Rechtbank Zeeland-West-Brabant 20-02-2018, ECLI:NL:RBZWB:2018:1118

Op 12 september 2017 heeft mr. Pijpelink zich gesteld als de gemachtigde van drie van de vier verzoekers. Er is een zittingsdatum van 5 november 2017 aan partijen opgegeven. Mr. Lensen heeft op 23 oktober 2017 per fax een beslagexploot met bijlagen toegezonden. Verzoekster [I] , procederend in persoon, heeft bij brief, ontvangen op 3 november 2017, verzocht de executeur te ontslaan en daarbij diverse bescheiden gevoegd.

De zitting van 5 november 2017 is in overleg met de gemachtigden uitgesteld naar de zitting van 23 januari 2018 te 13.30 uur. Een gelijktijdige behandeling van de comparitie na antwoord in de bodemzaak met de behandeling van het verzoekschrift in deze zaak was niet mogelijk. Wel zijn de behandelingen op dezelfde dag gepland om kosten en moeite voor alle betrokkenen te beperken. Omdat de comparitie na antwoord minder tijd vergde dan verwacht, is de behandeling van deze zaak vervroegd naar 12.00 uur, opnieuw om het belang van de betrokkenen te dienen. Niettemin is de heer [Y] , die zelf om een gecombineerde behandeling had gevraagd en die op 23 januari 2018 aanwezig was tijdens de comparitie na antwoord in de bodemzaak, uit het gerechtsgebouw vertrokken voordat de behandeling om 12.00 uur begon.

Ter zitting van 23 januari 2018 zijn alle verzoekers verschenen, alsook [J] en de beide gemachtigden. Voorts zijn ter zitting verschenen de beide testamentaire bewindvoerders. De zaak is behandeld en uitspraak is bepaald op heden.

Erflaatster heeft in haar testament bepaald dat hetgeen haar kleinkinderen uit haar nalatenschap verkrijgen onder bewind wordt gesteld met de benoeming van [B] als bewindvoerder over de erfdelen van [F] , [I] en [J] en [C] als bewindvoerder over de erfdelen van [G] en [H] .

Als gevolg van het door erflaatster bij testament ingestelde bewind zijn de erfgenamen processueel onbekwaam, voor zover het om hun erfdeel gaat, en kan slechts de bewindvoerder als formele procespartij optreden (artikel 1:441 BW). De bij testament benoemde bewindvoerders zijn ter zitting in de procedure verschenen. Reeds per fax d.d. 22 januari 2018 is het verzoekschrift aangevuld in die zin dat [B] in hoedanigheid optreedt als procesvertegenwoordiger. Zij heeft dat ter zitting aan de kantonrechter bevestigd. Ook [C] heeft ter zitting desgevraagd meegedeeld dat zij in hoedanigheid in deze procedure optreedt als procesvertegenwoordiger. Gelet op het arrest van de Hoge Raad d.d. 7 maart 2014 (ECLI:NL:HR:2014:525) is een en ander voldoende. Wat hun erfdelen betreft zijn de erfgenamen in deze procedure rechtsgeldig vertegenwoordigd. Wat hun privévermogen betreft behoeven zij in deze procedure geen vertegenwoordiging.

Verzoekers en belanghebbende [J] zijn de erfgenamen van de nalatenschap. Verzoekers hebben de nalatenschap in januari 2017 zuiver aanvaard. Erflaatster heeft [B] benoemd tot executeur. Zij heeft haar benoeming aanvaard. De vereffening van de nalatenschap is niet voltooid.

Op 15 maart 2017 heeft [J] verklaard de nalatenschap beneficiair te aanvaarden.

Verzoekers hebben verzocht om hen op grond van art. 4:194a BW machtiging te verlenen de nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden. Daartoe hebben zij aangevoerd dat zij na de zuivere aanvaarding van de nalatenschap bekend zijn geworden met een (door hen betwiste) schuld van de nalatenschap, zoals vermeld in de brief van 22 februari 2017 van mr. Lensen. Voorts hebben zij gesteld dat de betwiste schuld niet in haar geheel uit hun erfdeel en de legaten voldaan kan worden.

Ter zitting heeft mr. Pijpelink aangevoerd dat verweerders misbruik maken van hun recht om te procederen omdat zij een ander doel nastreven dan zij voorgeven. Verweerders zijn volgens mr. Pijpelink van mening dat de erfgenamen [I] en [J] zijn benadeeld en wensen hen via een vordering op de nalatenschap te compenseren met een bedrag van € 150.000.

Erflaatster heeft haar dochters legaten van vruchtgebruik vermaakt, maar haar zoon [D] onterfd. De kinderen van [D] , [I] en [J] , hebben niet hun vader, maar hun tante [B] als bewindvoerder. Laatstgenoemde heeft het vruchtgebruik van de onroerende zaak aan [adres] met inbreng tegen (slechts) de WOZ-waarde. Dan speelt er nog een kwestie met een andere onroerende zaak, waarover in België wordt geprocedeerd. Ter zitting hebben [I] en [J] beiden verklaard dat zij zich door een en ander benadeeld voelen. [J] heeft ter zitting meegedeeld dat zij zich daarom heeft gewend tot haar verwant (in de 5e graad) [Y] en hem over een en ander heeft ingelicht.

