing van de rechtbank om de proceskosten in eerste aanleg te compenseren te vernietigen.

Gelet op de in hoger beroep nog voorliggende rechtsvraag en het oordeel van het hof daarover ziet het hof aanleiding om -anders dan gebruikelijk is in zaken tussen ex-echtelieden- de man als de in het ongelijk gestelde partij te veroordelen in de kosten van het hoger beroep. De kosten voor de procedure in hoger beroep aan de zijde van de vrouw zullen worden vastgesteld op € 716,- aan verschotten (griffierecht) en € 2.938,50,- aan geliquideerd salaris van de advocaat (1,5 punten x tarief IV).