Gerechtshof Den Haag 17-10-2017, ECLI:NL:GHDHA:2017:2941

De Inspecteur heeft op 28 november 2015 aan belanghebbende voor het jaar 2010 een navorderingsaanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 42.101 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 6. Voorts is bij gelijktijdig met de navorderingsaanslag IB/PVV gegeven beschikking € 1.879 heffingsrente in rekening gebracht. Bij uitspraak op bezwaar van 21 september 2016 heeft de Inspecteur de navorderingsaanslag verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 37.358 en de heffingsrente verminderd tot € 1.570.

Op 21 november 2015 heeft de Inspecteur aan belanghebbende voor het jaar 2010 een aanslag Zorgverzekeringswet (Zvw) opgelegd naar een bijdrage-inkomen van € 33.189 (maximum). Bij beschikking heeft hij € 135 heffingsrente in rekening gebracht en een vergrijpboete opgelegd van € 3.069. Bij uitspraak op bezwaar van 27 september 2016 heeft de Inspecteur de navorderingsaanslag verminderd tot een berekend naar een bijdrage-inkomen van € 30.717, de heffingsrente verminderd tot € 116 en de boetebeschikking vernietigd.

De rechtbank heeft het beroep van belanghebbende tegen de uitspraken op bezwaar ongegrond verklaard.

Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep ingesteld. De griffier heeft een griffierecht geheven van € 124. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

De mondelinge behandeling van de zaken heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 4 juli 2017 gehouden te Den Haag. Partijen zijn verschenen. Van het ter zitting verhandelde is door de griffier een proces-verbaal opgemaakt.

Belanghebbende was tot 13 januari 2011 in algehele gemeenschap van goederen gehuwd met [Y] (de ex-echtgenoot). Belanghebbende heeft zich in mei 2010 tot een advocaat gewend om de echtscheiding in gang te zetten. Belanghebbende en haar voormalige echtgenoot hebben op 13 oktober 2010 bij de rechtbank Rotterdam gemeenschappelijk het verzoek ingediend om de echtscheiding uit te spreken. Bij beschikking van 8 november 2010 heeft de rechtbank Rotterdam de echtscheiding uitgesproken. Daarin is de regeling opgenomen die is neergelegd in het door belanghebbende op 29 september 2010 en door de voormalige echtgenoot op 12 oktober 2010 ondertekende echtscheidingsconvenant. De echtscheiding is op 13 januari 2011 ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.

Tot de huwelijksgemeenschap behoorde onder meer de eigen woning aan de [A] te [B] (de woning). De woning stond in mei 2010 te koop voor € 298.000. De geldlening verzekerd door hypotheek op de eigen woning bedroeg € 209.392.

Belanghebbende en de ex-echtgenoot zijn in het echtscheidingsconvenant onder meer het volgende overeengekomen:

Partijen zijn overeengekomen dat de volledige overwaarde, dat wil zeggen de verkoopopbrengst minus de hypothecaire geldlening en de met de kopers te verrekenen lasten, aan de vrouw zal worden toegescheiden. De hieruit voortvloeiende fiscale consequenties zijn volledig voor rekening van de vrouw en de vrouw zal de man dan ook uitdrukkelijk voor de nakoming van deze fiscale verplichtingen vrijwaren.”

Het genoemde bedrag van € 1.915 aan bruto alimentatie per maand is gebaseerd op een definitieve draagkrachtberekening van 14 september 2010, waarbij is uitgegaan van een loon van de ex-echtgenoot van € 56.223 bruto per jaar. De ex-echtgenoot was werkzaam als hoofd beveiliging bij de [C] . Op 27 september 2010 is hij oneervol ontslagen wegens verduistering van geld en goederen. Gedurende de maanden juli en/of/augustus 2010 was hij uit het ambt geschorst. In de periode 21 oktober 2010 tot 12 december 2010 was de ex-echtgenoot werkzaam bij [D] BV en genoot hij een loon van € 2.537. Voor zover bekend is de ex-echtgenoot sinds 2011 werkzaam als begeleider van gehandicapten in een zorginstelling.

