Gerechtshof 's-Hertogenbosch 26-06-2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:2762

Partijen zijn op 24 augustus 2012 met elkaar gehuwd in algehele gemeenschap van goederen.

De vrouw heeft op 18 juli 2014 een verzoek tot echtscheiding ingediend bij de rechtbank Oost-Brabant. De rechtbank heeft bij beschikking van 20 november 2014 de echtscheiding van partijen uitgesproken. Daarbij is de verdeling van de huwelijksgemeenschap ten overstaan van een notaris (met benoeming van vertegenwoordigers van partijen) bevolen.

Het huwelijk van partijen is op 6 maart 2015 ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking in de daartoe bestemde registers van de burgerlijke stand.

De man heeft zijn intrek genomen in de woning aan de [adres 2] te [plaats] . Ook deze woning behoorde tot de huwelijksgemeenschap. De eigendom van deze woning is op 18 september 2015 overgedragen aan een derde. Daarbij is voor partijen een hypothecaire restschuld van € 51.656,35 bij de Rabobank ontstaan.

Partijen hebben met de Rabobank een afbetalingsregeling getroffen. Per 1 december 2016 bedroeg de restschuld nog € 50.806,35.

De vrouw heeft overleg gevoerd met de Nationale Hypotheek Garantie (hierna: NHG) over kwijtschelding van deze restschuld. Zij verwacht dat haar verzoek daartoe zal worden ingewilligd.

Aan aanvaarding door de man van het bod van de (schoon)ouders, verbindt de vrouw de toezegging dat zij haar aanspraak jegens de man op vergoeding inzake de bij de aankoop van de woning door haar ingebrachte € 35.100,-- (een aanspraak van € 17.550,--) zal kwijtschelden en dat de restschuld van het flexibel krediet bij de ABN AMRO bank volledig door haar (ouders) zal worden afgelost.

De heer [register-makelaar-taxateur] , register-makelaar taxateur, verbonden aan [makelaars 1] Makelaars, heeft bij e-mailberichten van 1 en 4 september 2017 laten weten dat de man tijd nodig had om over het bod na te denken.

De man heeft bij e-mail van 19 september 2017 gemeld het bod niet serieus te nemen en aangegeven dat hij een taxatierapport wenst te ontvangen.

In de onderhavige procedure vordert de vrouw, voor zoveel mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

primair

veroordeling van de man om binnen twee dagen na betekening van het vonnis van de rechtbank zijn medewerking te verlenen om het bod van € 230.000,-- te accepteren, de verkoopakte te ondertekenen en zijn medewerking te verlenen om tot eigendomsoverdracht en levering van de woning over te gaan op straffe van een dwangsom van € 1.000,-- per dag(deel) dat de man in gebreke blijft;

veroordeling van de man in de proceskosten.

“Het belang dat ten spoedigste uitvoering wordt gegeven aan het verdelingsvoorstel van de vrouw in samenwerking met haar ouders levert een gewichtige reden op om de gevraagde machtiging tot het te gelde maken te verlenen. Beide partijen zijn gediend bij het einde van de patstelling rond de woning en de persoonlijke en financiële belangen van de vrouw rechtvaardigen dit rechterlijk ingrijpen, terwijl er geen gronden zijn om aan te nemen dat de man door het te gelde maken, in samenhang met de andere toezeggingen zijdens de vrouw, in redelijke belangen nadeel zal ondervinden.”

De proceskosten zijn door de voorzieningenrechter gecompenseerd, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.

- het geven van de opdracht aan de vrouw mee te werken aan de verkoop en de verrichtingen daartoe van de makelaar, daaronder begrepen het schoon en netjes houden van de woning en het verschaffen van toegang aan geïnteresseerden;

- het gelasten van partijen om aan de verkoop en levering van de woning mee te werken waarbij het te wijzen arrest als vervangende toestemming zal gelden voor verkoop en levering aan een “mogelijke” derde;

- het alsnog afgeven van een machtiging aan de vrouw overeenkomstig de bestreden beslissing bij het uitblijven van een mogelijke verkoop door de makelaar;

De man heeft hiertoe drie grieven aangevoerd welke – kort gezegd – het volgende behelzen.

