Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 22-05-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:4629

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- de dagvaarding in hoger beroep d.d. 12 januari 2017,

- de memorie van grieven,

- de memorie van antwoord.

Tussen partijen staan de volgende feiten vast als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel onvoldoende weersproken.
3.2 Partijen zijn gehuwd geweest, welk huwelijk [in] 2005 is ontbonden door inschrijving van de echtscheidingsbeschikking van 6 juli 2015 in de daartoe bestemde registers van de burgerlijke stand.

Bij vonnis van de rechtbank Zwolle-Lelystad van 20 april 2011 (hierna: verdelingsvonnis) is de wijze van verdeling van de tussen partijen ontbonden huwelijksgoederengemeenschap vastgesteld op de navolgende wijze:

deelt toe aan ieder van partijen de helft van het

- saldo in depot onder notaris O. Megchelsen te Elburg, vermeerderd met

rentebijschrijvingen en verminderd met depotkosten,

- huidig saldo op de Rabo basisrekening [00000]

- huidig saldo op de Rabo Internet bonus spaarrekening [00001] ,

evenwel met dien verstande dat uit bovengenoemd totaalsaldo éérst worden voldaan, ten laste van beide partijen gezamenlijk:

- de schuld van partijen ad EUR 21.827,- aan Berk Accountants,

- de bijstandschuld van [appellante] ad EUR 8.371,- over de huwelijkse periode van partijen

aan de gemeente Kampen,

deelt toe aan ieder van partijen de helft van de opbrengst van het melkquotum,

bepaalt dat partijen tezamen, ieder bij helfte, aflossen/voldoen

- de schulden aan [M] sr. te [B] ,

- de geldvordering ad EUR 72.000,- van [N] jr.,

- de leningen aan de Rabobank onder de nummers [00005] en [00006] ,

- de (fiscale) schulden over de huwelijkse periode en de fiscale en overige schulden terzake

(liquidatie van) de maatschap [O] ,

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

wijst het meer of anders gevorderde af.

Bij arrest van dit gerechtshof van 20 augustus 2013 (200.101.466/01) is het door de man tegen het verdelingsvonnis ingestelde hoger beroep verworpen.

De afwikkeling c.q. uitleg van het verdelingsvonnis heeft geleid tot drie kort gedingvonnissen: (1) het vonnis van 29 december 2011, waarvan hoger beroep is ingesteld, leidend tot het arrest van dit hof van 20 augustus 2013 (200.101.399/01), (2) het vonnis van 14 juni 2012 en (3) het vonnis van 28 september 2012. Daarnaast heeft er nog een kort geding plaatsgevonden, waarin partijen op 13 februari 2014 ter zitting afspraken hebben gemaakt.

Tijdens het huwelijk heeft de man in september 1993, mei 1995 en mei 2003 geldbedragen geleend van zijn vader, de heer [M] sr. (verder: [M] sr.).

De rechtbank heeft bij vonnis van 19 oktober 2016 de vrouw veroordeeld om ter zake van de schulden aan [M] sr. een bedrag van € 63.403,- aan de man te voldoen. De overige vorderingen van de man en de vorderingen van de vrouw zijn afgewezen.

De vrouw is met de grieven 1 tot en met 4 in hoger beroep gekomen van het vonnis van de rechtbank Overijssel, locatie Zwolle, van 19 oktober 2016. Zij vraagt het hof het vonnis te vernietigen en de man in zijn vorderingen in eerste aanleg niet-ontvankelijk te verklaren, althans hem deze geheel dan wel gedeeltelijk te ontzeggen, en haar vorderingen in reconventie alsnog geheel of gedeeltelijk toe te wijzen, met veroordeling van de man in de kosten van beide instanties.

In haar eerste grief is de vrouw opgekomen tegen het oordeel van de rechtbank dat zij, op grond van het vonnis van 20 april 2011 waarin is bepaald dat partijen ieder de helft van de schuld aan [M] sr. dienen te voldoen, een bedrag van € 63.403,- aan de man verschuldigd is wegens delging van deze schuld. De vrouw beroept zich op verjaring van de rechtsvordering van [M] sr. De geleende bedragen zijn volgens de vrouw voor het laatst opgeëist op 15 december 2006. De verjaring is niet vóór 15 december 2011 gestuit. Dat de man zich niet op verjaring heeft beroepen maakt volgens de vrouw niet dat hij de vrouw kan aanspreken op het bijdragen in de schuld.

De man beroept zich op een in eerste aanleg overgelegde brief van 20 oktober 2011, waarin de mede-erfgenamen de vordering bij de man hebben opgeëist. Hiermee is volgens de man de verjaring gestuit.

Het hof overweegt als volgt. Door [M] sr. zijn in 1993, 1995 en 2003 geldbedragen geleend aan de man. Het betreft door de man aangegane gemeenschapsschulden. Na de ontbinding van de huwelijksgemeenschap (25 juli 2005) blijft de man voor 100% aansprakelijk voor deze schulden en wordt de vrouw voor 50% aansprakelijk (artikel 1:102 BW, zoals dat destijds luidde). Ieder van hen is voor de helft draagplichtig (artikel 6:10 BW) . Er is daarom sinds de ontbinding van de gemeenschap sprake van te onderscheiden vorderingsrechten van [M] sr. jegens enerzijds de man en anderzijds de vrouw. Elk van hen kan zich dan ook beroepen op verweermiddelen die de verbintenis zelf betreffen, de verjaring van die verbintenis daaronder begrepen. Daarom zal de schuldeiser stuiting van de verjaring slechts kunnen inroepen jegens de betreffende schuldenaar, aan wie de schuldeiser een stuitingshandeling als bedoeld in artikel 3:317 BW heeft uitgebracht.

Ingevolge artikel 1:100 BW hebben de echtgenoten een gelijk aandeel in de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap. Om die reden heeft de rechtbank destijds in haar vonnis van 20 april 2011 bepaald dat ieder van partijen de helft van de schuld aan [M] sr. moet aflossen. Omdat deze schuld jegens de man is blijven bestaan, dient de vrouw daarin bij helfte bij te dragen. In die zin heeft de rechtbank in het bestreden vonnis dan ook terecht overwogen dat de man bij delging van de schuld een vordering heeft op de vrouw. De eerste grief faalt.

In haar tweede en derde grief heeft de vrouw aangevoerd dat er sprake is geweest van schuldvermenging bij de afwikkeling van de nalatenschappen van de ouders van de man. De vorderingen van [M] sr. maken onderdeel uit van de berekening van het aandeel in de nalatenschappen van elk van de erfgenamen. Een derde gedeelte van de schuld van € 126.806,- is volgens de vrouw tenietgegaan, nu dit is verrekend met het erfdeel van de man.

De vierde grief van de vrouw ziet op de afwijzing van haar verzoek om de man te veroordelen het origineel van de bankgarantie van 17 april 2009 terug te geven, onder schriftelijke mededeling dat de bank uit haar verplichtingen uit hoofde van de bankgarantie is ontslagen, en betaling van een schadevergoeding. Naar het oordeel van de vrouw kwam met het beëindigen van de verdelingsprocedure, wat definitief het geval was door het arrest van dit hof van 20 augustus 2013, de grondslag voor de bankgarantie te vervallen.

Het hof overweegt als volgt. De man heeft op 27 juni 2007 conservatoir derdenbeslag laten leggen op een aantal vermogensbestanddelen uit hoofde van een overbedelingsvordering op de vrouw, door de man begroot op € 250.000,-. De vrouw heeft vervolgens op 11 juli 2007 een bankgarantie gesteld voor een bedrag tot € 250.000,-, waarna de man de beslagen heeft doen opheffen. In april 2009 is deze garantie (kennelijk) verlaagd tot een bedrag van € 110.000.

Uit de overgelegde bankgaranties (prod. 7 en 8 bij conclusie van antwoord in conventie en van eis in reconventie) valt op te maken dat de man destijds beslag heeft laten leggen omdat hij een vordering uit overbedeling pretendeerde te hebben op de vrouw, aanvankelijk begroot op € 250.000,-. Ter zake van de betaling van al hetgeen de man uit hoofde van deze vordering van de vrouw te vorderen had, en mede ter voorkoming van verdere conservatoire beslagen, heeft de bank zich garant gesteld. Zodra er een onherroepelijke beslissing van de Nederlandse rechter zou zijn ter zake van deze vordering, zou de bank het op grond van deze uitspraak door de vrouw aan de man te betalen bedrag, aan de man voldoen.

Het hof is van oordeel dat met het in kracht van gewijsde gaan van de uitspraak van dit hof van 20 augustus 2013, en de nakoming van de daarin opgenomen veroordeling van de vrouw om aan de man een bedrag van € 6.750,- te voldoen, de reden om de bankgarantie te laten voortduren is komen te vervallen. Er was op dat moment geen overbedelingsuitkering meer door de vrouw aan de man te voldoen. Dat de man in februari 2016 een regresvordering op de vrouw heeft gekregen, omdat hij op dat moment de schuld aan (wijlen) zijn vader heeft voldaan, maakt dit oordeel niet anders. Dat betreft immers geen vordering uit overbedeling van de vrouw, maar een vergoedingsvordering die is gebaseerd op artikel 6:10 lid 2 BW. De grief slaagt. Het hof ziet geen aanleiding om de gevorderde dwangsommen toe te wijzen, nu op voorhand niet aannemelijk is gemaakt dat de man zich niet aan de veroordeling zal houden.

Het hof zal de door de vrouw gevorderde schadevergoeding terzake van de aan de Rabobank verschuldigde kwartaalbijdrage voor de bankgarantie afwijzen. Partijen zijn ter gelegenheid van de behandeling van een kort geding op 13 februari 2014 overeengekomen dat de man ingaande 1 april 2014 een bedrag van € 137,50 per kwartaal, zijnde de helft van het per kwartaal door de vrouw aan de Rabobank verschuldigde bedrag, aan de vrouw zal voldoen. De vrouw heeft voor het overige geen afdoende inzicht gegeven in de voor het vaststellen van een vergoeding relevante feiten, zoals de datum waarop de vrouw jegens de man volledig aan het verdelingsvonnis heeft voldaan, bewijsstukken met betrekking tot de door de vrouw aan de man teruggevraagde bankgarantie en een opgave van de door de man op grond van de hiervoor vermelde afspraak aan de vrouw betaalde bedragen.

De grieven 1 tot en met 3 falen. Grief 4 slaagt. De onderdelen 3.1 tot en met 3.3 van het dictum van het vonnis van de rechtbank Overijssel zullen worden bekrachtigd. Onderdeel 3.4 zal worden vernietigd.

Gelet op de omstandigheid dat partijen gewezen echtgenoten zijn en het geschil uit hun scheiding voortvloeit, zullen de kosten in beide instanties worden gecompenseerd zoals hierna vermeld. Voor veroordeling van de vrouw in de kosten, zoals de man heeft bepleit, ziet het hof geen aanleiding, te meer niet nu zij gedeeltelijk in het gelijk wordt gesteld.