Rechtbank Den Haag 17-01-2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:594

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• de beschikking van Team Familie van deze rechtbank van 17 maart 2017, waarbij is bevolen dat de procedure voor wat betreft de gevorderde medewerking van [gedaagde] aan een akte van cessie van de pensioenaanspraken in de stand waarin zij zich bevindt wordt voortgezet bij Team Handel van de rechtbank Den Haag volgens de regels die gelden voor de dagvaardingsprocedure;

• de conclusie na verwijzing, met productie, van de zijde van [eiseres] ;

• de conclusie van antwoord na verwijzing, met producties, van de zijde van [gedaagde] ;

• het tussenvonnis van 6 september 2017, waarbij een comparitie van partijen is bevolen;

• het proces-verbaal van de op 30 november 2017 gehouden comparitie van partijen.

Het proces-verbaal van de comparitie van 30 november 2017 is buiten aanwezigheid van partijen opgemaakt. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om op de inhoud van het proces-verbaal te reageren. [eiseres] heeft van deze gelegenheid gebruik gemaakt. Het faxbericht van 8 december 2017 van de zijde van [eiseres] is aan het proces-verbaal gehecht. Dit vonnis wordt gewezen met inachtneming van de inhoud van dat faxbericht.

Ten slotte is een datum voor vonnis bepaald.

Partijen zijn van [datum 1] 1988 tot [datum 2] 2005, in gemeenschap van goederen, met elkaar gehuwd geweest.

Bij beschikking van deze rechtbank van 4 februari 2005 is, voor zover hier van belang, de echtscheiding tussen partijen uitgesproken en is een door [gedaagde] aan [eiseres] te betalen bedrag aan kinderalimentatie en partneralimentatie bepaald. Ten aanzien van de huwelijksgoederengemeenschap is in die beschikking onder meer overwogen dat het huwelijksgoederenregime van de echtgenoten wordt beheerst door Nederlands recht.

[gedaagde] heeft tijdens het huwelijk pensioenrechten opgebouwd bij het European Patent Office (EPO) te [plaats] . [eiseres] heeft tijdens het huwelijk pensioenrechten opgebouwd bij PGGM.

Op de pensioenaanspraken van [gedaagde] zijn van toepassing de “Pension scheme regulations’ en de ‘Implementing rules of the pension scheme regulations’ van het EPO.

Voor zover voor deze procedure relevant bevatten de Pension scheme regulations de volgende bepalingen (versie november 2016):

Voor zover relevant bevatten de Implementing rules of the pension scheme regulations de volgende bepalingen:

• Subrogation of pension entitlements occurs only in the event of death of the EPO pensioner or staff member according to Art. 18 en 22 PensRegs.

• EPO pension entitlements can only be trasferred in full to a new pension scheme of the former emplyee in case he terminates his service to the Office prior to retirement (Art.12 PensRegs and ImplRule 12.2/1)

• Reference is made to the EPO’s autonomy to create and amend its Pension Scheme Regulations (Article 4, 5 and 33(2) (European Patent Convention) as well as to the law of the international civil service, including the jurisprudence of the Administrative Tribunal of the International Labour Organisation, as the relevant Legal frame work.

This certificate has been produced upon request of the staff member.”

[eiseres] vordert veroordeling van [gedaagde] om binnen één week na de uitspraak mee te werken aan het opmaken van een akte van cessie tot cessie aan [eiseres] van het evenredig deel van de aanspraak van [eiseres] op het ouderdomspensioen van [gedaagde] , zodat [eiseres] een rechtstreeks afdwingbare aanspraak verkrijgt op ouderdomspensioen op de pensioenuitkeerder respectievelijk de pensioenverschuldigde, indien mogelijk met uitvoerbaarverklaring bij voorraad en kosten rechtens.

[eiseres] legt aan haar vordering ten grondslag dat de eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen ex-echtgenoten beheersen, meebrengen dat [gedaagde] eraan mee moet werken dat [eiseres] een rechtstreekse aanspraak krijgt op de pensioenuitvoerder. Dit is noodzakelijk om te voorkomen dat [eiseres] in de situatie komt dat zij levenslang afhankelijk is van [gedaagde] . Uit de jurisprudentie blijkt dat een pensioenaanspraak overdraagbaar is. In de ‘pensionrules’ van het EPO is volgens [eiseres] geen verbod tot overdraagbaarheid opgenomen, zodat de pensioenaanspraak overdraagbaar is.

