Gerechtshof Amsterdam 07-03-2017, ECLI:NL:GHAMS:2017:721

Bij tussenbeschikking van 9 februari 2016 heeft het hof overeenkomstig hetgeen partijen ter zitting in hoger beroep ten aanzien van een voorlopige onderhoudsbijdrage voor [de minderjarige] waren overeengekomen bepaald dat:

de man tot de datum waarop de vrouw met haar huidige echtgenoot is gehuwd, zijnde [datum] 2015, een voorlopige onderhoudsbijdrage voor [de minderjarige] betaalt van € 212,- per maand. Ten aanzien van de maanden november 2015 en december 2015 wordt de voorlopige bijdrage bepaald op hetgeen de man in die maanden feitelijk heeft betaald. In januari 2016, februari 2016 en maart 2016 is de man geen voorlopige bijdrage verschuldigd. Met ingang van 1 april 2016 zal hij een voorlopige bijdrage betalen van € 30,- per maand.

Afhankelijk van de vraag of de definitieve onderhoudsbijdrage hoger of lager wordt vastgesteld, zal een terugbetalingsverplichting voor de vrouw dan wel een bijbetalingsverplichting voor de man ontstaan. Deze beschikking is in zoverre uitvoerbaar bij voorraad verklaard. De beslissing omtrent de definitieve bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [de minderjarige] is pro forma aangehouden tot zondag 1 augustus 2016, met het verzoek aan partijen het hof te berichten over de beslissing van de rechtbank over de zorgregeling.

In de echtscheidingsbeschikking d.d. 26 maart 2008 is de regeling, zoals tussen partijen in een convenant, getekend op 4 december 2007, is overeengekomen op de voet van artikel 819 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) opgenomen.

In het convenant zijn partijen, voor zover thans van belang, overeengekomen dat:

Hij is geboren [in] 1971. Uit een latere relatie van de man is [kind] (hierna: [kind] ) geboren [in] 2008.

Volgens de jaaropgaaf bedroeg zijn fiscaal loon over de periode van 1 juli 2007 tot en met 31 december 2007 € 24.088,-.

Volgens de jaaropgave bedroeg zijn fiscaal loon in 2013 € 64.054,-

Volgens de jaaropgave bedroeg zijn fiscaal loon in 2014 € 101.839,-

Volgens de jaaropgaven bedroeg zijn fiscaal loon in 2015 € 84.075,- (€ 34.107,- +

€ 49.968,-).

Bij beschikking van de rechtbank Den Haag van 11 december 2014 is bepaald dat de man ingaande die datum een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [kind] dient te voldoen van € 277,50 per maand. Na indexatie bedroeg de bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [kind] per 1 januari 2015 totaal € 280,- per maand en per 1 januari 2016 € 283,- per maand.

Zij is geboren [in] 1969. Zij is op [datum] 2015 gehuwd met [X] (hierna: [X] ). [X] heeft uit een eerder huwelijk twee dochters: [dochter a] en [dochter b] .

Zij is sinds 1 oktober 2010 werkzaam in loondienst bij [bedrijf] . Haar fiscaal loon bedroeg in 2007 volgens twee jaaropgaven in totaal € 43.248,- (€ 27.609,- + € 15.639,-). Haar inkomen bedroeg in 2015 blijkens de salarisspecificatie van januari 2015 € 3.011,- bruto per maand, exclusief vakantiegeld.

[X] is werkzaam in loondienst. Zijn loon voor inkomstenbelasting bedroeg in 2015 volgens zijn salarisspecificatie van december 2015 € 198.989,-.

Bij beschikking van de rechtbank Noord-Holland van 9 oktober 2013 is bepaald dat [X] een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [dochter a] en [dochter b] dient te voldoen van € 400,- per kind per maand. Na indexatie bedroeg de bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [dochter a] en [dochter b] per 1 januari 2015 totaal € 814,- per maand en per 1 januari 2016 € 824,- per maand.

