Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20-02-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:1699

1.1

Het hof neemt de inhoud van het tussenarrest van 30 mei 2017 hier over.

1.2

Ingevolge voormeld tussenarrest heeft op 27 november 2017 een comparitie van partijen plaatsgevonden. Het daarvan opgemaakte proces-verbaal bevindt zich bij de stukken. Ter zake van het op 9 november 2017 door de man overgelegde stuk ten behoeve van de comparitie van partijen is akte verleend.

1.3

Vervolgens heeft het hof arrest bepaald.

2.1

• [kind 1] , geboren op [geboortedatum] 1997;

• [kind 2] , geboren op [geboortedatum] 1999, en

• [kind 3] , geboren op [geboortedatum] 2001.

2.2

2. Deze overeenkomst dient waar het betreft de vermogensrechtelijke onderdelen daarvan te worden beschouwd als een vaststellingsovereenkomst in de zin van artikel 900 Boek 7 Burgerlijk Wetboek. Deze overeenkomst is derhalve bestemd om ook te gelden voor zover door partijen van de tevoren tussen hen bestaande rechtstoestand wordt afgeweken, aangezien partijen zich bij deze overeenkomst jegens elkaar binden tot vaststelling van hetgeen rechtens tussen hen geldt, ter voorkoming van onzekerheid of geschil daaromtrent. (…)

7.

a. Partijen stellen zich bij dezen jegens hun kinderen garant voor de integrale bekostiging van hun studie volgens de normen van de Wet op de studiefinanciering, uitgaande van de kosten die zijn berekend door het CBS en worden gehanteerd en gepubliceerd door het Nibud en aansluitend bij de bijzondere bekostiging die een specifieke studie vergt, in goed onderling overleg en met dien verstande dat elk kind in beginsel een periode van vijf jaren ter beschikking staat om zijn/haar studie te voltooien.

b. Partijen zullen in hun onderlinge verhouding uitvoering geven aan het bepaalde onder a. door aanwending van de voorzieningen die hierna onder c. worden omschreven, alsmede door bijdragen naar evenredigheid van hun respectieve inkomens, welke voorzieningen en bijdragen de van overheidswege verstrekte bijdragen aanvullen.

c. Partijen hebben ten behoeve van hun kinderen [kind 2] (polisnummer [polisnummer] ) en [kind 1] (polisnummer [polisnummer] ) studieverzekeringen afgesloten; partijen zullen ook ten behoeve van [kind 3] een vergelijkbare studieverzekering afsluiten.

(…)

2. Partijen verplichten zich naar evenredigheid van hun inkomen bij te dragen in de kosten van de gemeenschappelijke huishouding.

(…)

5. Het hiervoor in het tweede lid van dit artikel bedoelde gedeelte van het inkomen of zoveel meer als partijen wensen, wordt door partijen gestort op (een) gemeenschappelijke bankrekening(en) of in een gemeenschappelijke kas. Deze gemeenschappelijke bankrekening en deze gemeenschappelijke kas worden op naam van beide partijen gesteld;

zij zijn daarin ieder voor de helft gerechtigd. De vrouw zal over de desbetreffende rekening het beheer voeren en door middel van besparingen voorzieningen opbouwen voor vakanties en dergelijke.

6. Indien slechts één van partijen inkomen heeft, komen de kosten van de gemeenschappelijke huishouding geheel ten laste van die partij.

(…)

8. Onder de kosten van de gemeenschappelijke huishouding worden onverminderd het bepaalde in artikel 4 verstaan, kosten van:

1. De woning aan [adres 1] die aan ieder van partijen voor helft toebehoorde, is door partijen verkocht en geleverd aan een derde. Partijen hebben met de verkoopopbrengst hun bestaande hypothecaire geldlening afgelost en de verkoopkosten en andere direct met het huis samenhangende kosten en schulden voldaan, en zijn ieder voor een gelijk gedeelte gerechtigd tot het (geringe) restant van de door hen behaalde verkoopopbrengst.

2. Partijen hebben het woonhuis aan [adres 2] ten name van de man doen stellen. De man is gehouden de gehele koopprijs alsmede de kosten van aankoop en verbouwing uit eigen middelen te voldoen, al dan door middel van alleen aan hem verstrekte hypothecaire geldlening, met betrekking tot welke lening de man alle daaruit voortvloeiende kosten – waaronder begrepen de maandelijkse interestbetalingen – alleen dient te dragen en voor welke geldlening de vrouw niet aansprakelijk is.

1. Partijen hebben afspraken gemaakt met betrekking tot de vaststelling van de eigendom van hun vermogensbestanddelen. Behoudens hetgeen hierna is vermeld, wensen zij daarvan geen nadere specificatie in dit convenant.

2. (…)

3. Aan de man behoren toe in eigendom:

 de rechten uit de kapitaalverzekeringen afgesloten bij respectievelijk Fortis ASR, polisnummer [polisnummer] en Delta Lloyd, polisnummer [polisnummer] .

