Gerechtshof Amsterdam 03-07-2018, ECLI:NL:GHAMS:2018:2304

Op 2 juni 2015 heeft de moeder van klaagster een gesprek gehad met mevrouw [X] , verbonden aan [naam] (hierna ook: de uitvaartondernemer) over haar wensen met betrekking tot haar uitvaart. Moeder was ernstig en ongeneeslijk ziek. Mevrouw [X] heeft de tijdens dit gesprek gemaakte afspraken als volgt samengevat in een brief aan moeder:

“- Na u overlijden, wilt u dat wij uw zus bellen (en evt. andere familie).

Op 3 juni 2015 heeft moeder een gesprek gehad met kandidaat-notaris mr. [naam] (hierna: de kandidaat-notaris) omdat zij haar testament wilde wijzigen. De kandidaat-notaris was destijds werkzaam op het kantoor van de notaris. Diezelfde dag heeft de kandidaat-notaris, als waarnemer van de notaris, een akte gepasseerd waarbij moeder haar testament heeft gewijzigd. Daarbij heeft moeder haar zoon [naam] onterfd en heeft zij haar overige vier kinderen (onder wie klaagster) en de kleindochter van haar vooroverleden echtgenoot tot erfgenamen benoemd. Ten aanzien van haar uitvaart is in het testament bepaald:

“Ik leg mijn erfgenamen de last op mijn crematie te regelen en mijn as te doen uitstrooien op de begraafplaats aan [adres] . Ik wens dat er geen dienst wordt gehouden.”

Op donderdag 18 juni 2015 heeft de notaris de uitvaartondernemer opdracht gegeven voor de crematie van moeder. De crematie heeft op vrijdag 19 juni 2015 om 9.00 uur plaatsgevonden.

De familie is niet voorafgaand aan de crematie ingelicht omtrent het overlijden van moeder. De kandidaat-notaris heeft de zus van moeder (tante van klaagster) in de middag van 19 juni 2015 telefonisch meegedeeld dat moeder op [sterfdatum] 2015 was overleden en dat zij die ochtend was gecremeerd.

Bij brief van 22 juni 2015 heeft de notaris klaagster en de overige erfgenamen een kopie toegezonden van het testament van moeder en (onder andere) informatie verstrekt over de afwikkeling van de nalatenschap en de mogelijkheden tot aanvaarding/verwerping daarvan. Verder heeft de notaris in die brief meegedeeld dat moeder haar tot executeur had benoemd alsmede waaruit de bevoegdheden en verplichtingen van een executeur bestaan. Ten aanzien van de inboedel heeft de notaris vermeld:

“Aangezien de huur zo snel mogelijk moet worden opgezegd, dient de woning leeg gemaakt te worden. Mevrouw [moeder] (het hof begrijpt hier en verder: moeder) heeft zelf aangegeven dat haar spullen naar de kringloop mogen. Indien u interesse heeft in inboedelgoederen verzoek ik u dit zo snel mogelijk doch uiterlijk voor 29 juni aan mij door te geven.”

Verder heeft de notaris meegedeeld dat het banksaldo, voor zover haar op dat moment bekend, ongeveer € 11.000,00 bedroeg.

De notaris heeft op 24 juni 2015 telefonisch van klaagster vernomen dat niemand interesse had in de inboedel en dat de kringloop mocht worden gebeld. De notaris heeft dit op 25 juni 2015 aan klaagster per brief bevestigd. Deze brief houdt in, voor zover van belang:

“Hierbij bevestig ik u dat u heeft mede gedeeld dat de inboedel uit de woning mag en dat u hier geen interesse in heeft. Mocht dit anders zijn dan verzoek ik u dit per omgaande kenbaar te maken.”

De uitvaartondernemer heeft de notaris op 30 juni 2015 een brief gezonden met betrekking tot de gang van zaken. Deze brief houdt in, voor zover van belang:

“Graag wil ik van u opheldering inzake het overlijden van mevr. [moeder] .

Op de dag van haar overlijden hebben wij telefonisch contact gehad met uw kantoor, of de uitvaart geregeld mocht worden op de manier zoals wij met haar hadden besproken. U gaf ons hiervoor toestemming.