De vrouw heeft in eerste aanleg wijziging van de regeling uit het echtscheidingsconvenant ter bestrijding van de kosten van verzorging en opvoeding van [de minderjarige] verzocht. Primair heeft zij zich op het standpunt gesteld dat de regeling zoals neergelegd in het echtscheidingsconvenant nimmer heeft voldaan aan de wettelijke maatstaven omdat de regeling is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven, aangezien de man aanzienlijk meer verdiende dan de vrouw maar nimmer inzage heeft willen gegeven in zijn financiële stukken. Subsidiair heeft zij zich op het standpunt gesteld dat de regeling zoals neergelegd in het echtscheidingsconvenant door een wijziging van omstandigheden, namelijk de inkomensvermeerdering van de man, en vanwege de door haar gewenste wijzigingen in de verdeling van de zorg- en opvoedtaken, niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet.

De man stelt in hoger beroep dat partijen al een regeling hebben getroffen over de verdeling van de kosten van verzorging en opvoeding van [de minderjarige] in het echtscheidingsconvenant en dat niet is aangetoond dat deze regeling niet in stand kan blijven. Indien er toch een bijdrage moet worden opgelegd stelt de man dat de door de rechtbank opgelegde bijdrage van € 650,- niet in overeenstemming met de wettelijke maatstaven. De vrouw heeft haar stellingen in hoger beroep gehandhaafd.

Het hof begrijpt het betoog van de vrouw aldus, dat zij stelt dat partijen bij het vaststellen van hun netto besteedbaar inkomen ten tijde van het opmaken van het convenant zijn uitgegaan van onjuiste en/of onvolledige gegevens. Daartoe voert zij aan dat de man toentertijd aanzienlijk meer verdiende en dat de verhouding van de in het echtscheidingsconvenant afgesproken verdeling van de variabele kosten (50/50 onder aftrek van de kinderbijslag) om die reden onjuist is. Voorts is de verdeling van de vaste kosten (naar rato van het inkomen van partijen in onderling overleg) niet te verifiëren nu de man nimmer inzage heeft willen geven in zijn financiële stukken, aldus de vrouw. De man heeft niet weersproken dat hij bij het opmaken van het convenant geen inzicht in zijn financiële situatie heeft gegeven. Ook in de huidige procedure, zoals hierna nog verder besproken onder r.o. 4.6., heeft de man geen inzage gegeven in zijn inkomsten in 2007. Ter terechtzitting in hoger beroep op 14 december 2015 heeft de man verklaard dat hij als bijdrage in de vaste lasten vóór de bestreden beschikking een bijdrage van € 50,- per maand voldeed, en dat ieder van partijen 50 % van de variabele kosten voor hun rekening nam. De co-ouderschapsregeling gold nog immer, aldus de man. De vrouw heeft vorenstaande niet weersproken. Na de bestreden beschikking heeft de man tot en met december 2015 een bijdrage van € 212,- per maand voldaan op basis van een berekening van de (toenmalige) advocaten van partijen. De vrouw heeft verklaard dat zij op dat moment alle vaste lasten voldeed en dat de man de kosten betaalde die hij tijdens het verblijf van [de minderjarige] bij hem maakte.

Gelet op vorenstaande is het hof van oordeel dat de eerste grief van de man slaagt. De vrouw heeft onvoldoende aannemelijk gemaakt dat de regeling uit het echtscheidingsconvenant ter bestrijding van de kosten van verzorging en opvoeding van [de minderjarige] is bepaald met grove miskenning van de wettelijke maatstaven. Geoordeeld moet juist worden dat partijen destijds de wettelijke maatstaven niet voor ogen hebben gehad, maar welbewust een eigen regeling hebben willen treffen ter bestrijding van de kosten van [de minderjarige] , zonder dat daarbij een vast termijnbedrag werd afgesproken. Anders dan het geval is bij de wettelijke maatstaven, houdt de afspraak immers in dat partijen een deel van de kosten van [de minderjarige] ieder voor de helft, dus zonder rekening te houden met hun wederzijdse draagkracht, zullen voldoen. Dat de vrouw het deel van de afspraak dat wel inkomensafhankelijk is niet kan verifiëren, kan haar in dit verband niet baten. Zij had immers tegen de man een verzoek tot nakoming van de overeenkomst kunnen indienen, al dan niet gepaard met een op artikel 843a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering gebaseerd verzoek de man te bevelen zijn inkomensgegevens over te leggen.