Ontvankelijkheid hoger beroep

Het hof zal allereerst de ontvankelijkheid van het hoger beroep bespreken.

Op grond van art. 3:301 lid 2 BW moet hoger beroep, indien de rechter in eerste aanleg heeft bepaald dat de uitspraak in de plaats treedt van een tot levering van een registergoed bestemde akte of een deel daarvan, op straffe van niet-ontvankelijkheid binnen acht dagen na het instellen van het rechtsmiddel, worden ingeschreven in het rechtsmiddelenregister, zoals bedoeld in art. 433 Rv.

In de rolbeslissing van 23 januari 2018 heeft de rolraadsheer de zaak voor akte naar de rol van 6 februari 2018 verwezen nu het hof niet is gebleken dat het hoger beroep tijdig is ingeschreven in het rechtsmiddelenregister. Partijen hebben vervolgens een akte, antwoordakte en nogmaals een akte (door appellant) genomen.

De man stelt bij akte van 5 februari 2018 dat inschrijving ex art. 3:301 lid 2 BW niet noodzakelijk was en dat geen sprake is van niet-ontvankelijkheid. Volgens vaste rechtspraak strekt art. 3:301 lid 2 BW ertoe de betrouwbaarheid van de openbare registers zoveel mogelijk te waarborgen met het oog op de rechtszekerheid die voor de verkrijging van registergoederen is vereist. De betrouwbaarheid van de registers is in deze zaak niet in het geding. Het gaat hier slechts om de financiële belangen van partijen.

De man heeft niet de bedoeling om de verkoop van de woning te blokkeren maar hij heeft belang bij een billijke prijs. Als het hof vaststelt dat de voorzieningenrechter de machtiging niet had mogen afgeven, ontbreekt de rechtmatigheid daarvan en handelt de vrouw (het hof begrijpt: door gebruikmaking van die machtiging) onrechtmatig jegens de man. Die onrechtmatigheid zal leiden tot aansprakelijkheid van de vrouw en dat heeft gevolgen voor de schulden van partijen. De man beoogt zijn vordering (wegens onrechtmatig handelen) op de vrouw te verrekenen met zijn aandeel in de passiva van de huwelijksgemeenschap.

De vrouw betoogt dat de man niet-ontvankelijk is in zijn hoger beroep. Niet is gebleken dat binnen acht dagen na het instellen van het hoger beroep het appel is ingeschreven in het daartoe bestemde register. Door het achterwege laten van die inschrijving wordt de rechtszekerheid, die ter verkrijging van registergoederen is vereist, niet gewaarborgd. De vereiste inschrijving binnen de termijn van acht dagen strekt niet ter bescherming van het belang van de vrouw. Naleving van het bepaalde in art. 3:301 lid 2 BW is een eenvoudige formaliteit die niet bezwaarlijk is voor de man.

De grieven van de man zijn gericht tegen de oordelen die betrekking hebben op het gedeelte van de uitspraak dat blijkens het dictum in de plaats treedt van een tot levering bestemde akte. Inschrijving van het hoger beroep in het rechtsmiddelenregister was in zoverre vereist. Anders dan de man in zijn akte heeft betoogd volgt uit de grieven niet dat deze zich richten tegen de financiële belangen van partijen.

Volgens vaste rechtspraak strekt het voorschrift van inschrijving binnen acht dagen na het instellen van het rechtsmiddel als bedoeld in artikel 3:301 lid 2 BW ertoe de betrouwbaarheid van de openbare registers zoveel mogelijk te waarborgen met het oog op de rechtszekerheid die ten aanzien van de verkrijging van registergoederen is vereist; het strekt niet ter bescherming van het belang van de wederpartij van degene die het rechtsmiddel heeft ingesteld. In zoverre treft het standpunt van de man dat geen sprake is van niet-ontvankelijkheid geen doel.

