Rechtbank Rotterdam 06-06-2018, ECLI:NL:RBROT:2018:5132

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• de dagvaarding, met producties;

• de conclusie van antwoord in conventie, tevens van voorwaardelijke eis in reconventie, met producties;

• de conclusie van antwoord in reconventie;

• het proces-verbaal van comparitie van 15 januari 2018.

Ten slotte is vonnis bepaald.

[erflaatster] is op 25 maart 2015 overleden.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] zijn dochters van erflaatster.

Op 3 september 2013 heeft erflaatster ten overstaan van een notaris last en volmacht gegeven aan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] (hierna: de volmacht). De volmacht luidt, voor zover van belang, als volgt:

Erflaatster heeft bij testament van 3 september 2013 laatstelijk over haar nalatenschap beschikt. Dit testament bevat, voor zover van belang, de navolgende bepalingen:

1. Benoeming executeur

9. Boedelbeschrijving

De executeur moet zo spoedig mogelijk een boedelbeschrijving met inbegrip van een voorlopige staat van de schulden der nalatenschap opmaken en de hem bekende schuldeisers oproepen tot indiening van hun vorderingen bij de boedelnotaris of, indien deze ontbreekt, bij de executeur.

10. Boedelnotaris

12. Rekening en verantwoording

Een executeur wiens bevoegdheid tot beheer van de nalatenschap is geëindigd, is verplicht aan degene die na hem tot het beheer bevoegd is, rekening en verantwoording af te leggen op de wijze als voor bewindvoerders is bepaald.”

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] en [persoon] (de kleindochter) hebben hun benoeming als executeur aanvaard.

Op 29 oktober 2015 heeft mr. L. de Kooning (hierna: de notaris) een voorlopige boedelbeschrijving opgesteld.

Bij brief van 24 november 2015 heeft mr. Benard namens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de notaris opheldering verzocht over diverse transacties in de periode van 9 december 2012 tot en met 31 juli 2015.

Bij brief van 11 december 2015 heeft de notaris gereageerd op de brief van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] van 24 november 2015. Een inhoudelijke reactie van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] is meegezonden.

Bij brief van 9 februari 2016 heeft mr. Benard namens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de notaris te kennen gegeven dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onvoldoende antwoord op haar vragen heeft ontvangen om in te stemmen met de voorgestelde afwikkeling van de nalatenschap.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] legt aan haar vordering ten grondslag dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] op grond van de volmacht verplicht is rekening en verantwoording af te leggen over het door haar gevoerde beheer over het vermogen van erflaatster. Voorts stelt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] misbruik heeft gemaakt van haar bevoegdheid als gevolmachtigde. Volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ten onrechte geld aan het vermogen van erflaatster onttrokken en dient zij dit geld aan de nalatenschap terug te betalen.

[gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] legt aan haar vordering ten grondslag dat zij vanwege haar financiële situatie enkel in staat is tot betaling in termijnen. Voorts stelt [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] dat, indien zij in conventie veroordeeld wordt tot betaling aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] , zij in een eventueel hoger beroep een groot restitutierisico loopt. [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] wordt dan ten opzichte van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onevenredig zwaar getroffen.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] betwist de stellingen van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] en voert daartoe het volgende aan. Door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] is veel geld aan het vermogen van erflaatster onttrokken. Het kan van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dan wel de nalatenschap niet gevraagd worden te wachten op terugbetaling van dit geld. In afwachting van een eventueel hoger beroep bestaat voor [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] bovendien een onaanvaardbaar groot risico dat de verhaalsmogelijkheden op [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] (bijna geheel) afnemen.

Aan de orde is de vraag of [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] gehouden is rekening en verantwoording af te leggen over het al dan niet door haar gevoerde beheer over het vermogen van erflaatster. Hierbij dient onderscheid gemaakt te worden tussen de periode vóór de volmacht, van de volmacht en na het overlijden van erflaatster (na de volmacht).

Vaststaat dat in de periode van 12 november 2008 tot en met 23 oktober 2012 geen sprake was van een volmacht van erflaatster aan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] . Erflaatster behartigde in deze periode haar eigen (financiële) belangen. De volmacht is pas verleend op 3 september 2013. Er bestaat derhalve geen grondslag om [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] tot rekening en verantwoording te verplichten voor de periode voorafgaand aan de volmacht. De vordering zal daarom, voor deze ziet op de periode voorafgaand aan de volmacht, worden afgewezen.

Een volmacht op zichzelf impliceert geen verplichting tot het doen van rekening en verantwoording. De wet kent ook geen bepaling waaruit een verplichting tot het afleggen van rekening en verantwoording blijkt. In de volmacht van erflaatster is echter een clausule opgenomen over het afleggen van rekening en verantwoording: ‘Rekening en verantwoording hoeft alleen aan volmachtgeefster [de rechtbank leest: erflaatster] op haar verzoek en aan haar dochter [de rechtbank leest: [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ] die daarom verzoekt te worden afgelegd.’ Op basis van deze clausule kan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] als gevolmachtigde gehouden zijn tot het doen van rekening en verantwoording aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] .

Omdat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] heeft betwist dat zij als gevolmachtigde van erflaatster heeft opgetreden, is het gebruik van de volmacht niet vast komen te staan. Het had op de weg van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gelegen om haar stelling dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] als gevolmachtigde heeft opgetreden te onderbouwen, hetgeen zij heeft nagelaten. Zelfs al zou het gebruik van de volmacht door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] vaststaan, dan nog is het de vraag of [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] jegens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gehouden is tot het doen van rekening en verantwoording over het door haar gevoerde beheer over het vermogen van erflaatster. De hierboven genoemde clausule dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] rekening en verantwoording kan verzoeken, lijkt geschreven te zijn voor een situatie dat erflaatster niet meer wilsbekwaam (compos mentis) zou zijn. Bovendien volgt uit vaste rechtspraak dat er geen rekening en verantwoording aan de erfgenamen afgelegd hoeft te worden als niet is komen vast te staan dat erflaatster ten tijde van de volmachtverlening en bij gebruikmaking van de volmacht niet in staat was haar wil te bepalen en erflaatster bij leven geen aanleiding had gezien om de gevolmachtigde ter verantwoording te roepen, en als er geen sprake is van misbruik van omstandigheden (ECLI:NL:HR2005:AS4167). [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] betwist de stelling van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dat de (geestelijke) gezondheid van erflaatster aan het einde van haar leven was afgenomen. Volgens [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] was erflaatster tot aan haar sterfdag bekwaam en bevoegd om naar eigen inzicht over haar vermogen te beschikken en heeft zij geen aanleiding gezien om [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ter verantwoording te roepen over de wijze waarop zij de volmacht gebruikt heeft. Nu [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ter zitting heeft bevestigd dat zij haar stelling niet kan onderbouwen met een verklaring van een arts die erflaatster op dit punt heeft onderzocht, is niet vast komen te staan dat erflaatster haar wil niet meer goed kon bepalen. Ook heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet (voldoende) onderbouwd dat erflaatster [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] ter verantwoording had willen roepen of dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] misbruik van omstandigheden heeft gemaakt. Gelet hierop is [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] jegens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet gehouden tot rekening en verantwoording over het, al dan niet, door haar gevoerde beheer over het vermogen van erflaatster. De vordering zal daarom, voor deze ziet op de periode van de volmacht, worden afgewezen.

[eiseres in conventie, verweerster in reconventie] verzoekt geen rekening en verantwoording van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] in haar hoedanigheid als gevolmachtigde, maar van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] in haar hoedanigheid als executeur. Het betreft immers de periode na het overlijden van erflaatster. De grondslag voor deze vordering betreft daarom niet de volmacht, maar artikel 4:151 BW. In feite wenst [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] rekening en verantwoording over dezelfde onderwerpen waarover zij via de notaris vragen heeft gesteld aan [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] . [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] heeft deze vragen beantwoord, maar [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] kan zich niet vinden in de toelichting van [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] . Feitelijk stelt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dat [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] niet als een goed executeur heeft gehandeld. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

Gelet op het vorenstaande heeft [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] als een goed executeur gehandeld, doch zal zij het bedrag ad € 14,- dat zij (teveel) uit het vermogen van erflaatster aan zichzelf heeft uitgekeerd moeten terugbetalen aan de nalatenschap. [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] is dan ook niet gehouden tot (verdere) rekening en verantwoording over betalingen na het overlijden van erflaatster. De vordering zal, voor zover deze ziet op de periode na de volmacht, voor het overige worden afgewezen.

Nu de vordering tot het afleggen van rekening en verantwoording over het door [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] gevoerde beheer over het vermogen van erflaatster grotendeels is afgewezen, behoeft de vordering tot terugbetaling aan de nalatenschap geen bespreking meer. Deze vordering zal worden afgewezen.

Gelet op de relatie tussen partijen zullen de proceskosten tussen hen worden gecompenseerd, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.

Nu [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] in conventie is veroordeeld tot betaling van € 14,- aan de nalatenschap en de overige vorderingen in conventie worden afgewezen, heeft [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] geen belang bij haar (deels voorwaardelijke) vordering in reconventie. De vordering in reconventie zal daarom worden afgewezen.

Gelet op de relatie tussen partijen zullen de proceskosten tussen hen worden gecompenseerd, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.

veroordeelt [gedaagde in conventie, eiseres in reconventie] aan de nalatenschap van erflaatster te betalen een bedrag van € 14,- (veertien euro), binnen twee weken na betekening van het vonnis,

compenseert de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt,

verklaart dit vonnis in conventie tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

wijst het meer of anders gevorderde af,

wijst de vorderingen af,

compenseert de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.