Rechtbank Midden-Nederland 29-03-2018, ECLI:NL:RBMNE:2018:1223

Verzoekers vragen de kantonrechter op grond van artikel 4:193 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) machtiging om de nalatenschap van erflaatster namens de minderjarigen te mogen verwerpen.

Allereerst moet worden beoordeeld of de kantonrechter bevoegd is om het verzoek te behandelen en welk recht van toepassing is.

Op 17 augustus 2015 is de Europese Erfrechtverordening (650/2012), verder te noemen de verordening, in werking getreden. Erflaatster is overleden op [datum overlijden] 2016 zodat de verordening van toepassing is. Vaststaat dat erflaatster in Duitsland is overleden en dat zij daar ook haar gewone verblijfplaats had. Op grond van artikel 4 van de verordening zijn de gerechten van de lidstaat waar erflaatster op het tijdstip van haar overlijden haar gewone verblijfplaats had, bevoegd om uitspraak te doen over de erfopvolging in haar geheel. Dit betekent dat in de onderhavige zaak het Duitse gerecht bevoegd is. Op basis van artikel 21 lid 1 van de verordening is op de erfopvolging in het geheel het recht van de staat van toepassing waar de erflaatster op het tijdstip van overlijden haar gewone verblijfplaats had. Dit betekent dat Duits erfrecht van toepassing is. De uitzondering van artikel 21 lid 2 van de verordening doet zich niet voor.

Op grond van artikel 13 van de verordening is naast het gerecht dat bevoegd is (in casu het Duitse gerecht) ook bevoegd het gerecht van de gewone verblijfplaats van degene die een verklaring tot aanvaarding of verwerping van een nalatenschap wil afleggen (in casu het Nederlandse gerecht). Dat artikel bepaalt namelijk:

De kantonrechter overweegt dat de gewone verblijfplaats van de minderjarigen Nederland ( [woonplaats] ) is zodat zij bevoegd is om het voorliggende verzoek tot verwerping te behandelen. Een verklaring dat het Duitse gerecht op de hoogte is van deze procedure zoals genoemd in de preambule van de verordening onder randnummer 32 is niet overgelegd. Dat betekent dat de situatie zich kan voordoen zoals omschreven in de preambule van de verordening onder randnummer 33, namelijk dat verzoekers met machtiging van de kantonrechter de nalatenschap namens de minderjarigen verwerpen maar dat dit niet als formeel geldig wordt beschouwd in Duitsland. Dit heeft de kantonrechter verzoekers ter terechtzitting voorgehouden. Verzoekers geven echter aan dat zij klem zitten en ondanks hun pogingen daartoe op dit moment niet verder komen met het verwerpen althans afwikkelen van de nalatenschap in Duitsland.

Ter terechtzitting is toegelicht welke pogingen verzoekers tot nu toe hebben gedaan om de verwerping van de nalatenschap namens de minderjarigen in Duitsland te realiseren. Zo is er contact geweest met een Nederlandse notaris in de grensregio tussen Nederland en Duitsland. Diegene wilde hen alleen bijstaan indien de nalatenschap zou worden aanvaard. Vervolgens is er bijstand gezocht bij een Nederlandse advocaat die ook in Duitsland werkzaam is. Via deze advocaat zijn stukken om de verklaring tot verwerping af te kunnen leggen vertaald en opgestuurd naar Duitsland, maar hiervan hebben verzoekers nooit meer wat vernomen. Ondanks deze pogingen is het niet gelukt om de nalatenschap in Duitsland namens de minderjarigen te verwerpen. Verzoekers, althans de minderjarigen, ontvangen dan ook nog steeds bericht vanuit Duitsland waarbij zij als erfgenamen worden aangeschreven. Zo hebben zij rekeningen ontvangen om belasting in Duitsland te betalen in verband met de tot de nalatenschap behorende woning. Daarom verzoeken verzoekers nu de Nederlandse rechter om de nalatenschap namens de minderjarigen te mogen verwerpen.

De kantonrechter ziet onder gegeven omstandigheden en met inachtneming van de doelstelling van de verordening, namelijk het vergemakkelijken van erfrechtprocedures met een Europees karakter, aanleiding om het voorliggende verzoek te behandelen zonder dat het Duitse gerecht hiervan op de hoogte is. Het Nederlandse recht zal hierop worden toegepast. Artikel 13 van de verordening bepaalt namelijk dat een erfgenaam de verklaring voor zijn keuze kan afleggen bij het gerecht van zijn gewone verblijfplaats indien deze verklaringen volgens het recht van die lidstaat in rechte mogen worden afgelegd. Volgens het recht van deze lidstaat (Nederland) kunnen verzoekers de nalatenschap namens de minderjarigen met machtiging van de kantonrechter verwerpen.

Dat betekent dat de kantonrechter moet beoordelen of het in het belang van de minderjarigen is om de nalatenschap van erflaatster te verwerpen. Verwerping wordt in het belang van de minderjarigen geacht indien voldoende is onderbouwd dat de nalatenschap negatief is. Uit de toegestuurde stukken blijkt dat erflaatster de minderjarigen in haar testament als erfgenamen heeft aangewezen. Tot de nalatenschap behoort onder andere een woning. Erflaatster heeft in haar testament bepaald dat de heer [A] levenslang gerechtigd is tot bewoning van deze woning en dat hij hiervoor geen huur hoeft te betalen. Daarnaast heeft erflaatster haar banktegoeden nagelaten aan vijf personen, niet zijnde de minderjarigen.

De kantonrechter overweegt dat op dit moment onvoldoende is onderbouwd dat de nalatenschap negatief is. De kantonrechter zal verzoekers in de gelegenheid stellen om hun verzoek binnen twee maanden aan te vullen met stukken over de waarde van de nalatenschap, bij voorkeur in de vorm van een onderbouwde boedelbeschrijving. Derhalve een overzicht van de bestanddelen van de nalatenschap, onderbouwd met de betreffende stukken, zoals een stuk waaruit de waarde van de woning blijkt, de mogelijk daarop rustende hypotheek, mogelijk andere schulden van de nalatenschap en mogelijk andere relevante informatie zoals het standpunt van de heer [A] (of hij gebruik wil maken van het levenslange recht tot bewoning). De kantonrechter zal de beslissing op het verzoek aanhouden in afwachting van deze stukken.