[gedaagde] voert gemotiveerd verweer.

Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

De rechtbank is op grond van artikel 2 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering bevoegd van het onderhavige geschil kennis te nemen.

De vraag of een echtgenoot bij echtscheiding recht heeft op een gedeelte van de door de andere echtgenoot opgebouwde pensioenrechten, moet ingevolge artikel 10:51 van het Burgerlijk Wetboek worden beantwoord aan de hand van het recht dat van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van de echtgenoten. Dat is in dit geval het Nederlandse recht.

Gelet op de datum van ontbinding van het huwelijk van partijen, te weten [datum 2] 2005, is de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (hierna: WVP) van toepassing.

Ten aanzien van het EPO-pensioen overweegt de rechtbank allereerst dat dit pensioen dient te worden aangemerkt als een buitenlandse pensioenvoorziening in de zin van artikel 1 lid 8 WVP, nu het een pensioen betreft op basis van een buitenlandse pensioenregeling die wordt uitgevoerd door een buitenlands uitvoeringsorgaan. Krachtens artikel 1 lid 8 WVP is, indien op het huwelijksvermogensregime van de echtgenoten Nederlands recht van toepassing is, de WVP van toepassing op pensioenen ingevolge een buitenlandse pensioenregeling die niet is een pensioenregeling als bedoeld in het vierde, vijfde of zesde lid met dien verstande dat een recht op uitbetaling als bedoeld in artikel 2 slechts bestaat jegens de andere echtgenoot.

Partijen twisten over de vraag of het pensioen van [gedaagde] al is ingegaan. Voor de beoordeling van de vordering is dit niet van belang, zodat de rechtbank dit in het midden laat.

Tussen partijen staat vast dat [eiseres] op grond van artikel 2 lid 1 WVP recht heeft op pensioenverevening. Aangezien het gaat om een buitenlands pensioen, heeft [eiseres] geen zelfstandig recht jegens het uitvoeringsorgaan, zoals bedoeld in artikel 2 lid 2 WVP, op dit haar toekomende deel van het ouderdomspensioen, maar slechts een jegens [gedaagde] uit te oefenen recht op betaling van het haar toekomende bedrag. Dit betekent dat het pensioen, inclusief het deel waarop [eiseres] aanspraak heeft, door het uitvoeringsorgaan aan [gedaagde] wordt voldaan. [eiseres] heeft slechts recht jegens [gedaagde] op uitbetaling van haar deel.

[eiseres] betoogt dat de eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen de ex-echtgenoten beheersen, meebrengen dat [gedaagde] moet meewerken aan het bewerkstelligen van een akte van cessie, zodat [eiseres] een rechtstreekse aanspraak krijgt op de pensioenuitvoerder. Zij voert daartoe het volgende aan. [eiseres] verwacht dat [gedaagde] naar Suriname zal vertrekken zodra hij met pensioen gaat, omdat de belastingdruk daar lager is dan in Nederland. [gedaagde] heeft een woning in Suriname en hij heeft een kind uit zijn nieuwe huwelijk dat in Suriname naar school gaat. Wanneer er vervolgens problemen ontstaan met de betaling van haar deel van het pensioen, is het voor [eiseres] lastig om [gedaagde] te kunnen bereiken als hij in Suriname woont. Ook kan de situatie complexer worden wanneer de gezondheid van [gedaagde] terug zal lopen en er een zaakwaarnemer of bewindvoerder wordt aangesteld. Wanneer er beslag wordt gelegd op het pensioen van [gedaagde] , zou na cessie tweemaal de beslagvrije voet worden toegepast en zou het deel van [eiseres] niet onder het beslag vallen. Dit zijn redenen waarom [eiseres] er niet van afhankelijk wil zijn of [gedaagde] het haar toekomende pensioen daadwerkelijk aan haar overmaakt. [eiseres] betoogt voorts dat [gedaagde] zijn alimentatieverplichting met regelmaat niet nakwam, zodat te verwachten is dat hij ook nalatig zal zijn met het uitbetalen van het haar toekomende deel van het pensioen. Ook wil [eiseres] rechtstreeks bij de pensioenuitvoerder informatie kunnen opvragen, bijvoorbeeld over de hoogte van de pensioenaanspraak. [eiseres] betoogt dat uit de jurisprudentie volgt dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen de ex-echtgenoten beheersen, de verplichting kan voortvloeien tot afstorting van de aanspraak van de vereveningsgerechtigde. Zij heeft in dat verband met name gewezen op de arresten van de Hoge Raad van 12 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004: AO1289, NJ 2004, 636, en HR 9 februari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ2658. Diezelfde redelijkheid en billijkheid brengen volgens [eiseres] mee dat de zekerheid die [gedaagde] heeft ten aanzien van zijn pensioen, meebrengt dat hij eraan mee moet werken dat [eiseres] een rechtstreekse aanspraak krijgt op de pensioenuitvoerder.

