Rechtbank Midden-Nederland 25-04-2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:1663

Ten slotte is vonnis bepaald.

2. De feiten

[eiseres] heeft [gedaagde] in verband met de nalatenschap van erflaatster eerder in rechte betrokken. In september 2015 is zij een procedure begonnen bij de kantonrechter, waarna de kantonrechter [gedaagde] heeft veroordeeld tot – voor zover hier van belang – het verstrekken van:

1) de aangifte en de aanslag erfbelasting;

2) bankafschriften (of een print van de internetpagina’s) van de ING betaal- en beleggingsrekening op de sterfdatum van erflaatster;

3) bankafschriften (of een print van de internetpagina’s) van de schenkingen die binnen 180 dagen voor het overlijden zijn verricht ad € 9.499,-;

4) (voorlopige) aanslagen inkomstenbelasting 2014 en 2015;

5) informatie over giften als bedoeld in artikel 4:67 BW en indien verricht afschriften van bankafschriften (of een print van de internetpagina’s) waaruit die giften blijken.

op straffe van een dwangsom ingaande direct na betekening van het vonnis van € 5.000,00 ineens en € 500,00 voor elk dagdeel dat [gedaagde] geheel of gedeeltelijk in gebreke is en niet of niet volledig aan deze veroordeling voldoet, met een maximum van € 100.000,00;

B) [gedaagde] te veroordelen tot afgifte van een verklaring die een machtiging bevat, om informatie van alle betrokken/relevante banken en instanties in Nederland betreffende het vermogen van erflaatster te verkrijgen, en in het bijzonder om de aanwezige banksaldi op te vragen ten tijde van het overlijden van erflaatster, op straffe van een dwangsom ingaande direct na betekening van het vonnis van € 5.000,00 ineens en € 500,00 voor elk dagdeel dat [gedaagde] geheel of gedeeltelijk in gebreke is en niet of niet volledig aan deze veroordeling voldoet, met een maximum van € 100.000,00;

subsidiair de door de executeur ter comparitie overgelegde volmacht te verduidelijken en te verlengen met een termijn van minimaal drie maanden;

[eiseres] stelt dat ze recht heeft op de door haar verlangde stukken om de omvang van haar legitieme vordering vast te stellen. Zij bestrijdt de juistheid van het door de executeur verstrekte overzicht bij zijn brief van 7 oktober 2015. Volgens haar heeft de executeur haar onjuist en onvolledig geïnformeerd. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de twee verschillende successieaangiften die [eiseres] heeft ontvangen waarop van elkaar verschillende te verdelen saldi staan vermeld. Daarbij komt dat in de laatste aangifte een post “andere schulden” is opgenomen die niet gespecificeerd is en die in omvang afwijkt van diezelfde post op de eerdere successieaangifte. Voorts ontbreken bij de boedelbeschrijving bepaalde door [eiseres] in de dagvaarding genoemde goederen. Niet genoemd wordt de ring met saffier en briljanten die [eiseres] aan erflaatster had geschonken en de goudenmuntencollectie (of een equivalent van de waarde daarvan) uit de nalatenschap van de vader van partijen. De executeur heeft alleen door hemzelf opgestelde brieven en lijstjes overgelegd, zonder onderbouwing daarvan met stukken. Voorts voert [eiseres] aan dat het onwaarschijnlijk is dat het vermogen waarover erflaatster beschikte in januari is gereduceerd tot € 27.640,-, zoals uit de laatste successieaangifte zou blijken. Volgens [eiseres] bedroeg dit vermogen in 2001 afgerond € 380.000,- en werd dat jaarlijks met AOW/ABP ten bedrage van € 20.000,- vermeerderd. Daarvan is weinig opgesoupeerd omdat erflaatster een sobere levensstijl had. Dit betekent volgens haar dat [gedaagde] bedragen opgenomen of overgeboekt heeft. Zij stelt dat de giften die erflaatster aan [gedaagde] en aan zijn kinderen heeft gedaan (door haar begroot op € 135.959,58 aan [gedaagde] en € 139.746,05 aan ieder kind van hem), zijn geschonken en aanvaard kennelijk met de bedoeling om haar als legitimaris te benadelen. Ook indien rekening wordt gehouden met deze giften, is er nog een bedrag van afgerond € 235.000,- verdwenen. Daarom verlangt zij inzage in de aanslagen IB en schenkingsbelasting over de jaren 2000-2014, zodat inzichtelijk wordt waaraan het vermogen van erflaatster is besteed. Sinds het overlijden van hun vader, beheerde [gedaagde] de financiën van erflaatster. [eiseres] stelt dat [gedaagde] bedragen van de bankrekening van erflaatster zonder haar toestemming naar zichzelf en/of zijn kinderen heeft overgemaakt.

