Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 20-04-2017, ECLI:NL:GHARL:2017:3366

Het verloop van de procedure blijkt uit:

- het beroepschrift met producties A tot en met C, ingekomen op 27 oktober 2015;

- het verweerschrift, tevens houdende incidenteel hoger beroep, met producties

1 tot en met 19;

- het verweerschrift in het incidenteel hoger beroep met producties D tot en met J;

- een journaalbericht van mr. Broeders van 7 februari 2017 met een aanvullend beroepschrift met producties K tot en met W;

- een journaalbericht van mr. Van Gestel van 6 februari 2017 met producties 1 tot en met 8;

- een journaalbericht van mr. Van Gestel van 15 februari 2017 met producties 1 tot en met 4;

- een journaalbericht van mr. Broeders van 16 februari 2017 met producties X en Y.

De mondelinge behandeling heeft op 17 februari 2017 plaatsgevonden. Partijen zijn in persoon verschenen, bijgestaan door hun advocaten.

Tijdens de mondelinge behandeling is gebleken dat mr. Broeders het journaalbericht van mr. Van Gestel van 6 februari 2017 met producties 1 tot en met 8 niet heeft ontvangen. Het hof heeft daarop mr. Broeders de gelegenheid geboden behoorlijk van voormelde stukken kennis te nemen en zich deugdelijk voor te bereiden op een verweer daartegen en daartoe de mondelinge behandeling geschorst.

De man en de vrouw zijn de ouders van:

- [kind 1] , geboren op [geboortedatum kind 1] te [geboorteplaats] , en

- [kind 2] , geboren op [geboortedatum kind 2] te [geboorteplaats] ,

verder gezamenlijk te noemen: de kinderen. Partijen hebben gezamenlijk het gezag over de kinderen.

In geschil zijn de door de rechtbank uitgesproken echtscheiding, de kinder- en partneralimentatie en de gebruiksvergoeding voor de echtelijke woning. De rechtbank heeft in de bestreden beschikking van 27 juli 2015, voor zover hier van belang, de echtscheiding tussen partijen uitgesproken en het verzoek van de vrouw te bepalen dat de man zal bijdragen in haar kosten van levensonderhoud en het verzoek van de man om een gebruiksvergoeding vast te stellen, afgewezen.

a. bijgevoegd ouderschapsplan (productie T) deel te laten uitmaken van de in deze te geven beschikking;

b. te bepalen dat de man als bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen, aan haar bij vooruitbetaling € 475,- per kind per maand dient te betalen, dan wel een bedrag dat het hof juist acht;

c. te bepalen dat de man als bijdrage in haar kosten van levensonderhoud bij vooruitbetaling een bedrag van € 5.000,- per maand dient te betalen, dan wel een bedrag dat het hof juist acht.

De man heeft verweer gevoerd in het principaal hoger beroep en is op zijn beurt met één grief in incidenteel hoger beroep gekomen. Deze grief ziet op de afwijzing door de rechtbank van het verzoek van de man om een gebruiksvergoeding vast te stellen. De man verzoekt het hof bij beschikking, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad: in het principaal hoger beroep de vrouw niet-ontvankelijk te verklaren in haar hoger beroep, althans haar verzoeken af te wijzen en in het incidenteel hoger beroep, de bestreden beschikking, wat betreft de echtscheiding, voortgezet gebruik van de echtelijke woning en (het hof begrijpt:) de afwijzing van het verzoek partneralimentatie vast te stellen te bekrachtigen, en te vernietigen wat betreft de afwijzing van het verzoek een gebruiksvergoeding vast te stellen, en opnieuw beschikkende, de vrouw te veroordelen om met ingang van de datum van ontbinding van het huwelijk aan hem een gebruiksvergoeding van € 450,- per maand te voldoen voor het gebruik van de echtelijke woning. Tevens heeft de man zijn verzoek vermeerderd en verzoekt hij het hof te bepalen dat het ouderschapsplan dat als productie 3 aan het verweerschrift, tevens houdende incidenteel hoger beroep, is gehecht onderdeel uitmaakt van de te geven beschikking en voor het geval het hof oordeelt dat hij dient bij te dragen in het levensonderhoud van de vrouw, deze bijdrage met inachtneming van de inhoud van het verweerschrift vast te stellen en te bepalen dat deze bijdrage met ingang van 1 juli 2021 op nihil wordt gesteld.

De vrouw heeft in het incidenteel hoger beroep verweer gevoerd. Zij verzoekt het hof het incidenteel hoger beroep van de man af te wijzen.

Het hof zal de grieven in het principaal en het incidenteel hoger beroep per onderwerp bespreken.

In haar eerste grief stelt de vrouw dat de rechtbank partijen niet-ontvankelijk had dienen te verklaren in hun verzoek tot echtscheiding wegens het ontbreken van een ondertekend ouderschapsplan. De vrouw is van mening dat het beroep van de man op artikel 815 lid 6 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering niet gegrond is. De vrouw stelt dat de rechtbank partijen nog in de gelegenheid had moeten stellen om alsnog een ouderschapsplan te overleggen, dan wel dat zij naar een mediator verwezen hadden moeten worden om het ouderschapsplan af te ronden. De man betwist dat.

Het hof is van oordeel dat de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat verdere aanhouding voor overleg tussen partijen weinig vruchtbaar zou zijn, mede gelet op hetgeen partijen ter zitting naar voren hadden gebracht en rekening houdend met de door de rechtbank geschetste omstandigheden, dat partijen reeds geruime tijd uit elkaar waren en het partijen tot dan toe niet was gelukt om overeenstemming te bereiken over de kinderalimentatie. Voorts is gebleken dat partijen in hoger beroep nog steeds van mening verschillen over de verdeling van de zorgregeling en dat hun onderlinge communicatie nog steeds moeizaam verloopt. Het hof acht het daarom redelijkerwijs evenmin mogelijk dat de ouders alsnog een gezamenlijk ouderschapsplan zullen overleggen. Dit betekent dat de eerste grief van de vrouw faalt.

Partijen hebben ieder hun eigen ouderschapsplan opgesteld. De man verwijst naar zijn ouderschapsplan overgelegd bij het verweerschrift als productie 3 en de vrouw heeft bij haar aanvullend beroepschrift van 7 februari 2017 haar laatste (gewijzigde) ouderschapsplan (productie T) overgelegd. Het hof heeft geconstateerd dat de overgelegde ouderschapsplannen inhoudelijk niet overeenkomen. Een ouderschapsplan opnemen in een beschikking is alleen mogelijk als partijen overeenstemming hebben bereikt over het ouderschapsplan. Nu dit niet het geval is, zal het hof de verzoeken van partijen het - eigen - ouderschapsplan op te nemen in de beschikking afwijzen.

De vrouw verzoekt in hoger beroep alsnog een bedrag van € 475,- per kind per maand aan kinderalimentatie vast te stellen.

Het hof ziet aanleiding om eerst de ingangsdatum van de kinderalimentatie vast te stellen. Aangezien de vrouw voor het eerst bij haar aanvullend beroepschrift van 7 februari 2017 het hof heeft verzocht kinderalimentatie vast te stellen, hanteert het hof die datum als ingangsdatum van de kinderalimentatie.

De vrouw stelt in haar tweede grief dat de rechtbank ten onrechte haar verzoek tot het vaststellen van partneralimentatie heeft afgewezen. De man betwist dat.

Het hof overweegt als volgt. Een onderhoudsplicht bestaat alleen voor zover de onderhoudsgerechtigde niet in eigen levensonderhoud kan voorzien.

De vrouw stelt allereerst dat - omdat het huishouden van een alleenstaande relatief duurder is dan van een persoon die samenwoont - haar behoefte vooralsnog kan worden gesteld op 60% van het netto gezinsinkomen na aftrek van de kosten van de kinderen, in casu betekent dit volgens de vrouw dat haar behoefte geïndexeerd € 6.281,- netto per maand bedraagt. De man betwist weliswaar haar op de hofnorm gebaseerde behoefte, maar de hofnorm kan een goede maatstaf zijn ter bepaling van de huwelijkse welstand van partijen en daarmee de te verwachten kosten van haar levensonderhoud, aldus de vrouw. Uitgaande van haar behoeftelijst (overgelegd als productie O bij haar aanvullend beroepschrift van 7 februari 2017) is haar behoefte € 5.400,- netto per maand, aldus de vrouw.

De man betwist niet alleen de door de vrouw gestelde behoefte conform de hofnorm, maar ook de door de vrouw overgelegde behoeftelijst. Voor zover het hof al mocht oordelen dat de vrouw, ondanks haar inkomen van € 44.000,- (en zij heeft altijd een dergelijk inkomen gehad) en een bijdrage in haar woonlasten, behoefte heeft aan een extra bijdrage vanwege de vermeende welstand in het huwelijk, dat reeds in 2014 is geëindigd, dan meent de man dat conform vaste jurisprudentie de vrouw haar uitgavenpatroon aan haar eigen verdiencapaciteit heeft aan te passen.

Het hof stelt voorop dat de hoogte van de behoefte van de vrouw mede is gerelateerd aan de welstand tijdens het huwelijk. Bij de bepaling van de hoogte van de behoefte dient rekening te worden gehouden met alle relevante omstandigheden. Dit betekent dat de rechter zowel in aanmerking zal moeten nemen wat de inkomsten tijdens de laatste jaren van het huwelijk zijn geweest als een globaal inzicht zal moeten hebben in het uitgavenpatroon in dezelfde periode om daaruit te kunnen afleiden in welke welstand partijen hebben geleefd. De behoefte zal daarnaast zo veel mogelijk aan de hand van concrete gegevens betreffende de reële of de met een zekere mate van waarschijnlijkheid te verwachten - en gelet op de welstand redelijke - kosten van levensonderhoud door de rechter worden bepaald.

Nu het hof het verzoek van de vrouw om partneralimentatie vast te stellen zal afwijzen kunnen de overige verweren van de man met betrekking tot zijn draagkracht en de door hem voorwaardelijk verzochte limitering van de alimentatieduur buiten beschouwing blijven.

Ingevolge artikel 1:165, eerste lid, Burgerlijk Wetboek kan de rechter op verzoek van een echtgenoot bij de echtscheidingsbeschikking of bij latere uitspraak bepalen dat, als die echtgenoot ten tijde van de inschrijving van de beschikking een woning bewoont die aan de andere echtgenoot uitsluitend of mede toebehoort of ten gebruike toekomt, hij jegens de andere echtgenoot bevoegd is de bewoning en het gebruik van de bij de woning en tot de inboedel daarvan behorende zaken gedurende zes maanden na de inschrijving van de beschikking tegen een redelijke vergoeding voort te zetten.

Tussen partijen is niet in geschil dat de vrouw gedurende zes maanden na de inschrijving van de echtscheidingsbeschikking het recht heeft in de voormalige echtelijke woning te blijven wonen. Het geschil beperkt zich tot de vraag of de vrouw hiervoor aan de man een gebruiksvergoeding is verschuldigd.

Gelet op de financiële omstandigheden van de vrouw op dit moment acht het hof een door de vrouw aan de man te betalen gebruiksvergoeding niet op zijn plaats. Weliswaar heeft het hof de vrouw een verdiencapaciteit toegedicht van € 49.000,- bruto per jaar, maar dit is een bedrag dat zij thans feitelijk nog niet verdient. Bovendien constateert het hof, gezien de stukken en het besprokene tijdens de mondelinge behandeling, dat de man vanaf 1 februari 2015, hoewel partijen gezamenlijk eigenaar zijn van de ondernemingen, de vrouw niet meer betrekt in de bedrijfsvoering en zij daardoor, in tegenstelling tot de man, onder meer niet meer kan beschikken over het gezamenlijk opgebouwde vermogen in deze ondernemingen totdat de gemeenschap van goederen van partijen tussen hen is verdeeld. Naar het oordeel van het hof brengt dit met zich dat in de onderlinge verhouding tussen de man en de vrouw, die beheerst wordt door de eisen van redelijkheid en billijkheid, van de vrouw niet kan worden gevergd dat zij een gebruiksvergoeding moet betalen aan de man. Het voorgaande leidt dan ook tot de conclusie dat de grief van de man faalt.