We hadden mevr. beloofd haar zus te bellen, maar hadden hiervan geen telefoonnummer. Twee van onze mensen zijn bij uw kantoor om de sleutel van haar woning geweest om het betreffende telefoonnummer te zoeken. De doos waar mevr. ons had verteld waar haar papieren inlagen was er niet meer. Bij terugkomst op kantoor is er nogmaals contact geweest.

U/uw kantoor gaf aan dat de bewuste doos bij u op kantoorstond, maar dat hij nog onaangeroerd was. Op dat moment is ons beloofd dat u/uw kantoor de zus van mevr. zou inlichten. Echter dit blijkt nooit te zijn gebeurd.”

De notaris heeft klaagster op 27 juli 2015 een brief gezonden. Deze brief houdt in, voor zover van belang:

“In verband met de opzegging van de huur en de lege oplevering van de woning is door mij – in overleg met de woonstichting – iemand ingeschakeld die de spullen uit de woning zal halen en deze bezemschoon zal opleveren. Deze persoon zal op 10 augustus de woning leeg halen.

De kosten hiervan komen ten laste van het banksaldo van mw. [moeder] .

Indien u deze kosten wilt voorkomen, heeft u de mogelijkheid om de sleutel te komen ophalen en zelf voor een lege en schone oplevering te zorgen.

(…) Indien u foto’s of andere spullen wilt, dan kunt u de sleutel komen ophalen. Dit geldt voor iedere erfgenaam. Indien u dit doet, kunt u echter daarna niet meer verwerpen.”

Bij e-mail van 5 augustus 2015 heeft een medewerker van de [bank] aan de notaris bericht dat de (camera)beelden bij de pinautomaat drie maanden worden bewaard. Diezelfde dag heeft de notaris de erfgenamen per e-mail als volgt bericht:

“Hierbij deel ik u mede dat ik van de [bank] heb vernomen dat camerabe3elden van de pin-automaat 3 maanden worden bewaard. Aangezien er op 5 juni een bedrag van € 5.000,= is opgenomen en niet bekend is wie dat heeft gedaan, noch waar dit geld is gebleven, adviseer ik u om aangifte te doen bij de politie. De [bank] mag de camera-beelden alleen vrij geven nadat er aangifte is gedaan. Omdat er reeds 2 maanden zijn verstreken, adviseer ik u om snel te handelen.

Ten aanzien van de woning deel ik u mede dat de nieuwe huurder akkoord gaat met het laten staan van de spullen. Ook zorgt hij zelf voor het schoonmaken van de woning. Dit bespaart kosten. Ik heb de nieuwe huurder gevraagd om persoonlijke spullen bij mij af te geven indien hij deze zou vinden.”

In een e-mail aan de notaris van 7 augustus 2015 heeft een zus van klaagster haar onvrede geuit over de werkwijze van de notaris in verband met de overdracht van de woning, de pinopname, de beschrijving van de inboedelgoederen en de (afscheids-)brieven van moeder. Daarbij heeft zij de notaris meegedeeld dat zij en een andere erfgename op 5 en 6 augustus 2015 bij de politie aangifte hebben gedaan in verband met de pinopname.

De notaris heeft bij e-mail van diezelfde dag op de vragen en opmerkingen van de zus gereageerd, onder meer met de volgende mededelingen:

“In mijn brief van 27 juli heb ik u mede gedeeld dat de huur was opgezegd en dat de woning op 10 augustus leeg gehaald zou worden. Gezien het geringe saldo kan de huur niet door blijven lopen. Bovendien mag de woning niet zonder huurder blijven van de Woonstichting.

Ik heb diverse malen gevraagd of iemand interesse heeft in de spullen, maar niemand wil iets hebben. Steeds werd aangegeven dat de spullen naar de kringloop mochten en dat niemand zorg wou dragen voor het leeg halen van de woning. Er was derhalve al iemand ingeschakeld die de spullen zou ophalen en de woning bezemschoon zou opleveren. Dit zou op 10 augustus plaatsvinden.

Nu heeft de nieuwe huurder aangegeven dat de woning niet schoon gemaakt moet worden en dat hij in ruil daarvoor de spullen zou overnemen.