Ter zitting kwam voorts naar voren dat er na de comparitie na antwoord in de bodemzaak tussen partijen is onderhandeld. Hoewel mr. Lensen heeft geprotesteerd dat de wederpartij geen volledig beeld schetst, heeft hij toch niet weersproken dat [Y] bereid was genoegen te nemen met een veel lager bedrag dan € 150.000. Ter zitting heeft [J] meegedeeld dat mr. Lensen de dag ervoor aan verzoekers een schikkingsvoorstel heeft gedaan ad € 13.000,- en dat zij en haar zuster [I] met dat bedrag genoegen hadden willen nemen.

Mr. Lensen heeft betwist dat verweerders misbruik van procesrecht maken met het argument dat het aan hen is om te bepalen wat zij wensen te doen met het geld van de vordering op de nalatenschap.

Een bevoegdheid kan worden misbruikt door haar uit te oefenen met een ander doel dan waarvoor zij is verleend (art.3:13 lid 2 BW). Het is de vraag of de gepretendeerde vordering van verweerders op de nalatenschap een bevoegdheid met een bepaald doel is als bedoeld in art. 3:13 BW. De kantonrechter laat hier in het midden of verweerders misbruik van procesrecht maken, nu een beslissing daaromtrent voor deze zaak niet nodig is.

Artikel 4:194a lid 2 BW is ingevoerd bij de wet van 8 juni 2016 tot wijziging van Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek teneinde erfgenamen beter te beschermen tegen schulden van de erflater. Indien is voldaan aan de voorwaarden van deze nieuwe regeling, wordt de erfgenaam ontheven van zijn verplichting de schuld uit zijn eigen vermogen te voldoen doordat de erfgenaam alsnog beneficiair mag aanvaarden (lid 1), althans door een specifieke ontheffing (lid 2). Met deze uitzondering op de hoofdregel krijgt de erfgenaam die zuiver aanvaard heeft, alsnog de mogelijkheid om zijn privévermogen te beschermen tegen onverwachte schulden (MvT, Kamerstukken II 2014/15, 34224, 3, p. 6).

De inzet van deze procedure is dus of het privévermogen van verzoekers beschermd moet worden. Dat is eerst aan de orde wanneer de activa van de nalatenschap onvoldoende zijn voor de voldoening van de schulden, inclusief de betwiste schuld aan verweerders. Verzoekers hebben gesteld dat dat het geval is, maar verweerders hebben dat betwist. Zij hebben daarvoor de volgende argumenten aangevoerd. De incasso van de vorderingen van de nalatenschap op [I] en [J] is niet problematisch. De inboedel is te laag gewaardeerd vanwege de aanwezigheid van waardevolle kunstwerken. Het actief van de nalatenschap beloopt belangrijk meer dan € 396.840,- De schuld aan verweerders ad € 319.778,41 kan daaruit zonder meer voldaan worden.

Gelet op dit standpunt van verweerders rijst de vraag waarom zij zich verzetten tegen het verzoek. Als hun vordering zonder meer uit de nalatenschap voldaan kan worden, kan het hen onverschillig zijn of die op het privévermogen van verzoekers verhaald zou mogen worden. Ter zitting is duidelijk geworden wat verweerders beweegt. In hun visie zijn [I] en [J] benadeeld. Met gerechtelijke procedures in Nederland en in België willen zij bereiken dat [I] en [J] gecompenseerd worden. Blijkens het schikkingsvoorstel van 22 januari 2018 achten zij een bedrag van € 13.000,- daartoe wel voldoende. [I] en [J] willen daarmee genoegen nemen.

Gelet op een en ander hebben verweerders geen rechtens te respecteren belang bij de mogelijkheid van verhaal op privévermogen van verzoekers. Volgens hen kan hun gepretendeerde vordering zonder meer uit de nalatenschap voldaan worden. Het is zonneklaar dat een compensatie van € 150.000, zoals aanvankelijk door hen verlangd, zonder meer uit de nalatenschap voldaan zou kunnen worden. Maar gelet op bijlage 4 bij het verzoekschrift is het niet uit te sluiten dat de gepretendeerde vordering van verweerders niet volledig uit de nalatenschap voldaan zal kunnen worden. Verzoekers hebben dus wel een belang bij de verzochte machtiging teneinde hun privévermogen te beschermen.

9. Aangezien onbewezen blijft dat de schuld reeds bekend was bij verzoekers, wordt vastgesteld dat het een onverwachte schuld is, waarvan verzoekers eerst door de aangetekende brief d.d. 22 februari 2017 op de hoogte kwamen. Het verzoekschrift is op 13 april 2017, dus tijdig, ingediend. Voorts hebben verweerders geen rechtens te respecteren belang bij een mogelijkheid van verhaal op privévermogen van verzoekers. Hun verweer wordt daarom verworpen. De verzochte machtiging zal worden verleend. De formaliteiten voor beneficiaire aanvaarding moeten in acht worden genomen, ook met het oog op het boedelregister.

10. Op 3 november 2017 is het verzoek van [I] ontvangen om de huidige executeur te ontslaan en een onafhankelijke executeur te benoemen. De executeur, alle erfgenamen en bewindvoerders zullen worden uitgenodigd voor een mondelinge behandeling van dit verzoek op een nader te bepalen datum en tijdstip. Zij dienen daarvoor binnen drie weken na heden hun verhinderdata toe te zenden aan de griffie. De kantonrechter merkt hierover nu reeds op dat het ontslag slechts kan worden verleend indien daarvoor gewichtige redenen aanwezig zijn. Dit zal tijdens de mondelinge behandeling worden besproken.