[gedaagde] heeft aangevoerd dat de Pension scheme regulations van het EPO niet voorzien in de mogelijkheid dat het EPO het aan [eiseres] toekomende deel van het ouderdomspensioen van [gedaagde] rechtsreeks aan haar uitbetaalt en dat deze Regulations derhalve in de weg staan aan toewijzing van de vordering van [eiseres] . Voorts stelt [gedaagde] dat op hem geen verplichting rust om mee te werken aan de door [eiseres] verlangde cessie en dat ook de redelijkheid en billijkheid dit niet van hem vergen.

De rechtbank is met [gedaagde] van oordeel dat de Pension scheme regulations niet voorzien in de mogelijkheid dat het aan [eiseres] toekomende deel van het ouderdomspensioen van [gedaagde] rechtsreeks aan [eiseres] wordt uitbetaald. [eiseres] heeft zich op het standpunt gesteld dat de Pension scheme regulations dit weliswaar niet expliciet mogelijk maken, maar ook niet verbieden. Zij heeft in dit verband gewezen op de artikelen 12, 18 en 22 van de Pension scheme regulations. De rechtbank overweegt dat deze artikelen zien op wezenlijk andere situaties. Artikel 12 ziet, kort gezegd, op de situatie van pensioenoverdracht indien de werknemer een andere baan krijgt. De artikelen 18 en 22 zien uitsluitend op het nabestaandenpensioen. Uit het feit dat in die twee specifieke situaties de pensioenoverdracht en gesplitste uitbetaling expliciet zijn geregeld in de Pension scheme regulations, kan worden afgeleid dat zulks in de overige gevallen niet is beoogd. Dat blijkt ook uit de onder 2.7 geciteerde brief van het EPO, waarin expliciet is verwoord “that the pensions of the European Patent Office can only be paid to the employees entitled to a pension according to the Pension Scheme Regulations of the EPO. A division of pension rights is not foreseen. An eventual entitlement from third party can only be claimed from the staff members directly” en het onder 2.8 weergegeven Certificate.

Nu de Pension scheme regulations niet voorzien in overdracht of gesplitste uitbetaling van het ouderdomspensioen aan de ex-echtgeno(o)t(e), en het EPO zich op het standpunt stelt daartoe niet gehouden te zijn en daaraan niet te willen meewerken, kan van [gedaagde] niet worden gevergd dat hij desalniettemin meewerkt aan de door [eiseres] verlangde cessie. De door [eiseres] naar voren gebrachte omstandigheden en argumenten maken dit niet anders. De rechtbank overweegt terzake daarvan als volgt.

De rechtbank is met [gedaagde] van oordeel dat de jurisprudentie waar [eiseres] zich op beroept ziet op een andere situatie dan die van partijen. Die uitspraken hebben betrekking op de situatie dat er pensioen in eigen beheer is opgebouwd en de tot verevening verplichte echtgenoot als directeur en enig aandeelhouder de rechtspersoon beheerst waarin de te verevenen pensioenaanspraak is ondergebracht. Van de vereveningsgerechtigde echtgenoot kon onder die omstandigheden niet gevergd worden dat deze bij voortduring afhankelijk zou blijven van het door de andere echtgenoot te voeren beleid ten aanzien van de betrokken rechtspersoon. Die situatie doet zich hier niet voor, omdat de pensioenaanspraken worden beheerd en uitgekeerd door een pensioenuitvoerder. [gedaagde] heeft geen invloed op het beleid van deze pensioenuitvoerder ten aanzien van het uit te keren ouderdomspensioen.