4. Alle roerende zaken die niet zijn vermeld in deze overeenkomst of ten aanzien waarvan in het specifieke geval geen bijzondere regeling is getroffen door partijen, worden geacht gezamenlijk eigendom te zijn van partijen, waarbij aan ieder van hen een gelijk aandeel toekomt.

(…)

9. Eventuele verrekeningen die voor partijen uit het bepaalde in dit artikel zouden voortvloeien zijn door partijen uitgevoerd; partijen hebben ter zake van het bepaalde in dit artikel mitsdien niets meer van elkaar te vorderen. (…)”

2.3

2.4

2.5

In voorwaardelijke reconventie heeft de vrouw gevorderd, bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis, de man te veroordelen bij toescheiding van de polissen aan hem, aan de vrouw de helft van de waarde van deze polissen te vergoeden.

2.6

2.7

2.8

Het hof overweegt ten aanzien van het bezwaar van de vrouw dat de man niet-ontvankelijk is in zijn gewijzigde eis het volgende. Uit het in verband daarmee gestelde blijkt dat het bezwaar betrekking heeft op de inhoud van de gewijzigde eis, en geen processueel bezwaar betreft tegen de wijziging van eis in de zin van artikel 130 Rv. Nu overigens niet is toegelicht dat door de wijziging van eis de procedure onredelijk zou worden vertraagd dan wel de verdediging onredelijk zou worden bemoeilijkt, is het bezwaar ongegrond.

2.9

Bij de comparitie van partijen heeft de man grief 3 en de onder II. vermelde vordering ingetrokken, zodat deze niet meer hoeven te worden besproken.

2.10

2.11

Het hof stelt voorop dat de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld, niet kan worden beantwoord op grond van uitsluitend een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten (ECLI:NL:HR:1981:AG4158).

2.12

Tussen partijen staat vast dat zij in 2005 een verdeling van de gemeenschappelijke vermogensbestanddelen wensten. Voorts staat vast dat de huidige Opmaatpolis met nummer [polisnummer] een voortzetting is van de Opmaatpolis [polisnummer] die partijen zijn aangegaan in 1996 in verband met de aankoop van de woning in [woonplaats 2] . Partijen zijn beiden verzekeringsnemer van de Opmaatpolis [polisnummer] . In artikel 7 lid 3 van het convenant is expliciet vermeld dat aan de man in eigendom toebehoren de rechten uit de kapitaalverzekeringen afgesloten bij respectievelijk Fortis ASR, polisnummer [polisnummer] en Delta Lloyd, polisnummer [polisnummer] . De Opmaatpolis is in het convenant niet vermeld. Gelet op deze omstandigheden, de gemotiveerde betwisting door de vrouw en het feit dat de man ook geen verklaring geeft voor het feit dat de Opmaatpolis niet in het convenant is vermeld, is het hof van oordeel dat de vrouw in redelijkheid ervan mocht uitgaan dat de Opmaatpolis niet verdeeld is tussen partijen en dat die polis nog steeds tot het gemeenschappelijke vermogen van partijen behoort. Dit brengt met zich dat de Opmaatpolis alsnog dient te worden verdeeld. Nu de Opmaatpolis als onderpand dient voor de hypotheek die rust op de woning die eigendom van de man is, heeft de rechtbank terecht beslist dat de Opmaatpolis aan de man wordt toegedeeld. Uit het voorgaande volgt dat grief 1 faalt en het onder I. primair gevorderde wordt afgewezen.

2.13

In grief 2 stelt de man dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat de man de helft van de waarde van de Opmaatpolis op het moment van levering aan de vrouw dient te vergoeden. Verdeling van de waarde acht hij in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. Hij voert daartoe aan dat dat de Opmaatpolis onlosmakelijk verbonden is met de hypotheek en dat hij verantwoordelijk is voor de daaraan verbonden lasten. Partijen hebben gehandeld als ware de man eigenaar van de Opmaatpolis. Volgens de man heeft de vrouw in het convenant afstand gedaan van haar aandeel in de waarde van de polis. De man stelt voorts dat, indien de waarde van de polis dient te worden verrekend, de waarde op het moment dat partijen het convenant hebben ondertekend dient te worden verrekend. Vanaf dat moment is de polis gebruikt als onderpand voor de huidige op zijn naam staande hypotheek en heeft hij de verschuldigde premie voldaan. De waarde van de polis bedroeg op dat moment € 24.469,75. De man wenst eveneens verrekening van de door hem sinds de aanvang van de polis betaalde premie, omdat de waardevermeerdering het directe gevolg daarvan is.

2.14

2.15

Dat de vrouw afstand heeft gedaan van haar aandeel in de waarde van de polis heeft de man, gelet op de gemotiveerde betwisting door de vrouw, niet onderbouwd. Het hof gaat dan ook aan die stelling voorbij.