Omdat de executeur niet aan zijn verplichting heeft voldaan om haar te informeren, verzoekt [eiseres] hieraan de gevolgen te verbinden die de rechtbank geraden acht, in die zin dat de rechtbank de door [eiseres] berekende legitieme portie van € 124.499,16 zal toewijzen. Zij is op dit bedrag uitgekomen op grond van de door haar gereconstrueerde financiële gegevens.

De executeur heeft ten eerste aangevoerd dat de dagvaarding nietig verklaard dient te worden, omdat de stellingen van [eiseres] niet onderbouwd zijn en zij niet inzichtelijk heeft gemaakt waarop zij de berekening van de door haar gevorderde bedragen baseert.

Ten tweede voert de executeur aan dat [eiseres] in strijd handelt met de waarheidsplicht zoals neergelegd in artikel 21 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) door opzettelijk informatie achter te houden of de rechtbank verkeerd voor te lichten. De executeur stelt zich daarbij op het standpunt dat de rechtbank de vorderingen van [eiseres] dient af te wijzen vanwege deze onwaarheden. Volgens de executeur heeft [eiseres] in de procedure voor de kantonrechter en in de kortgedingprocedure doen voorkomen alsof zij de zogenoemde verantwoordingsbrief van de executeur van 7 oktober 2015 niet heeft ontvangen – waarin hij inzicht geeft in de samenstelling van de nalatenschap en uitleg geeft over de kosten – terwijl zij wel bekend blijkt met deze brief nu zij deze zelf bij de dagvaarding heeft overgelegd (productie 5 bij de dagvaarding). Ook heeft zij stukken (die zij van de executeur heeft ontvangen) in het geding gebracht met weglating van belangrijke punten of bladzijden waarmee zij bewust een verkeerd beeld schetst. Verder laat zij na de giften die zij van erflaatster heeft ontvangen in mindering te brengen op haar legitieme portie.

Voorts heeft de executeur inhoudelijk verweer gevoerd tegen de stellingen van [eiseres] .

De rechtbank overweegt dat nietigheid van de dagvaarding niet aan de orde is. Zowel voor de executeur als voor de rechtbank is het duidelijk welke vorderingen [eiseres] heeft ingediend, ongeacht of zij deze voldoende heeft onderbouwd of niet. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat de executeur inhoudelijk verweer heeft kunnen voeren.

Ten aanzien van de in artikel 21 Rv neergelegde waarheidsplicht overweegt de rechtbank dat indien bij de inhoudelijke beoordeling van de stellingen blijkt dat [eiseres] daarmee in strijd heeft gehandeld, de rechtbank daaraan de gevolgen zal verbinden die zij geraden acht.

naleving beslissing kantonrechter

“Vonnis kort geding van 18 maart 2016

Uit het feit dat deze twee bladzijden identiek zijn (op de bladzijdenummering na die in de productie van [eiseres] is weggelaten) en de hierboven aangehaalde veroordeling van de kortgedingrechter leidt de rechtbank af dat productie 3 van [eiseres] de eerste bladzijde is van het overzicht van giften – met kopieën van de met de bedragen corresponderende bankafschriften – dat de executeur op 1 april 2016 naar aanleiding van het kortgedingvonnis aan [eiseres] heeft verstrekt en dat de executeur terecht heeft aangevoerd dat [eiseres] in de dagvaarding heeft doen voorkomen dat zij nog niet over een dergelijk overzicht beschikte.