In het licht van de hiervoor genoemde beperkte strekking van artikel 3:301 lid 2 BW leidt de niet tijdige inschrijving van het rechtsmiddel in de registers slechts tot niet-ontvankelijkheid voor zover wordt opgekomen tegen oordelen die betrekking hebben op dat gedeelte van de bestreden uitspraak dat blijkens het dictum in de plaats treedt van de tot levering bestemde akte en daarmee onlosmakelijk verbonden oordelen (vergelijk onder meer HR 24 december 1999, ECLI:NL:HR:1999:AA4005) en HR 4 mei 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ7615; laatstelijk herhaald in HR 11 september 2015, ECLI:NL:HR:2015:2531).

Grief I

3.4.6.1. De man betoogt met zijn eerste grief (hetgeen hij nog expliciet herhaalt in randnummer 1 van zijn akte van 7 mei 2018) dat de woning onderhands is verkocht tegen een waarde die veel lager ligt dan de waarde die door de laatste aangezochte makelaar is bepaald. Door toewijzing van de primaire vordering van de vrouw is de woning inmiddels geleverd aan de (schoon)ouders tegen de verkoopprijs van € 230.000,-- en zijn de vorderingen van de man onder 1, aldus de man, “weliswaar mosterd na de maaltijd” maar hierbij is niet de door de man in hoger beroep gevorderde “werkwijze” gevolgd.

Het hof is, gelet op de inhoud van de eerste grief en de daaraan in de beide akten van de man gegeven uitleg, van oordeel dat deze grief uitdrukkelijk opkomt tegen de door de voorzieningenrechter verleende machtiging en derhalve tegen oordelen die betrekking hebben op dat gedeelte van de bestreden uitspraak dat blijkens het dictum in de plaats treedt van de tot levering bestemde akte en daarmee onlosmakelijk verbonden oordelen; de man bepleit in hoger beroep immers het volgen een andere procedure voor de verkoop van de woning. In zoverre is de man niet-ontvankelijk in zijn hoger beroep en behoeft grief I geen nadere bespreking.

Grief II

3.4.6.2. De tweede grief richt zich tegen de aard van de vordering die in kort geding is behandeld. De vordering is gegrond op het bepaalde in art. 3:174 BW juncto art. 3:178 BW (welke artikelen in de kern genomen neerkomen op een “in de plaats stelling van een rechterlijke uitspraak”) en meer in het bijzonder om de vrouw “te machtigen alles te mogen doen wat noodzakelijk is voor de verkoop van dit onroerend goed, met de bepaling dat dit vonnis in de plaats komt van de noodzakelijke toestemming en/of wilsverklaring en/of handtekening van de man om het bod van € 230.000,-- te accepteren, de verkoopakte te ondertekenen en alles te doen wat er voor nodig is om tot de eigendomsoverdracht en levering van de onroerende zaak over te kunnen gaan (curs. hof)”. Daarmee komt ook deze grief uitdrukkelijk op tegen de oordelen die betrekking hebben op dat gedeelte van de bestreden uitspraak dat blijkens het dictum in de plaats treedt van de tot levering bestemde akte en daarmee onlosmakelijk verbonden oordelen. In zoverre is de man niet-ontvankelijk in zijn hoger beroep en behoeft grief II geen nadere bespreking.

Grief III

3.4.6.3. Met de derde grief ten slotte betoogt de man dat de voorzieningenrechter enkele van zijn stellingen waarmee hij afwijzing van de vordering (de gevorderde machtiging en de in de plaats stelling) van de vrouw heeft bepleit, niet zou hebben besproken. Daarmee richt deze grief zich ook tegen de dat gedeelte van de bestreden uitspraak dat blijkens het dictum in de plaats treedt van de tot levering bestemde akte en daarmee onlosmakelijk verbonden oordelen en is de man, gelet op het bepaalde in art. 3:301 lid 2 BW juncto art. 433 Rv niet-ontvankelijk. Grief III behoeft daarom geen nadere bespreking.