Gerechtshof 's-Hertogenbosch 12-04-2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:1562

“4.18 In beginsel staat vast dat de lening, zoals blijkt uit de door de man overgelegde overeenkomst van 29 juli 2011 met [zijn vader], is aangegaan vóór de peildatum zodat partijen op grond van de hoofdregel van artikel 1:100 BW voor deze gemeenschappelijke schuld in beginsel bij helfte draagplichtig zijn. Anders dan de vrouw stelt, acht het hof geen termen aanwezig om op grond van beginselen van redelijkheid en billijkheid van die hoofdregel af te wijken. Naar het oordeel van het hof heeft de man voldoende duidelijkheid verschaft over de hoogte van de door hem gemaakte advocaatkosten tot aan de peildatum en dat de declaraties rechtstreeks door [zijn vader] aan zijn advocaat zijn voldaan. Onder de hiervoor geschetste omstandigheden is het hof van oordeel dat beide partijen ieder voor de helft draagplichtig zijn voor de schuld (…).”

Tegen de beschikking van het hof heeft de vrouw beroep in cassatie ingesteld.

De man heeft in een verweerschrift in cassatie de klachten van de vrouw bestreden.

Bij beschikking van 22 april 2016 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de in onderdeel 2 van het tweede middel aangevoerde klacht, tegen de hiervóór in rov. 1.5 weergegeven overweging van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden slaagt.

De Hoge Raad overwoog:

“3.4.1 (…) Het onderdeel klaagt dat het hof ten onrechte heeft geoordeeld dat de vrouw voor de helft draagplichtig is voor de geldleenschuld van de man die betrekking heeft op de door hem gemaakte advocaatkosten.

De mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden op 15 november 2017.

Bij die gelegenheid zijn gehoord:

Het hof stelt het volgende voorop.

Ingevolge art. 424 Rv moet de behandeling van het geding na verwijzing door de Hoge Raad worden voortgezet in de stand waarin deze zich bevond toen de vernietigde uitspraak werd gewezen. Behoudens uitzonderingen die zich in de onderhavige zaak niet voordoen, mogen na verwijzing geen nieuwe feitelijke stellingen en verweren meer worden aangevoerd.

Partijen zijn in 2011 uit elkaar gegaan. De man heeft de echtelijke woning verlaten en vanaf 6 september 2011 voerden partijen een gescheiden financiële huishouding. Zonder medeweten van de vrouw, is de man op 29 juli 2011 een overeenkomst van geldlening met zijn vader aangegaan ter financiering van zijn advocaatkosten in de echtscheidingsprocedure. Uit de overeenkomst blijkt dat de vrouw niet heeft meegetekend. De overeenkomst is pas voor het eerst bij akte van de man van 31 januari 2013 bij de rechtbank ingediend. De vrouw heeft toen pas kennisgenomen van het bestaan van deze overeenkomst van geldlening.

Voorts is er in geen van de tussen partijen gevoerde procedures een proceskostenveroordeling uitgesproken, dan wel beslist tot compensatie van kosten in die zin dat ieder van partijen haar eigen kosten draagt. Door te bepalen dat de vrouw draagplichtig is voor de aflossing van de schuld aangaande de advocaatkosten, wordt zij indirect alsnog veroordeeld tot betaling van de helft van de proceskosten van de man.

Derhalve had bepaald moeten worden dat alleen de man draagplichtig is voor de schuld aan zijn vader nu het een lening betreft die puur en alleen is aangegaan voor de voldoening van zijn advocaatkosten.

De man heeft verweer gevoerd.

Allereerst heeft de man, voorafgaand aan het ondertekenen van de overeenkomst van geldlening op 29 juli 2011, de vrouw hierover geïnformeerd.

Voorts had de overeenkomst van geldlening, naast advocaatkosten, ook betrekking op (gezamenlijke) kosten voor een door partijen aan te wijzen mediator. Partijen zijn ook daadwerkelijk in mediation geweest. De vader van de man heeft die kosten voldaan.

Verder heeft ook de vrouw advocaat- en proceskosten in de echtscheidingsprocedure gemaakt die vóór de peildatum zijn voldaan en daarmee ten laste van de gemeenschap zijn gekomen. Nu beide partijen advocaatkosten ten laste van de gemeenschap hebben laten komen, rechtvaardigt deze situatie niet een afwijking van de hoofdregel als genoemd in art. 1:100 BW ten aanzien van de overeenkomst van geldlening met de vader van de man.

Ten slotte heeft de vrouw, anders dan de man, altijd kunnen procederen op basis van een toevoeging. De man is door het handelen van de vrouw gedwongen zich ook juridisch te laten bijstaan en moet daarvoor, noodgedwongen, kosten maken. Hij had geen andere mogelijkheid dan een lening bij zijn vader af te sluiten.