Naast de negatieve indruk die [eiseres] hiermee heeft willen wekken, heeft zij gesuggereerd dat [gedaagde] zo’n € 235.000,- heeft weggesluisd van de rekening van erflaatster sinds het overlijden van de vader van partijen omdat [gedaagde] erflaatster sinds dat overlijden hielp bij het doen van de financiën. Opvallend voor de redeneringen van [eiseres] die leiden tot haar conclusie dat zij door erflaatster en door [gedaagde] benadeeld is, is dat zij uitgaat van de veronderstellingen 1) dat erflaatster in januari 2001 beschikte over een saldo van € 379.236,- op haar (niet nader genoemde) bankrekeningen 2) dat zij daar bovenop jaarlijks een bedrag van € 20.000,- AOW/ABP ontving dat zij niet of nauwelijks hoefde aan te breken omdat zij sober leefde sinds haar opname in het verpleeg-huis in 2010 zodat 3) een banksaldo van € 650.000,- deel zou moeten uitmaken van de nalatenschap van erflaatster en dat 4) erflaatster aan [gedaagde] een bedrag van

€ 135.959,58 en zijn beide zoons ieder € 139.746,05 heeft geschonken. De executeur heeft al deze veronderstellingen gemotiveerd weersproken waarna [eiseres] daar niet nader op is ingegaan.

Verder heeft [eiseres] in haar akte van 10 februari 2017 gesteld dat zij naar aanleiding van de na de comparitie ingewonnen inlichtingen heeft ontdekt dat er gelden door de executeur zijn doorgesluisd naar en ten behoeve van zijn kinderen, welke giften niet zijn vermeld op het eerder door hem overlegde overzicht van productie 8. De door haar (in bijlage 6 bij haar akte) omcirkelde bedragen zijn echter terug te vinden op het eerder genoemde overzicht van de executeur (productie 8).

De rechtbank houdt het ervoor dat [eiseres] de executeur in deze procedure in diskrediet heeft willen brengen door de suggestieve stellingen die zij verder niet onderbouwd en door het indienen van incomplete stukken. Gelet op de door de executeur verstrekte overzichten en stukken en het tussen partijen gevoerde debat, komt de rechtbank tot het oordeel dat de executeur aan zijn informatieplicht heeft voldaan en dat er geen grond is om aan te nemen dat er nog giften zijn gedaan door erflaatster die niet door de executeur zijn genoemd maar die wel van belang zouden zijn voor de bepaling van de legitieme vordering van [eiseres] . Hieruit volgt dat de vordering onder A met betrekking tot “de stukken waarmee de schenkingen aan [gedaagde] , diens vrouw en kinderen onomstotelijk kunnen worden vastgesteld”, afgewezen zal worden.

Onder B heeft [eiseres] de verstrekking van een machtiging door de executeur gevorderd om informatie te verkrijgen betreffende het vermogen van erflaatster, in het bijzonder over de banksaldi ten tijde van het overlijden van erflaatster. Voor zover dit bankafschriften of een print van de internetpagina’s van de ING betaal- en beleggings-rekening op de sterfdatum van erflaatster betreft, betreft dit ook het voldoen door de executeur aan de veroordeling van de kantonrechter.

Ter zitting heeft de executeur aan [eiseres] een volmacht verleend voor een periode van drie maanden, om namens hem informatie van alle betrokken/relevante banken en instanties in Nederland betreffende het vermogen van erflaatster te verkrijgen. In zoverre heeft de executeur voldaan aan de vordering onder B en aan de veroordeling door de kantonrechter. Uit de akte van [eiseres] van 10 februari 2017, blijkt dat zij daarmee echter niet de door haar gewenste informatie heeft kunnen verkrijgen. Argenta, ABN-AMRO en SNS bank weigeren de bankafschriften te verstrekken en verwijzen naar de executeur. Volgens [eiseres] zouden de banken aan hem de bankafschriften hebben verstrekt. De rechtbank kan dit echter niet opmaken uit de bijlagen waarnaar [eiseres] verwijst ter toelichting van deze stelling. De redenen die daarin worden genoemd houden verband met het ontbreken van een omschrijving in de volmacht van wat onder “vermogen” wordt verstaan, wiens nalatenschap het betreft, het ontbreken van een verklaring van erfrecht, het feit dat er sinds 2012 geen producten meer aanwezig zijn op de naam van erflaatster of dat de gevraagde informatie geen betrekking heeft op een bankrekening ten name van erflaatster. De rechtbank ziet geen grond voor toewijzing van de (subsidiaire) vordering onder B, omdat de rechtbank ervan uitgaat dat de executeur al aan zijn verplichting heeft voldaan om [eiseres] te voorzien van de benodigde informatie over de omvang van de nalatenschap door de verstrekking van de definitieve aangifte voor successie en de zogenoemde verantwoordingsbrief van 7 oktober 2015.

