Rechtbank Zeeland-West-Brabant 08-08-2017, ECLI:NL:RBZWB:2017:5079

een testament opgemaakt. Kort gezegd is in dat testament bepaald dat zij haar beide

dochters en haar kleinkinderen bij plaatsvervulling heeft uitgesloten als erfgenamen. In

plaats daarvan heeft zij [echtgenoot] als echtgenoot als enig erfgenaam benoemd en heeft zij

voorts bepaald dat een legitieme portie van de dochters pas opeisbaar wordt na het

overlijden van [echtgenoot] en dat die vordering geen rente draagt. Tot slot heeft [curanda]

bepaald dat in geval [echtgenoot] zou vooroverlijden alsmede in het geval op het moment
van overlijden van [curanda] een echtscheidingsprocedure aanhangig zou zijn of het huwelijk
door scheiding is ontbonden, [echtgenoot] wordt uitgesloten als erfgenaam. In dat geval zal
[naam XXX] haar enig erfgenaam zijn.

huwelijk tussen [curanda] en [echtgenoot] nietig verklaard. [echtgenoot] heeft hoger beroep

aangetekend tegen de beschikking van de rechtbank. Het gerechtshof heeft nog geen arrest

gewezen.

Artikel 4:55 lid 2 BW bepaalt dat hij die wegens zijn lichamelijke of geestelijke toestand onder curatele staat, slechts met toestemming van de kantonrechter uiterste wilsbeschikkingen kan maken. Door de toestemmingverlening van de kantonrechter kan achteraf geen beroep worden gedaan op de handelingsonbekwaamheid van de betrokkene.

Gelet op het bepaalde in artikel 3:33 BW dient de betrokken testateur in staat te zijn om zijn/haar wil te bepalen. De kantonrechter dient derhalve te beoordelen of de lichamelijke en/of geestelijke stoornis van [curanda] al dan niet verhindert dat zij de gevolgen van het testeren – in casu: het ongedaan maken van haar wilsbeschikking van 14 januari 2016 – kan overzien.

Het vorenstaande zou, op zich genomen, dienen te leiden tot verwijzing van de zaak naar cluster II Handelszaken van de rechtbank Zeeland-West-Brabant, locatie Breda. De procedure tot het verkrijgen van een verklaring voor recht en de procedure om te komen tot vernietiging van een rechtshandeling, betreffen echter – anders dan de in casu door de kantonrechter behandelde procedure tot het verkrijging van toestemming op de voet van artikel 4:55 lid 2 BW – geen verzoekschriftprocedures maar dagvaardingsprocedures (vorderingen).

De kantonrechter ziet zich geconfronteerd met het probleem dat hij bij verwijzing op de voet van artikel 71 lid 4 Rv instructies dient te geven met betrekking tot de vraag wie moet worden gedagvaard. Dat is hier niet mogelijk. Een testament komt immers tot stand door middel van een eenzijdig ongerichte rechtshandeling en heeft, naar haar aard, pas werking vanaf het moment dat de testateur is overleden. Een ‘tegenpartij’ is daarbij derhalve nog niet aan te wijzen. De nietigverklaring van het gewraakte testament kan naar het oordeel van de kantonrechter dan ook eerst plaatsvinden nadat [curanda] is overleden en haar testament daarmee van kracht wordt. Hoezeer invoelbaar is dat belanghebbenden reeds thans een oordeel wensen omtrent de vraag of het testament van 14 januari 2016 al dan niet rechtsgeldig is, kunnen de dochters van [curanda] , als belanghebbenden, in een tegen de testamentair benoemde erfgenaam gerichte procedure de rechtsgeldigheid van dat testament aan de rechter ter toetsing voorleggen. De kantonrechter tekent daarbij aan dat [curator] in afwachting van de uitspraak in hoogste instantie ter zake de nietigverklaring van het huwelijk verlof zou kunnen vragen om maritaal beslag te doen leggen, terwijl na het overlijden van hun moeder, ook aan de dochters van [curanda] het beslagrecht ten dienste staat om te voorkomen dat de nalatenschap van [curanda] direct in rook op zal gaan.

Op grond van het vorenstaande ziet de kantonrechter in dit geval aanleiding om, in afwijking van het bepaalde in artikel 71 Rv, niet tot doorverwijzing van de zaak over te gaan.

Deze beschikking is gegeven door mr. J.A.J. van den Boom, kantonrechter, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 8 augustus 2017, in tegenwoordigheid van mr. J.C.F. Vissers, griffier.