In het licht van het voorgaande heeft de vrouw onvoldoende inzichtelijk gemaakt dat er een duidelijke, laat staan een volkomen wanverhouding is tussen deze door partijen overeengekomen onderhoudsbijdrage en die waartoe de rechter uiteindelijk zou hebben beslist. Het hof ziet dan ook geen aanleiding om de in het convenant vastgelegde regeling over de verdeling van de kosten op deze gestelde grond te wijzigen.

Behoefte [de minderjarige]

De man stelt zich op het standpunt dat de behoefte van [de minderjarige] € 893,- per maand bedraagt. Het kindgebonden budget van € 250,- per maand dat de vrouw zal ontvangen dient hierop in mindering te worden gebracht, zodat aan behoefte resteert een bedrag van € 643,- per maand, aldus de man De vrouw stelt primair dat dient te worden aangesloten bij de behoefte die in 2011 door haar is gesteld en niet is betwist door de man. Deze behoefte, die volgens de vrouw € 1.016,- per maand bedraagt, dient te worden geïndexeerd en bedraagt daardoor € 1.065,- per maand. Subsidiair stelt de vrouw dat de behoefte van [de minderjarige] € 1.043,- bedraagt op grond van de inkomens van partijen in 2007, waarbij het gezinsinkomen, in lijn met de huidige normen, niet dient te worden gemaximeerd op een bedrag van € 5.000,-.

Nu de door de vrouw gestelde behoefte van [de minderjarige] door de man (thans) wordt betwist zal het hof allereerst de behoefte van [de minderjarige] bepalen. Het hof gaat daartoe uit van het netto besteedbaar gezinsinkomen ten tijde van de samenleving en stelt op basis daarvan de behoefte ingevolge de tabel ‘eigen aandeel kosten van kinderen’ (hierna: de tabel) vast. Zoals is vastgesteld onder r.o. 2.4. bedroeg het fiscaal loon van de vrouw in 2007 € 43.248,- bruto en blijkt uit de jaaropgaaf 2007 van de man dat zijn fiscaal loon in de periode van 1 juli 2007 tot en met 31 december 2007 € 24.088,- bedroeg. Volgens de man bedroeg zijn inkomen in 2007 totaal € 60.000,- bruto. De man heeft, hoewel daartoe na de mondelinge behandeling in hoger beroep op 10 augustus 2016 in de gelegenheid te zijn gesteld, nagelaten zijn nadere financiële gegevens over 2007 in het geding te brengen. Gelet op de hoogte van het inkomen van de man over het tweede half jaar en in aanmerking genomen dat de vrouw niet heeft gesteld van welk inkomen van de man in 2007 dient te worden uitgegaan, zal het hof bij de vaststelling van de behoefte van [de minderjarige] uitgaan van een jaarinkomen van € 60.000,- bruto van de man. Het voorgaande leidt tot een netto besteedbaar gezinsinkomen van partijen in 2007, van € 5.760,- (€ 2.504,- + € 3.256,-) per maand. Aan de hand van de toenmalige tabel bedraagt de behoefte van [de minderjarige] € 795,- per maand. In geschil is of, nu het netto besteedbaar gezinsinkomen boven het maximale gezinsinkomen van de tabel ligt, de kosten van [de minderjarige] lineair dienen te worden doorgetrokken. Het hof ziet daartoe onvoldoende aanleiding. Hoewel het gezamenlijk inkomen van partijen toentertijd boven de grens van € 5.000,- lag, was dit niet zo uitzonderlijk hoog dat dat op zichzelf aanleiding moet zijn van de tabel af te wijken. Het had op de weg van de vrouw gelegen om te onderbouwen dat de behoefte van [de minderjarige] ten tijde van het huwelijk van partijen hoger was dan het maximale maandbedrag uit de toenmalige tabel. Daarbij betrekt het hof tevens de omstandigheid dat het hoogste netto gezinsinkomen waarmee in de tabel wordt gerekend in 2007 nog recent (per 1 januari 2006) was verhoogd van € 3.500,- naar € 5.000,-. Ook om die reden ziet het hof geen aanleiding om hiervan af te wijken.

Anders dan de man stelt wordt het kindgebonden budget, gelet op de prejudiciële beslissing van de Hoge Raad van 9 oktober 2015 (ECLI:NL:HR:2015:3011), niet (meer) in mindering op de (tabel)behoefte gebracht. Na indexatie bedroeg de behoefte van [de minderjarige] per 1 januari 2015 € 913,- per maand en per 1 januari 2016 € 925,- per maand.