de overige stukken waarvan [eiseres] verstrekking vordert

Ter zitting zijn partijen overeengekomen dat de executeur aan [eiseres] de definitieve successieaanslag zal verstrekken. Daaraan heeft de executeur in zoverre voldaan door een brief van de belastingdienst van 16 december 2016 over te leggen (productie 10 van de executeur) die is toegespitst op de situatie van [eiseres] als legitimaris. De brief houdt in dat het saldo van de nalatenschap blijkens zowel de eerste aangifte als de aanvullende aangifte (die is opgesteld na het beroep op de legitieme portie door legitimaris) € 34.551,- bedraagt, dat de legitieme portie van [eiseres] door de executeur is berekend op € 8.637,- (en daarmee binnen de geldende kind-vrijstelling valt zodat er geen erfbelasting daarover verschuldigd is door [eiseres] ). De rechtbank zal daarom de onder A gevorderde overlegging van de definitieve aangifte erfbelasting afwijzen.

Aan de op zitting gemaakte afspraak dat de executeur de aangiften inkomstenbelasting van erflaatster tot vijf jaar teruggerekend van het moment van haar overlijden zal overlijden, heeft de executeur overigens ook gevolg gegeven.

vaststelling legitieme portie

Zoals hiervoor is overwogen, gaat de berekening van [eiseres] uit van (financiële) veronderstellingen die niet houdbaar zijn gebleken. Daarbij komt dat zij bij de berekening van haar legitieme portie ten onrechte de giften die zij van erflaatster heeft ontvangen buiten beschouwing heeft gelaten. Zij heeft in dit verband onvoldoende weersproken dat de giften die zij heeft ontvangen, € 110.184,96 bedragen zoals de executeur heeft berekend. Ondanks de expliciete uitnodiging van de rechtbank daartoe op de zitting, heeft zij nagelaten te onderbouwen dat de aan haar overgeboekte bedragen leningen betroffen (zoals zij ter comparitie aanvoerde).

Het door haar gevorderde bedrag van € 124.499,16 zal aldus worden afgewezen.

Ter comparitie is aan [eiseres] opgedragen op basis van de door haar ingewonnen informatie een berekening van haar legitieme portie in het geding te brengen, voorzien van een onderbouwing. Zij heeft dit echter nagelaten. De rechtbank zal de legitieme portie berekenen op grond van de door de executeur beschikbaar gestelde en door [eiseres] onvoldoende betwiste gegevens.

Voor de waarde van de nalatenschap gaat de rechtbank uit van € 34.551,- (conform het bericht van de belastingdienst). Deze waarde dient te worden vermeerderd met de giften aan de legitimarissen [eiseres] en [gedaagde] , en giften aan derden binnen vijf jaren voorafgaande aan het overlijden van erflaatster. Uit het overzicht (productie 8) van de executeur leidt de rechtbank af dat het totaal van de giften aan hem en aan derden binnen de genoemde vijfjaarstermijn € 313.791,81 (€ 317.391,42 minus € 3.559,61) bedraagt. De legitimaire massa kan dan worden becijferd op € 458.527,77 (€ 34.551,- + € 110.184,96 +

€ 313.791,81). De rechtbank gaat er daarbij vanuit dat de schulden, naast de in mindering gebrachte € 3.559,61, al zijn verdisconteerd in het saldo van de nalatenschap van € 34.551,-. De vordering van [eiseres] bedraagt daarvan een vierde: € 114.631,94. Daarvan heeft zij reeds € 110.184,96 ontvangen, zodat zij nog € 4.446,98 tegoed heeft. De rechtbank zal dit bedrag als het mindere van de vordering onder 2. van [eiseres] toewijzen. De daarover gevorderde rente kan worden toegewezen nu deze niet is weersproken en op de wet kan worden gegrond.

proceskosten

Dit vonnis is gewezen door mr. H. Phaff en in het openbaar uitgesproken op 25 april 2018.