2.16

Aan het gestelde dat er sprake zou zijn van voldoening aan een natuurlijke verbintenis gaat het hof eveneens voorbij. Het betreft hier een nieuw verweer dat niet eerder door de vrouw is gevoerd. De in artikel 347 lid 1 Rv besloten "twee-conclusieregel" brengt mee dat de rechter in beginsel niet behoort te letten op verweren die in een later stadium dan in de memorie van antwoord worden aangevoerd (ECLI:NL:HR:2009:BI8771 en ECLI:NL:HR:2017:3238). Bijzondere omstandigheden die met zich brengen dat van die regel moet worden afgeweken zijn niet gesteld of gebleken.

2.17

Partijen zijn samen verzekeringsnemer van de Opmaatpolis en dienen in beginsel ieder de helft van de premies te dragen. Tijdens de comparitie van partijen heeft de man verklaard dat partijen vanaf 1997 tot 2005 over twee en/of bankrekeningen beschikten en dat de vrouw op de rekening [bankrekening 1] ” maandelijks f 385,- stortte. Van deze rekening werden de hypotheek en dergelijke betaald. De andere bankrekening was voor de boodschappen. De vrouw heeft het door de man verklaarde niet betwist. Uit de e-mail van 5 januari 2016 van de Rabobank aan de man volgt dat de premie voor de Opmaatpolis vanaf 1996 steeds betaald is van de bankrekening eindigend op nummer 209. Het betreft, zo leest het hof in de brief van 8 november 2017 van de Rabobank aan de man, de bankrekening met nummer [bankrekening 2] . Deze bankrekening is in 2005 op naam van de man gezet. Uit de voorgaande feiten volgt dat de vrouw voorafgaand aan het sluiten van het convenant middels de betalingen op de hiervoor genoemde bankrekening heeft bijgedragen aan de betaling van de premies in de periode tot 2005.

2.18

Het hof overweegt met betrekking tot de stelling van de vrouw dat de premies voor de Opmaatpolis als kosten van de huishouding moeten worden aangemerkt met als gevolg dat geen sprake zou zijn van een gelijke draagplicht de premies het volgende. Het convenant is op dit punt niet duidelijk. In artikel 5 lid 8 van het convenant worden weliswaar de kosten vermeld die tot de kosten van de huishouding behoren, maar de premies voor de Opmaatverzekering, dan wel soortgelijke verzekeringen worden niet in dat artikel vermeld. Evenmin kunnen die premies onder een van de in dat artikel vermelde categorieën worden ondergebracht. Nu de vrouw stelt dat de premies voor de Opmaatpolis wel als kosten van de huishouding dienen te worden aangemerkt en de man die stelling gemotiveerd betwist, ligt de bewijslast van die stelling bij de vrouw. Nu de vrouw geen gespecificeerd bewijsaanbod heeft gedaan gaat het hof aan die stelling voorbij. In de regeling voor de kosten van de huishouding is geen grond voor afwijking van de gelijke draagplicht te vinden.

2.19

Nu partijen samen gerechtigd zijn tot de Opmaatpolis en de man de premies, die partijen samen dienen te dragen, ieder voor de helft, heeft betaald vanaf de aankoop van de woning in 2005, dient de Opmaatpolis aan de man te worden toegedeeld onder de verplichting aan de vrouw de helft van de waarde daarvan te vergoeden, waarbij hij kan verrekenen hetgeen de vrouw aan hem is verschuldigd vanwege de betaling van de premies vanaf 2005. Het hof is evenwel niet in staat om die berekening te maken, omdat het hof niet over financiële informatie beschikt waaruit te herleiden valt welk bedrag de man kan verrekenen en wat de waarde van de polis is. Het hof kan immers over de periode tot aan de aankoop van de woning in [adres 2] niet het door de vrouw betaalde aandeel in de premies berekenen. Het hof zal daarom als na te melden beslissen.

2.20

Het hof gaat aan het beroep op verjaring van de vrouw voorbij. In artikel 6:131 lid 1 BW is immers bepaald dat de bevoegdheid tot verrekening niet eindigt door verjaring van een rechtsvordering.

3.1

Grief 1 faalt en grief 2 (deels) slaagt, zodat het bestreden vonnis moet worden bekrachtigd, behoudens voor zover daarin in reconventie is bepaald dat de man de helft van de waarde van de Opmaatpolis op het moment van de levering aan de vrouw dient te vergoeden. In zoverre dient het vonnis te worden vernietigd.

3.2

Gelet op de omstandigheid dat partijen een relatie met elkaar hebben gehad en het geschil voortvloeit uit de vermogensrechtelijke afwikkeling van die relatie, zullen de kosten van het hoger beroep worden gecompenseerd zoals hierna vermeld.