In de onder 3.1 vermelde beschikking van de rechtbank Rotterdam van 8 november 2010 is - voor zover hier van belang - het volgende vermeld:

Tot de gedingstukken behoort een brief van de advocaat van belanghebbende aan de ex-echtgenoot, gedagtekend 7 mei 2010. Deze brief bevat - onder meer - de volgende passage:

Bij akte van 10 december 2010 is de woning aan een derde geleverd. In de door de notaris opgemaakte ‘nota van afrekening’ van de verkoop van de woning is vermeld dat per saldo € 60.091,79 is te ontvangen, welk bedrag zal worden overgemaakt op het rekeningnummer van belanghebbende. De overbedeling bedraagt € 30.045.

Tot de huwelijksgemeenschap behoorde ook een levensverzekering van [E] . De waarde daarvan is uiteindelijk op 7 februari 2011 bij helfte tussen de ex-echtelieden verdeeld.

Bij brieven van 27 oktober 2015 en 6 november 2015 heeft de Inspecteur belanghebbende meegedeeld dat uit onderzoek is gebleken dat bij de echtscheiding een overbedeling heeft plaatsgevonden van € 30.045, en dat deze overbedeling wordt aangemerkt als afkoop van alimentatie. Vervolgens heeft de Inspecteur de onderhavige navorderingsaanslagen opgelegd.

Belanghebbende heeft een brief overgelegd van [F] , advocaat, van 5 oktober 2016 waarin deze meedeelt dat tijdens een executie kort geding over te weinig betaalde alimentatie, de ex-echtgenoot voor de rechtbank Lelystad heeft verklaard dat de periodieke alimentatie van belanghebbende niet was afgekocht. Het geding betrof de vraag of de resterende alimentatie € 600 bruto in plaats van € 600 netto bedroeg.

In geschil is of de overbedeling met betrekking tot de voormalige echtelijke woning van € 30.045 is aan te merken als afkoop van door de ex-echtgenoot aan belanghebbende te betalen alimentatie voor levensonderhoud.

Belanghebbende beantwoordt de vraag ontkennend. De Inspecteur beantwoordt deze in tegenovergestelde zin.

Voor de gronden waarop partijen hun standpunten doen steunen verwijst het Hof naar de gedingstukken.

Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank en de uitspraak op bezwaar, tot vernietiging van de navorderingsaanslagen en de heffingsrentebeschikkingen.

De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank.

Belanghebbende en haar ex-echtgenoot hebben hun rechten en verplichtingen in verband met de echtscheiding neergelegd in een echtscheidingsconvenant. Uit het arrest van de Hoge Raad van 13 maart 1981, NJ 1981, 635 en daarna onder meer HR 5 maart 2004, nr. R03/066, NJ 2005, 494 volgt dat de uitleg van een overeenkomst, waaronder een echtscheidingsconvenant, dient te geschieden aan de hand van de zogenoemde Haviltex-maatstaf. Ingevolge deze maatstaf kan de vraag hoe de verhouding tussen partijen in een overeenkomst is geregeld, niet alleen worden beantwoord op grond van een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van die overeenkomst. Beslissend is de betekenis die partijen over en weer redelijkerwijs aan de bepalingen van hun overeenkomst mochten toekennen en hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.

Belanghebbende en haar voormalige echtgenoot zijn in het echtscheidingsconvenant overeengekomen dat de volledige overwaarde van de te verkopen voormalige echtelijke woning aan belanghebbende zal worden toegescheiden en voorts dat de alimentatie met ingang van de datum van levering van de woning aan een derde zou worden verlaagd van € 1.915,10 bruto per maand tot € 600 netto per maand. Deze regeling is opgenomen in de echtscheidingsbeschikking. Belanghebbende stelt in de eerste plaats dat de overbedeling moet worden aangemerkt als een immateriële schadevergoeding en dat zij en haar ex-echtgenoot nooit de bedoeling hebben gehad de alimentatie af te kopen. Het Hof oordeelt daarover als volgt.