Doorslaggevend moet zijn de vraag of de man dan wel de vrouw bevoegd was een schuld aan te gaan. Dat was de man in dit geval. Niet doorslaggevend en daarmee niet relevant is de vraag waaraan het geld is uitgegeven. Nu de lening een gemeenschapsschuld betreft (want de overeenkomst van geldlening is (bevoegd) gesloten vóór de peildatum), is het uitgangspunt dat partijen de na ontbinding nog aanwezige gemeenschapsschulden in hun onderlinge verhouding gelijkelijk hebben te dragen.

Het hof overweegt als volgt.

Naar de kern genomen gaat het om de vraag of de vrouw, krachtens de hoofdregel van art. 1:100 BW draagplichtig is voor de schuld van € 22.263,28 die de man, krachtens een overeenkomst van geldlening d.d. 29 juli 2011 bij zijn vader is aangegaan. Het hof stelt bij de beantwoording van deze vraag het volgende voorop.

Ingevolge art. 1:100 BW jo. art. 1:80b BW hebben de geregistreerde partners in beginsel een gelijk aandeel in de ontbonden gemeenschap, zodat die gemeenschap bij helfte dient te worden verdeeld. Dit houdt mede in dat de geregistreerde partner de na de ontbinding nog aanwezige gemeenschapsschulden in hun onderlinge verhouding gelijkelijk hebben te dragen. Op grond van vaste jurisprudentie is, afgezien van de in de wet reeds genoemde gevallen, een afwijking van deze regel niet geheel uitgesloten. Zij kan evenwel slechts worden aangenomen in zeer uitzonderlijke omstandigheden, die meebrengen dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn dat de ene echtgenoot (of geregistreerde partner) zich jegens de andere beroept op een verdeling bij helfte van de ontbonden gemeenschap (vgl. HR 22 november 2013, ECLI:NL:HR:2013:1393).

Uit de stukken en het verhandelde ter zitting is naar voren gekomen dat de overeenkomst van geldlening door de man is gesloten nadat partijen hadden besloten het geregistreerd partnerschap te doen ontbinden. Voorts staat vast dat de leenschuld betrekking heeft op de kosten van rechtsbijstand verleend door een advocaat wiens bijstand de man nodig achtte ter behartiging van zijn belangen in diverse gerechtelijke procedures. Deze procedures hadden betrekking op de beëindiging van het geregistreerd partnerschap en het nemen van beslissingen over het hoofdverblijf van de kinderen, de contactregeling met de kinderen en de onderlinge financiële bijstand van partijen. Dat de leenschuld ook betrekking zou hebben op kosten van mediation, zoals de man heeft gesteld, heeft hij in het licht van de gemotiveerde betwisting van de vrouw, niet dan wel onvoldoende onderbouwd, zodat het hof daarmee in zijn beoordeling geen rekening zal houden.

Het is algemeen gebruikelijk – op grondslag van het daaromtrent bepaalde in art. 237 Rv. – in een procedure als de onderhavige, waarbij partijen ex-geregistreerd partners (of ex-echtgenoten) van elkaar zijn, beslist wordt tot compensatie van proceskosten in die zin dat ieder van partijen de aan haar zijde gevallen kosten zelf draagt. Gesteld noch gebleken is dat sprake is van een situatie waarin, ondanks het feit dat partijen ex-partners zijn en het geschil van familierechtelijke aard is, grond bestond voor een proceskostenveroordeling, Met deze gebruikelijke compensatie van proceskosten, laat zich, naar het oordeel van het hof dan ook niet verenigen om, zoals de man voorstaat, de vrouw de kosten van rechtsbijstand die de man heeft gemaakt in het kader van de beëindiging van het geregistreerd partnerschap, toch voor de helft te laten dragen. Dit klemt te meer nu uit de door de man overgelegde overeenkomst van geldlening blijkt (en zulks ook door de man niet is betwist) dat de vrouw deze overeenkomst niet mede heeft ondertekend en zij daarvan pas voor het eerst kennis heeft genomen tijdens de procedure in eerste aanleg. De man heeft in dit licht bezien, tegenover de gemotiveerde stellingname van de vrouw dat zij niet bekend was met de overeenkomst van geldlening en dat de man haar daarover niet heeft geïnformeerd, onvoldoende aangevoerd waaruit het tegendeel kan worden afgeleid. Desgevraagd heeft de man ter zitting erkend dat hij geen kopie van de geldleningsovereenkomst aan de vrouw ter hand heeft gesteld. Dat de man bevoegd was om deze overeenkomst van geldlening te sluiten kan niet tot een ander oordeel leiden. De stelling van de man dat ook advocaatkosten van de vrouw ten laste van de gemeenschappelijke bankrekening zouden zijn voldaan, kan evenmin tot een ander oordeel leiden, reeds omdat dit niet is niet komen vast te staan. In het licht van de stelling van de man dat de vrouw altijd heeft kunnen procederen op basis van een toevoeging, had een nadere onderbouwing van die stelling op de weg van de man gelegen. De man heeft dat nagelaten.