Hoewel het begrijpelijk is dat [eiseres] de situatie waarin zij zich bevindt niet plezierig vindt, acht de rechtbank die situatie niet dermate bijzonder dat [gedaagde] op basis daarvan tot cessie van de pensioenaanspraken kan worden verplicht. De situatie waarin [eiseres] zich bevindt ten aanzien van de pensioenaanspraken geldt immers voor iedereen die recht heeft op verevening van een pensioen ingevolge een buitenlandse pensioenregeling. Ook geldt dit voor iedereen die niet binnen twee jaar na de echtscheiding melding heeft gedaan bij de pensioenuitvoerder en voor ex-echtgenoten die recht hebben op verrekening van pensioenaanspraken krachtens het Boon/Van Loon-arrest, of andere situaties waarop de WVP niet van toepassing is.

Ten aanzien van het door [eiseres] gestelde – en door [gedaagde] betwiste – betaalgedrag van [gedaagde] , blijkt niet uit de stukken van structurele wanbetaling van alimentatie. Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat het betaalgedrag van [gedaagde] bij de uitbetaling van het pensioen aan [eiseres] anders zou zijn. De omstandigheid dat [gedaagde] ouder en brozer wordt, geldt eveneens voor [eiseres] en ook voor andere pensioengerechtigden. Het risico dat de huidige echtgenote van [gedaagde] en zijn kind het pensioen niet meer zullen betalen vormt ook niet een dermate bijzondere omstandigheid dat op basis van dat risico [gedaagde] moet meewerken aan cessie.

Uit het voorgaande volgt dat de door [eiseres] gestelde omstandigheden niet nopen tot de conclusie dat de eisen van redelijkheid en billijkheid meebrengen dat [gedaagde] mee moet werken aan cessie van de [eiseres] toekomende pensioenaanspraken.

Ter zitting heeft [eiseres] subsidiair het mindere van cessie gevorderd, te weten veroordeling van [gedaagde] aan medewerking tot lastgeving of volmacht met betrekking tot het [eiseres] toekomende pensioen. [gedaagde] heeft hiertegen bezwaar gemaakt. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen ten aanzien van cessie van de pensioenaanspraken, kan [gedaagde] evenmin worden verplicht tot lastgeving of volmacht. De subsidiaire vordering zal daarom eveneens worden afgewezen.

[eiseres] heeft onvoldoende concrete te bewijzen feiten en omstandigheden gesteld die tot een ander oordeel kunnen leiden. Aan een bewijsopdracht komt de rechtbank daarom niet toe.

Gelet op het voorgaande komt de rechtbank niet toe aan beoordeling van hetgeen partijen hebben gesteld over de zorgpremie. Dit geldt ook voor hetgeen partijen hebben gesteld over verrekening van de pensioenaanspraken, nu dit door [gedaagde] als verweer is aangevoerd en dienaangaande geen eis in reconventie is ingesteld.

Ter zitting is nog gesproken over het doen van afstand door [gedaagde] van zijn aanspraak op de door [eiseres] opgebouwde pensioenrechten bij PGGM. De rechtbank gaat daaraan voorbij omdat door [eiseres] geen vordering terzake die – door [eiseres] gestelde en door [gedaagde] betwiste – afstand is ingesteld.

Niet kan worden geconcludeerd dat [eiseres] de procedure nodeloos aanhangig heeft gemaakt, zodat de rechtbank geen aanleiding ziet voor de door [gedaagde] bepleite veroordeling van [eiseres] in de proceskosten. Gelet op het feit dat partijen ex-echtgenoten zijn zullen de proceskosten tussen hen worden gecompenseerd, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.

wijst de vorderingen af;

compenseert de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt.