Hoge Raad 04-05-2018, ECLI:NL:HR:2018:684

Het gaat in cassatie om het volgende.

Op 11 september 2017 heeft de burgemeester met betrekking tot betrokkene een last tot inbewaringstelling gegeven als bedoeld in art. 20 lid 1 Wet Bopz. De officier van justitie verzoekt in deze procedure op de voet van art. 27 Wet Bopz een machtiging te verlenen tot voortzetting van de inbewaringstelling.

Bij de mondelinge behandeling van het verzoek door de rechtbank op 15 september 2017 waren onder meer aanwezig betrokkene en zijn advocaat. De officier van justitie was niet aanwezig. Ter zitting is door de advocaat opgemerkt: “Ik ga niet akkoord met een directe beslissing, want de officier van justitie is hier vandaag niet aanwezig”.
In de hierna in 3.1.4 te vermelden schriftelijke uitwerking van de bestreden beschikking is dit aldus weergegeven dat namens betrokkene is aangevoerd dat de rechter niet direct mondeling op het verzoek kan beslissen “omdat dat sinds 1 september 2017 in verband met het nieuw ingevoerde art. 30p Rv niet langer mogelijk is, zonder dat alle partijen aanwezig zijn”.

De rechtbank heeft ter zitting mondeling uitspraak gedaan en de verzochte machtiging verleend voor het tijdvak tot en met 6 oktober 2017. Deze beslissing is vervolgens schriftelijk uitgewerkt en vastgelegd in een beschikking in de gewone vorm, gedateerd 15 september 2017.

Ingevolge art. 29 lid 5 Wet Bopz staat geen gewoon rechtsmiddel open tegen de beschikking van de rechtbank. Indien evenwel wordt geklaagd over het niet in acht nemen van een essentiële waarborg voor het grondrecht op vrijheid, in die zin dat niemand van zijn vrijheid mag worden beroofd buiten de gevallen bij of krachtens de wet bepaald, bestaat grond voor doorbreking van dit verbod en staat cassatieberoep open (zie onder meer HR 26 september 2008, ECLI:NL:HR:2008:BD4375, NJ 2008/607).

Namens betrokkene wordt geklaagd dat de rechtbank in strijd met art. 30p lid 1 Rv mondeling uitspraak heeft gedaan, nu de officier van justitie niet ter zitting aanwezig was, terwijl art. 30p lid 1 Rv bepaalt dat uitsluitend mondeling uitspraak kan worden gedaan indien alle partijen op de mondelinge behandeling zijn verschenen; de rechtbank heeft aldus in strijd met de wet, en derhalve ook met art. 5 lid 1 EVRM, mondeling uitspraak gedaan.

Deze klacht komt erop neer dat de rechtbank in dit geval op verkeerde (want in strijd met de wet zijnde) wijze uitspraak heeft gedaan, door haar beslissing en de (belangrijkste) gronden daarvoor aanstonds mondeling ter zitting mede te delen, terwijl de officier van justitie niet ter zitting aanwezig was, en vervolgens die uitspraak schriftelijk uit te werken en beschikbaar te stellen. Daarmee betreft de klacht niet een essentiële waarborg voor het grondrecht op vrijheid in de hiervoor in 3.2.1 bedoelde zin. De daar bedoelde doorbrekingsgrond doet zich derhalve niet voor. De enkele klacht dat een wettelijke regel niet in acht is genomen, is volgens vaste rechtspraak onvoldoende voor doorbreking van een rechtsmiddelenverbod (zie onder meer HR 29 januari 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK5013, NJ 2011/501). Dat geldt in beginsel ook indien het gaat om vrijheidsbeneming en het (dus) een regel betreft die onderdeel is van een wettelijk voorgeschreven procedure als bedoeld in art. 5 lid 1 EVRM, zoals in dit geval. Betrokkene is derhalve niet-ontvankelijk in zijn cassatieberoep.

Ten overvloede wordt nog overwogen dat de hiervoor vermelde klacht op een onjuiste rechtsopvatting berust (zie HR 20 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:650).