Uit de tekst van het echtscheidingsconvenant volgt dat de levering van de woning aan een derde leidt tot: i) vermindering van de alimentatieverplichting van de ex-echtgenoot jegens belanghebbende vanaf de datum van levering van de woning; en ii) tot het toescheiden van de met de verkoop van de woning gerealiseerde overwaarde aan belanghebbende. Uit de tekst van het echtscheidingsconvenant kan niet worden afgeleid dat belanghebbende en haar ex-echtgenoot destijds voor ogen hadden dat de in het echtscheidingsconvenant voorziene overbedeling een compensatie is voor het leed dat de ex-echtgenoot belanghebbende heeft aangedaan. Het Hof kan zulks evenmin afleiden uit de overige feiten en omstandigheden van het geval. Uit de brief van 7 mei 2010 van de advocaat van belanghebbende blijkt duidelijk dat belanghebbende en haar ex-echtgenoot in de periode vóór de totstandkoming van het echtscheidingsconvenant de mogelijkheid hebben onderzocht of, indien de ex-echtgenoot afstand zou doen van zijn deel van de overwaarde van de woning, de echtscheiding zou kunnen worden afgewikkeld zonder dat belanghebbende (volledig) aanspraak zou maken op alimentatie. Een verklaring van de advocaat van belanghebbende vijf jaar later dat volgens haar herinnering niet over afkoop van alimentatie is gesproken, kan daaraan niet afdoen, evenmin als de verklaring die de ex-echtgenoot in 2015 zou hebben afgelegd in het executie kort geding. De door belanghebbende aangevoerde omstandigheid dat de waarde van de levensverzekering bij [E] uiteindelijk bij helfte tussen belanghebbende en de ex-echtgenoot is verdeeld en aldus geen uitvoering is gegeven aan de in het echtscheidingsconvenant voorziene overbedeling van belanghebbende met het op basis van het huwelijksvermogensrecht aan de man toekomende deel daarvan, brengt evenmin mee dat belanghebbende en haar ex-echtgenoot bij het opstellen van het echtscheidingsconvenant hebben beoogd om met de daarin voorziene overbedeling(en) met betrekking tot de woning door belanghebbende geleden immateriële schade te vergoeden.

Belanghebbende heeft voorts gesteld dat de verlaging van de alimentatie werd ingegeven door het ontslag van de ex-echtgenoot en zijn dientengevolge verminderde vermogen om in het levensonderhoud van belanghebbende bij te dragen. Deze omstandigheid laat onverlet dat de overbedeling ook dan en juist dan zal zijn bedoeld als bijdrage aan het levensonderhoud van belanghebbende omdat de alimentatie die de ex-echtgenoot zou gaan betalen na de scheiding met bijna de helft zou worden verminderd.

Het Hof komt dan ook tot de conclusie dat partijen over en weer redelijkerwijs aan het bepaalde in de artikelen 1 en 3 van het convenant de betekenis mochten toekennen dat enerzijds de ex-echtgenoot afstand zou doen van de hem toekomende helft van de overwaarde van de woning ten gunste van belanghebbende, en anderzijds belanghebbende daartegenover genoegen zou nemen met een lagere alimentatie. Belanghebbende en haar ex-echtgenoot hebben vervolgens ook uitvoering gegeven aan hetgeen door hen is overeengekomen. Daarmee is sprake van afkoop van alimentatie. Onder een afkoopsom wordt immers mede begrepen de aanspraak op alimentatie die een belanghebbende heeft prijsgegeven.

Ten slotte is er, anders dan belanghebbende stelt, geen aanleiding voor het oordeel dat het in het echtscheidingsconvenant genoemde bedrag aan alimentatie dat belanghebbende per maand toekwam vóór de levering van de woning, niet uit het familierecht voortvloeit. De advocaat van belanghebbende heeft immers een draagkracht- en een behoefteberekening gemaakt conform de zogenoemde Tremanormen, welke uitkomt op het in de overeenkomst vermelde bedrag van € 1.915 bruto (€ 1.106 netto) per maand, waarbij is uitgegaan van een aanvullende behoefte van belanghebbende van ruim € 1.400 netto per maand (behoefte van belanghebbende op basis van de zogenoemde Hofnorm € 2.160 netto per maand minus eigen inkomsten van belanghebbende van € 700 netto per maand).

Op grond van het vorenoverwogene is het hoger beroep ongegrond.

Het Hof acht geen termen aanwezig een van de partijen te veroordelen in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

Evenmin is er aanleiding de vergoeding van het griffierecht te gelasten.