Draagkracht van de man

De man heeft aangevoerd dat zijn inkomen variabel is nu dit deels afhankelijk is van vraag of bepaalde targets worden behaald. Ter zitting in hoger beroep op 10 augustus 2016 heeft de man aangegeven dat het redelijk is om uit te gaan van een jaarinkomen van € 83.000,- á € 84.000,-, zijnde het gemiddelde van zijn inkomen van de laatste drie jaar. De vrouw stelt primair dat dient uit te worden gegaan van het inkomen van het jaar voorafgaande aan het jaar van indiening van het verzoek, zijnde het jaarinkomen van 2014. Subsidiair stelt de vrouw dat uit dient te worden gegaan van het jaarinkomen over 2015, dan wel (meer subsidiair) van het gemiddelde inkomen over de afgelopen drie jaren (2013, 2014 en 2015).

Het hof neemt bij de bepaling van de beschikbare draagkracht van de man zijn netto besteedbaar inkomen (NBI) tot uitgangspunt. Dit inkomen wordt vastgesteld door het bruto inkomen en de werkelijke inkomsten uit vermogen, te verminderen met de belastingen en premies die daarover verschuldigd zijn. Gelet op het variabele inkomen van de man ziet het hof aanleiding voor wat betreft het inkomen van de man uit te gaan van zijn gemiddelde jaarinkomen over de afgelopen drie jaren, te weten 2013, 2014 en 2015. Uit de overgelegde jaaropgaven van de man van de afgelopen drie jaren blijkt dat zijn fiscaal loon gemiddeld € 83.323,- bedroeg.

De beschikbare draagkracht in 2015 wordt vastgesteld aan de hand van de formule 70% [NBI - (0,3 NBI + € 875,-)] en in 2016 aan de hand van de formule 70% [NBI - (0,3 NBI + € 890,-)], nu het een netto besteedbaar inkomen betreft dat hoger is dan € 1.525,- per maand. Deze benadering houdt in dat aan de zijde van de man het draagkrachtloos inkomen wordt vastgesteld op 30% van het netto besteedbaar inkomen ter zake van forfaitaire woonlasten vermeerderd met een bedrag van € 875,- (2015) respectievelijk € 890,- (2016) aan overige lasten en dat van het bedrag, dat van het netto besteedbaar inkomen resteert na aftrek van dit draagkrachtloos inkomen, 70% beschikbaar is voor kinderalimentatie. Daaruit volgt dat de beschikbare draagkracht van de man in 2015 € 1.391,- netto per maand bedroeg. Op dit bedrag dient de in r.o. 2.4. genoemde bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [kind] ad € 280,- in mindering te worden gebracht, zodat de voor [de minderjarige] beschikbare draagkracht van de man € 1.111,- in 2015 bedroeg. In 2016 bedroeg de beschikbare draagkracht van de man € 1.402,-. Verminderd met een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [kind] van € 283,-, bedroeg de voor [de minderjarige] beschikbare draagkracht van de man € 1.119,-.

Draagkracht van de vrouw

Ook aan de zijde van de vrouw neemt het hof bij de bepaling van de beschikbare draagkracht het netto besteedbaar inkomen tot uitgangspunt. Dit inkomen wordt vastgesteld door het bruto inkomen te verminderen met de belastingen en premies die daarover verschuldigd zijn, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de algemene heffingskorting, de arbeidskorting en de inkomensafhankelijke combinatiekorting.

Blijkens de salarisspecificatie van januari 2015 bedroeg het salaris van de vrouw in 2015 € 3.011,- bruto per maand, exclusief vakantietoeslag. In de periode van 10 juni 2015 tot en met [datum] 2015 kon de vrouw aanspraak maken op kindgebonden budget. Vanaf de periode dat de vrouw getrouwd is met [X] kon de vrouw geen aanspraak meer maken op kindgebonden budget. In de periode van [datum] 2015 tot 1 januari 2016 had de vrouw recht op inkomensafhankelijk combinatiekorting, na 1 januari 2016 niet meer. Evenals bij de man, wordt de beschikbare draagkracht in 2015 vastgesteld aan de hand van de formule 70% [NBI - (0,3 NBI + € 875,-)] en in 2016 aan de hand van de formule 70% [NBI - (0,3 NBI + € 890,-)].

Op basis hiervan bedraagt de beschikbare draagkracht van de vrouw in de periode van 10 juni 2015 tot [datum] 2015 € 729,- per maand en vanaf laatstgenoemde datum tot 1 januari 2016 € 607,- per maand en vanaf 1 januari 2016 € 530,- per maand.

Draagkracht [X]

Door zijn huwelijk en samenleving met de vrouw is ook [X] onderhoudsplichtig voor [de minderjarige] geworden. Ook aan de zijde van [X] neemt het hof bij de bepaling van de beschikbare draagkracht het netto besteedbaar inkomen tot uitgangspunt. Dit inkomen wordt vastgesteld door het bruto inkomen te verminderen met de belastingen en premies die daarover verschuldigd zijn, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de algemene heffingskorting, de arbeidskorting en de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Blijkens de door de vrouw overgelegde jaaropgave 2015 van [X] bedroeg zijn fiscaal loon in 2015 € 198.989,- bruto per jaar. Blijkens de door de vrouw overgelegde salarisspecificatie van juni 2016 van [X] is er loonbeslag gelegd op het loon van [X] . Volgens de toelichting van de vrouw is het beslag gelegd door de voormalige echtgenote van [X] in verband met partneralimentatie. Wat daarvan zij, het hof zal met dit loonbeslag geen rekening houden nu Van Noorts onderhoudsplicht jegens [de minderjarige] op grond van artikel 1:400 lid 1 BW voorrang heeft ten opzichte van die jegens zijn ex-echtgenote. De beschikbare draagkracht wordt in 2015 en 2016 eveneens vastgesteld aan de hand van voormelde formules.

Daaruit volgt dat de beschikbare draagkracht van [X] in 2015 € 3.629,- netto per maand bedroeg. Op dit bedrag dient een bedrag van € 814,- aan bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [dochter b] en [dochter a] in mindering te worden gebracht, zodat de voor [de minderjarige] beschikbare draagkracht van [X] € 2.815,- bedroeg. In 2016 bedroeg de draagkracht van [X] € 3.623,-. Verminderd met een bijdrage in de kosten van verzorging en opvoeding van [dochter b] en [dochter a] van € 824,-, bedroeg de voor [de minderjarige] beschikbare draagkracht € 2.799,-.

De onderhoudsplichtigen en onderlinge verhoudingen

Blijkens de Parlementaire Geschiedenis met betrekking tot artikel 1:395 Burgerlijk Wetboek (Parl. Gesch. BW Inv. Boek 1, p. 1442-1443) zijn, in het geval de onderhoudsverplichting van de stiefouder samenvalt met die van de ouder van de kinderen, de verplichtingen ter zake van onderhoud in beginsel van gelijke rang. De omvang van ieders onderhoudsverplichting hangt dan af van de omstandigheden van het geval waarbij als belangrijke factoren in het bijzonder gelden het gegeven dat tussen de ouder en het kind een nauwere verwantschap bestaat dan tussen de stiefouder en het stiefkind, de draagkracht van de ouder en de stiefouder en de feitelijke verhouding tot ieder van de onderhoudsplichtigen.

Het hof neemt als omstandigheden in aanmerking dat er sprake is (geweest) van een zeer regelmatig (goed) contact tussen de man en [de minderjarige] , en [X] pas sinds [datum] 2015 stiefouder van [de minderjarige] is. Zowel de draagkracht van de man als die van [X] zijn toereikend om in de behoefte van [de minderjarige] te voorzien. Zouden onderhoudsbijdragen van de drie onderhoudsplichtigen naar rato van hun draagkracht worden vastgesteld, dan zou dat betekenen dat het overgrote deel van de behoefte van [de minderjarige] voor rekening van [X] zou komen. Dat acht het hof geen redelijke verdeling in het licht van bovenvermelde omstandigheden. Gelet op deze omstandigheden, ziet het hof aanleiding om de onderhoudsverplichting van [X] vast te stellen op 1/3 van de behoefte van [de minderjarige] en de overige 2/3 van de behoefte naar draagkracht te verdelen tussen de man en de vrouw.