Er is geen sprake van een schenking, omdat er geen geld zou worden ontvangen voor de psullen en er juist alleen maar kosten betaald zouden moeten worden voor het bezemschoon opleveren. (...)

Wie heeft ooit gezegd dat de erfgenamen geen toegang tot de woning krijgen? Het is u juist diverse malen gevraagd!

Als niemand van de erfgenamen iets wil hebben en alles mag naar de kringloop ow welke instantie dan ook, dan zijn de spullen toch ook weg?

Ik sleur niemand ergens in mee., Het zou handiger zijn als de erfgenamen zelf eens iets zouden doen in plaats van alleen maar commentaar geven. Bovendien is er tot nu toe maar 1 erfgenaam en dat is [naam] . Verder heeft er nog niemand aanvaardt, dus kunt u ook niet beslissen over het wel of niet toegang verlenen tot de woning aan iemand. Als u denkt dat er persoonlijke spullen zijn, vraag dan om naar de woning te gaan, de sleutels liggen hier.

Als u beneficiair aanvaardt, bent u erfgenaam en niet aansprakelijk voor een negatief saldo.”

In reactie op het verzoek van de zus om “een volledige inventaris van alle goederen die u schenkt aan de nieuwe huurder” heeft de notaris bericht:

“Hier geef ik geen gevolg aan, omdat het niet relevant is. Die opgave zou ook niet worden gedaan als de woning op 10 augustus leeg gehaald zou worden. Hoe kunt u enerzijds aangeven niets te willen hebben en anderzijds een opgave wensen?

Bovendien: denkt u dat er genoeg saldo is om de kosten van het maken van de inventarisatie te betalen? Alle zaken volledig opschrijven en inventariseren kost er veel tijd en heeft bovendien geen enkele zin, omdat gelijk al is aangegeven dat niemand iets van de spullen wil hebben.”

Bij brief van 27 augustus 2015 heeft de gemachtigde van klaagster een aantal vragen aan de notaris gesteld, onder andere over de crematie, het tijdstip van informeren van de familie, diverse kosten/betalingen, beschrijving van de (in)boedel, overdracht van de (huur)woning en de pinopname. Deze brief houdt verder in, voor zover van belang:

“De erfgenamen hebben overigens op uw advies aangifte gedaan bij de politie van het opgenomen geldbedrag. De politie blijkt vooralsnog niet voornemens om mee te werken aan het opvragen van de camerabeelden van de bank. Ik verzoek u hier alles in het werk te stellen om de camerabeelden te verkrijgen.”

Bij e-mail van 3 september 2015 heeft een medewerker van de [bank] aan de gemachtigde van klaagster het navolgende bericht:

“Naar aanleiding van uw verzoek hebben we de beelden nagekeken. We bewaren camerabeelden volgens beleid echter slechts 1-2 maanden, de beelden van 5 juni 2015 zijn daarom helaas niet meer beschikbaar.”

Bij brief van 9 september 2015 heeft de notaris op de vragen van klaagster uit de brief van 27 augustus 2015 gereageerd. Ten aanzien van de crematie heeft de notaris (onder andere) vermeld:

“De zin in het testament inhoudende dat de kinderen de crematie moesten regelen is per abuis in de nieuwe versie van het testament blijven staan. Er was haast bij het maken van het testament en er is toen alleen gesproken over een wijziging van de erfgenamen.”

Met betrekking tot beschrijving van de (in)boedel heeft de notaris meegedeeld:

“Aangezien er sprake was van een gering of wellicht negatief saldo heb ik aan de erfgenamen voorgesteld om geen boedelbeschrijving te maken. Reden hiervoor was kostenbeperking. Bovendien hadden alle erfgenamen al aangegeven dat zij geen interesse hadden in de inboedel. Een boedelbeschrijving heeft dan geen nut meer. Behalve een bankrekening en inboedel waren er geen baten. Uw cliënte heeft al voor 25 juni 2015 aangegeven dat er geen interesse in de inboedel was. (...) Er zijn na het overlijden van mevrouw [moeder] geen sieraden aangetroffen.”